Su konusunda faaliyet gösteren uluslararası örgütlerin faaliyetlerinin incelenmesi ve ülkemizin de üyesi olduğu İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) su çalışmalarının detaylı irdelenerek öneriler geliştirmektir.

Konu önerisi-onay, danışman belirlenmesi Kitap okumaları Tez içeriğinin düzenlenmesi Örgüt bazında dokümanların ve raporların incelenmesi 3

Sunum İçeriği 1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler 2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve genel özellikleri 3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren Uluslararası Örgütler 4. İslam İşbirliği Teşkilatı 5. Sonuç ve Öneriler 4

Sunum İçeriği 1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler 2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve genel özellikleri 3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren Uluslararası Örgütler 3. İslam İşbirliği Teşkilatı 4. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler 5

Tanımlar ve Terimler Örgüt: bir hedefe ulaşmak için veya bir eylemi gerçekleştirmek gayesiyle oluşturulan tüzel kişilik Teşkilat: devletin kurumsallaşmasında ve kurumsal yapıları için veya ülkeler arasında yapılan antlaşmalarla oluşturulan örgütlerin alt bazı organları Kuruluş: kurulma, topluma hizmet, üretim, tüketim vb. amaç ve görevlerle kurulan herşey, tesis (TDK) 6

Tanımlar ve Terimler 7 Uluslararası Örgüt: -Devletler arasında yapılan antlaşmalar ile meydana gelen, üyelerinden farklı bir hukuki kişiliği olan, kendine özgü bir yasası ve organları olan bir oluşum (1975 Viyana Sözleşmesi) -Belirli bir amaca ulaşmak için devletlerin ya da devletler dışı örgütlerin meydana getirdikleri sistem, yapı ve süreçler (Hasgüler&Uludağ) -En az 2 devletin iştirakiyle muntazaman düzenlenen oturumlarla, bir başkan altında bağımsız olarak faaliyet gösteren oluşumlar -Devletler arasında yasal ve daimi olarak karar alma mekanizmasını idame ettirmek için oluşturulmuş bağımsız yapılanma (Özcan&Çınar) -Belirli veya genel bir hedefi gerçekleştirmek için kurulmuş en az üç devletten müteşekkil ve faaliyet alanı da en az bir devlet üzerinde olan yapılanma

Tanımlar ve Terimler 8 Küreselleşme: -Tarihsel olarak politik, finansal, sosyal, kültürel ve kimlik vb. alt süreçlerin belirli aşamalardan geçerek desteklemeler veya dayatmalarla dünya genelinde ortak bir bilincin gelişmesi ve uygulamanın oluşması -Dünya genelinde ortak bir bilincin oluşması (Toplumbilimciler) -İletişim ve taşımacılık sistemlerinin gelişmesi sayesinde insanlar, fikirler ve malların ulusal sınırları aşarak daha rahat dolaşımı sayesinde dünyada ortak politik ve ekonomik değerlerin oluşması Bölgeselleşme: -Bölge özelinde devletlerarasında alt süreçler bağlamında işbirliği arayışları ve işbirliğinin oluşturulması süreci Yönetişim (governance) ve küresel yönetişim

Sunum İçeriği 9 1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler 2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve genel özellikleri 3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren Uluslararası Örgütler 4. İslam İşbirliği Teşkilatı 5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler

Değişen şartlar ihtiyaçlar işbirliği (savaş, güç, çıkar) (barış) 10 Uluslararası Örgütler MÖ 700 MS 100 Kabileler ve kent-devletleri arası birlikler MS İmparatorluklar 1648 Westfalya Antlaşması, 300 bağımsız politik devletçik 1800 Napolyon-Viyana Kongresi-ulus devletler ve egemenlik Teknik uluslararası örgütlenmeler (Ren (1815), Zolverein (1828), Tuna (1854), Kızılhaç (1863), Telgraf (1865), Posta (1874)) 1919 I. Dünya Savaşı-Milletler Cemiyeti-Türkiye (1932) II. Dünya Savaşı-Birleşmiş Milletler-İki kutuplu dünya düzeni 2000 Sayıları ’in üzerine çıkan örgütlenmeler

11 Uluslararası Örgütler GENEL ÖZELLİKLER: –Kuruluşlarında yasal zorunluluk bulunmamaktadır –Kurucu bir metin (Antlaşma, Anlaşma, Sözleşme, Şart, Protokol, Pakt vb.) (amaç) (BM Şartı 102. Madde) –Fiziki varlık –Kurumsal kimliği –Tüzel kişiliği –Egemen olduğu bir toprak parçasının olmaması –Yapısal (kongre/genel kurul, konsey ve sekreterlik) –Bütçe, maddi katkı

12 Uluslararası Örgütler SINIFLANDIRMA: *BM ECOSOC 27 Şubat 1950 / 288 (Anlaşma ile kurulmayan bütün örgütler hükümetler dışı) *NGO (Elitler), Sivil toplum kuruluşları (vatandaşlar, insanlar) *Açık/kapalı, egemenlik devri/ulus üstü, ekonomik gelişmişlik, Coğrafi Durum Faaliyet Alanı Devlet üyeliği Karar alma Küresel Bölgesel Politik Ekonomik Askeri Teknik Devletler arası Hükümet dışı Demokratik Demokratik olmayan

Sunum İçeriği Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler 2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve genel özellikleri 3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren Uluslararası Örgütler 4. İslam İşbirliği Teşkilatı 5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler

Uluslararası Küresel Örgütler Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması için 24 Ekim 1945, Türkiye 15 Ağustos 1945 (4081), Merkez New York İlkeler; egemen eşitlik, iyi niyet, barışçıl yöntemler, siyasi bağımsızlık, toprak bütünlüğü, iç işlerine karışmama ve üye olmayanların da BM Şartı’na uyumlu hareket etmesi Ana organlar; Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, ECOSOC, UAD, Vesayet Konseyi ve Genel Sekreterlik 14

Uluslararası Küresel Örgütler Birleşmiş Milletler (BM) UNDP: (1965) yoksulluğun azaltılması, eşitsizliklerin ortadan kaldırılması, sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması hedefinde MDG ulaşmayı amaçlar. Merkez New York (İstanbul), İnsan Kalkınma Raporu (yıllık), EAGÜ UNESCO: (1945) Entelektüel, Türkiye kurucu üye, Merkezi Paris’te, sosyal, çevresel ve ekonomik boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınmaya destek verme, kültürel mirasın korunması, bilgi toplumu inşası, ifade özgürlüğü, 21. yüzyılda eğitim UNEP: 1972 Stockholm İnsan ve Çevre Konferansı, 26 ilke ve 109 noktada eylem planı, UNEP’in kuruluşu, 58 üyeli yönetim kurulu 2012 Rio Zirvesi ile BM Çevre Kurulu, Merkezi Nairobi’de (Gelişmekte olan ülke ilk) Çevre konusunda tam yetki, koordinasyon 15

Uluslararası Küresel Örgütler Birleşmiş Milletler (BM) Su konusunda Faaliyetler: –Doğal kaynaklar politikalarının evreleri 1.1. ve 2. evre petrol, maden, orman BM Deniz Hukuku Sözleşmesi Stockholm Konferansı (yetersiz, az gelişmiş) (1968 İsveç, Norveç diğer kuzey ülkeleri) 4.(Brutland) (1983) Çevre ve Kalkınma Komisyonu 5.Rio 1992 Çevre ve Kalkınma Uluslararası Konferansı  Çevre ve kalkınma entegrasyonu Gündem 21 (18. Bölüm)  Ticareti de içerecek şekilde genişletildi  Sivil toplum örgütlerinin katılımı 2002 Güney Afrika, Kuzey-Güney tartışması ve geniş konferans düzenlenmesinin iptali 16

Uluslararası Küresel Örgütler Birleşmiş Milletler (BM) Su konusunda Faaliyetler (Devamı): –UNEP-Küresel Çevre Bilgi Sistemi (GEMS) ve Tehlikeli Maddeler –Bölgesel programlar Akdeniz Eylem Planı (MAP) –UNEP- GRID Küresel Kaynak İzleme Veritabanı –Küresel Çevre Durum Raporları –2000’li yıllar, Binyıl Kalkınma Hedefleri (MDG) –2015, sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği ile mücadele ve geleceğe yatırım –Mar Del Plata (1977) BM Su Konferansı –1980 Gelecek on yıl su ve sanitasyon yılı ilan edildi. –2010, İnsan Hakları konseyi ve BM Genel Kurulu kararı ile su ve sanitasyona erişim gıda, sağlık vb diğer sosyal haklarla aynı seviyede görülmüştür. –2012 Rio +20’de bir bölüm su konusu, 17

Uluslararası Küresel Örgütler Birleşmiş Milletler (BM) Su konusunda Faaliyetler (Uzmanlık Kuruluşları): –UNICEF: iklim değişikliği, küresel ısınma, taşkın ve kuraklıktan etkilenen çocuklara yardım. –WASH programı MDG hedeflerine yönelik (100’ün üzerinde ülkede). –22 Mart Dünya Su Günü, 19 Kasım Dünya Tuvalet günü ve 15 Ekim Dünya El Yıkama Günü –UNICEF-AB ortaklığı, Gazze desalinizasyon tesisi. –UNDP: 3 görev alanı (sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği ve doğal afetler) –Hedef kitle yoksulluk çeken ülkeler, MDG hedefleri çerçevesinde yardım. MDG ilerleme raporları. –Savaş durumunda olan bölgelere (Suriye, Irak, Lübnan vb.) su ve sanitasyon –Faydalanan (Afganistan, Filistin, Güney Sudan), Kaynak (GEF, AB, Japonya) –DSÖ: Sağlık konusunda standartların oluşturulması (evsel kullanım amaçlı suların arıtılması ve depolanması) –Altı ana başlık (içme suyu kalitesi, su arzı, kolera denetimi ve korunma, su ve sanitasyon yönetimi, su kaynakları yönetimi diğer (iklim değişikliği, MDG vb.) –Su dağıtım sistemlerinde su güvenliği, cyanobacter ve sağlık problemlerine yönelik tavsiyeler. Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) –UNESCO: topluluklar arası küresel barışın sağlanması ve sürdürülebilir kalkınma için temel kaynak –UNESCO-IHP (hükümetlerarası): bilim temelli su politikaları üretimi. Öncelikli konular; felaketler, yeraltısuyu, su kıtlığı ve kalitesi, geleceğin şehirleri ve su, barışın tesisi için sınıraşan sular yönetimi, su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi konusunda destek. –UNESCO-IHE: Eğitim merkezi –WWAP: Dünya Su Değerlendirme Raporu (yıllık) 18

Uluslararası Küresel Örgütler Birleşmiş Milletler (BM) Su konusunda Faaliyetler (Uzmanlık Kuruluşları): –WMO: küresel anlamda iklim olayları ve hidrolojik uygulamaların izlenmesi. –Hidroloji ve Su Kaynakları Programı (HWRP) ve Felaket Risk Azaltımı Programı –Dünya Hidrolojik Döngü Gözlem Sistemi (WHYCOS) tatlı su kaynakları sürdürülebilir yönetimi –UNFCCC, UNCCD, Viyana Sözleşmesi, Biyolojik Çeşitlilik, BM-AEK Su Sözleşmeleri –FAO: Tarım için su ve arazi en önemli iki unsur. Gıda güvenliği ve yoksulluğun azaltılması için çalışmaktadır. –Su güvenliği, iklim değişikliği, su felaketleri, çevresel bozunmalar –UN-Water: 2003 yılında kuruldu. Tatlısu kaynakları, sanitasyon ve su felaketleri için koordinasyon merkezi. –BM-AEK: çevre ve su konularında çalışmalar gerçekleştirmekte ve uluslararası sözleşmelerin ve protokollerin hazırlanması ve takibini yapmaktadır. –Sınıraşan Durumlarda Çevresel Etki Değerlendirmesi Sözleşmesi, –Sınıraşan Su Yolları ve Göllerin Korunması Sözleşmesi, –Su ve Sağlık Protokolü, –Stratejik Çevresel Değerlendirme Protokolü, –Kirletici Salımı ve Transfer Kaydı Hakkında Kiev Protokolü, –Sınıraşan Sularda Endüstriyel Kazaların Etkilerinin Sınıraşan Etkilerinden Kaynaklı Zararların Tazmini ve Hukuki Sorumluluğu Protokolü. 19

Uluslararası Küresel Örgütler OECD OECD: Yıkılan Avrupa'nın yeniden inşası için OEEC olarak 16 Nisan 1948’de kuruldu (16 devlet). 14 Aralık 1960 OECD olarak değiştirildi. 2010’da Estonya, İsrail, Slovenya ve Şili’nin katılımı ile 34 üye olmuştur. Konsey, Komiteler ve Sekretarya. –Bütçe % 22 ABD, Türkiye % 1.64 seviyesinde. 357 milyon Euro (2014) –4 alanda (ülkelere, anlaşmaların onayı, OECD çalışmaları ve diğer ülkeler) karar ve tavsiye kararlar alınmaktadır. Oybirliği geçerli. Onaydan sonra kararların uygulanmaması durumu –Sekreterlik altında Direktörlükler (11 Adet) Genel Müdürlük gibi görev üstlenmektedirler. Çevre Direktörlüğü. Alt komiteler; biyolojik çeşitlilik, su ve doğal kaynaklar –Tavsiye çalışma raporları –Diğer uluslararası örgütlerle su konusunda ortak girişimler ve çalışmalar (WWC, DSF, Rio UNFCCC) –Su Yönetişimi Girişimi 20 Konsey Yönetim ve Strateji Sekretarya Teklif ve Analiz Komiteler Tartışma ve Uygulama

Uluslararası Küresel Örgütler D-8 D-8: Fikir olarak 1996 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen Kalkınmada İşbirliği Çalıştayı’nda ele alındı. 15 Haziran 1997’de (Türkiye, İran, Pakistan, Bangladeş, Malezya, Endonezya, Mısır ve Nijerya) Zirve, Dışişleri Bakanları Konseyi, Komisyon (kıdemli memurlar) ve Sekretarya. Ana amaç ticaret ve ekonominin geliştirilmesi Su Konusunda Faaliyetler: Zirve deklarasyonlarında işbirliği yapılacak alanlarda çevre ve çevre koruma zikredilmiştir. Alt komitelerde çevre ağı kurulması, çevre komisyonu oluşturulması, çevre teknolojileri vb. G-20: 1975 yılında G-7 olarak kuruldu. 1994’te Rusya ile G-8 oldu Washington’da G-20 olarak son halini aldı. Dünya nüfusunun yaklaşık % 80’i, ekonominin yaklaşık % 90’ı. Troika yapısı. Sadece sekretarya var yılından itibaren düzenli Zirveler yapılmaktadır yılı dönem başkanlığı Türkiye’de. İklim değişikliği, yeşil büyüme, çevresel sürdürülebilirlik, deniz çevresinin korunması, şehir içme suyu temini ana konulardandır. 21

Uluslararası Bölgesel Örgütler EİT EİT: CENTO savunma örgütü. Kalkınma için Bölgesel İşbirliği (RCD) 22 Temmuz 1964’te kuruldu. 29 Ocak 1985 tarihinde EİT’ye dönüştürüldü. Merkezi Tahran. Yapılanma Sanayi ve Ticaret Odası, Sigorta Merkezi, Ticaret ve Kalkınma Bankası EİT kararlarının UNEP’e aktarılması. UNDP ile ortak kapasite geliştirme çalışmaları (MDG). İklim değişikliği ve doğal afetler özel ilgi alanındadır. 7 adet uluslararası konferans, Meşhed’de Doğal Afetlerin Yönetimi EİT Merkezi kurulmuştur. Suyun Etkili Kullanımı Merkezi/İslamabad (2009 kararı). Çevre İşbirliği ve Küresel Isınma Eylem Planı (2011). Çevre Bakanları Toplantısı. Sera gazlarının izlenmesi, iklim değişikliğine karşı önlemler, araştırma, eğitim, politika 22 Konsey Daimi Temsilciler Meclisi Teknik Komiteler Çevre ve Sağlık Bölgesel Planlama Konseyi Sekretarya Genel Müdürlükler (6) Enerji, Çevre ve Maden İnsan Kaynakları ve Sürdürülebilir Kalkınma

Uluslararası Bölgesel Örgütler KEİ KEİ: 1987 AT tam üyelik başvurusu, SSCB’nin dağılması, 25 Haziran 1992’de 11 ülke tarafından kuruldu. AB Komisyonu, Fransa, Almanya, Çek Cum, Beyaz Rusya, İsrail, Mısır vb. gözlemci Ana amaç AGİT sürecine katkı ve Avrupa ekseninde ekonomik bir Karadeniz bölgesi oluşturmak. AB üyesi ülkeler, Ermenistan, banka Yunanistan’da. Müslüman, Ortodoks ve Katolik Karadeniz kirliliğe karşı korunması amacıyla Bükreş Sözleşmesi (1992) Çevre çalışma grubu; yılları koordinatör ülke Romanya yılında Çevrenin Korunması Alanında İşbirliği Eylem Planı kabul edildi. Genellikle güncel çevresel ve su ile ilgili konular çalışma grupları toplantılarında gündeme gelmektedir (iklim değişikliği, felaketler, sınıraşan sular vb.). PDF vasıtasıyla; -Karadeniz Bölgesinde Değişen Oranlarda Sulama İçin Ekonomik ve Çevresel Faydalar Fizibilite -Karadeniz ve Sanayi Sularındaki Hidrojen Sülfürden Hidrojen Üretimi Pazar Potansiyeli - Su Tasfiyesi İçin Hibrid Katalitik Membran Reaktörler Projesi -Yeşil Ekonomi İçin Yasal Çerçevenin Oluşturulması (Rusya, Azerbaycan ve Ukrayna) Karadeniz Çalışmaları Uluslararası Merkezi (ICBSS).Su ve doğal kaynaklar yönetimi danışma organı AB etkisi, SÇD uygulamalarının yaygınlaştırılması 23 Konsey Daimi Temsilciler Daimi Sekreterlik Teknik Çalışma Grupları Oybirliği Çevre Çalışma Grubu Sel ve Taşkın Ad Hoc Çalışma Grubu ICBSS (Danışman)

Uluslararası Bölgesel Örgütler Avrupa Konseyi Avrupa Konseyi: II. Dünya Savaşı sonrasında insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünün korunması amacıyla 5 Mayıs 1949’da Londra’da kurulmuştur. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 14 Protokol, alınan kararlar bağlayıcı nitelikte. Amaçları kapsamındaki konularda ilerleme kaydedilince diğer konulara da eğilim göstermiştir. Çevre konuları 1990’dan sonra gündeme gelmiştir. Su konusundaki en önemli belge 1968 tarihli Avrupa Su Şartı’dır. Su yönetimi, sınıraşan sular, şehri içme suyu temini, nehir havza yönetimi, su kirliliği, kıyı yönetimi, su kalitesi gibi konularda tavsiye kararlar almaktadır. 24 Bakanlar Komitesi 636 parlamenter 2/3 çoğunluk Parlamenterler Asamblesi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi 636 yerel yönetici

Uluslararası Bölgesel Örgütler Akdeniz İçin Birlik (AiB) Akdeniz İçin Birlik (AiB): 1995 Barselona Süreci. AB ve AB üyesi olmayan Akdeniz ülkeleri arasında işbirliği. 13 Temmuz 2008 tarihinde Paris’te kuruldu. 43 üyeli. Eş-başkanlık sistemi. Sürdürülebilir Entegre Su Yönetimi Destekleme Mekanizması (Arnavutluk, Mısır, Ürdün, Lübnan, Fas, Filistin ve Tunus) (GWP, OECD, Avrupa Yatırım Bankası, İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) ve GEF) Horizon 2020; Akdeniz’in kirlilikten temizlenmesi, iklim değişikliği ve sürdürülebilir tüketim ve üretim (% 80 kirlilik azaltımı) 1. Akdeniz Su Forumu Aralık 2011’de Marakeş’te; suyun etkin kullanımı, sektörel tahsis, kısa, orta ve uzun vadeli stratejiler, gıda ve su güvenliği ve su kaynaklarının planlanması konularında gerçekleştirilmiştir. Gazze su temini projesi (AYB, İKB, DB ve Afrik KB finansman) AYB tarafından Mısır 2, Fas 5, İsrail 4, Ürdün, Lübnan ve Tunus 1, İsrail desalinizasyon ünitesi, Mısır sulama suyunun muhafazası 25 Yüksek Düzeyli Memurlar Genel Sekreter Yrd. (6) 2/3 çoğunluk Sekretarya (Genel Sekreter) ÇevreSu ve Enerji Parlamenterler Asamblesi Bölgeler ve Yerel Yönetimler Asamblesi Su yönetişimi İklim değişikliği Su talebi yönetimi Suyun finansmanı

Uluslararası Bölgesel Örgütler NATO NATO: Prag Darbesi, Brüksel Paktı, Batı Avrupa Birliği, 4 Nisan 1949 tarihinde Washington'da 12 devlet tarafından kuruldu. Başlangıçta Merkez Paris, Fransa’nın çekilmesinden sonra Brüksel’e alındı. Türkiye Yunanistan ile birlikte 1952 yılında katılmıştır. Çevre tanımı; hava, su, toprak, doğal kaynaklar, flora, fauna, insan ve bunlarla etkileşim içinde olan ortam. Çevrenin korunması ve çevre güvenliği ana konular. Çevre koruma; NATO Çevre Koruma Prensip ve Politikaları dokümanı (Çevre Koruma Çalışma Grubu ve Çevre Koruma Özel Ekibi tarafından takip edilmektedir. Çevre güvenliği; doğal kaynakların izlenmesi, kirlilik vakaları, doğal afetler, ENVSEC üyesi (AGİT, UNEP ve UNDP ortak girişimi) 26 Konsey Oybirliği Askeri Kanat Askeri Komite Sivil Kanat Savunma Planlama Komitesi Kuzey Atlantik Asamblesi Avrupa Grubu

Uluslararası Bölgesel Örgütler AGİT AGİT: 1 Ağustos 1975’te Helsinki Nihai Senedi ile AGİK, 1994’te AGİT olarak nihai halini aldı. 57 üyesi bulunmaktadır. Merkezi Viyana Maastricht Zirvesi Ekonomi ve Çevre Strateji Belgesi, bu kapsamda ENVSEC girişimi oluşturuldu. Çevre konularının görüşüldüğü yapı Ekonomi ve Çevre Forumu Asamble tavsiye kararları Konsey’e sunmaktadır. Aarhus Merkezi AB ile işbirliği içerisinde su güvenliği ve iklim değişikliği Sınıraşan sularda işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi (Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Ukrayna, Molova) Dniester Nehri Sınıraşan İşbirliği ve Sürdürülebilir Yönetimi Projesi ( ) Azerbaycan-Gürcistan 2011 yılında imzalanan su alanında ikili işbirliği anlaşması Ganikh Nehri sınıraşan su havzası yönetimi tavsiye dokümanı ve Khrami-Debed Nehir Havzası Su kalitesi izleme ortak programı AGİT Su Yönetişimi Girişimi su kaynaklı çatışmaların giderilerek işbirliğinin geliştirilmesi; sınıraşan sular, doğal afetler, su krizleri, iklim değişikliği etkileri yönetişim yapısı ile çözülebilir anlayışındadır. 27 Zirve Dışişleri Bakanları Konseyi Daimi Konsey Siyasi danışman Ekonomi ve Çevre Forumu AGİT Parlamenterler Asamblesi Genel Sekreter

Uluslararası Bölgesel Örgütler AB AB: Paris Antlaşması (Benelüks, İtalya, Fransa, Almanya) AKÇT kuruldu Roma Antlaşması Euratom ve AET kuruldu Avrupa Tek Senedi AT oldu Maastricht Antlaşması 3 sütunlu yapı, AB’ye geçiş Lizbon Antlaşması Son revizyon -Kopenhag kriterleri -Tüzükler, Direktifler, Kararlar, Tavsiye Kararlar ve Görüşler -AB Su Çerçeve Direktifi -Nehir havza yönetim planı anlayışı -15 yıl süre, uzatılabilir -6 yıllık periyotlarla raporlama 28 Parlamento Konsey Komisyon Avrupa Konseyi (Zirve) Adalet Divanı AB Merkez Bankası Sayıştay Avrupa Yatırım Bankası

Uluslararası Bölgesel Örgütler Körfez Arap Devletleri İşbirliği Konseyi KİK: İran-Irak Savaşı, 1987 İran füze saldırısı Kuveyt’e. -25 Mayıs 1981’de Abu Dabi’de kuruldu. Ekonomik, ticari ve teknik konularda eşgüdüm. -30 Mayıs 2005, Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması Ortak Eylem Planı hazırlandı. 10 çalışma grubu oluşturuldu. (Elektrik, su ve çevre) -27 Mayıs 2013 Yüksek Düzeyli İstişare Toplantısı (deniz ve kıyı suları korunması, şehir atıksu yönetimi, iklim değişikliği) yılında çevre koruma genel politikalar belgesi kabul edildi çevre koruma, ÇED, hava ve su kalitesi standartları oluşturulması, iklim değişikliği düzenleyici hukuki metinler, 2007 yılında Çevre Eylem Planı hazırlandı. -Şubat ayı Çevre Haftası, KİK Çevre Ödül Yönetmeliği -Deniz çevresinin korunması-UNEP -İklim değişikliği vb. – AB -Kyoto Protokolü, Montreal ve Viyana Sözleşmelerine taraflardır. -Desalinizasyon Uzman Grubu raporu (Teknik Komiteye bağlı) 29 Yüksek Konsey Dışişleri Bakanları Konseyi Anlaşmazlıkların Çözümü Komisyonu Genel Sekreterlik Danışma Meclisi

Uluslararası Bölgesel Örgütler Arap Ligi Devletleri Arap Birliği: Mısır ve Suriye fikirleri Arap birliği -22 Mart 1945 Arap Birliği Misakı (Kahire) -22 üyeli egemenlik ve bağımsızlıkların korunması, ekonomik ve sosyal işbirliği -1960’te OPEC’ten esinlenerek, OAPEC kuruldu -Dışişleri Bakanları Konseyi, Sekreterlik -Türkiye, Brezilya, Eritre, Hindistan, Venezuela gözlemci ülkeler. -1. Arap Su Konferansı Mayıs 2012 (Bağdat) -Sınıraşan sular, su güvenliği, su kıtlığı, su projeksiyonları, diğer örgütler ile işbirliği -Türk-Arap İşbirliği Forumu Çerçeve Anlaşması (2007), Rabat’ta Türk Arap İşbirliği Forumu -5. TAF kapsamındaki konular sürdürülebilir kalkınma, su kaynakları ve yapılarının korunması -Çalıştay planlama aşamasında 30

Uluslararası Bölgesel Örgütler Afrika Birliği Afrika Birliği: -25 Mayıs 1963’te Addis Ababa’da Afrika Birliği Örgütü olarak kuruldu yılında Durban’da 1. Zirve’de Afrika Birliği’ne dönüştürülerek kurulabilmiştir. -Yaşam standartlarının yükseltilmesi, insani gelişmenin desteklenmesi, kalkınma ve gelişme -Nihai hedef AB benzeri olma -Şarm-el Şeyh Deklarasyonu su ve arıtma hizmetleri -Felaket Azaltım Strateji ve Eylem Planı -Sahra ve Sahel Büyük Yeşil Duvar Girişimi iklim değişikliğine uyum, çölleşmeyle mücadele, yoksulluğun azaltılması, kırsal kalkınmanın desteklenmesi Rio+20 taahhüt üstlenmekten kaçınarak Afrika bölümü -Nairobi Sözleşmesi (Doğu Afrika Deniz ve Kıyı Çevresinin Korunması, Yönetimi ve Kalkındırılması) -Abidjan Sözleşmesi (Batı Afrika Deniz ve Kıyı Çevresinin Korunması ve Kalkındırılması) -Maputo Sözleşmesi (Afrika Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması) -Bamako Sözleşmesi (Tehlikeli Maddelerin Afrika’ya Girişi ve Sınıraşan Hareketlerinin Kontrolü) 31 Asamble Bakanlar Konseyi Komisyon Afrika Parlamentosu 11 Komisyoner Kırsal Ekonomi ve Tarım Gıda güvenliği Çevre ve doğal kaynaklar Kırsal ekonomi

Uluslararası Bölgesel Örgütler ASEAN ve APEC ASEAN: Bangkok Deklarasyonu ile kuruldu (Tayland, Filipinler, Malezya, Endonezya, Singapur). -Merkezi Cakarta, yazılı bir kurucu belgesi yok, karşılıklı iyi niyet ve güven mekanizması. -Resmiyetin azaltılması, rekabetin azaltılarak işbirliğinin geliştirilmesi ana amacında. -Faaliyetler Çevre Bakanları ve Kıdemli Memurlar toplantıları ile yürütülemektedir. -İşbirliği anlaşmalarla düzenlenmektedir. (doğal kaynakların korunması 1985, çevresel sürdürülebilirlik 2007, felaketlerin yönetimi 2005) -İklim değişikliği etkileri, felaketler, şehirleşme ile şehir su kaynakları yönetimi APEC: -ASEAN etki alanını genişletmek istemiştir. -Avustralya ve ABD girişimi ile 1994’te Canberra’da APEC kuruldu. (Çin, Rusya, Meksika, Güney Kore vb.) -Ana ilgi alanı ekonomik ve ticari konular. -Deniz çevresinin korunması, balıkçılık, sürdürülebilir kalkınma ve tarım -Şehirleşme bağlamında su yönetimi, arıtma hizmetleri tavsiye dokümanları -İklim değişikliğine uyum, su havzaları yönetimi ve korunması konularında etkinlikler düzenlenmektedir. 32

Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler Küresel Çevre Fonu (GEF) GEF: yılında DB altında 1 milyar $ bütçe ile oluşturulmuştur. -Başlangıçta UNDP, ENUP ve DB yönetici makamlardır Rio Zirvesi’nden sonra özerk yapıya kavuşmuştur. DB sadece teminat ve yönetimsel destek. -Asya Kalkınma Bankası, EBRD, FAO, Amerikan Kalkınma Bankası, IFAD, UNIDO vb. örgütlerden destek almakta ve işbirliği gerçekleştirmektedir.  Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi  BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC)  Kalıcı Organik Kirleticiler Stockholm Sözleşmesi  BM Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi (UNCCD)  Minimata Civa Sözleşmesi  Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü -183 ülkede 3900’ün üzerinde proje gerçekleştirilmiştir. -Çeşitli aşamalarda 24 proje bulunmaktadır. (iklim değişikliği 7, biyolojik çeşitlilik 6, öncelikli kirleticiler 3, arazi bozunumu 1, entegre su havzası yönetimi 1 ve çok taraflı alanlarda 3) -Ülkeler gruplar oluşturmakta ve her grubu 1 temsilci tarafından temsil edilmektedir. -Türkiye (Avusturya, Lüksemburg, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Slovakya ve Belçika) -Her ülkenin 1 politik ve 1 teknik odak noktası bulunmaktadır. -Politik Hazine Müsteşarlığı, Teknik Müsteşarımız Sn. Prof. Dr. Lütfi AKCA GEF kurucu metni revizyonu-2020 Strateji Belgesi- biyolojik çeşitlilik koruma hizmetleri, iklim değişikliği, denizler ve tatlı su kaynaklarının korunması, arazi bozunumu, kimyasal kirleticiler, şehirleşmenin doğal kaynaklar üzerine baskısı 33

Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler Uluslararası Su Kaynakları Birliği Bölgesel Çevre Merkezi IWRA: çeşitli disiplinlerdeki uzmanlar tarafından oluşturulmuştur. -Fiziksel, ekolojik, kimyasal, kurumsal, sosyal ve ekonomik konular. -Yönetim Kurulu (1 başkan, 3 başkan yardımcısı, 3 daimi komite başkanı ve 10 direktörden) -Yayın Komitesi, Ödül Komitesi ve Üyelik Komitesi -Yönetim Kurulu yılda 1 kez, Dünya Su Kongresi ise 3 yıla 1 toplanmaktadır. -Konferans, seminer, çalıştay ve kurslar düzenlemektedir. Su kaynaklarının yönetimi, politikalar geliştirilmesi konusunda faaliyetlere destek. Afrika ülkelerine yönelik su konusunda karşılaşılan zorluklara ilişkin tavsiyeler Kahire’de Dünya Su Kongresi’nde Dünya Su Konseyi kuruluşunda etkin rol oynamıştır. REC: Çevresel konularda yardım sağlayan Macaristan merkezli örgüt. AK, diğer örgütler, özel kuruluşların katkıları ile oluşturulan bütçe. -Direktörler Kurulu en üst karar alma organı (1 başkan 9 üye), danışma oranı Genel Kurul itibariyle stratejisini sürdürülebilirlik için yönetişim ve yeşil ekonomi olarak belirledi. -Devletlerin kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi, AB mevzuatının uygulanması desteği -Çevresel suçlara karşı yaptırım imkanlarını sağlayacak anlaşmaların hazırlanması ve uygulanması (Strateji Belgesi) -Hedef bölgeler; -Sınıraşan Suların Sürdürülebilir Yönetimi ve Su Güvenliği Projesi (Orta Doğu) -Entegre Su Kaynakları Yönetimi ve Bölgesel İşbirliği Projesi (Afrika) Finansör, İsveç, -Mısır ve Fas kurumları ile görüşmeler gerçekleştirilmiş, 2015 yılında Ürdün’de çalışta düzenlenecek. -Güneydoğu Avrupa’da sınıraşan sular ve su kalitesinin korunması, AB mevzuatı ile uyumlaştırma 34

Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler Dünya Su Konseyi Uluslararası Sulama ve Drenaj Komisyonu WWC: yılında uaö ve su uzmanları tarafından kurulmuştur. -Suyun korunması, geliştirilmesi, planlanması, yönetimi ve kullanımı konularında politika üretmek. -Merkezi Marsilya’da. Üye aidatları ve Marsilya desteği ile bütçesi oluşturulmaktadır. -Genel Kurul en üst düzey karar alma organı. Genel Kurul tayini ile 35 üyeli Yönetim Kurulu oluşturulmaktadır. (Marsilya daimi üye) -En önemli organizasyonu 3 yılda 1 düzenlenen Dünya Su Forumu. -Su konusunda politik gündem oluşturmak ve su güvenliği araştırmaları yapmaktadır. Yılda 1 kez yayınlanan dergi (Su Politikası Dergisi) akademisyenlerin çalışmalarını içermektedir. ICID: -24 Haziran 1950’de Yeni Delhi merkezli olarak kurulmuştur. -Uluslararası Yönetim Konseyi ana karar alma organı, komiteler yer almaktadır. -Teknik konular; Biyoenerji ve Gıda için Su (Gıda-enerji-Su Ağı), Mühendislik (sulama sistemleri, drenaj, taşkın) ve DSF’ye ICID Girdileri Rehber görev güçleri. -29 Eylül-5 Ekim 2013, 1. Dünya Sulama Forumu (Mardin) -Konferans, çalıştay, seminer, kitap, dergi yayını vb. 35

Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler ILA, ILI ve Dundee Üniversitesi ILA: yılında Brüksel’de kurulmuştur. Uluslararası hukuka saygı ve daha iyi anlaşılması. -BM uzmanlık kuruluşları ile ortak çalışma ve danışmanlık. Merkezi Londra. -Resmi dilleri İngilizce ve Fransızca. Toplam 52 adet Daire, (Türkiye) -Komiteler ve çalışma grupları metinler üzerinde çalımalar yapmaktadır. -Su kaynakları komitesi; 1996 yılında (kendi) Helsinki Konferansı’nda uluslararası sularda sınıraşan zararların giderilmesi için dava yolları ve kirlilik üzerine destekleyici kurallar konusunda 2 madde kabul etmiştir. (BM Su Sözleşmesi) -Su kaynaklarının hakça ve sürdürülebilir kullanımı ILA Kuralları, sucul çevre, etki değerlendirmesi, yeraltısuları, ulaşım, savaş durumunda su ve su yapılarının korunması -Yeraltısuyu Çalışma Grubu ( ) (uluslararası su yolları, sınıraşan akiferler) -ILI: 1995 yılında Georgetown Üni’ye bağlı olarak kuruldu. Washington Merkezli. 5 Adet bölge merkezi (İstanbul) -Ülkelere kendi hukuklarını oluşturma ve ekonomik altyapılarının tesisi konusunda destek. -Yıllık eğitim programları mevcut (özel ve kamu). Ana eksen yasal yapı oluşturulmadan büyüme olmaz. -Yönetmelik revizyonu, mevzuat hazırlama, ihale ve proje yönetimi ana konular; -Ukrayna’ya çevre politikaları ve mevzuatı konusunda eğitim vermiştir. Dundee Üniversitesi: -Su Hukuku, Politikası ve Bilim Merkezi, İskoçya/. UNESCO gözetiminde faaliyet yapan tek merkez (UK) -Su hukuku, politikası, sınıraşan su yönetişimi, entegre nehir havza ve kıyı yönetimi, sınıraşan yeraltısuyu -Kısa raporlar ve makaleler halinde yayın, yüksek lisans ve doktora programları, BM, UNESCO-IHP UAÖ -Su ve sanitasyon hizmetleri, iklim değişikliğinin su kalitesi ve miktarı üzerine etkisi, taşkın yönetimi, BM Su Sözleşmeleri, yerlatısularında iklim değişikliği etkilerinin değerlendirilmesi için teknolojik ve bilimsel temeller 36

Sunum İçeriği Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler 2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve genel özellikleri 3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren Uluslararası Örgütler 4. İslam İşbirliği Teşkilatı 5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Kuruluş süreci ve tarihsel gelişim -Suudi Arabistan ve Mısır çağrıda bulundular Eylül 1969 tarihlerinde Fas, Suudi Arabistan, İran, Malezya, Somali, Pakistan ve Nijer hazırlık toplantısı Eylül Rabat’ta düzenlenecek konferansa katılım daveti iletildi. (36 ülke) İslamiyet'in doğuşu ve Ümmet anlayışının gelişmesi 1516 Halifeliğin Osmanlı’ya geçişi (Mercidabık) 1924 Halifeliğin kaldırılması, II. Abdülhamid İsviçre Konferansı 1926 Kahire Kongresi, Mısır’ın çağrısıyla, Suudi Arabistan Mekke Konferansı (önemli Müslüman ülkeler yok) Filistin’e Yahudi Göçü, Kudüs Kongresi, Cenevre’de uluslararası ilk konferans 1948 BM etkisi ve İsrail Devleti’nin kuruluşu Dünya Müslüman Kongresi (Karaçi), Genel İslami Konferans (Mısır, Arabistan ve Pakistan), Dünya Müslüman Ligi Konferansı (Mekke) Arap-İsrail Savaşı, İsrail’in Kudüs’ü kendi topraklarına katması, Mescid-i Aksa Camii kundaklanması

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Kuruluş süreci ve tarihsel gelişim -1. Kudüs’te yer alan kutsal mekanların savaş öncesi durumuna döndürülmesi -2. Filistin halkının haklarının savunulması konusunda çaba gösterilmesi ve sekretarya oluşturulması yılında DBK gerçekleştirildi (Karaçi ve Cidde) yılında düzenlenen 3. DBK’da İİT Şartı kabul edildi yılından itibaren ekonomik ve ticari konular gündeme gelmeye başlamıştır (Bağlantısızlık Hareketi) Suudi Arabistan / 3. İslam Zirvesi’nde ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi için eylem planı kabul edilmiştir Niamey Süreci Genel Sekreterlik koordinasyonunda alt kuruluşların çalışması -2000’li yıllar sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi kararı On Yıl Eylem Planı (Reform) 39

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT Şartı, Üyelik ve Üye Ülkeler -29 Şubat-4 Mart 1972 tarihlerinde Cidde’de, 3. DBK’da kabul edilmiştir. -1 Şubat 1974’te BM’de uygunluk onaylatıldı. 14 Mart 2008 Dakar’da revize edildi ve son hali verildi. -16 sayfa ve 39 maddeden oluşan kurucu belgedir. -BM ilkeleri, barış, sevgi, merhamet, hoşgörü, eşitlik, adalet ve insan haysiyeti -Sürdürülebilir kalkınma, ilerleme ve refahı sağlamak gayesiyle Müslümanlar ve üye ülkeler arasında birlik ve beraberliği güçlendirmek ve geliştirmek -İİT’ye üyelik, -İİT Şartını kabul, Müsüman çoğunluğa sahip olmak ve BM üyesi olmak, -Gözlemci önkoşulu BM’ye üyelik -Üyeler, Gözlemci ve Potansiyel adaylarÜyelerGözlemci ve Potansiyel adaylar -Arap Devletleri Ligi ve Afrika Birliği (1977), EİT (1995) gözlemci statüsü kazanmıştır. -Filipinler Moro Kurtuluş Cephesi, İİT Üye Devletleri Parlamenterler Birliği de 2000 yılından sonra gözlemci. -Surinam, Guyana, Uganda, Togo, Gabon, Kamerun ve Mozambik -İİT Üye ülkeleri yüzölçümü, nüfus ve milli gelirleriİİT Üye ülkeleri yüzölçümü, nüfus ve milli gelirleri 40

İİT ÜYE ÜLKELERİN DAĞILIMI 41

İİT, ÜYE, GÖZLEMCİ VE POTANSİYEL ADAYLAR 42

İİT YÜZÖLÇÜMÜ, NÜFUS VE MİLLİ GELİR 43

44

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT ORGANLARI Daimi Komiteler 45 İslam Zirvesi Dışişleri Bakanları Konseyi 12 Zirve, 13. İstanbul’da Kudüs Komitesi Bilgi ve Kültürel İşler İktisadi ve Ticari İşbirliği Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Yönetim Komitesi (Troika) Daimi Temsilciler Komitesi Genel Sekreter Uluslararası İslami Adalet Divanı

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT ORGANLARI Alt Kuruluşlar, Özerk Kuruluşlar; Zirve veya DBK tarafından alınan karar çerçevesinde kurulmaktadır. - SESRIC: Trablus’ta düzenlenen 8. DBK ile kurulmuştur. -İstatistiki veri toplama, karşılaştırma ve yayınlama -Üye ülke talepleri doğrultusunda işbirliği ve eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi -Merkezi Ankara’da. -İslam Kalkınma Bankası (IDB): yılında 1. Finans Konularından Sorumlu Bakanlar toplantısı sonrasında kurulmuştur. -Ekonomik kalkınma, ticaretin geliştirilmesi, üretime dönük projeler ve girişimcilere destek. -Merkezi Cidde’de, Guvernörler Kurulu (her ülke 1 temsilci), Yönetim Kurulu (10 üyeli) ve Başkan -Sermayesi 6 milyar İslam Dinarı (1 İD=1 SDR=1.3 $) 46

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT – TÜRKİYE İLİŞKİLERİ Rabat Zirvesi, Cevdet Sunay katılmadı, Demirel katılım önemlidir -Türkiye Dışişleri Bakanı İbrahim Sabri Çağlayangil tarafından gözlemci olarak katılım sağladı. -BM ile uyumlu olduğu ölçüde katılım sağlanacağını bildirdi İstanbul Zirvesi, ISESCO ve SESRIC kuruldu. İİT Şartı’na çekine ile de olsa katılım sağlamak için hazırlıklara başlanması kararlaştırıldı Ocak 1981’de Cidde düzenlenen 3. İslam Zirvesi’ne Başbakan düzeyinde katılım, Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin gözlemci olarak toplantılara katılım kararı Ocak 1984 Kazablanka’da 4. İslam Zirvesi’nde Cumhurbaşkanlığı düzeyinde katılım ve ISEDAK Başkan Yardımcılığı -31. DBK’da, Haziran 2004 yılından itibaren Kıbrıs Türk Devleti adıyla temsil edilmesi kararı. -Türkiye’de yer alan İİT kuruluşları; -İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (ISEDAK, Ankara), -İslam Ülkeleri İstatistik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar ve Eğitim Merkezi (SESRIC, Ankara), -İslam Tarihi, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA, İstanbul), -Diyalog ve İşbirliği İslami Gençlik Forumu Konferansı (ICYF-DC, İstanbul), -İslam Ülkeleri Danışmanlar Federasyonu (FCIC, İstanbul) ve -İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC, İstanbul) -Türkiye’nin üyeliği TBMM tarafından onaylanmamıştır. -Türkiye örgütün Şartına çekince koymuştur. (Karar)Karar 47

48

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT SU KONUSUNDA FAALİYETLER -İslam Zirvesi; Kuveyt, 5. İslam Zirvesi (2/-E (IS) karar): -1. İslam Ülkeleri Arası Deniz Bilimi ve Teknoloji Ağı (İzmir) ve -2. İslam Ülkeleri Arası Su Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Yönetimi Ağı (Ürdün) -Özerk kuruluşlar, eğitim ve çalıştay gerçekleştirilmiştir. Düzenli değil. -7. İslam Zirvesi / Kazablanka (1994) -Sürdürülebilir kalkınma hedefleri, çevrenin korunması ve sağlık üzerine etkiler -9. İslam Zirvesi / Doha (2000) -Aral Gölü bağlamında iklim değişikliği etkilerinin hissedildiği, çevre alanında işbirliği yapılması, -BM ile işbirliği odak noktası ISESCO, -10. İslam Zirvesi / Malezya (2003) -Afrika’da kuraklık, çevrese felaketler, sürdürülebilir kalkınma, çevre ve sağlık 49

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT SU KONUSUNDA FAALİYETLER -Dışişleri Bakanları Konseyi: -11. DBK / İslamabad (1980) -Afrika Sahel Bölgesi kuraklık, içme suyu temini, fon oluşturulması (16, 17 v.d.) -18. DBK / Riyad (1989) -Atmosferin korunması Lahey Deklarasyonu kapsamına işbirliği yapılması -Sağlıklı ve kirlenmemiş bir çevrenin temel insan hakkı oluğu vurgulanmıştır DBK / Kahire (1990) -Tehlikeli madde deşarjı konusunda UNEP ile işbirliği, sera gazlarının artan etkisi, iklim değişikliği -BM İnsan ve Çevresi Konferansı’na ve uluslararası çevre metinlerine atıf (BM’den etkilenme) -20. DBK / İstanbul (1991) -Turgut Özal’ın Orta Doğu Su Zirvesi düzenlenmesi ve Orta Doğu Barış Suyu Projesi teklifleri -21. DBK / Karaçi (1993) -İlk defa çevresel durum rapor olarak hazırlanmış ve DBK’ya sunulmuştur. Rio’ya katılımdan duyulan memnuniyet -25. DBK / Doha (1998) -IDB, UNEP ve ISESCO işbirliğinde Çevre ve İslam konulu seminer düzenlenmesi kararı (2000 Cidde’de) -35. DBK / Kampala (2008) -On Yıl Eylem Planı ve çevre politikalarının gözden geçirilmesi -İslami Çevre Yönetim Kurulu kurulması kararı (gerçekleşmedi) -40. DBK / Konakri (2013) -SESRIC altında Su Kaynakları Yönetimi Kapasite Geliştirme Programı konusu vurgulanmıştır. -İİT SVB’nin önemine dikkat çekilmiştir. 50

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT SU KONUSUNDA FAALİYETLER -Sektörel Bakanlar Konferansları: -1. Çevre Bakanları Konferansı / Cidde (2002) -UNFCCC ve Kyoto Protokolü’nün dayatılamaz olduğu vurgulanmıştır. -2. Çevre Bakanları Konferansı -Suudi Arabistan’da Çevre Bilgi Merkezi kurulması kararı -5. Tarım Bakanları Konferansı / Hartum (2010) -Suudi Arabistan Teknoloji Geliştirme Şirketi, su tüketimini azaltan süper emici polimerler üzerine sunum -Genel Sekreterlik sunumu, su kaynaklarının kıtlığı, tarımsal teknolojilerin yetersizliği, su ve sanitasyon yetersiz -6. Tarım Bakanları Konferansı / İstanbul (2011) -Suyun etkin kullanımı hususu ön plana çıkmıştır. -3. Sağlık Bakanları Konferansı / Astana (2011) -SESRIC sağlık raporu hazırlayarak sunmuştur. -4. Sağlık Bakanları Konferansı / Cakarta (2014) -Stratejik Salık Eylem Planı, su ve sanitasyona erişimin sağlanması için programlar düzenlenmesi -Genel Sekreter 5. DSF’ye katılım sağlamıştır. -OIC-VET ve Water-CaB programları Azerbaycan eğitim, Sudan eğitim (su kaynaklarının yönetimi) 51

52

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT SU KONUSUNDA FAALİYETLER -Su Konusundan Sorumlu Bakanları Konferansı: Çevre Bakanları Konferansı Cidde -5. Dünya Su Forumu’na yan etkinlik olarak Su Konularından Sorumlu Bakanlar Konferansı düzenlenmiştir. -Karar: Su sorunlarının çözümüne yönelik su vizyonu hazırlanması Mayıs 2010 / Dubai’de vizyonun yapısı ve içeriğinin belirlenmesi Ocak 2012 / İstanbul’da Kıdemli Memurlar Toplantısı belgeye son hali verilmesi için gerçekleştirildi -2-6 Mart 2012 / İstanbul 1. Su Konularında Sorumlu Bakanlar Konferansı -1/1-W karar sayısı ile İİT SVB kabul edildi. -Takibi Genel Sekreterlik tarafından yapılacaktır. -2. Su Konularından Sorumlu Bakanlar Konferansı (2-4 Kasım 2015) 53

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT SU VİZYONU BELGESİ -Kısa geçmişi: Mayıs 2010’da Dubai’de IDB ve ICBA destekleriyle istişari panelde -İİT Su Konularından Sorumlu Bakanlar Konferansı (DSF) sonrasında belirlenecek ekip tarafından hazrılanması kararlaştırıldı (37. DBK/2010) -Panel sonrası hedef olarak 2025 belirlenmiş, SVB’nin içeriği de detaylandırılmıştır. -Mart 2012 onay, Kasım 2012 Cibuti 39.DBK’da SESRIC’in web tabanlı bir portal kurması ve bilgileri muhafaza etmesi kararlaştırıldı. -SVB: Su güvenliği olan bir gelecek için beraber çalıma -Ana hedefi: İİT üyesi ülkelerin insanlarının sağlık, yaşam, üretim ve çevre için yeterli miktarda suya erişiminin sağlanması ve su kaynaklı felaketlerin risklerin kabul edilebilir seviyelere indirilmesi -1. Su konusunda bilim, politika, yönetim ve teknoloji geliştirme konularında çalışan uzmanlık merkezlerinin irtibatının sağlanması -2. Oluşturulacak diyalog ortamında deneyim paylaşımı sağlanarak su ile ilgili problemlere çözüm önerileri geliştirilmesi -3. İİT liderlerinin ulusal ve uluslararası gündemlerine su güvenliğinin girmesinin sağlanması 54

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT SU VİZYONU BELGESİ -7 Bölüm ve 55 sayfalık doküman: -1. Bölüm: Su vizyonu ile ilgili bilgilendirme -2. Bölüm Su güvenliği ile ilgili karşılaşılan sorunlar -3. Bölüm: Mevcut durum ve gelecekteki durum -4. Bölüm: SVB’nin programı ve eylem planı -5. Bölüm: Sorumluluklar, düzenlemeler ve ilgili teamüller -6. Bölüm: Geleceğe yönelik yapılabilecek çalışmalar -7. Bölüm: Sonuçlar ve değerlendirmeler Zorluklar: farklı iklim türleri, coğrai ve sosyo-ekonomik farklılıkar, su kaynaklarının durumu (mevcudiyet, yıllık değişim ve mekansal dağılım), kalite, yetersiz su yapıları, su ve sanitasyona erişim zorluğu, sınıraşan sularda zorluklar ve iklim değişikliği etkileri Uygulama: Su güvenliği için 6 alanda (IN) Bilgi, Yenilik, Kurumlar, Teşvik, Yatırım ve Altyapı -Bilgi paylaşımı ve değişimi -İİT merkezleri arasına işbirliği -Kapasite geliştirme ve kalkınmaya geçme ( milyar $) -Forumlar ve zirveler Sorumluluklar: Ülkeler ve herkesin, Genel Sekreterlik (destek), IDB (destek) 55

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT SU VİZYONU BELGESİ -Eylem Planı: -Başlangıç: İİT SVB’nin onayı, eylem planı ve çalışmaların takibi için geçici bir örgüt atanması (Genel Sekreterlik, Bilim ve Teknoloji Birimi) -1. Yıl: -Su Vizyonu Sekretaryası oluşturulması -Bütçe stratejisi geliştirilmesi -Ülkeler arasında araştırma ve eğitim kapasiteleri ve olanaklarının araştırılması -Kuruluşlar arasında ortaklıklar kurulması -1. İİT SVB Konferansı’nın düzenlenmesi -2. Yıl: -1. SVB Konferansı’na paralel çalıştaylar düzenlenmesi -Uzmanlık ve ad hoc grupların oluşturulması -3. Yıl: -Süreç ile ilgili İİT Zirvesi’ne raporlama -Bilim, politika ve yönetim faaliyetlerine katılım ve destekleme -Bölgesel ve uluslararası bilinilirlik - 56

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ 57

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ 58

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ 59

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ 60

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ -Toplam Baraj Kapasitesi (En yüksek Mısır 168.2, Türkiye 165 km3, en düşük Benin km3) -Somali, Katar, Maldivler, Kuveyt vb. -Toplam Su Çekimi, Sektörel Su Kullanım Yüzdeleri (Guyana, İran, Kırgızistan, Mali, Moritanya, Pakistan, Somali, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Yemen % 90 üzeri tarımsal sulama) -Ekilebilir Arazi (35 milyon ha Nijerya, 28,0 milyon ha Türkiye, 22,9 milyon ha Kazakistan, Maldivler 3 bin ha, Katar 13 bin ha, Brunei 4 bin ha) -Kırsal, Kentsel ve Toplam temiz içme suyuna erişim yüzdeleri -Su kaynaklı hastalıklardan etkilenen nüfus (Burkina Faso , Endonezya 5 111, Mali , Moritanya , Nijer ) 61

Sunum İçeriği Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler 2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve genel özellikleri 3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren Uluslararası Örgütler 4. İslam İşbirliği Teşkilatı 5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler

Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler Genel Değerlendirme -İhtiyaçlar, sorunlar, problemlere çözüm üretme -Yoksulluk; temel ihtiyaçları karşılayamama, barınma, temiz su kaynaklarına ve sanitasyon hizmetlerine erişememe, politik özgürlükten yoksun olma (DB) -Açlık, sağlık, temizlik -Sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği, felaketler, MDG (7. madde) uluslararası örgütlere gereksinim duyulmaktadır. -Çevresel sorunlar bağlayıcı olmayan ilkelerle çözülmeye çalışılmış -Küresel çevre sorunları; bütçe, tüm devletlerin katılımı ve küresel yönetişim sistemi 63

Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler 49 EAGÜ-21 İİT üyesi ülke $ altı 43 tane ülke mevcut Zengin ülkelerden yardım??? Dış destek (DB, IDB, GEF vb.) ve Türkiye tecrübeleri (danışmanlık) aktarılabilir. 64

Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler Afrika Birliği, Körfez İşbirliği Konseyi ve BM hâlihazırda anlaşmalar mevcut. ICID vb. teknik örgütlerle kapasite geliştirme çalışmaları (Hindistan potansiyel), EİT, KEİ, APEC vb. Su Konseyi (Komite, vb. isim) Yapısı - Her ülkeden 1 temsilci (aleyhte oy, nitelikli oy) - Coğrafi dağılım (Afrika, Asya ve Orta Doğu vb.) - Diğer örgütlerin üyeliği (X) Alt çalışma grupları -Yoksulluk, açlık vb sorunlara su güvenliği -İklim değişikliği -Su ve sağlık -Su kalitesi -Arıtma teknolojileri İzmir ve Ürdün merkezleri aktif katılım Hedef kitle (EAGÜ) 65

Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler Yapı oluşturulduktan sonra: Genel ve detaylı bir su değerlendirme raporu hazırlanabilir. Düzenli olarak üst yapıya sunulabilir. Bütçe: - Günümüze kadar felaketlerle sınırlı - Planlanan projelerin de bu yönde olması - IDB, üyeler, İİT bütçesinden pay. - DB, GEF, AB, finans kuruluşları İnternet ve web sitesi: Sosyal medya Arapça (Fransızca) UN-Water benzeri bir yapı da alternatif olarak ve sosyal projeleri yürütmek için kurulabilir. Zirve’ye politikaların aktarılması ve takibi sağlanmalıdır 66

Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler -En büyük eksiklik -FAO, Aquastat -Türkiye verileri yanlış, (2.000 üzeri, ~1455) -Türkiye’nin Meteoroloji istasyonları tecrübesi 67

Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler 276 sınıraşan su (UN-Water) Toplam 145 anlaşma Arap dünyası su güvenliği Sınıraşan sular algısı 68

Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler Alternatif su kaynakları geliştirme ve teknolojiler Orta Doğu ve Kuzey Afrika kırılgan bölgeler Desalinizasyon, yağmur suyu hasadı vb. İnsan gücü ve kapasitenin arttırılması 10. Kalkınma Planı’nda üye ülkelerle yatırım, ticaret Teknolojiler ile ilgili tanıtıcı sunumlar İklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisi Nehir havza yönetim planları Arıtılmış atıksuların tarımda yeniden kullanımı Su tasarrufu Kıbrıs denizden su götürme projesi 69

70 ARZ EDERİM