İŞLETME VE İŞLETMECİLİKLE İLGİLİ KAVRAMLAR

... konulu sunumlar: "İŞLETME VE İŞLETMECİLİKLE İLGİLİ KAVRAMLAR"— Sunum transkripti:

1 İŞLETME VE İŞLETMECİLİKLE İLGİLİ KAVRAMLAR
İŞLETME İLKELERİ İŞLETME VE İŞLETMECİLİKLE İLGİLİ KAVRAMLAR

2 İŞLETME BİLİMİ Hukuk, iktisat, sosyoloji, psikoloji, matematik, istatistik ve mühendislik gibi bilim alanları ile ilişkileri olan bir bilim alanıdır. İşletme bilimi işletmelerin iç ve dış çevresindeki olayları inceleme, bunların nedenlerini araştırma, açıklama ve belirli ilkeleri ortaya koyma amaçlarını taşımaktadır.

3 İŞLETME KAVRAMI Toplumdaki bireylerin ihtiyaçlarını kar sağlama amacıyla karşılamak için, düzenli olarak mal ya da hizmetin üretim ya da dağıtımını gerçekleştiren ekonomik bir etkinliktir. Tanımdan da anlaşılacağı gibi işletme yalnızca otomobil, mobilya ve giysi gibi somut ürünler üretmez, aynı zamanda eğitim, sağlık ve ulaşım gibi hizmetleri de sağlar.

4 İŞLETME KAVRAMI İnsan ihtiyaçlarının karşılanması için mal ve /veya hizmet üretiminin gerçekleştirildiği ekonomik birim” olarak da tanımlanabilir.

5 İşletmecilikle İlgili Özellikler
İşletmeler, ekonomik bir etkinlik gerçekleştirir. Üretim ya da satın alma ve dağıtım faaliyetlerini yerine getirir. Mal ve hizmetle ilgili iş anlaşmaları yapar. Süreklilik ve düzenlilik gösterir. Bireylerin ihtiyaçlarını karşılayarak kar sağlama amacını güder. Risk taşır. İşletmeler için insan, önemli ve kritik bir faktörüdür.

6 İŞLETMELERİN FAALİYET ALANLARI
İşletmelerin faaliyet alanlarını genel olarak üç gruba ayırabiliriz: Endüstri olarak adlandırılan, malların üretimi ile ilgili faaliyetler. Ticaret olarak adlandırılan, mal ve hizmetlerin değişimi ve dağıtımı ile ilgili faaliyetler. Hizmet olarak adlandırılan, soyut ürünlerin üretimi ve pazarlanması ile ilgili faaliyetler.

7 Endüstri, somut malların üretimi ile ilgili olan bir işletme dalıdır
Endüstri, somut malların üretimi ile ilgili olan bir işletme dalıdır. Endüstriler tarafından üretilen ürünler, son tüketici ya da endüstriyel tüketiciler tarafından kullanılabilir. Endüstri işletmeleri temel, imalat ve yapı endüstrisi olmak üzere üçe ayrılır. Temel endüstri işletmeleri; madencilik ve taşocakçılığı (yenilenemez) ya da ormancılık ve balıkçılık (yenilenebilir) işletmelerinden oluşur.

8 İmalat işletmeleri günümüzde, makinelerin kullanımı ile yararlı olan malların üretilmesini ifade eder. Bu amaçla; fabrika, tesis, imalathane gibi yerler kullanılır. Ve emek, sermaye, doğal kaynaklar ve teknoloji bir araya getirilerek üretim için organize edilir. Birbirinden farklı üretim işlemlerinin gerçekleştirildiği birleştirilmiş (entegre) endüstriler (pamuğun önce ipliğe, sonra kumaşa dönüştürülmesi gibi) ve değişik ürün parçalarını bir araya getirerek ürün elde eden montaj endüstrileri (otomobil, buzdolabı) olmak üzere dörde ayrılırlar.

9 Endüstri ve ticaret işletmelerinden ayrı olarak hizmet işletmeleri ise, tüketicilere soyut ürünleri sağlarlar. Hizmet işletmeleri endüstriyel ya da son tüketiciye yönelik olarak çalışabilir.

10 İŞLETMELERİN BİLEŞENLERİ
EKONOMİK SİSTEMLER: Bir toplumun üretim, değişim, tüketim ve bölüşüm gibi ekonomik sorunlarını bir düzen içerisinde çözmek için oluşturulan sosyal örgütlenme biçimleri ekonomik sistemleri oluşturmaktadır. Ekonomik sistemlerin tümü, toplumdaki bireylerin mutluluk ve refahını gerçekleştirme amacını taşır. Bu amaca ulaşabilmek için, çeşitli toplumların uyguladıkları ekonomik sistemler üçe ayrılır. Kapitalist sistem, sosyalist sistem ve karma ekonomik sistem.

11 Kapitalist Sistem Kapitalist sistemde, temel ekonomik sorunların çözümü piyasa ve fiyat mekanizması aracılığıyla yapılır ve ekonomik faaliyetlerin temel amacını kar oluşturur. Kapitalist sistem, karlılık, rekabet ve akılcılık olgularını dikkate alır. Karlılık bu sistemde en önemli olgudur, bu nedenle bireyler aşırı tüketime yönlendirilir. Sistemin temelinde, kendi çıkarları doğrultusunda akılcı kararlar alan bireyler bulunur.

12 Kapitalist sistemin temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Devlet müdahalesi sınırlıdır. Devlet, temel hak ve özgürlükler ve rekabeti korumaya yönelik düzenlemeleri yapar. Özel mülkiyet geçerlidir. Mülk sahibi, toplum çıkarlarına aykırı olmamak koşulu ile mülkiyete konu olan maddi varlıkları dilediği gibi kullanıp, denetleme hakkına sahiptir.

13 Kapitalist sistemin temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Girişim ve seçim özgürlüğü bulunur. Birey ve işletmeler piyasa mekanizması aracılığı ile diledikleri gibi üretim ya da tüketimde bulunabilir. Kişisel çıkarlar ön plandadır. Her ekonomik birim kendi çıkarları doğrultusunda karar alır. Piyasada rekabet kuralları geçerlidir. Piyasada bir malın çok sayıda alıcı ve satıcısı bulunur ve piyasaya girme konusunda serbesttirler.

14 Sosyalist Sistem Kapitalist sisteme bir tepki olarak ortaya çıkan sosyalist sisteme göre, birey ve toplumun refah ve mutluluğunu sağlamada kapitalist sistem başarılı olamaz. Bu nedenle, kapitalist sistemin temellerini oluşturan bireycilik ve özel mülkiyete bu sistemde yer verilmez. Üretim araçlarının mülkiyeti devlete aittir

15 Karma Ekonomik Sistem Karma ekonomik sistem, özel mülkiyet yanında kamu mülkiyeti ve devlet girişimciliğine yer verir ve toplumcu bir düşünceye dayanır. Karma ekonomide, devlet planlamasına yer verilmekle birlikte sosyalist sistemde olduğu gibi otoriter bir yapı bulunmaz. Karma ekonomik sistemde sosyal devlet anlayışı geçerli olup, birey ya da toplumun ön plana çıkması ya da birbirine tercih edilmesi söz konusu olmaz.

16 İHTİYAÇ VE İSTEKLER çeşitli mal ve hizmetlere karşı duydukları isteğe ve bu isteğin yarattığı gerginliğe ihtiyaç denir. Mal ve hizmetlerin ihtiyaçları karşılama özelliğine fayda adı verilir.

17 Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi
Maslow, ihtiyaçları şu şekilde sıralamaktadır. Fizyolojik ihtiyaçlar (yeme, içme, uyku, cinsellik gibi) Güvenlik ihtiyacı (vücut, iş, kaynak, etik, aile, sağlık, mülkiyet güvenliği) Sevgi ve ait olma ihtiyacı (arkadaşlık, aşk, aile gibi) Saygı görme ihtiyacı (kendine saygı, güven, başarı, diğerlerinin saygısı, başkalarına saygı) Kendini gerçekleştirme ihtiyacı (erdem, yaratıcılık, doğallık, problem çözme, önyargısız olma, gerçeklerin kabulü).

18 ARZ VE TALEP KAVRAMI Talep, belirli bir zaman diliminde piyasada tüketicilerin değişik fiyat düzeylerinde satın almak istedikleri ekonomik mal ve hizmet miktarı olarak tanımlanabilir. Belirli bir zaman diliminde, üreticilerin piyasada değişik fiyat düzeylerinde satmak istedikleri mal miktarına ise arz adı verilir.

19 TÜKETİM VE TÜKETİCİ KAVRAMI
Üretilen mal ve hizmetlerin, istek ve ihtiyaçları karşılama amacıyla kullanmasına tüketim denir. Tüketim eylemini gerçekleştiren birey ya da örgütler ise, tüketici adını alır. Tüketiciler satın alma ve kullanma amacına göre, son tüketici ve endüstriyel tüketici olmak üzere ikiye ayrılır. Son tüketici; kendisinin ya da aile bireylerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere satın almada bulunan kişi ya da kişilerdir. Endüstriyel tüketici; ekonomik faaliyetlerinin devamlılığını sağlamak üzere satın almada bulunan işletme ya da örgütlerdir

20 MAL VE HİZMET KAVRAMI İnsan ihtiyaçlarını karşılama özelliği taşıyan araçlara, mal ya da hizmet adı verilir. Bu araçlardan dokunulabilir olanlar (somut) mal, dokunulamaz olanlar (soyut) ise hizmet olarak adlandırılır.

21 MAL VE HİZMET KAVRAMI Örneğin, bir endüstri işletmesi tarafından üretilen buzdolabı mal olarak nitelendirilirken, bu malın tüketicilere ulaştırılmak üzere taşınması ile ilgili faaliyetler hizmet olarak nitelendirilir. İşletmeler mal ya da hizmet üretebileceği gibi her ikisini de bir arada üretip pazarlayabilirler.

22 Mallar çeşitli açılardan sınıflandırılabilir.
Elde etmek için çaba harcanıp harcanmamasına göre; ekonomik mal ve ekonomik olmayan mal. Tüketicilerin satın alma amacına göre; tüketim malı ve endüstriyel mal. Kullanım sürelerine göre: dayanıklı mal ve dayanıksız mal

23 Ekonomik Mal: İnsan ihtiyaçlarını karşılama özelliğine sahip, doğada herkes için yeterli miktarda ve hazır bulunmayan mallar ekonomik mallardır. Bu malların elde edilebilmesi için emek ve çaba harcanmalıdır. Gıda malları, televizyon, defter vb. Ekonomik mallar kıt olma özelliği taşır ve elde etmek için bedelini ödemek gerekir.

24 Ekonomik Olmayan Mal: İnsan ihtiyaçlarını giderme özelliğine sahip, doğada herkesin ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde bol miktarda bulunan mallar ekonomik olmayan mallardır. Bu malların elde edilmesi için herhangi bir emek ya da çaba harcamaya gerek yoktur. Hava, güneş ışığı ve yağmur suyu gibi.

25 Tüketim malı, bireylerin kişisel ihtiyaçlarını karşılamak üzere satın aldıkları ve tekrar üretim amacıyla kullanılmayan mallardır. Bu mallar tüketicilerin ihtiyaçlarını doğrudan karşılar. Gıda ürünleri, ev eşyaları, giysiler vb. gibi.

26 Tüketim malı, bireylerin kişisel ihtiyaçlarını karşılamak üzere satın aldıkları ve tekrar üretim amacıyla kullanılmayan mallardır. Bu mallar tüketicilerin ihtiyaçlarını doğrudan karşılar. Gıda ürünleri, ev eşyaları, giysiler vb. gibi.

27 Dayanıklı mal, tüketiciler tarafından elde edildikten sonra uzun süre fayda yaratan mallar dayanıklı mallardır. Buzdolabı, televizyon, mobilya dayanıklı mallara örnek olarak gösterilebilir. Bu mallar fayda sağlayamaz duruma geldiklerinde yenilenirler. Kırılma, bozulma, modadaki değişmeler gibi nedenlere dayalı olarak bu ürünlerin faydası azalır ya da ortadan kalkabilir.

28 Dayanıksız mal, kısa süre ya da bir kez kullanım sonucunda faydasını yitiren mallar dayanıksız mallardır. Gıda ürünleri, benzin gibi mallar dayanıksız mallar olarak nitelendirilir.

29 ÜRETİM VE ÜRETİM FAKTÖRLERİ
Sınırsız olan insan ihtiyaçlarını gidermeye yarayan mal ve hizmetlerin elde edilmesi için yapılan her türlü faaliyet üretim olarak adlandırılır. Üretim faktörü olarak adlandırılan kaynaklar; doğal kaynaklar, işgücü ve sermaye olmak üzere üç temel unsurdan oluşmaktadır. Ancak bu üç unsurun işlevselliğini gelişen teknoloji ve girişimcilik ruhu ile devam ettirmek söz konusu olduğundan, bu üretim faktörlerine teknoloji ve girişimciyi de eklemek gerekmektedir.

30 Doğal Kaynaklar Yer altı ve yerüstü kaynaklarla doğanın sahip olduğu her türlü unsur, doğal kaynak olarak değerlendirilir. Bir ülkede var olan doğal kaynaklar, o ülkede üretilebilecek mal ve hizmetler konusunda belirleyici olur. Doğal kaynaklar, bir ülkenin üretim yeteneğini etkileyen ve doğadan sağlanan her türlü şeydir. Hava, su, toprak, bitki örtüsü, hayvanlar ve madenler doğal kaynakları oluşturur.

31 İşgücü İşgücü, mal ya da hizmetlerin üretimini gerçekleştiren fiziksel ya da düşünsel insani çabaları ifade eder. Üretimde yer alan bir işçinin fiziksel gücünden yararlanılırken, bir yöneticinin düşünsel gücünden yararlanılır. İşgücü, bir işletmede en alt düzeyde çalışan bir işçiden, en üst düzeyde çalışan yöneticiye kadar tüm çalışanları kapsar.

32 Sermaye Üretimi gerçekleştirebilmek için gerekli olan kaynaklardan bir diğeri, sermayedir. Sermaye kavramı farklı açılardan değişik şekillerde tanımlanabilir. Bir üretim faktörü olarak ekonomik açıdan sermaye; araçlar, makineler, binalar gibi işletmeler tarafından mal ve hizmet üretiminde kullanılan fiziksel kaynakları ifade eder. Fabrika binaları, bilgisayarlar, taşımacılıkta kullanılan kamyonlar sermaye olarak nitelendirilirler.

33 Girişimci Üretim faktörlerini bir araya getirerek üretime yönlendiren, işletmeyi kurarak risklere katlanıp, kar sağlamaya çalışan kişi girişimcidir. Girişimci bir birey, bir işletme ya da kamu kuruluşu olabilir. Bir işletmeyi hayata geçirmek için, risk alma istekliliği ile birlikte, yönetsel ve örgütsel becerilere sahip girişimcilere ihtiyaç vardır.

34 Teknoloji Mal ve hizmet üretiminde gerekli olan üretim bilgisi, teknoloji olarak adlandırılır. Teknoloji, günümüzde yaşamımızın her alanında olduğun gibi işletmecilikte de önemli bir unsurdur. Üretimde teknik bilgi ve teknolojinin gelişmesi üretimi artırıcı ve maliyetleri azaltıcı bir etki yaratmaktadır. Ancak teknolojinin sürekli değişen bir unsur olduğu unutulmamalıdır. İşletmelerin yoğun rekabet dünyasında varlıklarını sürdürebilmeleri, değişen teknolojiye uyum sağlamaları ile olanaklıdır.

35 GİRİŞİMCİ VE YÖNETİCİ Girişimci, “üretim faktörlerini en son teknik, yöntem ve bilgilerle bir araya getiren, ürün ve hizmet üreten veya üretilen ürün ve hizmetleri kar amacıyla piyasaya sunan, satış sonrasında da ortaya çıkacak kar ya da zararı üstlenerek riski karşılayan ve ticari gelişmeyi hedefleyen yatırımcı” olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan da anlaşılabileceği gibi girişimci; Üretim faktörlerini bir araya getirir. Mal ya da hizmet üretir ya da pazarlar. Kar amacı güder. Riskleri üstlenir.

36 Girişimcisinin işlevleri
Üretim faktörlerini üretime yönlendirme. Ürün ve hizmet çeşitliliği sağlama. İstihdam yaratma ve istihdamı artırma. Toplumsal refahın artmasına katkı sağlama. Teknoloji ve bilimin gelişimine katkı sağlama. Yeni pazarlar ve yeni iş modelleri yaratma. Sermaye birikimi sağlama.

37 Yönetici Yönetici, kar ve risk başkalarına ait olmak üzere, işletme kaynaklarını işletme amaçlarına yönlendiren kişi olarak tanımlanabilir. İşletme amaçlarını gerçekleştirirken planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve denetim işlevlerini yerine getirir. Girişimci gibi risk ve karın üstlenicisi olmayıp ücret karşılığında girişimci için işletmede çalışan kişidir. Yöneticilerin amacı, daha düşük maliyetlerle daha fazla üretim gerçekleştirerek işletmenin daha fazla kar elde etmesini sağlamaktır. Bir işletmenin başarı ya da başarısızlığı, doğrudan yönetici ile ilgilidir. Bu nedenle, yöneticilerin bilimsel bilginin yanı sıra teknik ve beşeri özelliklere de sahip olması önemlidir.

38 HAFTAYA GÖRÜŞMEK ÜZERE