TÜRKİYE’DE SİYASAL DURUM ARAŞTIRMASI ‘‘AK P ARTİ ’NİN KAPATILMA DAVASI VE YANSIMALARI II” ARAŞTIRMA GRUBU Prof. Dr. Ö zer SENCAR Dr. Sıtkı YILDIZ Dr.Vahap.

... konulu sunumlar: "TÜRKİYE’DE SİYASAL DURUM ARAŞTIRMASI ‘‘AK P ARTİ ’NİN KAPATILMA DAVASI VE YANSIMALARI II” ARAŞTIRMA GRUBU Prof. Dr. Ö zer SENCAR Dr. Sıtkı YILDIZ Dr.Vahap."— Sunum transkripti:

1 TÜRKİYE’DE SİYASAL DURUM ARAŞTIRMASI ‘‘AK P ARTİ ’NİN KAPATILMA DAVASI VE YANSIMALARI II” ARAŞTIRMA GRUBU Prof. Dr. Ö zer SENCAR Dr. Sıtkı YILDIZ Dr.Vahap COŞKUN MAYIS 2008 www.metropoll.com.tr MetroPOLL Strat ejik ve S o syal Araştırmalar Merkezi Cinnah Caddesi 67/ 18 Çankaya- ANKARA Tel: 0 312 441 46 00 Fax: 0 312 441 74 90 e-posta: info@metropoll.com.tr

2 AMAÇ Araştırmanın amacı; 14 Mart 2008 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın AK Parti’nin kapatılması ve Başbakan ile bazı partililer hakkında siyasi yasaklar talep etmesi ile başlayan siyasal ve sosyal süreç ile son bir buçuk ayda yaşanan olaylarla ilgili halkın görüşlerinin belirlenmesidir. Bu amaç çerçevesinde; Türk halkının genel olarak parti kapatmalara, özel olarak da AK Parti’nin kapatılma davasına karşı tutumundaki değişim, partinin kapatılması durumunda takınacağı tavır ve siyasi tutumu araştırılmıştır. Ayrıca halkımızın laiklik hakkındaki tehdit algısı, 1 Mayıs’ta yaşanan olaylara bakışı ve AB’ye karşı tavrı incelenmiştir. Ayrıca halkın siyasi aktörlere bakışı ile siyasi partilerin oy potansiyelleri ölçülmeye çalışılmıştır.

3 YÖNTEM   Araştırma, kantitatif araştırma tekniklerinden “CATI yöntemi“ (telefonla görüşme) kullanılarak uygulanmıştır.   Örneklemde belirlenen illerin il merkezleri, ilçeleri ve köylerine ilişkin var olan bütün telefon numaraları ayrı ayrı havuzlarda toplanmış ve bu havuzlardan örneklem sayısı kadar telefon numarası tesadüfi olarak bilgisayar programı yardımıyla çekilmiştir. Hazırlanan anket formundaki sorular, deneklerle bilgisayar destekli, online veri toplama mimarisi ile telefonla bire bir görüşülerek doldurulduktan sonra, döküm ve kodlama işlemleri tamamlanmış, bulgular bilgisayar analizine tabi tutulmuştur. Bilgisayar analizinden sonra elde edilen veriler tablolaştırılmış ve tabloların yorumunu içeren bir sonuç raporu hazırlanmıştır.

4 Araştırma; Adana, Ağrı, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Erzurum, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Van, Zonguldak ve Kırıkkale ’yi içeren 26 ilin merkez ilçe/ilçeleri, diğer ilçeler ve köylerinde (kent-kır nüfusu) 24-27 Mayıs 2008 tarihleri arasında toplam 1205 kişi yapılmıştır. Araştırma cinsiyet, yaş, il ve illerdeki merkez ilçe/ilçeler, taşra ilçeleri ve köy kotaları uygulanarak, 0,95 güven sınırları içinde +/- 2,8 hata payı ile gerçekleştirilmiştir. ÖRNEKLEM

5 İllerSayıYüzde 1. Adana625,1 2. Ağrı201,7 3. Ankara766,3 4. Antalya443,7 5. Aydın443,7 6. Balıkesir292,4 7. Bursa594,9 8. Erzurum181,5 9. Gaziantep403,3 10. Hatay484,0 11. İstanbul21417,8 12. İzmir635,2 13. Kastamonu90,7 14. Kayseri393,2 15. Kocaeli524,3 16. Konya383,2 17. Malatya272,2 18. Manisa514,2 19. Mardin322,7 20. Samsun463,8 21. Tekirdağ252,1 22. Trabzon433,6 23. Şanlıurfa514,2 24. Van342,8 25. Zonguldak171,4 26. Kırıkkale242,0 TOPLAM 1205100

6 ÖRNEKLEM

7 ARAŞTIRMADAN KISA ÖZETLER-1 Hayattan Memnuniyet: Araştırmaya katılanların %44,6’sının hayatından memnun olduğu, %40’ının ise memnun olmadığı belirlenmiştir. Hayattan memnuniyet konusunda net bir kanaat belirtmeyenlerin oranı ise %14,8’dir. Türkiye Nereye Gidiyor? Ülkemizde son aylarda yaşanan olaylar, partilerin ve liderlerinin tavırları ve yüksek yargıda AK Parti ile ilgili başlatılan kapatma davası ve bütün bunlara bağlı endişeler ile son bir ayda yaşanan olaylar genel olarak Türkiye’nin gidişatından memnuniyetsizliği de beraberinde getirmektedir. Genel olarak değerlendirildiğinde halkın %62,2’si genelde Türkiye’nin durumunun iyiye gitmediğini düşünmektedir. İyiye gittiğini düşünenler ise %31,8’dir. Türkiye’nin gidişatının kötüye gittiğini belirten kesimin %25,5’i kötüye gitmesinin sebebinin ekonomik sorunlar olduğunu düşünürken, AK Parti ve Hükümet’in sebep olduğunu belirtenlerin oranı %10,9 iken yöneticiler ve yönetim bozukluğu olduğunu düşünenlerin oranı ise %10,3’tür. Ekonomik Kriz: Araştırmaya katılanların %48,2’si Türkiye’de yakın bir zamanda ekonomik kriz beklediğini belirtirken %27,9’unun bir ekonomik kriz beklemediği belirlenmiştir.Ekonomik krizin çıkabileceği konusunda endişesi olanların oranı ise %14,6’dır.

8 ARAŞTIRMADAN KISA ÖZETLER-2 Siyasi Gerginliğin Sorumlusu: Yaptığımız araştırmaya göre Türkiye’de yaşanan siyasi gerginliğin en önemli iki sorumlusu olarak halkımız “Hükümet ve AK Parti” ile “CHP”yi görmektedir. Bu iki faktörün dışında genel olarak politikacılar ve yargının da siyasi gerginliğe sebep olduğu düşünülmektedir. Halkın AK Parti’nin Kapatılma Davasına Bakışı: Araştırmaya katılanların büyük bir çoğunluğu (%65,6) AK Parti’nin kapatılma davasına olumsuz bakarken %27’lik bir kesim olumlu bakmaktadır. CHP dışındaki diğer parti seçmenlerinin yarısından fazlası AK Parti’nin kapatılması davasına olumsuz bakmaktadır. CHP’li seçmenlerin %75,8’inin kapatma davasını desteklediği belirlenmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin Kararı Hakkında Beklentiler: Araştırmaya katılanlar bu konuda yaklaşık eşit şekilde ikiye bölünmüş durumdadır. AK Parti’nin kapatılacağını düşünenlerin oranı %41 iken kapatılmayacağını düşünenlerin oranı ise %38,9’dur. AK Parti Kapatılmalı mı? CHP’li seçmenler dışında halkın büyük kısmının (%69,3) AK Parti’nin kapatılmasına karşı çıktığı belirlenmiştir. AK Parti’nin kapatılmasını isteyenler %25,3’tür. CHP’li seçmenlerin bu konudaki tavrı halkın geneli ile tam bir karşıtlık oluşturmaktadır. CHP’lilerin %72,5’i AK Parti’nin kapatılmasını isterken sadece %21,4’ü kapatmaya karşı çıkmaktadır.

9 ARAŞTIRMADAN KISA ÖZETLER-3 Laikliğe Yönelik Tehdit Algısı: Araştırmaya katılanların %27,1’i AK Parti’yi laiklik için bir tehdit olarak görürken, %62,2’lik bir çoğunluğun böyle bir algılama içinde olmadığı belirlenmiştir. Türkiye’de laikliğin tehdit altında olduğunu düşünenlerin oranı %33,9 iken bu görüşe katılmayanların oranı ise %56,8’dir. MHP’nin Türban/Başörtüsü Konusundaki Desteği: Yaptığımız araştırmada MHP’nin Türban/Başörtüsü konusunda AK Parti’yi tuzağa düşürmek için anayasa değişikliğine destek verdiği biçimindeki görüşe katılanların ve kısmen katılanların oranı %33,2 iken bu görüşe katılmayan çoğunluğun oranı %51,9’dur. Dolayısıyla bu iddiaya halkın yarıdan fazlasının inanmadığı belirlenmiştir. Yeni Bir Siyasi Oluşum Beklentisi: Türkiye’de yeni bir siyasi oluşuma ihtiyaç olduğunu düşünenlerin oranı %38,9 iken yeni bir siyasi oluşuma ihtiyaç yoktur diyenlerin oranı %56,3’tür. Araştırmamıza katılanlardan AK Parti ve SP’lilerin büyük çoğunluğu yeni siyasi bir oluşuma ihtiyaç yoktur derken CHP, DP ve MHP’li seçmenlerin yarıdan fazlası yeni bir siyasi oluşuma ihtiyaç duyduklarını belirtmişlerdir.

10 ARAŞTIRMADAN KISA ÖZETLER-4 1 Mayıs Olayları: 1 Mayıs olaylarında polisin İstanbul’daki tutumu hakkında halkın yarıya yakını (%45,2) polisin normal görevini yaptığı kanaatindedir. Çok sert ve gereğinden daha sert davrandığını düşünenlerin oranı ise %41,6’dır. Araştırmamıza katılanların %49,4’ü 1 Mayıs’ın Taksim Meydanında kutlanmasına izin verilmemesini doğru bulmuştur. İzin verilmesi gerektiğini düşünenlerin oranı ise %40,1’dir. AK Parti seçmeninin büyük çoğunluğu izin verilmemesi gerektiğini düşünürken %26,2’lik bir kesim ise izin verilmesinin daha uygun olacağını belirlenmiştir. Ailelerdeki Çocuk Sayısı: Başbakan R. Tayip Erdoğan’ın son zamanlardaki söylemlerinden biri olan “Bir Ailenin En Az Üç Çocuk Sahibi Olması Gerekir” sözüne halkın yarısından fazlasının (%54,1) katılmadığı belirlenmiştir. Bu görüşü doğru bulanların oranı ise %42,4’tür. Deniz Baykal’ın Yeniden Genel Başkan Olmasına Halkın Bakışı: Deniz Baykal’ın yeniden CHP Genel Başkanı seçilmesini halkın %72,9’unun olumsuz karşıladığı belirlenmiştir. Olumlu karşılayanların oranı ise sadece %17,8’dir. CHP’li seçmenin de büyük çoğunluğu (%65,9) Deniz Baykal’ın yeniden genel başkan olmasına karşı olduğu görülmektedir.

11 ARAŞTIRMADAN KISA ÖZETLER-5 Sigara Yasağının Yaygınlaştırılması: Türkiye’de kapalı mekanlarda sigara yasağının genişletilmesini halkın çok büyük bir kesimi (%84,8) onaylamaktadır. Sigara Yasağının Yaygınlaştırılması: Türkiye’de kapalı mekanlarda sigara yasağının genişletilmesini halkın çok büyük bir kesimi (%84,8) onaylamaktadır. Türkiye’nin Avrupa Birliği Üyeliğine Destek: Araştırmamıza katılanların %62’sinin bugün bir referandum olsa Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılımını destekleyeceği anlaşılmaktadır. Türkiye’de son aylarda yaşanan olaylardan sonra Avrupa Birliği’ne olan desteğin önemli oranda arttığı anlaşılmaktadır. Avrupa Birliği’ne karşı olanların oranı ise %27,1’dir. Türkiye’nin Avrupa Birliği Üyeliğine Destek: Araştırmamıza katılanların %62’sinin bugün bir referandum olsa Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılımını destekleyeceği anlaşılmaktadır. Türkiye’de son aylarda yaşanan olaylardan sonra Avrupa Birliği’ne olan desteğin önemli oranda arttığı anlaşılmaktadır. Avrupa Birliği’ne karşı olanların oranı ise %27,1’dir. Oy Verme Davranışı: Bugün seçim olsa halkın %44,6’sının AK Parti’ye, %12’sinin CHP’ye ve %6,6’sının MHP’ye oy vereceği anlaşılmaktadır. AK Parti’nin başörtüsü yasağının kaldırılması için yasa değişikliği başlattığı süreçte %44’lere düşen oy oranı kapatma davasının açılması ile tekrar yükselişe geçmiş ve %50’lere ulaşmıştı (Nisan 2008 Türkiye’de Siyasal Durum Araştırması). Son bir buçuk ayda yaşanan olaylar sonucu AK Parti’nin oylarında da MHP’nin oylarında da göreli bir düşüş olduğu anlaşılmaktadır. Oy Verme Davranışı: Bugün seçim olsa halkın %44,6’sının AK Parti’ye, %12’sinin CHP’ye ve %6,6’sının MHP’ye oy vereceği anlaşılmaktadır. AK Parti’nin başörtüsü yasağının kaldırılması için yasa değişikliği başlattığı süreçte %44’lere düşen oy oranı kapatma davasının açılması ile tekrar yükselişe geçmiş ve %50’lere ulaşmıştı (Nisan 2008 Türkiye’de Siyasal Durum Araştırması). Son bir buçuk ayda yaşanan olaylar sonucu AK Parti’nin oylarında da MHP’nin oylarında da göreli bir düşüş olduğu anlaşılmaktadır. AK Parti kapatılırsa seçmenlerin tepkisi ne olacak?: AK Parti’nin kapatılması ve R. Tayip Erdoğan’a siyasi yasak gelmesi durumunda yapılacak seçimde T. Erdoğan’ın desteklediği partiye oy vereceğini söyleyenlerin oranı %48,8’dir. AK Parti kapatılırsa seçmenlerin tepkisi ne olacak?: AK Parti’nin kapatılması ve R. Tayip Erdoğan’a siyasi yasak gelmesi durumunda yapılacak seçimde T. Erdoğan’ın desteklediği partiye oy vereceğini söyleyenlerin oranı %48,8’dir.

12 ARAŞTIRMADAN KISA ÖZETLER-5 En Çok Beğenilen Siyasetçi: Araştırmaya katılanların en çok beğendiği siyasetçi %26,5 ile R.Tayip Erdoğan’dır. En çok beğenilen lider olmasına rağmen geçmiş aylara göre R Tayip Erdoğan’a yönelik beğenide büyük bir düşüş belirlenmiştir. Nisan 2008’de %37,3 olan halkın beğenisi bu ay %26,5’e düşmüştür. Benzer oranda bir düşüş Deniz Baykal ve Devlet Bahçeli için de geçerlidir. Sebepleri farklı olmakla birlikte son bir buçuk ayda yaşanan olayların siyasi liderler e duyulan sempatiyi ciddi oranda azalttığı belirlenmiştir.

13 HAYATTAN MEMNUNİYET İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER

14 Şubat 2007 Mart 2007 Nisan 2007 Haziran 2007 Ağustos 2007 Eylül 2007 Kasım 2007 (*) Aralık 2007 Mart 2008 (**) Nisan 2008 Mayıs 2008 Hayatınızdan Ne Kadar memnunsunuz? %%%%% % Çok Memnunum 8,17,421,315,216,312,511,424,310,69,47,8 Memnunum 49,941,440,635,253,756,653,846,156,241,336,8 Ara Toplam 58,048,861,950,470,069,165,270,466,850,744,6 Ne Memnunum Ne Memnun Değilim 23,529,219,4-12,827,712,214,8 Memnun Değilim 18,321,637,43029,330,134,616,55,536,540,0 Fikrim Yok 0,20,50,80,20,8 0,20,30,70,6 * Kasım 2007 Türkiye Siyasal durum araştırması (Terör ve Kürt Sorununa Sosyolojik Bakış), Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı 14 ilin merkez ilçelerinde yapılmıştır. ** Mart 2008 Üniversite Gençliği Araştırması (Başörtüsü Sorunu ve Siyasete Bakış), 15 ilde bulunan 26 üniversitedeki öğrencilerle yüzyüze görüşülerek yapılmış araştırmadır. Yaşadığınız Tüm Şartları Dikkate Aldığınızda Hayatınızdan Ne Kadar Memnunsunuz? Sorusuna 2007 ve 2008 Yıllarında Yapılan 11 Ayrı Araştırmada Verilen Cevaplar

15 HAYATTAN MEMNUNİYET İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER

16 Genel Olarak Düşündüğünüzde Türkiye İyiye mi Gidiyor Kötüye mi Gidiyor? ( Nisan 2008 - Mayıs 2008 Karşılaştırması ) Nisan 2008Mayıs 2008 Türkiye İyiye mi Gidiyor Kötüye mi Gidiyor? % İyiye Gidiyor 38,631,8 Kötüye Gidiyor 56,962,2 Fikrim Yok 4,56,0

17 HAYATTAN MEMNUNİYET İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER Sayı Y ü zde Ekonomik Sorunlar19125,5 H ü k ü met, AK Parti 8210,9 Y ö neticiler ve Y ö netim Yetersizliği 7710,3 İşsizlik547,2 AK Parti'nin Kapatılma Davası273,6 Ö zelleştirme 233,1 Ter ö r 233,1 Siyasi Ç atışmalar ve Kutuplaşmalar 222,9 Laiklik Karşıtlığı ve Dindarlığın Yaygınlaştırılması 162,1 Muhalefet121,6 H ü k ü met Ç alışmalarının Engellenmesi 111,5 Politik Sorunlar111,5 İnsanımızın Ç ıkarcılığı 101,3 Siyasal İstikrarsızlık101,3 Dış G üç ler 91,2 Dışa Bağımlılık91,2 Eğitim81,1 Ayrımcılık70,9 İ ç ve Dış Bor ç lar 60,8 Atat ü rk' ü n İlkelerine Uyulmaması 50,7 Baş ö rt ü s ü /T ü rban Sorunu 50,7 Yargının Siyasallaşması50,7 AB'ye Verilen Tavizler40,5 Demokratik Hakların Yetersizliği40,5 Siyasal Sistem40,5 Anayasa Mahkemesi30,4 Cumhurbaşkanı Abdullah G ü l 20,3 Diğer678,9 Herşey30,4 Bilmiyorum344,5 Cevap Yok60,8 TOPLAM750100 Sizce Türkiye Niçin Kötüye Gidiyor, Kötüye Gitmesinin En Önemli Sebebi Nedir? (Türkiye kötüye gidiyor diyenlere soruldu)

18 HAYATTAN MEMNUNİYET İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER

19 SAYI Hükümet, AK Parti367 CHP248 Tüm Liderler, Partiler ve Politikacılar66 Yargı56 Muhalefet47 Halk41 Medya24 MHP18 Cumhurbaşkanı Abdullah Gül17 Başımızdakiler17 Siyasi Çatışmalar14 Dış Güçler13 Bürokrasi11 Mevcut Sistem11 Derin Devlet/ Ergenekon9 Menfaat Grupları9 Anayasa Mahkemesi8 DTP8 Din Düşmanları / Aşırı Laikçiler8 PKK ve Terör7 Atanmışların Seçilmişlere Müdahalesi5 ABD4 TSK4 Ekonomik Sorunlar4 Bülent Arınç3 Gelişmemizi İstemeyenler3 Dinciler2 Diğer23 CY/FY280 TOPLAM1327 Sizce Türkiye’de Yaşanan Siyasi Gerginliğin Sorumlusu Kimdir? (ÇOKLU CEVAPTAN DERLENMİŞTİR)

20 AK PARTİ KAPATMA DAVASINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

21 AK Parti’nin Kapatılması İstemiyle Açılan Dava Hakkındaki Düşünceniz nedir? Dava Açılmasını Olumlu mu Karşılıyorsunuz Olumsuz mu Karşılıyorsunuz? (Nisan 2008 - Mayıs 2008 Karşılaştırması) Nisan 2008 Mayıs 2008 AK Parti Kapatma Davası Hakkındaki Düşünceniz nedir? % Olumlu Karşılıyorum27,427,0 Olumsuz Karşılıyorum68,465,6 Fikrim Yok4,27,5

22 AK PARTİ KAPATMA DAVASINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

23 Nisan 2008 Mayıs 2008 Dava Sonucunda Anayasa Mahkemesi Nasıl Bir Karar Verir?% AK Parti’nin kapatılmasına karar verir40,438,9 AK Parti’nin kapatılmamasına karar verir40,341,0 Fikrim Yok19,320,1 Sizin Tahmininize Göre Bu Dava Sonucunda Anayasa Mahkemesi Nasıl Bir Karar Verir? AK Parti’nin Kapatılmasına mı Karar Verir, Kapatılmamasına mı Karar Verir? (Nisan 2008 - Mayıs 2008 Karşılaştırması)

24 AK PARTİ KAPATMA DAVASINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

25 Nisan 2008 Mayıs 2008 AK Parti Kapatılmalı mıdır Yoksa Kapatılmamalı mıdır? % Evet kapatılmalıdır24,325,3 Hayır kapatılmamalıdır71,669,3 Fikrim Yok4,25,4 Size Göre AK Parti Kapatılmalı mıdır Yoksa Kapatılmamalı mıdır? (Nisan 2008 - Mayıs 2008 Karşılaştırması)

26 AK PARTİ KAPATMA DAVASINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

27 Nisan 2008 Mayıs 2008 AK Parti Laikliği Tehdit Eden Bir Parti midir, Değil midir? % AK Parti laikliği tehdit eden bir partidir28,227,1 AK Parti laikliği tehdit eden bir parti değildir65,062,2 Fikrim Yok6,810,7 Sizce AK Parti Laikliği Tehdit Eden Bir Parti midir, Değil midir? (Nisan 2008 - Mayıs 2008 Karşılaştırması %)

28 AK PARTİ KAPATMA DAVASINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

29 Mayıs 2007 Haziran 2007 Mayıs 2008 Türkiye’de Laiklik İlkesi Tehdit Altında mıdır, Değil midir? %% Evet, laiklik tehdit altındadır41,838,4 33,9 Hayır, laiklik tehdit altında değildir52,951,6 56,8 Fikrim Yok5,210,0 9,2 Sizce Türkiye’de Laiklik İlkesi Tehdit Altında mıdır, Değil midir? (Mayıs 2007 – Haziran 2007 - Mayıs 2008 Karşılaştırması)

30 AK PARTİ KAPATMA DAVASINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

31

32 GÜNDEM KONULARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

33

34

35

36

37

38 Haziran 2007Mayıs 2008 Bug ü n T ü rkiye ’ nin Avrupa Birliği Ü yeliği İ ç in Halk Oylaması/Referandum Yapılsa Oyunuz Ne Olur? % Evet oyu veririm 55,5 62,0 Hayır oyu veririm 38,3 27,1 Fikrim yok 6,2 10,9 Bugün Türkiye’nin Avrupa Birliği Üyeliği İçin Halk Oylaması/Referandum Yapılsa Oyunuz Ne Olur? (Haziran 2007-Mayıs 2008 Karşılaştırması)

39 SİYASAL DURUM

40

41

42 Aralık 2007 Ocak 2008 Nisan 2008 Mayıs 2008 Hangi Partiye Oy Verirsiniz? %% AK Parti51,943,950,244,6 CHP1010,412,412,0 MHP10,56,47,26,6 DP-0,61,41,8 Diğer Bağımsız Adaylar-0,80,41,3 SP-0,41,20,7 Diğer4,21,93,54,6 Kararsızım10,114,210,411,8 Sandığa gidip geçersiz oy kullanacağım45,72,45,3 Sandığa gitmeyeceğim1,73,11,73,9 CY/FY6,911,79,28,2 Bugün Bir Milletvekili Seçimi Yapılsa Hangi Partiye Oy Verirsiniz? (Nisan 2008 - Mayıs 2008 Karşılaştırması %)

43 SİYASAL DURUM

44 Yaşayan Türk Siyaset ve Devlet Adamları İçinde En Beğendiğiniz Lider Kimdir? SayıYüzde Recep Tayip Erdoğan31926,5 Abdullah Gül15112,5 Deniz Baykal383,2 Süleyman Demirel352,9 Ahmet Necdet Sezer252,1 Devlet Bahçeli201,7 Necmettin Erbakan181,5 Tansu Çiller181,5 Abdullatif Şener171,4 Mustafa Sarıgül131,1 Bülent Arınç110,9 Cem Uzan80,7 Muhsin Yazıcıoğlu70,6 Ali Babacan60,5 Cemil Çiçek50,4 Erkan Mumcu40,3 Kenan Evren40,3 Zeki Sezer40,3 Ahmet Türk30,2 Kemal Derviş30,2 Mesut Yılmaz30,2 Turan Çömez30,2 Haydar Baş20,2 Hikmet Çetin20,2 Mehmet Ali Şahın20,2 Melih Gökçek20,2 Onur Öymen20,2 Saadettin Tantan20,2 Sinan Aygün20,2 Ufuk Uras20,2 Yılmaz Büyükerşen20,2 Diğer383,2 Hicbiri494,1 CY/FY38532 TOPLAM1205100

45 SİYASAL DURUM Yaşayan Türk Siyaset ve Devlet Adamları İçinde En Beğendiğiniz Lider Kimdir? Nisan 2007 Haziran 2007 Temmuz 2007 Ağustos 2007 Eylül 2007 Kasım 2007 (*) Aralık 2007 Mart 2008 (**) Nisan 2008 Mayıs 2008 En Beğenilen Lider %%%%% % R.Tayyip Erdoğan 24,729,927,337,33059,933,88,237,3 26,5 Abdullah Gül 4,36,77,67,11613,312,25,312,0 12,5 Deniz Baykal 44,64,82,22,60,63,824,1 3,2 Devlet Bahçeli 1,944,53,82,50,94,843,3 1,7 Ahmet Nejdet Sezer 5,96,44,14,31,70,42,71,12,7 2,5 Süleyman Demirel 42,62,53,81,40,23,61,8 2,9 Abdüllatif Şener 0,90,810,30,2 0,71,2 1,4 Necmettin Erbakan 1,21,11,71,60,60,21,30,9 1,5 Kenan Evren 0,80,20,50,30,410,7 0,3 Turgut Özal 0,22,50,30,60,7 Bülent Arınç 2,40,80,90,70,30,411,30,7 0,9 Tansu Çiller 0,70,80,70,80,60,40,30,8 1,5 Muhsin Yazıcıoğlu 0,5 0,30,20,31,50,4 0,6 Mehmet Ağar 1,21,11,60,50,30,4 0,20,3 * Kasım 2007 Türkiye Siyasal durum araştırması (Terör ve Kürt Sorununa Sosyolojik Bakış), Doğu ve Güneydoğu bölgesindeki 14 ilin merkez ilçelerinde Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı bölgede yapılmıştır. ** Mart 2008 Üniversite Gençliği Araştırması (Başörtüsü Sorunu ve Siyasete Bakış), 15 ildeki 26 üniversitedeki öğrencilerin görüşü alınarak yapılmıştır.

46 ÖRNEKLEMİN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ I SayıYüzde Cinsiyet Kadın60350,0 Erkek60250,0 Yaş 18-2421317,7 25-3433928,1 35-4426522,0 45-5423819,8 55+15012,4 Eğitim Okuryazar değil231,9 Sadece okur/yazar272,2 İlkokul mezunu43736,3 Ortaokul mezunu14211,8 Lise mezunu40033,2 Üniversite/yüksek okul mezunu17614,6

47 ÖRNEKLEMİN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ II Meslek İşçi19316,0 Memur705,8 Emekli1109,1 Ev hanımı39732,9 Serbest meslek (Av., muh. vb)544,5 Öğrenci645,3 İşsiz544,5 Küçük ve orta ölçekli ticaret14211,8 Sanayi ve büyük ölçekli ticaret110,9 Çiftçi494,1 Diğer615,1 Gelir 0 - 500 YTL18915,7 501 - 1000 YTL45838,0 1001 - 1500 YTL19516,2 1501 - 2000 YTL1199,9 2001 - 2500 YTL524,3 2501 YTL ve üstü998,2 Cevap vermedi / bilmiyor937,7 TOPLAM1205100