Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
1
Çıkarımların Geçerlik ve Kabul Edilebilirliği Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık
2
Bir yönüyle eleştirel düşünme hangi düşüncenin kabul edilip hangisinin kabul edilmeyece ğ ine ilişkin bir çabadır.
3
Kabul edilebilecek ve edilemeyecek düşüncelerin belirlenirken düşüncenin temelinde yer alan öncüller, yapılan çıkarım işi ve sonuç önermesi incelenir.
4
Bir sonuç önermesinin kabul edilebilmesi için hem öncüllerin hem de çıkarımın test edilmesi gerekmektedir.
5
Sonuç önermesinin kabul edilebilirli ğ ini test etme işince öncelikle öncüller iki aşamalı bir teste tabi tutulur: 1. Öncüller do ğ ru mudur? Öncüllerin do ğ ru oldu ğ uyla ilgili güçlü kanıtlar var mıdır? 2. Öncüller sonuç önermesini desteklemekte midir?
6
Örne ğ in aşa ğ ıdaki çıkarımda öncüllerden biri do ğ ru olmadı ğ ı için sonuç önermesi de do ğ ru de ğ ildir: Dersinize bir profesör giriyor. Tüm profesörler erkektir. O halde dersinize giren profesör bir erkek.
7
Aşa ğ ıdaki çıkarımda ise öncüllerden biri sonuç önermesiyle ilgisiz oldu ğ undan sonuç önermesi kabul edilemez: Bu bölüm mezunları KPSS’da 70 taban puanıyla atanmaktadır. Eleştirel düşünme sahip olunması gereken bir düşünme biçimidir. O halde bu bölümden mezun olan tüm ö ğ renciler atanmaktadır.
8
Bir sonuç önermesi en zayıf öncül kadar do ğ ru olabilir.
9
İ yi bir çıkarımın geçerli olması beklenir.
10
Geçerli bir çıkarımda tüm öncüller do ğ ru ise sonuç önermesi de do ğ ru olmaktadır. Di ğ er bir deyişle, geçerli çıkarımlarda öncüllerin do ğ ru olması durumunda sonuç önermesi yanlış olamamaktadır.
11
Aşa ğ ıdaki çıkarım geçerli bir çıkarımdır: Tüm sa ğ lıklı köpekler iyi koku alır. Köpeklerin koku alma duyusu insanların koku alma duyusuna göre daha gelişmiştir. Senin köpe ğ in sa ğ lıklı bir köpek. O halde senin köpe ğ in senden daha iyi koku almaktadır.
12
Ancak bir çıkarımın geçerli olması onun kabul edilebilece ğ i anlamına gelmemektedir.
13
Geçerli bir çıkarımın kabul edilebilmesi için çıkarımda bulunan öncüllerin incelenerek do ğ ru olup olmadıklarının irdelenmesi gerekmektedir.
14
Örne ğ in aşa ğ ıdaki çıkarım geçerli olmasına karşın kabul edilemez bir çıkarımdır: Tüm sa ğ lıklı köpekler iyi görür. Köpeklerin görme duyusu insanların görme duyusuna göre daha gelişmiştir. Senin köpe ğ in sa ğ lıklı bir köpek. O halde senin köpe ğ in senden daha iyi görmektedir.
15
Di ğ er taraftan geçerli olmayan bir çıkarımda hemen reddedilmez. Bir sonuç önermesini kabul ya da reddetmeden önce yapılan çıkarımın güçlü mü yoksa zayıf mı oldu ğ una karar verilmelidir.
16
Bir çıkarımda önermeler do ğ ru iken sonuç önermesinin yanlış olması neredeyse imkansızsa bu çıkarım güçlü bir çıkarımdır.
17
Di ğ er taraftan öncüllerin do ğ ru olmasına ra ğ men sonuç önermesinin yanlış olabilece ğ i çıkarımlar ise zayıftır.
18
Güçlü çıkarımlarla elde edilen sonuç önermeleri kabul edilebilir.
19
Örne ğ in aşa ğ ıdaki çıkarım geçerli olmamasına karşın güçlü bir çıkarımdır: Civcivler çok yaygın olarak insanlar tarafından beslenip büyütülen hayvanlardır. Bugüne kadar insanların gördü ğ ü, gözlemledi ğ i tüm civcivler 15cm’den küçüktür. O halde tüm civcivler 15 cm’den küçüktür.
20
Bazı sonuç önermeleri ise öncüllerle sonuç önermesi arasındaki ba ğ ın sorunlu olması sebebiyle kabul edilmezler.
21
Örne ğ in aşa ğ ıdaki konuşmada sonuç önermesi yeni bir bilgi içermedi ğ i için kabul edilemez: -Sen kötü birisin! -Neden? -Çünkü iyi biri de ğ ilsin! -Anladım.
22
Aşa ğ ıdaki konuşmanın sonucu ise döngüsel ifadeler içerdi ğ i için kabul edilemez: -Arkadaşım çok dürüst biri! -Nereden biliyorsun? -Kendisi söyledi. -Do ğ ru söyledi ğ ini nereden biliyorsun? -Do ğ ruyu söyledi çünkü o çok dürüst biri.
23
Özet olarak bir sonuç önermesinin kabul edilebilmesi için: 1. Öncüllerin do ğ ru oldu ğ u yönünde güçlü kanıtlar olması gerekmektedir. 2. Çıkarımın geçerli ya da güçlü olması gerekmektedir. 3. Önerme ve çıkarımın anlamlı olması gerekmektedir.
24
Günlük konuşmalarda önerme ve çıkarımın anlamlı olmadı ğ ı durumlara örnekler veriniz.
Benzer bir sunumlar
