ŞİDDETİ ÖNLEMEDE ÖĞRETMEN

Şiddetin Tanımı Dünya Sağlık Örgütü şiddeti şöyle tanımlamaktadır: “Şiddet, fiziksel ya da psikolojik gücün kişinin kendisine, bir gruba veya topluluğa karşı yöneltilen, yaralama, ölüm, psikolojik zarar, gelişim bozukluğu veya yoksun bırakmaya yol açacak veya açma olasılığı olan eylemlerin bilinçli olarak gerçekleştirilmesi veya bu eylemlerde bulunmakla tehdit edilmesidir.” 11/28/11

Okul Şiddeti Okulun eğitim misyonunu ihlal eden, güven ortamını tehdit eden, okuldaki kişilerin can ve mallarını hedef alan her tür yıkıcı ve bozucu saldırganca eylemlerdir. Şiddetin bir ucunda bir öğrenciyi küçük düşürüp aşağılama gibi görece masum sayılabilecek eylemler, diğer ucunda ise ölümle sonuçlanabilecek eylemler yer alır. Okul şiddeti fiziksel olarak saldırganca eylemlerde bulunmanın dışında, kaba davranmak, alay etmek, sataşmak, küçük düşürmek, aşağılamak, hakaret etmek gibi psikolojik boyutlu eylemlerİ de kapsar. 11/28/11

Genel Yaklaşım Eğitimciler olumlu bir okul ortamının oluşturulmasında öncülük yapmalı ve destek vermelidir. Okullarda uygulanan her türlü davranış ve öğretim programının başarısı, olumlu okul ortamının oluşturulmasına bağlıdır.

Amaç Okulda olumlu bir ikliminin oluşturulmasının amaçları arasında şunlar sayılabilir: Öğrencilerin akademik başarısını en üst düzeye çıkarmak. Öğrencilerin okul sevgilerini arttırmak. Okulda problem oluşturan kural ihlallerini en aza indirmek. Gerek öğrencilerin, gerekse çalışanların bir birilerine daha saygılı ve sorumlu davranmalarını özendirmek. Öğrenciler arasında farklılıklara tolerans kültürünü geliştirmek. Okulun daha etkin ve amacına uygun işlev görebilmesini sağlamak

Pozitif Okul İklimi Personelin desteklenmesi Öğretmenlerin başa çıkma yeterliliklerini geliştirmek Öğrenci , özellikle risk grubundakilerin takibi Kararların nesnel verilere dayandırılması Uygulamaların ve sonuçlarının izlenmesi Okuldaki herkesin sosyal yeterliliklerinin artırılması Akademik başarının artırılması

Temel Bilgiler Bir insanın belirli bir süre boyunca sürekli tekrar eder biçimde birinin veya birilerinin isteyerek ve bilerek sözel, fiziksel veya psikolojik olarak olumsuz davranışlarına maruz kalmasına zorbalık denilir.

Ayırt Edici Özellikler Zorbalık, bilinçli olarak yapılan ve mağdura fiziksel, zihinsel, sosyal ya da psikolojik zarar verme amacı güden söz ve/veya eylemlerdir. Zorbalığın belli bir süre tekrarlanma özelliği vardır. Mağdurun kendini koruyamayacak ve savunamayacak durumda olması söz konusudur. Zorbalık bireysel veya grupla yapılabilir. Zorbalar, saldırgan davranışlarına genellikle mazeretler bulur ve zorbalıkla sosyal, psikolojik veya başka kazanımlar elde ederler.

Çeşitleri Fiziksel Zorbalık Sözel Zorbalık Dışlama Söylenti Çıkarma ve Yayma Eşyalara Zarar Verme

Sıralanan şiddet çeşitleri arasında en yaygın görülen türün sözel şiddet olduğu görülmektedir. Erkeklerin kızlara oranla hem daha fazla fiziksel şiddet uyguladıklarını hem de fiziksel şiddetin mağduru olduklarını, kızların ise daha çok dolaylı şiddeti tercih ettiklerini ortaya koymaktadır (O’Moore ve Minton, 2004; Orpinas ve Horne, 2006).

“Güçlü olan dediğini yaptırır…” Ceza Öğrenciler cezadan kurtulmak için ellerinden geleni yapmakta, ceza aldıklarında ise öfkelenerek bunun rövanşını almaya çalışabilmektedir. Ceza ile verilen mesaj: “Güçlü olan dediğini yaptırır…”

Örnek Rol Modelleri Kuşkusuz başta öğretmenler olmak üzere çocuk üzerinde etki gücü yüksek olan yetişkinlerin öğrencilere örnek olabilmesi için önce kendi olumsuz davranışlarını terk etmeleri gerekir. Olumlu rol modelleri arttıkça olumlu davranışlar da artış gösterir.

Sınıf Yönetimi Becerileri Olumlu davranışlar kazandırma, öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri ile yakından ilişkilidir. Her fırsatta öğrencilerden beklenen davranışları vurgulamak Olumlu davranışları teşvik Kural ihlalleri kaçınılmazdır. Bu ihlaller eğitim amaçlı kullanılmalı ve olabildiğince fırsata dönüştürülmelidir.

Akademik gelişim kadar davranış gelişimine önem vermek Risk gurubuna giren öğrencilere odaklanmak Her davranış problemini genellememek ve orana odaklanmak Riskli öğrencileri iyi takip etmek Problemleri olabildiğince davranış öğretmek için kullanmak

Önleme Yaklaşımı Problem ortaya çıkmadan önce riskli öğrencileri takip Olumlu davranış becerileri Problem ortaya çıktıktan sonra tekrarlanmasını veya oranını azaltmak

Öğretmenler bakımından birinci ve ikinci düzey öncelikli Olumlu davranışı teşvik Etkili olumlama Davranış beklentisini tekrarlama Problemli davranışlarda davranış yönetimi

Yürütülecek Çalışmalar ve Temel Prensipler Öncelikli içinde yönetici, öğretmen, veli ve eğitim uzmanlarının olduğu, okulda şiddeti önleme ve azaltma çalışmalarını koordine edecek bir ekibin oluşturulması. Veri toplama ve problemlerin ortaya konması. Okul genelinde sürekli izleme çalışmaları Önlem, uygulama, etkinlik ve müdahaleler konusunda fikirlerin üretilmesi

Üretilen fikirlerin uygulamaya konması Gözlem ve diğer yöntemlerle toplanan veriler ışığında etkililik değerlendirilmesi Okul genelinde yürütülen işler ve elde edilen sonuçların kısa toplantılar ve sunumlar yoluyla öğretmen, veli ve diğer okul personeli ile paylaşılması.

En az çabayla en etkili sonucu almaya çalışmak gerekir. TEMEL PRENSİP UYGULAMALARDA OKUL PERSONELİNİN İŞ YÜKÜNÜ ARTIRICI DÜZENLEMELER ÇALIŞANLARIN MOTİVASYONUNU, BAĞLILIĞINI ve DESTEĞİNİ AZALTABİLMEKTEDİR. En az çabayla en etkili sonucu almaya çalışmak gerekir.

Okul genelinde bir koordinasyon kurulu Bilgi akışının sağlanması Strateji geliştirme Harekete geçme ve problemli taraflarla görüşme Aileler iletişim

Önleyici Stratejiler Önleyici stratejiler her okulun kendi koşullarına özeldir. Bu stratejileri okuldaki ekip diğer bütün çalışanlar hatta öğrencilerle işbirliği halinde geliştirir.

Öğretmenlerin Sorun Çözme Becerileri Tanımlama: Sorunu ve soruna neden olan öğrencileri belirleme. Değerlendirme: Problemin özelliklerini değerlendirme. Analiz etme: Problemin ortaya çıkmasına neden olan etkenleri belirleyip, sorunun sürüp gitmesinde bu etkenlerin rolünü analiz etme. Müdahale: Problemle ilişkili çözüm yollarını belirleme. Gözden geçirme: Sorunla ne ölçüde başa çıkılabildiğini görebilme.

Riskli Grubu Tanıma Şiddet davranışı, tepkisel bir patlama veya bir iletişim kurma - kontrol biçimi Tepkisel gruptakiler: duygusal ve davranış yönetim problemi, empati kuramama, davranış becerilerinde eksiklik Aktif gruptakiler: Şiddeti bir davranış biçimi ve başa çıkma stratejisi olarak algılayanlar

Öğrenci Başarısı İçin Okul Genelinde Yapılacak Düzenlemeler 2424 Öğrenci Başarısı İçin Okul Genelinde Yapılacak Düzenlemeler Akademik Sistemler Davranışsal Sistemler Üçüncü Düzey Müdahale Bireysel Olarak Öğrenci Değerlendirmeye dayalı Çok yoğun Üçüncü Düzey Müdahale Bireysel Olarak Öğrenci Değerlendirmeye dayalı Yoğun, kalıcılığı olan yaklaşımlar 1-5% 1-5% İkinci Düzey Müdahale Bazı öğrenciler (risk taşıyan) Etkili Hızlı sonuç alınacak 5-10% 5-10% İkinci Düzey Müdahale Bazı öğrenciler (risk taşıyan) Etkili Hızlı sonuç alınacak Temel Müdahale Bütün öğrenciler Önleyici, etkin 80-90% Temel Müdahale Bütün öğrenciler Önleyici, etkin 80-90%

İkinci Düzeyde Yer Alan Öğrenciler Saldırgan ve tepkisel olanlar, dürtülerini kontrol edemeyenler Okulda sosyal etkinliklere katılmayıp, dışarıda kalanlar Derslerinde sorun yaşayan başarısız öğrenciler Parçalanmış ailelerden gelenler ve çocuğa nasıl davranması gerektiğini yeterince bilmeyen anne ya da babası olanlar Evde şiddete uğrayan ya da şiddete şahit olanlar Geçmişinde çocukluk istismarına uğrayanlar

Önceden Fark Edebilmek Sosyal çekilme ve dışlanmışlık duygusu Şiddete uğramış olmak Yazı ve resimlerde dışa vurulması Kontrol edilemeyen öfke Yoğun disiplin sorunları Geçmişteki şiddet ve saldırganca davranışlar Şiddete yol açabilecek araçlar taşıma

Sınıf İçi Düzenlemeler Sosyal becerilerin sınıftaki eğitimde yer alması Olumlu rol modeli olma Derste başarıyı tattırma Beklediğiniz davranışları açık biçimde tekrar edin Öğretmenler arası çelişkiler, davranışın pekişmesini engeller

Sınıf İçi Düzenlemeler Sınıf ortamını yeniden düzenleyin Oturma düzenini zaman zaman değiştirin Davranışları aşama aşama kazandırın Önce alışkanlık, sonra tutum, sonra beceri Öğrencinin yapamadıklarında çok yapabildiklerine odaklanın Eksik kalanı olumlu bir dille hatırlatın

Olumlu Bakış Açısı Siz bir konuya olumlu bakmıyorsanız sizin davranış ve tavırlarınızdan etkilenerek öğrencilerin olumlu bir gelişim göstermesini nasıl beklersiniz.

Etkili Davranış Olumlama İstediğiniz davranışlarla karşılaştığınızda bunu öğrenciye mutlaka fark ettirin. Davranışın olumlu sonuçlarını anlatın veya hatırlatın. Olumlu davranışın sonuçlarını öğrenciye sorun. Küçük jestlerle öğrencilere doğru yolda olduklarını ve bunu fark ettiğinizi gösterin. Öğrenciyi asla ÖVMEYİN ve çok fazla öne çıkarmayın.

Davranış Değişimlerini Fark Edebilme ve Yönetme Tamamen problemsiz bir okul veya sınıf düşünülemez Probleme önlem almak kadar problem karşısında ne yapabileceğini bilmek de önemlidir. Davranış değişimlerini tanıma, önlem alma ve problemlerle başa çıkma işini kolaylaştırır.

Davranışsal Değişim Döngüsü 3232 Davranışsal Değişim Döngüsü Yüksek Kriz Kötüleşme İniş Stresli Tetiklenmiş Sakin Düzelme Düşük Colvin ve Sugai, 1989

AMAÇ Davranışı tanımak ve yönetimini kolaylaştırmak Kriz öncesi müdahale edebilmek için ipuçlarını yakalayabilmek Problem kaçınılmaz ise düzeyi konusunda fikir yürütmek, pratik stratejiler geliştirmek Sorunla profesyonel bir biçimde başa çıkabilmek

3434 MODEL Yüksek Düşük SAKİN 

1. Sakin Öğrenci işbirliğine yatkın 3535 1. Sakin Öğrenci işbirliğine yatkın Düzeltici geribildirimleri olumlu karşılıyor Yönergeleri takip ediyor Kişisel hedefler belirliyor Dikkat dağıtıcı durumların üstesinden geliyor Olumlamayı kabul ediyor

Sakin Müdahale durumu sürdürmeye yönelik olmalıdır 3636 Sakin Müdahale durumu sürdürmeye yönelik olmalıdır Öğrencinin yüksek başarı gösterebileceği akademik ve sosyal durumlar oluşturmaya çalışın Olumlu teşvikte bulunun Sosyal beceri kazandırın Problem çözme Rahatlama stratejileri Kendi kendine yönetim Olumlu davranış beklentilerini hissettirici iletişim biçimleri geliştirin

3737 MODEL Yüksek TETİKLENMİŞ  Düşük

3838 2. Tetiklenmiş Öğrenci başa çıkamadığı çatışmalarla veya problemlerle yüz yüze gelmiştir Tekrar eden başarısızlıklar Sürekli uyarı Kişilerarası çatışmalar Zamansızlık (zaman sıkışması) Olumlu teşvik olmayışı

Tetiklenmiş Müdahale koruma ve yeniden yönlendirmeye dayalıdır. 3939 Tetiklenmiş Müdahale koruma ve yeniden yönlendirmeye dayalıdır. Öğrenciyle yakın iletişim kurun. Sorunu anlamaya çalışın. Problemli ortamdan öğrenciyi uzaklaştırın veya ortamda değişiklik yapın. Başarı olma şansı yüksek durumlar oluşturun. Öğrenilen şeyler konusunda teşvik verin ve olumlayın.

4040 MODEL Yüksek STRESLİ  Düşük

3. Stresli Öğrencide dikkat dağınıklığında artış gözlenir. 4141 3. Stresli Öğrencide dikkat dağınıklığında artış gözlenir. Çalışmayı bırakma Sık sık işe başlama-bırakma Huzursuzluk Yerinde oturamama Diğerleriyle konuşma Sosyal çekilme

Stresli Müdahale gerginliği azaltma üzerinde yoğunlaşmalıdır 4242 Stresli Müdahale gerginliği azaltma üzerinde yoğunlaşmalıdır Olabildiğince olumlu bir üslup takının. Yapısal/çevresel değişiklikler yapabilirsiniz. Mantıklı seçenekler ve tercihler sunun Başarılı olabileceği işler verin. Öğrencinin iş yükünü, onun kaldırabileceği biçimde ayarlayın.

4343 MODEL Yüksek KÖTÜLEŞME Düşük

4. Kötüleşme Öğrenci belirli konulara fazla odaklanmaya başlar 4444 4. Kötüleşme Öğrenci belirli konulara fazla odaklanmaya başlar   Aşırı aktiftir. Oldukça hareketlidir. Tehdit edicidir. Öğrenci çok fazla kendiyle ilgili ve çok fazla bireysel

4545 Streste Artış Bütün tetikleyici ve devam ettirici unsurları olabildiğince azaltın Krizle başa çıkma yöntemlerinden yararlanın Bir sonuç öngörün ve bu sonuç beklentisi dahilinde hareket edin Bir müddet için ilginizi öğrencinin üzerinden çekin

4646 MODEL Yüksek KRİZ Düşük

4747 5. Kriz Öğrenci kontrol dışındadır ve en problemli davranışlar bu durumda görülür   Fiziksel saldırganlık Mala zarar verme Kendine zarar verme Kaçma / sosyal çekilme Aşırı uyarılmışlık

Kriz Müdahalede önemli olan güvenliktir. 4848 Kriz Müdahalede önemli olan güvenliktir. Kötüleşme başlığı altında tanımlanan stratejiler geçerlidir; ancak kriz yönetimine daha fazla odaklanmak gerekir

4949 MODEL Yüksek İNİŞ Düşük

5050 6. İniş Öğrencide bir dağınıklık ve afallama görülür; ancak davranışların ciddiyetinde azalma olmuştur.  Sosyal çekilme Reddetme Başkalarını suçlama Problemi küçültme

İniş Müdahalenin amacı öğrencinin aşırı üstüne gitmekten kaçınmaktır. 5151 İniş Müdahalenin amacı öğrencinin aşırı üstüne gitmekten kaçınmaktır.   Azarlamayın Suçlamaktan kaçının Özür dilemesi için zorlamayın Yeni başlangıç yaptırmaya çalışın ve bunu vurgulayın

5252 MODEL Yüksek DÜZELME  Düşük

5353 7. Düzelme Öğrenci fazla dikkat vermesi gerekmeyecek etkinliklere katılmaya isteklidir  Problemi çözme girişimleri Grup etkinliklerine katılma konunda isteksizlik Sosyal çekilme ve uykuluk hali

5454 Düzelme Müdahale tekrardan günlük yapılaması gerekenler ve etkinliklere yöneliktir   Problemli davranışın sonuçları üzerinde durun ve takip edin Uygun davranış biçimlerini olumlu teşvik edin

Düzelme Bir problem çözme örneği: Ne yaptım? (problemi tanımla) 5555 Düzelme Bir problem çözme örneği:  Ne yaptım? (problemi tanımla) Neden yaptım? Başka şekilde nasıl davranabilirdim? (olası çözümler üretin) Bir dahaki sefere böyle bir durumla karşılaştığımda ne yapabilirim? (Bir plan yapın) Gerçekten farklı davranabilir miyim? Eğer başka türlü olmuyor ise, kimden tardım alabilirim?

Öğretmenler neler yapabilir? Okul yönetimini bilgilendirin. Öğrencilerinizle birlikte uyulması gereken kuralları belirleyin. Şiddete sıfır tolerans tanıyın. Kuralları öğrencilerle birlikte belirleyin. Ödül ve yaptırımları belirleyin. Başkalarına saygılı olmayı teşvik edin.

Güvenli bir sınıf ortamı oluşturun. Öğrencilerinizin size olan güvenlerini koruyun. Uyarı işaretlerine karşı tetikte olun. Şiddet riskini azaltıcı okul politikalarına destek olun. Şiddet karşıtı programlara destek olun

Model olun. Akademik başarıyı arttırın. Karakter gelişimine önem verin. Şiddeti ciddiye alın. Riskli mekânları kontrol edin. Riskli zamanlarda daha dikkatli olun

Cezadan daha çok ödüle yer verin. Rekabetçi eğitim kadar işbirlikçi öğrenmeye de önem verin. Sınıf yönetiminde öğrencilerinizle işbirliği yapın. Öğrencilerinizin sosyal ve arkadaşlık becerilerini geliştirmelerine yardım edin.

Şikâyetleri ciddiye alın. Değerlendirme yapın. Şiddete karışanlar ile tanıklık edenlere zaman geçirmeden yardım sunun. Şiddete karışan çocukların ailelerini mutlaka bilgilendirin ve sorunu çözmek için onları da sürecin içine katın

Öğrencileri şiddet ve zorbalık konusunda bilgilendirin. Sorunları görmezlikten gelmeyin. Zorbalık olaylarına duyarlı olun. Öğrencilerinizi tanıyın. Öğrencilerin kendilerinin belirli konuları dile getirmesine olanak tanıyın.

Velileri tanıyın ve onlarla işbirliği yapın. Zorbalığı teşvik edici davranışlardan kaçının. Önyargılardan uzak olun. Şaka ile zorbalık arasındaki farkı ayırt edin. Zorbalık karşıtı etkinlikler ve yarışmalar düzenleyin. Öğrencilerinizi şiddete uğradıklarında ne yapmaları gerektiği konusunda bilgilendirin.

Alt sınıflardaki öğrencileri üst sınıflardaki öğrencilerden koruyun. Pasif izleyicileri uyarın. Müdahale edin. Çatışma çözme ve öfke kontrolü becerilerinizi geliştirin ve bunları öğrencilerinize öğretin. Öğrencilerinize, şiddet ve şiddetin nasıl önlenebileceğine ilişkin önerilerini sorun.

Öğrencilerinizi şiddet veya suç konusunda bildiklerini anlatmaları için cesaretlendirin. Öğrencilerinizde farklılıklara tolerans kültürü geliştirin. Şiddete uğrayan ve zarar gören öğrencilerinizi dikkatle dinleyin. Şiddeti önlemek amacıyla gerçekleştirdiğiniz uygulamaların etkililiğini düzenli olarak değerlendirin

Şiddet mağdurlarına danışmanlık hizmeti veren meslektaşlarınızın da zaman zaman yardım ve desteğe ihtiyacı olabileceğini aklınızda bulundurun.

TEŞEKKÜRLER