BUILDING STRONG SCHOOL-FAMILY-COMMUNITY RELATIONSHIPS LLP No: RO1-GRU OKUL-TOPLUM-A İ LE İ ŞB İ RL İĞİ N İ GÜÇLEND İ RME

iletişim, kısaca “karşılıklı iletmek” anlamında bir kavramdır. Bir elektrik dü ğ mesine bastı ğ ımızda ampule do ğ ru bir akım iletilir ve ampul yanar. Buradaki akım, elektri ğ i iletme olayıdır. Burada oldu ğ u gibi iletişimde de bir iletme olayı söz konusudur. Yalnız iletme işi “duygu, düşünce, bilgi” iletmek şeklinde olur. Kısacası iletişim, insanlar arasında gerçekleşen duygu, düşünce ve bilgi alışverişidir. Bu alışveriş, yani iletişim genellikle konuşmayla gerçekleşir. Fakat göz işareti, gülümseme, susma, a ğ lama, müzik, resim, kitap, gazete, sinema, heykel ve mimariyle de iletişim sa ğ lanabilir. Nitekim insanlar tarih boyunca duman, mektup, kuş, ıslık, trafik işaretleri, internet gibi de ğ işik iletişim araçları kullanmışlardır.

İ LET İ Ş İ M Ö Ğ ELER İ. Gönderici İleti Alıcı Kanal Şifre (Kod) Bağlam Kanal Filtre Dönüt (Geri Bildirim)

İletişimin Öğeleri İletişim, tüm tarafların üzerinden bilgi alışverişi yapılacak ortak bir dili anlamalarına ihtiyaç duyar. İletişimin gerçekleşmesi için bazı unsurların bir araya gelmesi gerekir. İletişimde belirli mesajlar kodlanarak bir kanal aracılığıyla bir kaynaktan bir hedefe (alıcıya) aktarılır. Örneğin bir konuşmacı (kaynak) ortak bir dil aracılığıyla kodladığı kelimeleri (ileti) ses dalgaları (kanal) yoluyla alıcıya (hedef) aktarır. Dolayısıyla iletişimin “gönderici, alıcı, ileti, kanal, bağlam, dönüt” gibi öğeleri vardır. Şimdi bu öğeleri sırasıyla açıklayalım:

Gönderici Gönderici iletiyi hazırlayan, gönderen kişidir. Gönderici iletişimin en önemli öğesidir. Çünkü gönderici olmadan iletişim gerçekleşmez. İletiyi aktaran göndericiye kaynak ya da verici de denir. Dinleyiciye bir şey söyleyen kişi göndericidir. İleti Göndericinin aktardığı duygu, düşünce, hayal, istek ve bilgilere “ileti” denir. Başka bir deyişle ileti, göndericinin alıcıya aktardığı mesajdır. Dolayısıyla konuşanın (gönderici) anlattığı, bildirdiği şeylerin hepsi ileti kavramına dâhildir. Sözü söyleyenin, dinleyene söylediği söz iletidir.

3. Alıcı Duygu, düşünce, istek ve bilgilerin aktarıldığı kişi ya da kişilerdir. Başka bir deyişle alıcı, iletinin gönderildiği insan ya da topluluktur. Ortada bir ileti vardır, bu iletinin pek tabii bir de “alıcısı” olmalıdır. Bu da konuşmayı dinleyen kişidir. Dinler ve “iletiyi” alır. 4. Şifre (Kod) İletişimdeki iletiler şifrelenerek aktarılır. Gönderici, iletisini konuşmanın yanı sıra yazıyla, resim çizerek, rakamlarla ya da hareket yaparak anlatmayı da deneyebilir. İşte bu tür iletişim şekillerine “şifre” denir.

5. Bağlam İletişime katılan öğelerin birlikte meydana getirdiği ortama bağlam denir. Başka bir deyişle göstergenin öteki öğelerle birlikte ve onlarla birleşerek, bütünleşerek onların da yardımıyla bir kavramı yansıtmasıdır. Bir sözcüğün hangi anlamda kullanıldığını bağlamına göre belirleriz. Bir sözcüğün anlamını belirlemede bağlam devreye girer. Bu açıdan bağlam, iletişimde çok önemli bir yere sahiptir. Örneğin “sıfır” kelimesi değişik bağlamlarda değişik anlamlar ifade eder. Bu sözcük, “Pazarda sıfır gibi bir araba buldum ve onu hemen aldım.” cümlesinde aracın hasarsızlığını, kullanışlılığını, yeniliğini bildiriyor. Yani olumlu anlamda kullanılmıştır. “Sorma, su içsem kilo alıyorum, bütün rejimleri denedim, netice sıfır.” cümlesinde ise “sıfır” sözcüğü “kötü, başarısız, verimsiz” anlamında kullanılmıştır. Yani olumsuz anlamda kullanılmıştır. 6. Kanal İletinin göndericiden alıcıya ulaştığı yol veya araca kanal denir. İletişimde gönderici iletisini alıcıya söz, yazı, rakam gibi belli araçlar yardımıyla aktarır. İşte iletişimin bir parçası olan bu araçlara kanal adı verilir. Konuşmada kanal sözdür.

7. Filtre Filtre, alıcının iletiyi kendine göre yorumlama biçimidir. Bu açıdan filtre, algılamayla ilişkili bir öğedir. Algı, kişinin belli bir bilgiyi duyma, anlama ve değerlendirme sürecidir. Kişinin durumu, istekleri, geçmiş yaşamı, önyargıları ile sosyal ve kültürel unsurlar algılamayı etkilemektedir. Tüm bu unsurlar, kişilerin aynı iletiyi farklı yorumlamasına kapı aralamaktadır. Bu durum da iletişimdeki filtre kavramıyla açıklanmaktadır. 8. Dönüt (Geri Bildirim) Alıcının, göndericiye verdiği tepkiye (cevaba) dönüt denir. Hakan, arkadaşı Caner’e cep telefonundan: “Toplantı başladı mı?” mesajını gönderdi. Caner de onun mesajını: “Hayır, daha başlamadı.” diye cevapladı.

Sözlü & sözsüz iletişim Sözlü iletişim Yazılı ya da sözlü kelimelerle iletilerin kodlamasını olarak tanımlanır. Sözsüz İ letişim Mesajı ve yüz ifadeleri, beden dili ve stil elbise aracılığıyla kodlamadır.

Sadece sözsüz iletişim bizi yanlış yargılara götürebilir. Sözlü iletişim yoluyla kendi kendimizin sa ğ lamasını yapmamız gerekir.

Sözsüz iletişimi anlama 1. Yüzyüze iletişimde Bazı araştırmalara göre sözel iletişim %35 etkiliyken sözsüz iletişim %65 etkilidir. 2. Sözsüz iletişim belirsizdir. Örne ğ in;öfke hareketi ve yumruk sallayarak olabilirken sadece tam durgunluk şeklinde de ortaya çıkabilir.

4. Sevme ve kabul iletisinde sözel olmayan etkileşim çok önemlidir: Göz teması sürdürmek; Dik bir duruş tutulması; Özel alana girmeden kişinin yakınında olmak; Uygun bir ses tonu ile konuşmak ba ğ ırmadan yada fısıldamadan.

Sözsüz iletişimde başkaları hakkında varsayımda bulunuruz.Bu varsayımlarımızı etkileyen faktorler ise: Di ğ erleri ile aramızdaki mesafe; Bulundu ğ umuz konum; Oturuyor yada ayakta oluşumuz Ev, iş, Araba, Aile, arkadaşlar, çevre; Görünüşümüz– saç, yüz, vücut; seçti ğ imiz kıyafetin rengi; Erkeklik /Femininity; jest ve mimikler;

Etkin Dinleme Yetişkin bir birey iletişimde harcadı ğ ı zamanın %70. (Adler, R. et al. 2001). İ nsanlar bir dinleyici olarak %50 sini iletişim zamanlarını geçirmekterdirler. Ne yazık ki, iletişimde işittiklerimizin %50 sini 8 saat içinde unuturuz. Aktif dinleme ne duydu ğ unu karşı tarafa do ğ rulatmak ve konuşmacıya geri bildirim sa ğ lamaktan geçer. (Adler, R. et al. 2001).

Aktif dinleme iletişim sürecinin bir etkili bir unsurudur. Aşadaki unsurlar ise etkin dinlemenin etkisini terse çevirebilir: İ nsanlar iletişm esnasında daha çok ne söyleyeceklerine odaklanır ve kaşı tarafı dinlemezler. İ nsanlar karşı tarafa görüşlerini söyleyebilmek için fırsat kollarken, dinlemeyi kaçırırlar. İ nsanlar genelikle duymak istediklerini işitirler. İ nsanlar dinleme esnasındfa karşı tarafın sözünü keserek dikkatinin da ğ ılmasına sebep olurlar.

“ “E ğ er Dinlemekten Çok Konuşmamız Gerekseydi, 2 Dilimiz Ve Bir Kula ğ ımız Olurdu” Mark Twain

Aktif dinleme hakkında bilgi Aktif dinleme iletişim sürecinin bir etkili bir unsurudur. Aşadaki unsurlar ise etkin dinlemenin etkisini terse çevirebilir: İ nsanlar iletişm esnasında daha çok ne söyleyeceklerine odaklanır ve kaşı tarafı dinlemezler. İ nsanlar karşı tarafa görüşlerini söyleyebilmek için fırsat kollarken, dinlemeyi kaçırırlar. İ nsanlar genelikle duymak istediklerini işitirler. İ nsanlar dinleme esnasındfa karşı tarafın sözünü keserek dikkatinin da ğ ılmasına sebep olurlar.

Aşa ğ ıdaki dinleme becerilerini etkin bir iletişim için gereklidir. Dinleme konusundaki alışkanlıkların farkında olmak. Nasıl bir dinleyici oldu ğ umuz ve bu konuda düzeltmemiz gereken davranışlarımız hakkında başkalarının dinleme biçimimize ilişkin, sözlü ve sözsüz mesajlarından yararlanmak gerekir. - Konuşmayı bırakın. Karşınızdaki kişinin konuşmasına izin verin. Bir yandan konuşurken bir yandan dinleyemezsiniz. Ayrıca, di ğ er kişinin düşüncelerinin sık sık kesilmesi dikkatin da ğ ılmasına neden olur. - Önyargılarınızın bilincinde olun. Açık bir kafayla dinleyin. Konudan ayrılmayın. Karşınızdakinin kişili ğ ine saygı gösterin. Yargılamaktan kaçının. Tek do ğ ru fikir sizin ki olmayabilir. - Hemen sonuç çıkarmaktan kaçının. Karşınızdakinin sözcüklere her zaman sizinle aynı anlamı verdi ğ ini zannetmeyin.

- Anlamı bütünlü ğ ü içinde yakalamaya çalışın. Alaycı ve nükteli ifadelerin arkasında ço ğ unlukla gizli bir anlam yatar. Dinlerken hem sözlü hem de sözsüz mesajlara dikkat edin. - Kendinizi anlatıcının yerine koyun. - Zamanında sorular sorun. Söyleneni anlamadı ğ ınız ya da açıklı ğ a ihtiyaç duydu ğ unuz zaman soru sorun. Ama gerçekten gerekli olmadıkça sorularınızla konuşanın sözünü kesmeyin. - Sessizli ğ i iyi kullanın. Sessiz anlardan çekinmeyin. Bu anlar konuşanın fikirlerini daha iyi toparlamasını sa ğ lar. - Dikkat da ğ ıtan etkenleri ortadan kaldırın. Pencereleri kapatın, karşınızdaki kişiden daha yüksek sesle konuşmasını isteyin. - Önemli noktaları anlamak için dinleyin. Gerçek mesajı anlamaya çalışın. Konuşmayı süsleyen esprili ve e ğ lenceli ifadelere kendinizi kaptırmayın. - Yalnızca gerekli oldu ğ u zaman not alın. Not alırken her sözcü ğ ü de ğ il, hatırlamanıza yetecek bir ya da birkaç sözcü ğ ü yazın.

Ben Dili &Sen Dili Bireyin karşılaştı ğ ı davranış ve durum karşısında bireysel tepkisini, kendi duygu ve düşüncelerini açıklayan ifade şeklidir. Kendimizi “ben”li cümlelerle anlattı ğ ımız zaman karşımızdakini incitmemiş, fakat kendi mesajlarımızı da vermiş oluruz. Özet olarak Ben dili: 1.Savunmaya itmez. 2. Suçluluk hissettirmez. 3.Duygunun nedeni anlaşıldı ğ ı için iletişim sa ğ lıklı olur. 4. Ben iletisi alan kişi başkalarını düşünmeyi de ö ğ renir. 5.Yakınlaşmayı sa ğ lar. 6. Anlaşmazlıkları azaltır. 7. Konuşan kişiyi rahatlatır. SEN D İ L İ : Suçlama içerir ve karşımızdaki kişi do ğ al bir savunmaya geçer. Dolayısıyla sonuç anlaşılamama, tartışma, kavgaya kadar gidebilir. Özet olarak Sen dili: 1. Suçlayıcıdır. 2. Davranıştan çok kişili ğ e yöneliktir. 3. Kişiye anlaşılmadı ğ ını hissettirir. 4. Yeniden konuşma iste ğ ini engelleyicidir. 5. Neye kızıldı ğ ının anlaşılmamasına neden olur. 6. Kişiyi incitir, kırar. 7. Kişinin direnmesine, yani savunucu iletişime neden olur. Savunucu iletişim ise iletişimin içerik düzeyinden ilişki düzeyine geçmesine, ilişkinin bir savaş, bir kazanma sorununa dönüşmesine neden olaca ğ ı için ö ğ retimin asıl amacına ulaşmasını engelleyecektir.

SEN ve BEN diline örnek vermek gerekirse; ………….. —‘Sen’ dili: Sen hatalısın! Çok yanlış davranıyorsun! —‘Ben’ dili: Senin bu davranışın beni incitti, üzüldüm! ……………… —“Sen” dili: Çok kabasın! Her zaman sözümü kesiyorsun! —“Ben”dili: Bir şey söylemeye başlayıp ta bir türlü sonunu getiremedi ğ im zaman çok rahatsız oluyorum. …………………. —“Sen” dili: – Kes şunu!! Çekiştirip durma kolumu!! …………………

Ben Dili-mesajı nedir? —“Ben” mesajı verin… – Kolumun çekiştirilmesinden hoşlanmıyorum. ………………… —“Sen” dili – Her akşam aynı şey, tutturuyorsun oyun oynayalım diye! Benim yorgun olabilece ğ im hiç aklına gelmiyor de ğ il mi? Yaramaz ve şımarık bir çocuk gibi davranıyorsun! —“Ben” dili – Baba: Bu akşam çok yorgun hissediyorum canım. İ stersen oyun oynamayı başka bir akşama erteleyelim. şeklinde ifade edilebilir. ………………………….. GÖRÜLDÜ Ğ Ü G İ B İ ; Sen dili, çatışma dili, Ben dili, iletişim dilidir. Öyleyse SENL İ yerine, BENL İ mesajlar vermeliyiz….

Açık Uçlu Sorular: Açık uçlu sorular araştırmacıların konu hakkında ön bilgiye sahip olmadıkları ve cevap seçeneklerini oluşturamayacakları durumlarda oldukça kullanışlıdır. Açık uçlu sorular önceden bilinmeyen konular hakkında anket hazırlarken bilgi toplamak amacıyla yararlanılabilecek en iyi araçlardır. Açık uçlu sorular, cevaplayıcının düşüncelerini, hayal kırıklıklarını vb. durumlarını ö ğ renmek için kullanılabilir. Açık uçlu sorular anket tasarımcısının konu ile ilgili gözden kaçırdı ğ ı noktaların cevaplayıcı tarafından ifade edilmesine imkân vermektedir. Bu amaçla anket sonunda “Anket sorularına ilave olarak konu ile ilgili ifade etmek istedi ğ iniz bir şey var mı?” sorusu eklenebilir. Açık uçlu sorular, herhangi bir cevap alternatifi içermeyen, nispeten kısa sorulardır. Cevaplayıcı, genel kapsamdaki bu sorulara serbestçe cevap verir; yük daha ziyade cevaplayıcıdadır. Açık uçlu sorular genellikle Ne," "Ne ile" "Kim," ya da "Neden ile başlar "

Kapalı uçlu sorular: İ ki seçenekli bir soru sadece evet-hayır, katılıyorum- katılmıyorum veya benzeri iki yönlü yanıt olana ğ ı olan sorulardır. Başka bir tanıma göre de kapalı uçlu, ya da "sistemleştirilmiş sorular", kesin bir biçime sahip olan ve verilebilecek olanaklı yanıtları seçenekler şeklinde kendisiyle birlikte sunan sorulardır.. Bazı örnekler: Bıunu senin için iyi bir kar oldu ğ unu düşünüyor musun? Dışarıya kim çıktı? Devam etmek için hazır mısın? Hangi otobüsle gitmek istiyorsun? Ali nerede? Kiminle pikni ğ e gideceksin?