ANNE BABA TUTUMLARI VE ÇOCUGUN GELİŞİMİNE ETKİLERİ AYŞE KARASU REH.ÖĞRT. 1

2 YAŞAMIN YANKISI Bir zamanlar bir baba ile oğul dağlık bir bölgede yürüyüşe çıkmışlardı; Bir ara nasıl olduysa çocuğun ayağı kaydı ve incindi çocuk acıyla bağırdı : Bir ara nasıl olduysa çocuğun ayağı kaydı ve incindi çocuk acıyla bağırdı : Aaa hhh!!! Aaa hhh!!! Karşı dağlarda yankı yapan sesi geri döndü: Karşı dağlarda yankı yapan sesi geri döndü: Aaa hhh!!! Aaa hhh!!! Daha önce böyle bir durumla karşılaşmamış çocuk bu kez : “Sen kimsin ?” diye sordu Cevap gelmekte gecikmedi: “Sen kimsin ?” Sinirlenen çocuk : “ Sen bir korkaksın!” diye bağırdı Dağdan “Sen bir korkaksın!” yanıtını aldı.

İ Ç E R İ K 3 Anne baba tutumlarının tanımlanması, Çocuğun gelişimindeki önemi, Olumsuz aile tutumları, Olumlu aile tutumu, Anne babalara tavsiyeler.

Anne baba tutumuanne baba ve çocuk arasındaki etkileşimin türüne denir. 4

Çocukluk dönemi; özellikle erken çocukluk da denilen 0-6 yaş arasındaki dönem, çocukların çevreleri ile etkileşimlerinden en çok etkilendikleri dönemdir. 5

Anne, baba ve ailenin diğer bireylerinin çocukla olan etkileşimi, çocuğun ileride nasıl bir birey olacağını etkilemektedir. 6

Ailede; anne babanın çocukla nasıl iletişim kurduğu, istendik davranışları nasıl kazandırdığı, çocuğun aile içinde bir birey olarak kabul edilip edilmediği, sevginin nasıl ifade edildiği, eğitimde kullandığı disiplin yöntemleri anne baba tutumunun nasıl olduğunu belirler. 7 MUTLULUĞUN RESMİ

8 ●Emir Verme-Yönlendirme ●Uyarma Gözdağı Verme ●Ahlak Dersi Verme ●Öğüt Verme-Çözüm Getirme ●Nutuk Çekme-Nasihat etme ●Yargılama-Eleştirme-Suçlama ●Övme- Aşırı Güven Verme ●Ad Takma-Alay Etme ●Yorumlama-Analiz Etme ●Duygularını Hafife Alma-Kınama ●Sınama Soru Sorma-Sorgulama ●Konuyu Saptırma-Değiştirme

İLETİŞİM ENGELERİNİN SONUÇLARI 9 Konuşmalarını engeller Savunmaya geçirir Kavgacı yapar, karşı saldırıya yöneltir Yetersiz olduklarını hissettirir Kızdırır, küstürür Oldukları gibi kabul edilemedikleri duygusunu uyandırır Sorunlarını çözmede kendilerine güvenilmediğini hissettirir Anlaşılmadıklarını hissettirir Duygularının yersiz olduğunu hissettirir Öfkelendirir, yılgınlığa uğratır Sorgulanıyor duygusunu yaratır Anne ve babasının kendisiyle ilgilenmediği duygusunu uyandırır. Sevilmediği endişesini doğurur.

SAĞLIKSIZ AİLEDE GİZLİ KURALLAR: 10 1.Denetleme 2.Mükemmeliyetçilik 3.Suçlama 4.Beş temel özgürlüğün inkârı 5.Konuşmanın yasak olması 6.Küskünlük ve kırgınlıkların sürdürülmesi 7.Kimseye güvenmeme

KORUNMASI GEREKEN BEŞ TEMEL ÖZGÜRLÜK; 1.Şimdi ve burada olanı duyma ve görme (algılama) özgürlüğü, 2.Kendi düşündüğünü olduğu gibi ifade edebilme özgürlüğü, 3.Kendi duygularını olduğu gibi ifade edebilme özgürlüğü, 4.Kendi arzularına göre bir şeyi isteme ya da reddetme özgürlüğü, 5.Olmak istediği yönde gelişerek kendi özünü gerçekleştirme özgürlüğü, 11

DİSİPLİN Disiplin, bir eğitim aracı olarak düşünüldüğünde korkutma, utandırma, gururunu kırma gibi kavramlarla iç içe olmamalıdır. Disiplinin iki temel amacı vardır; Birincisi, çocuğa anlaşılır, kesin ve sınırları olan, güvenli bir ortam sunmaktır. Bu ortam çocuğun sağlıklı gelişimi için gereklidir. Disiplinin ikinci amacı ise, çocuğun kendi kendini yönetme yeteneği yani özdenetim kazanmasıdır. Çocuk denetim altında değilken de öğrendiklerini uygulayabilmeli, kurallara uymayı sürdürebilmelidir. 12

DİSİPLİN Çocukların gösterdiği uyum ve davranış sorunlarının nedenlerinden birisi de anne babalarının onlara uygun sınırlar koymamalarıdır. Bazı ailelerde disiplin yok gibidir. Çocuğun tüm davranışları hoşgörüyle karşılanır. Bazı evlerde ise disiplin vardır ancak ne zaman, nerede uygulanacağı belirsizdir. Anne babanın tutumu aşırı hoşgörü ile sert cezalandırmalar arasında gidip gelmektedir. Anne babalar kendi ruh halleri, çocuğun yapısı ve çevre koşulları nedeniyle çocuklarına karşı tutarsız davranabilirler. 13

Disiplin İçin Önemli İlkeler Anne baba davranışlarıyla çocuğa örnek olduğunu unutmamalıdır. Anne babanın sözbirliği ve işbirliği yapması disiplin için gereklidir. Tutarlılık disiplin için en önemli ilkelerden biridir. 14

15 Tanrım bana Değiştiremeyeceğim şeyleri kabul etmek için SÜKÛNET Değiştirebileceklerimi değiştirmek için CESARET İkisini birbirinden ayırabilmek için de AKIL VER

16. Anne baba tutumlarını, Olumsuz anne baba tutumları ve Olumlu anne baba tutumu olarak ikiye ayırabiliriz

ÇOCUK EĞİTİMİ İLE İLGİLİ YAYGIN AMA YANLIŞ İNANÇLAR ! 17  Eşim çocuğa çok katı davranıyor, ben onu dengeliyorum.  Ben çocuğumun en iyi arkadaşıyım.  Çocuğum daima kendimden, eşimden önce gelir.  Çocuğum hiç hata yapmamalı, hiç acı ve sıkıntı çekmemeli.  Çocuğumu mükemmel bir şekilde yetiştirmeliyim.

ÇOCUK EĞİTİMİ İLE İLGİLİ YAYGIN AMA YANLIŞ İNANÇLAR !  Ben de çocuktum, geçer.  İyi anne-baba çocuğunu asla cezalandırmamalı.  Çocuğumun her şeyi olmalı, hiçbir şeye ihtiyacı olmamalı.  Çocuklar kendi hallerinde yetişmeli, müdahale etmeye gerek yok.  Çocuğuma zaman ayıramıyorsam da bütün maddi ihtiyaçlarını karşılıyorum. 18

AİLE TUTUMLARI 19 ANNE BABA ÇOCUK BASKICI TUTUM TAVİZKAR TUTUM BASKICI TUTUM ANNE BABA ANNE BABA

20 Çocuğun anne-babadan aldığı iki şey vardır: Sevgi ve Eğitim AİLE TUTUM MODELİ

OLUMSUZ AİLE TUTUM ŞEKİLLERİ 21 SALDIRGAN ANTİSOSYAL İÇE DÖNÜKSORUMSUZ KAYGILI GÜVENSİZ AŞIRI SEVGİYETERSİZ SEVGİ AŞIRI DİSİPLİNLİ EĞİTİM DİSİPLİNSİZ EĞİTİM

22 Yeterli sevgiYeterli ilgi Yeterli disiplin Yeterli hoşgörü SAĞLIKLI TUTUM Aşırı Disiplin Disiplinsiz Eğitim Aşırı sevgi Yetersiz Sevgi

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI 1. AŞIRI KORUYUCU VE KAYGILI ANNE- BABA TUTUMU Bu Tutumda;  Anne baba çocuğun her davranışına müdahale eder,  Sürekli çocuğa yaşından daha küçükmüş gibi muamele edilir  Aile aşırı koruyucu ve vericidir.  Çocuğun kendini tanımasını ve yapabileceklerini fark etmesini engelleyen bir anne-baba tutumudur.  Çocuğun bireyselleşme çabalarını engelleyen bir tutumdur. 23

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Bu tutumla yetişen çocuklar; Bağımlı kişilik yapısı geliştirirler. Çocuk kendi başına karar vermede güçlükler yaşar. Çocuğun kendine güveni yoktur. Genelde tek başına bir işe başlama ya da sürdürme becerilerini gösteremezler. 24

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI 2. AŞIRI BASKICI VE OTORİTER ANNE- BABA TUTUMU  Ailede katı bir disiplin anlayışı ve baskıcı bir tutum vardır.  Çocuktan ailenin kuralarına koşulsuz uyulması beklenir  Aile içinde korku hakimdir ve çocuk korku ile büyür 25

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Bu tutumla yetişen çocuklar; Saldırgan ve uyumsuz davranışlar görülür.Arkadaşlarına evde karşılaştığı olumsuz davranışları sergiler.Sürekli eleştirildiği için benlik saygısı geliştiremedikleri görülür. 26

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI 3.SINIRSIZ ÖZGÜRLÜKÇÜ ANNE-BABA TUTUMU  Bu tutumu gösteren ailelerde çocuğa aşırı düşkünlük ve hoşgörü vardır  Aile çocuk ilişkisinde sınırlar ve kurallar belli değildir.  Çocuk evde patrondur, ve her istediği, istediği anda yapılır. 27

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Bu tutumla yetişen çocuklar; Bencil, doyumsuz, kırılgan, her dediğinin anında olmasını isteyen, sabırsız bireyler olabilirler. Doyumsuzluk ve iç boşluk vardır. Kuralsızlığa alışan çocuk, sosyal ortamlarda(okul gibi) kurallarla karşılaştığında uyum sağlamakta zorlanırlar. 28

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI 4. MÜKEMMELİYETÇİ ANNE-BABA TUTUMU  Bu tutumu benimseyen anne babalar çocuklarını akademik, sosyal, sanatsal, sportif her alanda kusursuz olmasını beklerler.  Aile beklentilerini karşılaması için çocuk yoğun bir eğitim sürecine tabi tutar.  Çocuktan beklentiler yaşının ve kapasitesinin üzerindedir. 29

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Bu tutumla yetişen çocuklar; Kendi doğal iç güdüleri ve kurallar arsına sıkışıp kalmıştır. Sürekli bir iç çatışma içindedir. Fikirleri genellikle çok katıdır. Her işte üstün olmak ister ve bunu başaramadığı noktada hayal kırıklığına uğrar. Çalışmayı tamamen bırakabilir ve aşağılık duygusu gelişir. 30

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI 5. TUTARSIZ ANNE-BABA TUTUMU  Anne babanın tutumu belirli değildir. Yukarıda belirtilen tutumların hepsinide zaman zaman uygular.  Anne ve babanın tutumları arasında da farklılıklar vardır. 31

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Bu tutumla yetişen çocuklar; Ne zaman ve nerede ne yapacağını bilemez. Çocuk anne veya babanın tepkisini tahmin edemez ve bu nedenle kendini güvende hissetmez. Çocuk çevresindeki insanlara güvenmeyen, her şeyden şüphelenen, kararsız bir kişilik yapısı geliştirebilirler. 32

DİĞER OLUMSUZ AİLE TUTUMLARI: a.Anne ve babanın tutumları arasında tutarsızlık: Bu tutumda, bir çocuğa annenin ayrı, babanın ayrı bir tutum izlemesi söz konusudur. Çocuğa konulan sınırların sürdürebilmesi için anne-babanın davranışlarında tutarlı olması gerekir. 33

DİĞER OLUMSUZ AİLE TUTUMLARI 34 b.Aile içindeki kardeşlere farklı tutumlar : Burada çocuklar arasında ayrımcılık vardır. Örneğin, kız çocukla erkek çocuk arasında veya yatağını ıslatan çocukla diğer çocuklar arasında ayırım yapılır.

DİĞER OLUMSUZ AİLE TUTUMLARI c.Aile içi kutuplaşmalar: Aile içinde bazen klikleşmeler, aile içindeki bir grubun başka gruba ya da kişiye karşı çıkması, gizli anlaşmalar oldukça sık görülür. Bazen anne-baba çocuklara karşı, çocuklar anne babaya karşı, bazen de bir çocukla baba, bir başka çocukla anneye karşı kutuplaşabilir. Çocuk aile içinde herkesin yüklendiği bir şamar oğlanı da olabilir. 35

OLUMLU ANNE-BABA TUTUMU DEMOKRATİK ANNE-BABA TUTUMU Anne ve baba çocuğa Koşulsu Kabul gösterir. Anne baba çocuğa sevgi ile yaklaşır ve çocukla ilgilenir. Aile çocuğa rehberlik yapar. Ancak karar çocuğa aittir. Anne baba çocuk için iyi bir modeldir. 36

OLUMLU ANNE-BABA TUTUMU Bu tutumla yetişen çocuklar; Sosyalleşmiş, işbirliğine hazır, arkadaş canlısı, duygusal ve sosyal açıdan dengeli bir bireydir.Çocuk nerede ne yapması gerektiğini bilir. Saygılı, sorumluluklarını bilen ve çevresi ile olumlu ilişkiler kurabilen bireylerdir. 37

38 Koşulsuz Sevgi: Her anne-baba çocuğunu sever ve onun için tüm fedakarlıklara katlanır. Fakat sevgi koşulsuz olmalıdır. "Eğer başarısız olursan, sana olan sevgim azalacak." gibi cümleler kuruluyor ise; yanlış davranılmaya başlanmış demektir. Çünkü sevgiyi belli koşullara bağlayarak disiplin sağlanamaz.Hatta istenmeyen davranış pekiştirilmiş olur. Çocukta da yoğun olarak sevilmediği endişesi yerleşir.

Çocuğunuzun nasıl bir yetişkin olmasını istersiniz 39

ANNE BABALARA TAVSİYELER 40 1-Ondan yapamayacağı şeyler istemeyin, 2-Yaşına uygun yapabileceği görevler verin, 3-Başarılı olmuş kişileri ona sevdirin ve örnek gösterin, 4-Kendine güvenmesini sağlayın, 5-Okul arkadaşları ile iyi ilişkiler kurmasını sağlayın, 6-Gelişimine uygun görevler vererek sorumluluk duygusunu geliştirmeye çalışın.

ANNE BABALARA TAVSİYELER 7-Onunla birlikte vakit geçirin, kendini ifade etmesini sağlayın, 8-Onun okul başarılarını uygun bir şekilde ödüllendirin, 9-Ona her zaman cesaret verin ve konuşun, 10-Huzurlu ve sevgi dolu bir aile ortamı hazırlayın. 11-Onun kapasitesinden daha fazla beklentilere girmeyin, 41

42 12-Uyku düzeninin bozulmamasını sağlayın, 13-Ders çalışırken belli aralarla dinlenmesini sağlayın, 14-Yaşıtları ve başkaları ile onu kıyaslamayın, 16-Çocuğunuz ile çok zaman geçirmeye değil nitelikli zaman geçirmeye önem verin. 17-Sürekli ders çalışmasını engelleyin, Amaç belirlemesinde yardımcı olun. ANNE BABALARA TAVSİYELER

18-Yeteneğine uygun sosyal etkinliğe katılmasını sağlayın. 19-Disiplin konusunda tutarlı ve kararlı bir tutum sergileyin. 20-Kuralların gerekçelerini belirtin, uyulması konusunda ebeveynler olarak aynı tutumu sergileyin. 21-Çocuğunuzun fiziksel ve ruhsal sağlık problemleri olup olmadığını kontrol edin. 22-Çocuğunuza uygun, dikkatini dağıtmayacak bir ders çalışma ortamı hazırlayın. 43 ANNE BABALARA TAVSİYELER

44 “Temelinde sevgi olan hiçbir eğitim başarısızlığa uğramaz” Pestallozi

45 1.Birinci Aşama: Çatışmayı Tanıyın: 2.İkinci Aşama: Bir Çok Çözüm Yolu Ortaya Koyun: 3.Üçüncü Aşama: Çözüm Yollarını Değerlendirin: 4.Dördüncü Aşama: En İyi Çözümde Anlaşın: 5.Beşinci Aşama:Çözümü Uygulamaya Koyun: 6.Altıncı Aşama: Çözümü Gözden Geçirme: SORUN ÇÖZEBİLMEK İÇİN KULLANILABİLECEK AŞAMALAR: