ÇALIŞANLARIN İŞ YAŞAMINA UYUMLAŞTIRILMASI

... konulu sunumlar: "ÇALIŞANLARIN İŞ YAŞAMINA UYUMLAŞTIRILMASI"— Sunum transkripti:

1 ÇALIŞANLARIN İŞ YAŞAMINA UYUMLAŞTIRILMASI
BÖLÜM XI ÇALIŞANLARIN İŞ YAŞAMINA UYUMLAŞTIRILMASI

2 İKY ve Davranış İlişkisi
İnsan kaynakları yönetiminin gelişim ve dönüşüm alanlarından, bir başka ifadeyle destek fonksiyonlarından önemli bir alanı, çalışanları iş yaşamına uyumlaştırma diye ifade ettiğimiz İKY-davranış ilişkisi oluşturmaktadır. Davranış bilimlerinden ve örgütsel davranıştan söz edemeyeceğimiz bir İK fonksiyonu olmadığı düşüncesinden hareketle, İKY uygulamaları ve fonksiyonlarında davranış bilimleri kavramlarını sürekli hatırlamak ve kullanmak durumundayız.

3 İletişim İletişim, duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılmasıdır. Etkileşimin olduğu her yerde iletişim ve iletişimin olduğu her yerde etkileşim vardır. Bir toplumsal yapı içinde ve işletmelerde iletişime gerek duyulmayan hiçbir iş düşünülemez.

4 İletişim Süreci ve İletişim Sürecinin Temel Unsurları
İletişim, gönderici ile alıcı arasında geçici mesaj kodları ve bir kanal vasıtasıyla gerçekleşir. Alıcı, gönderici tarafından oluşturulan mesajı çözmeye çalışır ve anlam verir. Sonuçta anlamlar bir kişiden diğerine aktarılmış olur. İletişim Sürecinin Temel Unsurları Gönderici Mesaj Kanal (gönderme aracı) Filtre Alıcı Geri Bildirim (Feed-back)

5 Tek Yönlü İletişim: Çift Yönlü İletişim Tek yönlü iletişim araçları
El kitapları, broşür, Arşiv ve duyuru panoları, Dilek kutuları, Örgütteki sürekli yayınlar, mektuplar, Konferans, seminer ve eğitim faaliyetleri, Radyo, tv, telefon v.b. Çift Yönlü İletişim

6 İletişimin Fonksiyonları
Bilgi sağlama fonksiyonu İkna etme ve etkileme fonksiyonu Emredici ve öğretici fonksiyonu Birleştirme fonksiyonu

7 İletişim Çeşitleri Kişi – Kişi (İnsan - İnsana) İletişim
Kişilerarası İletişim Kişi – Grup ve Gruplar Arası İletişim Örgüt İçi ve Örgütler Arası İletişim

8 a. Biçimsel İletişim Kanalları
Yukarıdan aşağı doğru iletişim Aşağıdan yukarı doğru iletişim Yatay İletişim Çapraz iletişim

9 b. Biçimsel Olmayan İletişim Kanalları
İletişim ağı Söylenti Dedikodu

10 İletişim Türleri a. Yazılı İletişim b. Sözlü İletişim Biçimi
Yazılı iletişim araçları şunlardır; Mektuplar, işletme gazeteleri, broşürler, bültenler, el kitapları, yazılı raporlar, v.b. b. Sözlü İletişim Biçimi Sözlü iletişim “dil” ve “dil ötesi” olmak üzere iki alt sınıfa ayrılmaktadır. En etkili iletişim biçimi sözlü veya yüz yüze olanıdır. Sözlü iletişim araçları şunlardır; Konferanslar, toplantılar, seminerler, mülakatlar, telefon görüşmeleri, radyo, TV.

11 c. Sözsüz İletişim (Beden Dili)
Sözsüz İletişim Araçları Sözsüz iletişim, konuşulan dilin dışında, jestler, mimikler ya da diğer dilsel olmayan işaretler aracılığıyla ifade edilen iletim biçimlerini kapsar. Sözsüz iletişim sadece yüzdeki duygu ifadeleri, mimik, jestler gibi beden dilini (kinesiksler) değil, aynı zamanda tonlama, ses, vurgu gibi (paralinguistikler) faktörler, göz teması, çevre ile fiziksel mesafe (proksemikler) ve zaman gibi en temel öğeleri içine alır. Jestler, bedensel jestler ve beden duruşu kendi içinde bir bilgi bulundurur. El kol (jestler) hareketleri ne hissettiklerimizi belirten duyguların en iyi belirtileridir. Yüz ifadeleri de sıcaklık, sempati, karışıklık ya da kızgınlık gibi duyguları ifade edebilir. Göz başlı başına bir mesaj kaynağıdır.

12 Yarı dilsel kanal; Sözsüz iletişimde Kurallar: Sözsüz iletişimin başarısı için önerilen davranış kuralları S-O-F-T-E-N akronimi ile özetlenmektedir. S (smile): Gülümsemek O (open posture): Ulaşılabilir biçimde oturmak (el, kol ve bacakları çaprazlamamak) F (forward lean): Öne eğilerek onu dinlediğini, yakınlaşma isteğini bildirmek T (touch): Dokunmak, sıcak bir el sıkışma vb. E (eye contact): Göz teması kurmak N (nod): Baş hareketiyle onu dinlediğini ve anladığını göstermek

13 Beden dilini özetlemek gerekirse;
Vücut Hareketleri: Jestler, göz davranışları dokunma v.b. Örneğin; Güvenli ve dengeli el sıkışma, ellerin dik olarak ve avuçların birbirlerini bütünüyle kavramalarıyla gerçekleşir. Kişisel Fiziksel Özellikler: Vücudun şekli ve fiziği, tavır ve vaziyet, vücut veya nefes kokuları, boy, ağırlık, saç rengi, deri rengi v.b. Dil Ötesi (Paralangue) Özellikler: Ses nitelikleri, konuşma oranı, ses tonu, yüksekliği, ifade bozuklukları, gülme, esneme v.b. Mekan Kullanımı: Oturma şekli, karşılıklı konuşma mesafesi, kişinin egemenlik ve sosyal alanları v.b Fiziki Çevre: Bina, oda düzeni, mobilya, temizlik, ışıklandırma ve gürültü. Zaman Kullanımı: Geç veya erken hareket etme, başkalarını bekletme, zaman. algılamasındaki kültürel farklar.

14 Beden Dili Örnekleri Beden dili örnekleri her ne kadar popüler medyada sıkça yer bulsa bile, beden dili ve anlamları konusunda dikkatli olunmalı ve genellemeden kaçınmalıdır. Beden dili bize vücudumuzun bilinçaltımızdan yansıttığı mesaj ve ipuçları olarak yönetsel düzeyde yardımcı olabilir. Aşağıdaki örnekler genelde üzerinde uzlaşılmış beden dili anlamlarını ifade etmektedir; Kolları sürekli oynatmak: Çoğu zaman saldırgan bir ruh halinin yansıması olarak yorumlanan bu hareket iyiye işaret değildir. Eğer karşınızdaki kişi parmaklarını da masaya vuruyorsa hiç umut yoktur. Dokunma: Karşımızdaki kişi bir yabancıysa, dokunmak saldırgan bir hareket olarak algılanır. Eğer farkında olmadan kendi kendinizin koluna, omzuna ya da boynuna dokunursanız bu karşınızdaki kişiye "onun size dokunmasından hoşlanacağınız" mesajını verebilir. Ağzınızı kapatmanız: Kendinize güvenmediğinizi gösterir. Göz teması: Eğer birisi gözlerinizin içine üç saniyeden fazla bakıyorsa size güven ve dürüstlük mesajı gönderiyordur. Gözlerinize bakmayı seviyor ve tepkinizi ölçmek istiyor olabilir. Eğer birisinden hoşlanıyorsanız, göz temasını en önemli anahtar olarak görmeliyiz. Ayaklar: Eğer birisinden hoşlanıyorsanız, ayaklarınızı ona doğru çevirirsiniz. Aynı durum, dizler için de geçerlidir. Kafa ya da kulaklar ile oynamak: İçinde bulunduğu durumdan utanan, sıkılan ya da derin düşünce halinde olan insanlar kulaklarıyla ya da boyunlarıyla oynarlar.

15 Beden Dili Örnekleri Patlak gözler: Bir kişi, sizinle konuşurken gözlerini aniden ve çok fazla açıyorsa, dikkatli olun. Bu durum, asabi ve dengesiz bir karakterin belirtisi olabilir. Yutkunma: Gırtlağın aşağı ve yukarı hareket etmesi stres ve utanç işaretidir. Elleri boynun arkasına almak: Sadece kontrolü hep elinde tutmaya alışmış birinin yapacağı kibirli bir harekettir. Eller belde: Bunu her kim yapıyorsa sizle alıp veremediği bir şey var demektir. Dirseklerin açılması vücudun hacmini büyüterek savaşa davet eden, savunmacı ve güç gösteren bir anlamı vardır. Bunu kadınlar eve geç gelen eşlerine yapabilecekleri gibi iş yaşamında meydan okuma anlamına gelir. Kolları bağlamak: Mesafe koyma ve dışa kapalı olma anlamına gelmektedir. Aynı zamanda gerginlik sıkıntıya işaret edebilir. Kafayı eğme: Arkadaşlık, ilgi ve düşünme işaretidir. Kişiye doğru eğilme: Açık bir şekilde "konuşmaya devam et” demektir.

16 Beden Dili Örnekleri Esneme hareketleri: Söylediğiniz ile aynı fikirde olmadığı anlamına gelir. Ayak parmakların üzerinde yükselme: Baskın davranma ya da tehdit etme anlamı taşır. Dil çıkarmak: Birinin size dilini çıkarması arkadaşça bir jesttir ancak eğer bir söz ettikten sonra dilinin ucunu gösteriyorsa bu, az önce söylediğinin yalan olduğu anlamına gelir. İki yana sallanmak: Üst vücutla yapılan hareketler kendine güvenin ifadesidir. Ama fazlası ilgiye duyulan ihtiyacı da gösterebilir. Erkekler bu hareketin kendilerini önemli göstereceğini düşünürken kadınlarsa tüm kontrolün ellerinde olduğunu gösterdiğini düşünürler. Boğaz temizleme: Kuşku ya da aksi fikirde olunduğunun işaretidir. Eğer birisi boğazını temizliyorsa, konuşulanın tatsız olduğuna ya da doğru olmadığına dair konuşacak demektir. Göz kırpma: Bu, arkadaş canlısı ve sonu açık bir harekettir. Bu insan, sevilmek istiyor. Kafanın geriye atılması: Kişilere yukarıdan ve kibirle bakma anlamı taşır.

17 İletişim ve İK Fonksiyonları İlişkisi
İşe alım süreci Eğitim ve Geliştirme Performans Değerlendirme Sosyal Faaliyetler Motivasyon

18 Koçluk Eğitim ve Geliştirme Programları İş Rotasyonu İş Zenginleştirme Oryantasyon Programı Yönetici Geliştirme

19 Örgütsel Yedekleme Firmalarda özellikle kritik nitelikteki pozisyonların çeşitli nedenlerle boşalması durumunda o pozisyonun hızla mevcut personel tarafından doldurulması için yapılan çalışmalar örgütsel yedeklemenin konusunu oluşturur. Bu amaçla hazırlanan yedekleme planı (succession planning) ise, tepe yönetimi açısından kritik görülen pozisyonlarda, pozisyonu dolduran kişinin ayrılması halinde yerini dolduracak adayların önceden belirlenmesi sürecidir. Disiplin sistemleri Öneri sistemleri

20 İnsan Kaynakları Yönetimi ve Teknolojik Değişime Adaptasyon
Yeni Teknolojilerin Uygulanması ve Yönetim Politikaları Yeni Teknolojiler ve Çalışanın Reaksiyonu Yeni Teknoloji ve İşin Yeniden Yapılanması

21 Değerlendirme Soruları
İletişim türlerini kısaca açıklayınız. Günümüzde teknolojinin baş döndürücü bir hızla gelişmesi iletişim araçlarını nasıl farklılaştırmıştır? Rotasyonun amacı nedir? Oryantasyon ne demektir? Yararları nelerdir.

22 UYGULAMA: YILDIRMA (MOBBİNG) SİZİ YILDIRMAMALI!
Emine hanım yabancı uyruklu olup uluslararası pazarlar için üretim yapan Yünsan şirketinde Dış Ticaret Departmanında çalışmaktaydı. Emine hanım iyi derecede Rusça bilmekte, dolayısıyla daha çok Rusça konuşan ülkelere ihracat yapan şirketinin tüm Rusça yazışma ve dış ticaret işlemlerini tek başına yürütmektedir. Aynı departmanda sadece İngilizce bilen Turgay ve Selim beyler de uzun yıllardır çalışmaktadır. Emine hanım işe başladığı günden beri çalışma arkadaşlarının kendisine farklı davrandığını sezmektedir. Hatanın kendisinde olduğunu düşünerek zamanla durumun iyiye gitmesini sabırla beklemiştir. Ama zaman geçtikçe durum daha da kötüye gitmiştir. Turgay ve Selim beyler çok gerekmedikçe Emine hanımla konuşmamakta, yokmuş gibi davranmakta ve işi öğretmeye yanaşmamaktadırlar. Emine hanım işi öğrenmek için soru sorduğunda soruları geçiştirmekteydiler. Bu şekilde yardımcı olmadıkları halde, çevreye karşı yardımcı oldukları imajını verdikten sonra Emine hanımın yeterli bilgiye sahip olmadığından şikâyet ediyorlardı. Bu arada şirketin genel müdürünün bu durumdan haberi yoktu. Emine hanım genel müdür olan Yılmaz beye durumu aktarmış ve Yılmaz Bey Turgay ve Selim beylerle konuyu görüşerek uyarılarda bulunmuştur. İlk zamanlar azalan yıldırma davranışları daha sonra şiddetlenerek daha yoğun olarak devam etmiştir. Bu süreçte Emine hanım oldukça yıpranmış, kendine güveni azalmıştır. Kendinde sürekli hata bulmaya çalışmakta bu da stresini giderek artırmaktadır. Güven bunalımı yaşamaya başlayan Emine hanım yol ayrımına gelir. En sonunda tüm yıldırma davranışlarının sonucunda Emine hanım dayanamayarak istifa eder. Yöneticilerinin geri dönmesi taleplerine ise kulaklarını tıkamakla yetinir.

23 Tartışma Soruları Sizce Turgay ve Selim beyler, neden Emine hanıma yıldırma (mobbing) uygulamaktadırlar? Genel müdür Yılmaz beyin ortaya çıkan olumsuz durumdaki sorumluluğu var mıdır? Emine hanımın sorumluluğu ve hatası var mıdır? Siz Emine hanımın yerinde olsaydınız ne yapardınız? Örnek olaydan yararlanarak yıldırma davranışının İKY açısından önemini tartışınız. İK departmanı yıldırmayla mücadele için hangi tedbirleri alabilirdi?