BİR MESLEK OLARAK EBELİK

... konulu sunumlar: "BİR MESLEK OLARAK EBELİK"— Sunum transkripti:

1 BİR MESLEK OLARAK EBELİK

2

3 Ebelik mesleği, özellikle doğum öncesi, sırası ve sonrası annenin bakım ve takibinde etkili rol olan sağlık bakım mesleklerinden biridir. Ebelik; insanlığın varolduğu günden beri mevcut olan, başlangıçta nesilden nesile aktarılan bilgi ile icra edilen, günümüzde ancak lisans düzeyinde verilen eğitimle yapılabilen profesyonel bir meslektir.

4 Sağlık Bakanlığı’na göre Ebe;
Ana-çocuk sağlığı hizmetlerini yürüten, Doğum öncesi, doğum, doğum sonrası hizmetleri veren, Doğum yaptıran,

5 0-6 yaş grubu  çocuk beslenme ve aşıları yapan,
Aile planlaması, kişisel temizlik kuralları, ilk yardım, bulaşıcı ve sosyal hastalıklardan korunma – savaşla ilgili konularda bireye, aileye, topluma sağlık eğitimi veren,

6 Doğum, ölüm istatistik verileri toplayan, değerlendiren kamu kuruluşları ile gerekli işbirliğini sağlayan insani ve ahlaki davranışları ile örnek, Sağlık bakanlığınca tescil edilmiş bir okuldan mezun olan meslek mensubudur.

7 Dünya Sağlık Örgütünün Ebe Tanımı;
“Gebelik sırasında, doğumda ve doğumdan sonra gerekli bakım ve danışmanlığı sağlamak, normal doğumları kendi sorumluluğunda yaptırmak, yenidoğanın bakımını, aile planlaması danışmanlığını yapmak üzere eğitilmiş sağlık personeli”

8 Uluslararası Ebeler Konfederasyonu’na (ICM) göre
Ebe; gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde kadının bakımını sağlayan, gerekli tavsiyelerde bulunan, kendi sorumluluğunda doğumu gerçekleştiren, yenidoğanın bakımını sağlayan ve kadın ile işbirliği içinde çalışan,  güvenilir ve sorumluluk sahibi bir profesyoneldir.

9 Ebe, sağlık danışmanlığı  ve eğitiminde,  yalnız kadın için değil toplum ve aile için de  önemli bir görev alan bir sağlık  personeli olarak görür. Bu görev, antenatal eğitim ve ebeveynliğe hazırlanma, cinsellik ve üreme sağlığı ve çocuk bakımını içerir.

10 DÜNYADA EBELİK TARİHİ Öğr.Gör.Funda AKDURAN

11 Ebelerin toplum içinde saygın bir yer edinmesine neden olmuştur.
Ebelik, tarihin en eski mesleklerinden biridir.  Yıllarca ebelik anneden kıza geçen, yavaş gelişen bir meslek olmuştur. Yeni bir canlının dünyaya gelmesine yardımcı olmak, doğum ağrısı çeken bir annenin acısını dindirmek, aileye istek ve özlemle beklenen birinin katılımını  sağlamak Ebelerin toplum içinde saygın bir yer edinmesine neden olmuştur.

12 Ebelik insanlığın varoluşu ile başlar.
M.Ö yıllarında resimlerde çömelmiş, ıkınan kadınlara ve onlara yardım eden ebe resimlerine rastlanmaktadır. M.Ö ve M.S birçok dönemde ebelik gelişimine yönelik çalışmalar yapılmıştır.

13 TÜRKİYE’DE EBELİK TARİHİ
Öğr.Gör.Funda AKDURAN

14 Türklerin her devrinde ve kültüründe ebelik vardır
Türklerin her devrinde ve kültüründe ebelik vardır. Doğuran kadına hizmet eden ebeler Türk kültüründe çok saygı ve itibar görmüş, iyi yaşamış bir meslek grubudur. Ebelik usta-çırak usulü ile eğitiliyordu. Orta Asya Türklerinde doğuma önem veriliyor, kadınlar güvendikleri ebeler tarafından doğurtuluyordu.  Doğumda kadına yardım eden ebe bir tanrıça  gibiydi ( Umay Ana)

15 1840 yılında tıbbiyede bir meclis kuruldu
1840 yılında tıbbiyede bir meclis kuruldu. Mekteb-i tıbbiye  de sınavla  ebeler alınmaya başlandı. 1842 yılında  2 yıllık ebelik kursları başlatıldı. Teorik dersleri hekimler, pratik bilgileri ebe hocalar vermeye başladı.

16 Ebe hocalar ilk zamanlarda Avrupa’dan gelmiş ve orada esaslı ebelik eğitimi görmüşlerdi. Daha sonra bu okuldan yetişmiş ebe hanımlar da öğretmenlik yapmışlardı. 1843 yılında kadınlara mahsus olmak üzere Haseki Sultan Darüşşifası açıldı yılında Gureba Hastanesinin de Kadın Hastaları için bir bölüm açıldı.

17 1892 yılında ise Besim Ömer Paşa ilk doğumevini açtı.
1909 yılında Doktor Besim Ömer Paşa önderliğinde İstanbul-Kadırga’da ilk ebe okulu açıldı. 1905 de daha gelişmiş ve büyük bir doğumevi olan Kadırga Viladethanesi açıldı. 1909 da askeri ve sivil tıbbiye de 30 yaşından küçük kadınlar ebe okuluna kaydedildi. Ancak mezunlar İstanbul dışında çalışmaya gitmedikleri için 1090 de açılan yatılı bölümüne, İstanbul dışındaki yerlerden gelen öğrenciler kabul edildi.

18 Cumhuriyetin ilanından sonra tamamen tıp fakültelerine bağlı olarak ebe yetiştiren okullardan mezun olanların kamu hizmetinde çok fazla görev almaması nedeniyle 1924 yılında parasız yatılı 2 yıl süreyle ebelik eğitimi verildi. Mezunlar zorunlu hizmete tabii tutuldular ve özellikle belediye ebeliklerine atandılar.

19 1928 de Haydarpaşa Tıp Fakültesinde, ortaokul mezunu kızlar ebelik eğitimi için ebelik okuluna alınmaya başlandı. Aynı yıl diplomasız ebelerin doğum yaptırması yasaklandı ve ülkede ebe ihtiyacı arttı. 1933 yılında  Tıp Fakültesi, Haydarpaşa’dan Beyazıt’a taşınınca doğum kliniği de Haseki Hastanesine taşındı. Ebelik eğitimi de Haseki Hastanesinde yapılmaya başlandı.

20 1937 de ise doğumevlerinin bünyesinde köy ebe okulları açıldı.
1943 de köy ebelerinin çalışmalarını düzenleyen kanun çıkarıldı. Kanuna göre 6 yıl taşrada çalışan ebeler merkezlere gelebilecekti. Öğr.Gör.Funda AKDURAN

21 Dr Besim Akalın ( ) ebeliği ayrı bir meslek dalı olarak değerlendirerek, ebe okullarını açmış, ebelik alanında ilk kitaplara imza atmıştır. Böylece Dr Besim Akalın, Türkiye de çağdaş ebeliğin kurucusu olmuştur.

22 yıllarında köy ebe okulları doğumevlerinin bünyesinden ayrıldı 3 yıllık düzenli eğitim veren kurumsal bilgilerin okulda alındığı uygulamaların doğumevlerinde verildiği bir eğitim sistemine geçildi. 1963 yılında sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi hakkında kanun kabul edildi.154 sayılı yönerge sağlık hizmetlerinin sosyalleştirildiği bölgelerde hizmetin yürütülmesine ilişkin yönergede, ilk kez ebenin görev tanımı yapıldı. 1975 yılında ebe-hemşire programları hazırlandı ve açıldı.

23 1978 de ise köy ebe okulları kapatılarak Sağlık Meslek Liselerinde ebelik bölümleri 4 yıllık olarak eğitim vermeye devam etti. eğitim öğretim yılında YÖK ve Bakanlık protokolüyle 2 yıllık Sağlık  Meslek Yüksek Okulları programları uygulanmaya kondu.

24 eğitim öğretim yılında Sağlık Meslek Yüksek okulları ebelik programları 4 yıllık lisans düzeyine çıkarıldı. 2000 yılında yalnızca İstanbul Üniversitesi Şişli Sağlık Yüksek okulu kuruldu, ancak 2004 yılında okul Bakanlar Kurulu kararınca kapatıldı.

25 EBENİN SORUMLULUKLARI
Öğr.Gör.Funda AKDURAN

26 Puberteden menapoza kadar kadın sağlığından sorumlu olan ebeler koruyucu önlemler almak,
Normal doğumların sağlıklı sonlanmasını sağlamak, Anne ve bebek ile ilgili komplikasyonları belirlemek,

27 Acil bakım dahil, tıbbi ve diğer değerlendirmeleri yapmak,
Kadın, aile ve topluma antenatal dönem, anne-babalığa hazırlık, kadın sağlığı, üreme ve cinsel sağlık ve çocuk bakımı konularında danışmanlık ve eğitim yapmakla yükümlüdür (ICM 2005)

28 Türkiye’deki Sağlık Sisteminde Ebelerin Yaptığı Görevler;

29 15–49 yaş grubu kadınları periyodik izlemi,
Gebelerin tespiti ve gebelik süresince düzenli aralıklarla sağlık kuruluşu ya da ev ziyaretleri ile gerekli danışmanlık, muayene ve öneriler yapılarak izlenmesi, gerekli durumlarda gebenin bir hekim / hastaneye sevk edilmesi,

30 Evde ya da sağlık kuruluşlarında normal doğumların yaptırılması,
Aile planları hizmetlerinin sürdürülmesi, 0-6 yaş grubu çocukların büyüme, gelişme yönünden izlenmesi,

31 Bağışıklama uygulamaları
Kronik hastalıkların izlenmesi, Doğum, ölüm gibi sağlıkla ilgili istatistik bilgilerin kayıt edilmesi ve bildirilmesi, Bulaşıcı hastalıkların belirlenmesi ve bildirilmesi.

32 EBELİK İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER

33 * 1997 de çıkarılan “Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması (AÇS ve AP) Merkezleri Yönetmeliği”nde meslek dalının gerektirdiği tüm hizmetleri yürütmek, Danışmanlık ve AP hizmetlerini yürütmek.

34 Sertifikalı ise AP yöntemleri (RİA dahil) uygulamak,
Sterilizasyon ve dezenfeksiyon işlerinin sorumluluğu, kullanılan araç gerecin sorumluluğu gibi sorumluluklar verilmiştir.

35 2001 yılında çıkarılan Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirildiği Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi Hakkında Yönergeye göre ebeler; Hizmeti götürecek bölge ve toplumu tanımak, bölgenin sağlık ölçütlerini değerlendirmek ve buna göre sorunları ve öncelikleri saptamak, Evlilik öncesi ve evlilikte aile planlaması hizmetleri ile ilgili danışmanlık hizmetlerini yürütmek, gerekli uygulamaları yapmak, sertifikası varsa RİA uygulamak, 15–49 yaş evli kadınları saptayıp mevzuatta öngörülen aralıklarla izlemini yapmak,

36 Doğum öncesi bakım ve izlemi yapmak, gebelik tanısını koymak, takibini yapmak, riskli gebelikleri erken dönemde tespit etmek ve gerekli birimlere sevk etmek, Doğum sırasında gerekli bakım ve izlemi yapmak, doğumu uygun şekilde yaptırmak, gerekiyorsa epizyotomi yapmak, riskli durumları değerlendirmek ve sevkine karar vermek, Doğum sonrası bakım ve izlemi yapmak,

37 0-6 yaş grubu çocukların bakım ve izlemini yapmak,
Bulaşıcı hastalık kontrol programında görev almak, İshal ve ishalli hastalıklar konusunda risk altındaki grupları saptayarak gerekenleri yapmak, Beslenme bozukluğuna bağlı hastalıkları ve etkileyen faktörleri bilmek ve gerekenleri yapmak, Yaşlı sağlığı hizmetlerine katılmak,

38 Bireysel ve grup eğitimlerine katılmak,
Ev ziyaretleri yaparak gebe ve bebekleri tespit etmek, düzenli aralıklarla ziyaret etmek ve izlemek, Gebe, bebek ve çocuklara ait kayıt formları eksiksiz doldurmak, Bağışıklama hizmetlerinde görev almak,

39 Tıbbi alet, malzeme ve cihazların hizmete hazır bulundurulması, usulüne uygun kullanılması ve korunmasını takip ve kontrol etmek, Enjeksiyon ve pansuman hizmetlerini yürütmek, Planlanan mesai sonrası çalışmalara katılmak, Toplum kalkınması hizmetlerinde görev almak, Görevi ile ilgili kayıt ve formları tutmak,

40 Nüfus tespiti çalışmalarında görev almak,
Halk eğitimi materyalleri ihtiyacını belirlemek, temin edilmesini ve kullanılmasını sağlamak, Hizmet ile ilgili verilen diğer görevleri yapmak.

41 Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Yayımlandığı Resmi Gazete : Tarih Sayı :   Ebeler; Madde Meslek ve sanatlarının gerektirdiği şekilde ana ve çocuğu muayene ederler. Özellikle çocuk kalp seslerini yakından izler, müşahedelerine yazarlar. Gerekli gördükleri hallerde her türlü genital muayeneleri de yaparlar, müşahedelerini bir not halinde de yazarak tespit ederler ve doğumun seyrini dikkatle ve sürekli bir şekilde izlerler. Normal doğumları kendileri yaparlar.

42 Doğan çocukların cinsiyetini, boy ölçüsünü, kafa çaplarını, göğüs çevresini, beden ağırlığını, yapısında mevcut bütün arızaları ve anormallikleri, kalıtsal belirtileri, plasenta ve kordonun niteliklerini tespit ve kaydederler. İkiz veya daha fazla sayıda doğan çocukların doğum sıralarını, ne kadar ara ile doğduklarını, ölü doğanların; doğumdan sonra bir müddet daha teneffüs edip etmediklerini dikkat ve titizlikle tetkik ve kaydederler.

43 Doğan çocukların birbirlerine karıştırılmamasına son derece dikkat ederler ve bu amaçla her doğan çocuğun bileğine annesinin ad ve soyadını, bebeğin cinsiyetini doğum tarih ve saatini belirten bir kart bağlamak zorundadırlar. Bu etiket çocuk hastaneden çıkıncaya kadar bileğinde bırakılır. Ayrıca bu hususta kurum İdaresince konulmuş usuller varsa onları da uygularlar. Doğan çocukların göbeğinin fenni usullere uygun olarak kesilip bağlanması ve sarılması, çocuklar için tedbirlerin alınması ebelerin görevidir.

44 Doğum odalarının, doğum ve müdahaleler için gerekli alet ve malzemenin her zaman temiz ve kullanmaya elverişli bir şekilde bulundurulmasını sağlarlar. Ebe ve ebe hemşireler, bu asli görevleri yanında hemşirelerin gördükleri hizmetleri de görmek ve kurumlarda onların uymak zorunda bulunduğu hükümlere uymakla yükümlüdürler.

45 Bu görevleri dışında aile planlaması kursu görmüşlerse ailelere doğum kontrolü ile ilgili her türlü bilgiyi vermekle yükümlüdürler.

46 2 Mayıs 2007 tarih 5634 Sayılı Hemşirelik kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 7. maddesinde (Geçici Madde 2) “Bir defaya mahsus olmak üzere, ebelik diplomasına sahip olduğu halde bu Kanunun yayımı tarihinde en az üç yıldan beri yataklı tedavi kurumlarında fiilen hemşirelik görevi yaptığını resmi belge ile belgelendiren ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde talepte bulunanlar hemşirelik yetkisiyle görevlerine devam ederler”

47 hükmü yer almış, bu hüküm gereğince ebe diplomasına sahip ancak çalıştıkları hastanelerde hemşirelik görevini yerine getiren ebeler hemşire olarak doğum kliniklerinden farklı kliniklerde çalışmaya devam etmektedir.

48 GELİŞMELER …..

49 Türkiye’de hizmet eden 48 bin ebe bulunmakta,
Sezaryen doğum oranlarının düşük olduğu gelişmiş ülkelerde ebelik sisteminin çok gelişmiş olduğunu, kadın, çocuk ve aile sağlığını korumak ve yükseltmeye yönelik çalışmalarda ebelerin etkin rol oynadığı görülmektedir, Ebeler, doğumun fizyolojik bir yaşam dönemi olduğuna inanır ve diğer görevlerinin yanı sıra kadınların daha insani koşullarda, müdahalesiz doğum yapmalarını sağlamak için çalışır.

50

51

52 Öğr.Gör.Funda AKDURAN

53 Uluslararası Ebelik Konfederasyonu”nun (ICM) 5 Mayıs 2012 yılı ebeler günü teması, 2015 Yılına kadar; “ Ebeler yaşamı korur ve bu nedenle dünyanın her zaman olduğundan daha fazla ebelere gereksinimi var” şeklinde belirlenmiştir.

54 Öğr.Gör.Funda AKDURAN

55 TEŞEKKÜRLER