BOLOGNA UZMANLARI V. DÖNEM ULUSAL TAKIMI PROJESİ

BOLOGNA UZMANLARI 2009-2011 V. DÖNEM ULUSAL TAKIMI PROJESİ
Adım Adım Bologna Süreci Uygulaması BARTIN ÜNİVERSİTESİ 30 Haziran 2010, BARTIN Prof.Dr.Metin TOPRAK Bologna Uzmanları ( ) Prof.Dr.Ahmet Selamoğlu Prof.Dr.Fahri Yavuz Prof.Dr.Gönül Akçamete Prof.Dr.Hasan Mandal Prof.Dr.İ.Naci Cangül Prof.Dr.Lerzan Özkale Prof.Dr.M.Emin Köktaş Prof.Dr.Metin Toprak Prof.Dr.Miraç Akçay Prof.Dr.Nebahat Sarı Prof.Dr.Selda Önderoğlu Prof.Dr.Süheyda Atalay Prof.Dr.Zafer Gül Yrd.Doç.Dr.Burak Arıkan Yrd.Doç.Dr.Ömer Açıkgöz Öğrenci Sultan Gürol

Bölüm/Program Seçimi Örnek program olarak dört yıllık iktisat bölümü örnek alındı. İkinci olarak, eğitim (education), meslek (occupation) ve iş (job) sınıflaması bakımından uluslararası ve ulusal bakışaçısı incelendi.

Eğitim, Meslek ve İş Sınıflaması ve YÖK Genel Kurul Kararı
İktisat programı örnek alındıktan sonra, iktisadın iş dünyasında hitap ettiği meslek ve işler ele alınmıştır. Uluslararası ve ulusal düzeydeki sınıflamalar incelenmiştir. Buna göre; Uluslararası standart eğitim sınıflaması (ISCED), Uluslararası standart meslek sınıflaması (ISCO), Uluslararası standart ekonomik faaliyet sınıflaması (ISIC) birlikte değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda, Bologna Sürecinin bir bütün olarak eğitim ve istihdamı birlikte ele aldığı ve bütüncül bir yaklaşıma sahip olduğu değerlendirmesi yapılmıştır. Yükseköğretim Genel Kurulu 21 Ocak 2010 tarihinde ISCED-97 kapsamındaki temel alanların benimsenmesine karar vermiştir. Dolayısıyla, YÖK, alana yönelik yeterliliklerin hazırlanmasında güncelleme çalışmaları devam eden ISCED-97 sınıflamasını esas almıştır.

Meslek-iş sınıflandırmasında hiyerarşi
Uluslararası çerçeve (NACE, ISIC, ISCO) ↓ Ana sektörler itibariyle istihdam alanları (NACE, ISCO) ↓ Alt sektörler itibariyle çalışma (istihdam) alanları (Kamu ve özel kesim, kar-amaçsız kesim)

Eğitim, meslek ve faaliyet ilişkisi: Uluslararası referans
Kısaltma Eğitim, meslek ve faaliyet ISCED Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması International Standard Classification of Education ISCO Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması The International Standard Classification of Occupations ISIC Uluslararası Standart Ekonomik Faaliyet Sınıflaması International Standard Industrial Classification of All Economic Activities Bologna Süreci Avrupa Yüksek Öğretim Alanı & Avrupa Araştırma Alanı *Rekabetçi ve dinamik bilgi tabanlı bir Avrupa ekonomisi *Alana özgü yeterlilikler *Öğrenim çıktıları Bologna’nın kapsamı: ISCED, ISCO, ISIC

ISCED: Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması, 1997
İktisat programının dahil olduğu kategori, geniş (Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk), temel (Toplumsal Bilimler ve Davranış Bilimleri) ve alt alan (iktisat) sınıflamasına göre tespit edilmiştir. Ne var ki, ülkemizdeki fakülte tasarımında birbiriyle ilişkili programlar genelde bir arada tutulmaktadır. İstihdam alanlarına yönelik kamu ve özel kesim kurumları ile kar-amaçsız sektör incelendiğinde, ISCED'ten kısmen farklılaşan bir geniş alan-temel alan-alt alan-birim tasarımı ortaya çıkmaktadır. Alana özgü yeterliliklerde, Türkiye'deki fiili yapı esas alınmıştır. Buna göre, iktisat, kamu yönetimi ve siyaset bilimi, işletme, muhasebe, ekonometri, maliye, çalışma ekonomisi-sosyal politika-insan kaynakları ve hukuk alt alanları Türkiye'deki mevcut bölümler/programlar dikkate alınarak geniş alan olarak düşünülmüştür.

ISCED: Geniş, Temel ve Alt Alanlar
Türkiye'ye özgü sınıflama Geniş Alan Temel Alan Alt Alan 3 Toplumsal ve Yönetim Bilimleri İşletme Hukuk 31 310 İktisat Kamu yönetimi ve siyaset bilimi Uluslararası İlişkiler Muhasebe Ekonometri Maliye Çalışma ekonomisi-sosyal politika-insan kaynakları

ISCED 97 EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI
ISCED GENEL ALAN KODU GENEL ALANLAR ISCED TEMEL ALAN KODU EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI 1 Eğitim 14 Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri 2 Beşeri Bilimler ve Sanat 21 Sanat 22 Beşeri Bilimler 3 Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk 31 Sosyal ve Davranış Bilimleri 32 Gazetecilik ve Enformasyon 38 Hukuk 4 Bilim 42 Yaşam Bilimleri 44 Doğa Bilimleri 46 Matematik ve İstatistik 48 Bilgisayar 5 Mühendislik, Üretim ve İnşaat 52 Mühendislik 54 Üretim ve İşleme 58 Mimarlık ve Yapı 6 Tarım 62 Tarım, Ormancılık, Hayvancılık ve Su Ürünleri 64 Veterinerlik 7 Sağlık ve Refah 72 Sağlık 76 Sosyal Hizmetler 8 Hizmet 81 Kişisel Hizmetler

ISCED-97 1 Education 14 Teacher training and education science
Teacher training for pre-school, kindergarten, elementary school, vocational, practical, non-vocational subject, adult education, teacher trainers and for handicapped children. General and specialized teacher training programmes. Education science: curriculum development in non-vocational and vocational subjects. Educational assessment, testing and measurement, educational research, other education science. 2 Humanities and Arts 21 Arts Fine arts: drawing, painting, sculpture; Performing arts: music, drama, dance, circus; Graphic and audio-visual arts: photography, cinematography, music production, radio and TV production, printing and publishing; Design; Craft skills. 22 Humanities Religion and theology; Foreign languages and cultures: living or ‘dead’ languages and their literature, area studies; Native languages: current or vernacular language and its literature; Other humanities: interpretation and translation, linguistics, comparative literature, history, archaeology, philosophy, ethics. 3 Social sciences, business and law 31 Social and behavioural science Economics, economic history, political science, sociology, demography, anthropology (except physical anthropology), ethnology, futurology, psychology, geography (except physical geography), peace and conflict studies, human rights. 32 Journalism and information Journalism; library technician and science; technicians in museums and similar repositories; Documentation techniques; Archival sciences. 34 Business and administration Retailing, marketing, sales, public relations, real estate; Finance, banking, insurance, investment analysis; Accounting, auditing, bookkeeping; Management, public administration, institutional administration, personnel administration; Secretarial and office work. 38 Law Local magistrates, ‘notaires’, law (general, international, labour, maritime, etc.), jurisprudence, history of law. 4 Science 42 Life sciences Biology, botany, bacteriology, toxicology, microbiology, zoology, entomology, ornithology, genetics, biochemistry, biophysics, other allied sciences, excluding clinical and veterinary sciences. 44 Physical sciences Astronomy and space sciences, physics, other allied subjects, chemistry, other allied subjects, geology, geophysics, mineralogy, physical anthropology, physical geography and other geosciences, meteorology and other atmospheric sciences including climatic research, marine science, vulcanology, palaeoecology. 46 Mathematics and statistics Mathematics, operations research, numerical analysis, actuarial science, statistics and other allied fields. 48 Computing Computer sciences: system design, computer programming, data processing, networks, operating systems - software development only (hardware development should be classified with the engineering fields).

ISCED-97 5 Engineering, manufacturing and construction
52 Engineering and engineering trades Engineering drawing, mechanics, metal work, electricity, electronics, telecommunications, energy and chemical engineering, vehicle maintenance, surveying. 54 Manufacturing and processing Food and drink processing, textiles, clothes, footwear, leather, materials (wood, paper, plastic, glass, etc.), mining and extraction. 58 Architecture and building Architecture and town planning: structural architecture, landscape architecture, community planning, cartography; Building, construction; Civil engineering. 6 Agriculture 62 Agriculture, forestry and fishery Agriculture, crop and livestock production, agronomy, animal husbandry, horticulture and gardening, forestry and forest product techniques, natural parks, wildlife, fisheries, fishery science and technology. 64 Veterinary Veterinary medicine, veterinary assisting. 7 Health and welfare 72 Health Medicine: anatomy, epidemiology, cytology, physiology, immunology and immunoaematology, pathology, anaesthesiology, paediatrics, obstetrics and gynaecology, internal medicine, surgery, neurology, psychiatry, radiology, ophthalmology; Medical services: public health services, hygiene, pharmacy, pharmacology, therapeutics, rehabilitation, prosthetics, optometry, nutrition; Nursing: basic nursing, midwifery; Dental services: dental assisting, dental hygienist, dental laboratory technician, odontology. 76 Social services Social care: care of the disabled, child care, youth services, gerontological services; Social work: counselling, welfare n.e.c. 8 Services 81 Personal services Hotel and catering, travel and tourism, sports and leisure, hairdressing, beauty treatment and other personal services: cleaning, laundry, drycleaning, cosmetic services, domestic science. 84 Transport services Seamanship, ship's officer, nautical science, air crew, air traffic control, railway operations, road motor vehicle operations, postal service. 85 Environmental protection Environmental conservation, control and protection, air and water pollution control, labour protection and security. 86 Security services Protection of property and persons: police work and related law enforcement, criminology, fire-protection and fire fighting, civil security; Military. Not known or unspecified (This category is not part of the classification itself but in data collection ‘99’ is needed for ‘fields of education not known or unspecified’.)

ISCO: Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması
ISCO standart iş ve meslek sınıflaması yapmaktadır. Meslekler ana (major), temel (sub-major), alt (minor) ve birim (unit) olarak sınıflandırılmaktadır (ISCO-08). İş (job), bir kişi tarafından yapılan ya da yapılması beklenen çalışmaya ilişkin görev ve sorumluluklar kümesi olarak tanımlanır. Meslek (occupation), ana görev ve sorumluluklar bakımından büyük oranda benzer özellikleri olan bir iş kümesi, bir mesleği oluşturur. Bir meslek sınıflamasında sınıflandırılan esas nesneler işlerdir.

ISCO - 08 Ana Grupları 1 – Yöneticiler
2 – Profesyonel Meslek Mensupları 3 – Teknisyenler ve yardımcı profesyonel meslek mensupları 4 – Büro hizmetlerinde çalışan elemanlar 5 – Hizmet ve Satış Elemanları 6 – Nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanları 7 – Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar 8 – Tesis ve Makine Operatörleri ile Montajcılar 9 – Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 0 – Silahlı kuvvetler meslekleri

ISCO ve ISCED çapraz matrisi
ISCO-08 Beceri Seviyesi ISCED-97 Grupları 4 6 - Yüksek Eğitimin İkinci Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma Niteliği Kazandıran Eğitim) - Doktora eğitimi 5a - Yükseköğretimin İlk Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma Niteliğine Doğrudan Ulaştırmayan Eğitim) – Lisans ve Yüksek lisans 3 5b - Yükseköğretimin İlk Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma Niteliğine Doğrudan Ulaştırmayan Eğitim) – Meslek Yüksekokulları vb. 2 4 - Ortaöğretim Sonrası Üniversite Derecesinde Olmayan Eğitim 3 - İleri Ortaöğretim - Lise (Tüm lise çeşitleri) 2 - Temel Eğitimin İkinci Aşaması (Ortaöğretimin alt seviyesi) - Eski ortaokul, İlköğretim okulu mezunu (8 yıllık) 1 1 - Temel Eğitimin İlk Aşaması – Eski ilkokul

ISIC: Uluslararası Standart Ekonomik Faaliyet Sınıflaması, Rev.4
Türkiye İstatistik Kurumu, uluslararası standart ekonomik faaliyet sınıflamasını esas almaktadır. Avrupa Birliği, NACE sınıflamasını ISIC ile uyumlulaştırıp geliştirerek kullanmaktadır. İktisat programının ilgili olduğu faaliyetler değerlendirilmiş ve faaliyetlerin Türkiye'deki istihdam sağlayan özel ve kamu kesimi kurumlarına göre dağılımı incelenmiştir.

ISIC Rev. 4/ Nace Rev.2 A*38 kodu ISIC Rev. 4/ Nace Rev.2 1 A
Tarım, ormancılık ve balıkçılık 2 B Madencilik ve taş ocakçılığı 3 CA Gıda ürünleri, içecekler ve tütün ürünleri imalatı 4 CB Tekstil ürünleri, giyim eşyaları, deri ve ilgili ürünlerin imalatı 5 CC Ağaç ve kağıt ürünleri imalatı ve kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 6 CD Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 7 CE Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 8 CF Temel eczacılık ürünlerinin, eczacılığa ait malzemelerin ve bitkisel ürünlerin imalatı 9 CG Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı ve diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 10 CH Ana metal sanayi ve makine ve teçhizat hariç, fabrikasyon metal ürünleri imalatı 11 CI Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 12 CJ Elektrikli teçhizat imalatı 13 CK Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı 14 CL Ulaşım araçlarının imalatı 15 CM Diğer imalatlar ve Makine ve donanımların kurulumu ve onarımı 16 D Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı 17 E Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri 18 F İnşaat 19 G Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı 20 H Ulaştırma ve depolama

ISIC Rev. 4/ Nace Rev.2 Kaynak: TÜİK. 21 I
Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri 22 JA Programcılık, televizyon programları yapımcılığı ve yayıncılık faaliyetleri 23 JB Telekomünikasyon 24 JC IT ve diğer bilgi hizmet faaliyetleri 25 K Finans ve sigorta faaliyetleri 26 L Gayrimenkul faaliyetleri 27 MA Hukuk ve muhasebe faaliyetleri, İdare merkezi faaliyetleri; idari danışmanlık faaliyetleri, Mimarlık ve mühendislik faaliyetleri; teknik muayene ve analiz 28 MB Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetleri 29 MC Diğer profesyonel, bilimsel ve teknik faaliyetler 30 N İdari ve destek hizmet faaliyetleri 31 O Kamu yönetimi ve savunma; zorunlu sosyal güvenlik 32 P Eğitim 33 QA İnsan sağlığı hizmetleri 34 QB Yatılı bakım faaliyetleri ve sosyal hizmetler 35 R Kültür, sanat eğlence, dinlence ve spor 36 S Diğer hizmet faaliyetleri 37 T** Hanehalklarının işverenler olarak faaliyetleri; hanehalkları tarafından kendi kullanımlarına yönelik olarak ayrım yapılmamış mal ve üretim faaliyetleri 38 U** Uluslararası örgütler ve temsilciliklerinin faaliyetleri

Akademik ve Mesleki Eğitim Yeterliliklerinde Hiyerarşi
Yükseköğretimle ilgili akademik ve mesleki eğitim sınıflamasında uluslararası ve ulusal çerçeve doğal olarak uyum içindedir. Ulusal çerçeve, daha önce ilan edilmiş ve güncelleme çalışmaları devam eden Avrupa Yeterlilikler Çerçevesine (AYÇ) dayalı olarak hazırlanmıştır. AYÇ, Bologna Süreci kapsamında oluşturulmuştur. Hiyerarşik olarak, geniş, temel, alt alan ve birim (program) düzeyindeki yeterliliklerin (kazanımların/çıktıların), daha üst düzeydeki yeterliliklerle uyumlu olması beklenmektedir. Buna paralel olarak, alt alanı (program) oluşturan derslerin/kursların program çıktılarını sağlayacak şekilde tasarlanması gerekmektedir.

Akademik ve Mesleki Eğitim Yeterliliklerinde Hiyerarşi
Uluslararası Çerçeve (Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi 'AYÇ') ↓ Ulusal çerçeve (Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi 'TYYÇ') ↓ Alana özgü (sektörel) çerçeve ↓ Program (bölüm) çerçevesi ↓ Ders çıktıları (öğrenme kazanımları)

Yeterlilikler Çerçevesinden Ders Kazanımlarına
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ TYYÇ Alan (sektörel) yeterlilikleri Program çıktıları Program Çıktıları Program çıktıları Dersler Dersler Dersler Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları 19

Program Çıktıları Program Çıktılarından Öğrenme Kazanımlarına
(Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan öğrenme) Program Çıktıları Ders A Ders B Ders C Ders D Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları

Kavramsal Çerçeve-1 Avrupa Yeterlilikler çerçevesi, periyodik olarak gözden geçirilmekte ve gelişen koşullar çerçevesinde güncellenmektedir. Dolayısıyla, gerek ulusal ve alana özgü yeterlilikler gerekse program çıktılarının periyodik olarak güncellenmesi, “yeterlilik yaklaşımının” öngördüğü bir gerekliliktir. Program (bölüm) çıktıları, alana özgü (sektörel) yeterliliklerle uyumlu olmak durumundadır. Alana özgü yeterlilikler ise ulusal yeterliliklerle uyumlu olacak şekilde tasarlanmalıdır. Nihayet, ulusal yeterliliklerin üst çerçevesini Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi oluşturmaktadır. Her bir dersin veya kursun kazandıracağı nitelik, bölümün veya programın genel çıktıları ile uyumlu ve tamamlayıcı olmalıdır. Ders çıktıları, program çıktılarını yansıtmalıdır. Program çıktılarıyla daha genel olarak belirtilen ifade veya ibareler, ders çıktılarıyla somut ve ölçülebilir hükümlere dönüşür. Öğrenme çıktıları veya kazanımları, öğrenimin odak noktasıdır. Çıktılar (kazanımlar), öğrencilerin, öğretim elemanlarının, akademik yöneticilerin ve idari personelin bilmeleri ve yapmaları gerekenleri göstermelidir.

Kavramsal Çerçeve-2 Yapılandırılmış (formal, okula dayalı) eğitim: okul veya üniversite eğitimi. Ulusal eğitim sistemi içinde tanımlı ve okul merkezli eğitim. Planlı, örgütlü, toplumsal olarak kabul edilen kamu eğitim sistemlerindeki eğitim. Kronolojik ve hiyerarşiktir. Yapılandırılmış eğitimin dışında okul veya okul dışındaki eğitim, iki kategoride ele alınabilir: Okul veya bir merkezde veriliyorsa yarı yapılandırılmış, bireysel tecrübe ile kazanılıyorsa yapılandırılmamış olarak nitelenmektedir. Yarı yapılandırılmış (nonformal, sertifikaya dayalı) eğitim: tanımlı sıralı eğitim sistemi içinde yer almayan, okul veya okul dışında verilebilen eğitim. Yapılandırılmış eğitim sistemlerinin dışında kalan bütün alanlardaki eğitim için kullanılır. Yapılandırılmamış (informal, tecrübeye dayalı) eğitim: Formel veya informel olarak eğitim kurumlarında verilen eğitimle edinilmeyen eğitimdir. Bireyin hayat boyu süren bilgi, beceri ve yetkinlik kazanımı, informel eğitim olarak tanımlanıyor. Eğitim sistemlerinin dışında, bir bilinçli tutum veya niyet olmaksızın kazanılan öğrenmeden, bilinçli ve niyetlenmiş öğrenmeye kadar her türlü öğrenmeyi kapsar. Deneyime dayanan öğrenmedir; bireysel, biyocoğrafik ve sosyo-kültürel faktörlerin şartlarını belirlediği çevrede bireyin kavrayışına bağlı olarak edinilir. Destekleyici eğitim olarak kabul edilir.

Kavramsal Çerçeve-3 Anahtar Yetkinlikler
Sekiz anahtar yetkinlik vardır. Bunlar bilgi, beceri ve tutumla ilişkilidir. Ana dilde iletişim, Yabancı dilde iletişim, Matematiksel yetkinlik ve bilim ve teknolojide temel yetkinlikler, Sayısal yetkinlik (bilgi toplumu teknolojisinin kullanımı ve bilgi ve iletişim teknolojisinde temel yetkinlikler), Öğrenmeyi öğrenme, Toplumsal ve vatandaşlık yetkinliği, İnisiyatif alma ve girişimcilik yetkinliği, Kültürel farkındalık ve ifade yetkinliği.

Kavramsal Çerçeve-4 Tuning Projesi: Avrupa’da yüksek öğretim yapılarının ayarlanması projesi
Tuning Projesi ile bağlantılı 30 genel yetkinlik tanımlanmıştır. Bu yetkinlikler üç gruba ayrılmıştır: Araçsal (instrumental) Yetkinlikler: bilişsel, yöntemsel, teknolojik ve dil kabiliyetleri. Kişilerarası (interpersonal) Yetkinlikler: sosyal etkileşim ve işbirliği gibi toplumsal becerileri gösteren bireysel kabiliyetler. Sistematik Yetkinlikler: sistemin bütününe ilişkin kabiliyet ve beceriler (kavrama, duyarlılık ve bilgi; daha önce kazanılması gereken araçsal ve kişilerarası yetkinlikler).

Kavramsal Çerçeve-5 Tuning Projesi: Avrupa’da yüksek öğretim yapılarının ayarlanması projesi
Araçsal yetkinlikler Kişilerarası yetkinlikler Sistematik yetkinlikler Analiz ve sentez kapasitesi Eleştiri ve öz-eleştiri yeteneği Bilgiyi pratiğe dönüştürme kapasitesi Organizasyon ve planlama kapasitesi Takım çalışması Araştırma becerisi Temel genel bilgi (Kültür)‏ Kişiler arası beceri Öğrenme kapasitesi Mesleki temel bilgi Disiplinler arası bir takımda çalışma yeteneği Yeni durumlara uyabilme becerisi Anadilde sözlü ve yazılı iletişim Başka alanların uzmanları ile iletişim becerisi Yeni fikirler üretme kapasitesi (yaratıcılık)‏ İkinci dil bilgisi Farklılığı takdir etme ve çok kültürlülük Liderlik Bilgisayar becerisi Uluslararası alanda çalışma yeteneği Farklı kültür ve geleneklerini anlayabilme Farklı kaynaklardan bilgi toplama ve analiz yeteneği Etik bağlılık Bağımsız çalışabilme yeteneği Problem çözme becerisi Proje tasarımı ve yönetimi Karar verme becerisi Atılımcı ve girişimci ruh Kalite anlayışına sahip olma Başarı arzusu

Kavramsal Çerçeve-6 Yeterlilik (qualification)
Yetkili bir kuruluşun, bir bireyin önceden belirlenmiş standartlar çerçevesinde öğrenme kazanımlarına sahip olma düzeyini belgelemesi durumunda; değerlendirme veya onaylama sürecinin sonucu yeterlilik olarak tanımlanmaktadır. Uluslararası, ulusal, alan ve program düzeyinde tanımlanır. Yeterlilik, diploma veya sertifika türünden bir belgeyle somutlaşır. Yeterlilik bilgi, beceri ve yetkinlik olarak ifadesini bulur. Yeterlilik çerçevesi, öğrenme kazanımlarının kavramsal çerçevesi ve organizasyonunu ifade eder. Yeterlik (requirement): Belirli bir konuda gerekli asgari koşulu gösterir. Yeterlilik (satisfaction): Belirli bir konuda tatmin edici düzeyi gösterir.

Kavramsal Çerçeve-7 AYÇ Bağlamında Bilgi, Beceri ve Yetkinlik
Bilgi (knowledge): Enformasyonun öğrenme yoluyla özümsenmesiyle elde edilen kazanımdır. Bilgi, bir çalışma veya öğrenim alanıyla ilgili olguların, ilkelerin, teorilerin ve uygulamaların vücut bulduğu yapıdır. AYÇ bağlamında bilgi, teorik ve/veya olgusal olarak tanımlanır. Beceri (skill): AYÇ bağlamında beceri, kognitif (mantıksal, sezgisel ve yaratıcı düşünme kullanımını kapsayan) veya pratik (el becerisi, metot, alet ve araç kullanımı dahil) olarak tanımlanır. Yetkinlik (competence): AYÇ (EQF) bağlamında yetkinlik, sorumluluk ve özerklik (otonomi) yönünden tanımlanmıştır. Bilgiyi, becerileri ve kişisel-sosyal-yöntemsel imkanları mesleki ve kişisel gelişimde ve çalışma-öğrenme ortamlarında kullanma olarak tanımlanan kanıtlanmış kabiliyettir.

Kavramsal Çerçeve-8 Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (EQF) Seviye Tanımlayıcıları
1 Qualifications at level 1 recognise basic general knowledge and skills and the capacity to undertake simple tasks under direct supervision in a structured environment. The development of learning skills requires structured support. These qualifications are not occupation specific and are often sought by those with no qualification. Temel genel bilgi ve becerilerdir. Yapılandırılmış bir ortamda doğrudan gözetim altında basit görevlerin yapılması kapasitesidir. Öğrenme becerileri yapılandırılmış desteği gerektirir. Bu yeterlilikler meslek spesifik değildir ve sıklıkla herhangi bir yeterliliği olmayanlarca kazanılmaya çalışılır. 2 Qualifications at level 2 recognise a limited range of knowledge, skills and wider competences that are mainly concrete and general in nature. Skills are applied under supervision in a controlled environment. Learners take limited responsibility for their own learning. Some of these qualifications are occupation specific but most recognise a general preparation for work and study. Sınırlı miktarda bilgi, beceriler ve daha geniş yetkinlikler olup, doğası itibariyle genelde somut ve geneldirler. Beceriler, kontrollü bir ortamda gözetim altında uygulanır. Öğrenenler, kendi öğrenmelerinde sınırlı sorumluluk alırlar. Bu yeterliliklerin bir kısmı meslek-spesifiktir, fakat çoğu iş veya öğrenme için genel bir hazırlanmayı ifade eder. 3 Qualifications at level 3 recognise broad general knowledge and field-specific practical and basic theoretical knowledge, they also recognise the capacity to carry out tasks under direction. Learners take responsibility for their own learning and have limited experience of practice in a particular aspect of work or study. Geniş genel bilgiyi, alana özgü pratik ve temel teorik bilgiyi ifade eder. Bu yeterlilikler aynı zamanda yönlendirme altında görevlerin yapılması kabiliyetini de gösterir. Öğrenenler kendi öğrenmeleri için sorumluluk alırlar ve çalışma veya öğrenmenin belirli bir açısından sınırlı uygulama deneyimine sahiptir. 4 Qualifications at level 4 recognise significant field-specific practical and theoretical knowledge and skills. They also recognise the capacity to apply specialist knowledge, skills and competences and to solve problems independently and supervise others. Learners show self-direction in learning and have experience of practice in work or study in both common and exceptional situations Önemli ölçüde alana özgü pratik ve teorik bilgi ve becerileri ifade eder. Bu yeterlilikler aynı zamanda uzman bilgi, beceriler ve yetkinliklerini uygulama kabiliyetini, bağımsız olarak sorun çözmeyi ve başkalarını gösterir ve başkalarını yönetmeyi gösterir. 5 Qualifications at level 5 recognise broad theoretical and practical knowledge, including knowledge relevant to a particular field of learning or occupation. They also recognise the capacity to apply knowledge and skill in developing strategic solutions to welldefined abstract and concrete problems. Learning skills provide a basis for autonomous learning and the qualifications draw on experience of operational interaction in work or study including management of people and projects. Belirli bir öğrenme veya meslek alanına ilişkin geniş teorik ve pratik bilgiyi ifade eder. Bu yeterlilikler aynı zamanda iyi tanımlanmış soyut ve somut sorunlara stratejik çözümler geliştirmede bilgi ve beceriyi uygulama kabiliyetini de gösterir. Öğrenme becerileri, özerk öğrenmeye ve insanların ve projelerin yönetimi dahil çalışma veya öğrenmede operasyonel etkileşim deneyimiyle ilgili yeterliliklere zemin hazırlar. 6 Qualifications at level 6 recognise detailed theoretical and practical knowledge, skill and competence associated with a field of learning or work, some of which is at the forefront of the field. These qualifications also recognise the application of knowledge in devising and sustaining arguments, in solving problems and in making judgements that take into account social or ethical issues. Qualifications at this level include outcomes appropriate for a professional approach to operating in a complex environment. Bir öğrenme veya çalışma alanıyla ilişkili ayrıntılı teorik ve pratik bilgi, beceri ve yetkinliği ifade eder. Bu yeterliliklerin bir kısmı alanın uç düzeyindedir. Bu yeterlilikler aynı zamanda bilginin tartışmaların tasarımında ve sürdürülmesinde, sorunların çözümünde ve toplumsal ve etik meselelere yönelik yargılamalarda da uygulanmasını ifade eder. 7 Qualifications at level 7 recognise self-directed, theoretical and practical learning, some of which is at the forefront of knowledge in a specialised field that provides a basis for originality in developing and/or applying ideas, often within a research context. These qualifications also recognise an ability to integrate knowledge and formulate judgements taking account of social and ethical issues and responsibilities and also reflect experience of managing change in a complex environment. Çoğunlukla bir araştırma bağlamında, fikirlerin uygulanması ve/veya geliştirilmesinde özgünlük için zemin sağlayan uzmanlaşmış bir alanda bir kısmı uç seviyede olan bilgi olan kendi kendini yönetebilen teorik ve pratik öğrenmeyi ifade eder. 8 Qualifications at level 8 recognise systematic mastery of a highly specialised field of knowledge and a capacity for critical analysis, evaluation and synthesis of new and complex ideas. They also recognise an ability to conceive, design, implement and adapt substantial research processes. The qualifications also recognise leadership experience in the development of new and creative approaches that extend or redefine existing knowledge or professional practice. Ileri düzeyde uzmanlaşmış bilgi alanında sistematik ustalık ve sorgulayıcı analiz yapma kabiliyeti, yeni ve karmaşık fikirlerin değerlendirme ve sentezini ifade eder. Bu yeterlilikler aynı zamanda hacimli araştırma süreçlerinin kavranılmasını, tasarımını, uygulanma ve uyarlanmasını da ifade eder.Bu yeterlilikler, mevcut bilgi veya mesleki uygulamanın yeniden tanımlanmasına veya genişletilmesine imkan veren yeni ve yaratıcı yaklaşımların geliştirilmesinde liderlik deneyimini de ifade eder.

Kavramsal Çerçeve-9 Kazanım (outcome):
Başarım, kazanım. Ulaşılan performansın sonucunu gösterir ve çıktıyla ilişkilendirilir. Genel bir tanımlama olarak bir programı, bölümü veya kursu tamamlayan öğrencilerin veya katılımcıların sahip olmaları beklenen bilgi ve beceriler çıktı (kazanım) olarak ifade edilmektedir. Çıktı (output): Hasıla, sonuç. Daha yansız bir anlam taşır ve kazanıma temel teşkil eder. Program çıktısı kavramı, spesifik olarak üniversitelerimiz başta olmak üzere yüksek öğretim hizmeti sunan kuruluşlardaki bölüm veya programların mezunlarına kazandırmayı öngördüğü ve ilan ettiği bilgi, beceri ve yetkinlik bütününü ifade eder. Program çıktıları, programın başarmasını istediğimiz şeylerdir. Öğrenci ihtiyaç çıktıları, öğrencilerin kendi eğitim ihtiyaçlarını bireysel önceliklerine göre sıralamalarıdır. Bu çıktılar, program çıktılarının yazılmasında yardımcı olur. Bu çerçevede, program çıktısı ve öğrenme çıktısı birbiriyle doğrudan ve sıkı ilişkili iki kavramdır.

Kavramsal Çerçeve-10 Alan (sector): Mesleki faaliyetlerin ana ekonomik fonksiyonuna, ürününe, hizmetine veya teknolojisine dayalı olan bir grup. Öğrenme çıktıları (kazanımları): Bir öğrenim sürecinin tamamlanmasıyla birlikte öğrenenin ne bileceğini, neyi kavrayacağını ve neyi yapabileceğini anlatan ifadedir. Bu ifade bilgi, beceri ve yetkinlik çerçevesinde tanımlanır. Öğrenci öğrenme çıktıları, programın aşılayacağı veya geliştireceği bilişsel kabiliyetler ve duyuşsal boyutları gösterir. Öğrenme, kapsayıcı, bütüncül ve dönüştürücü etkinliktir. Akademik öğrenim ve öğrenci gelişimini bütünleştirir. Öğrenim sadece akademik veya bilişsel öğrenim değildir; aynı zamanda duyuşsal gelişimi ve kişiliği kapsayan dönüştürücü bir süreçtir. Ayrı bir konu olmasına rağmen konuyla ilgisinden ötürü bir hususa kısaca değinmek gerekir: Öğrenmenin bilişsel (cognitive), duyuşsal (affective) ve devinişsel/davranışsal (psychomotor) boyutları program çıktıları ve ders öğrenme kazanımları ve ölçme değerlendirme mekanizmaları oluşturulurken, dikkate alınacak temel yapı taşlarıdır. Bu nedenle çıktılar yazılırken, öğrenmenin bilişsel, duyuşsal ve davranışsal yönünün dikkate alınması gerekir. Öğrenci işyükü: Bir dersin veya modülün içindeki planlanan öğrenim aktivitelerini başarıyla tamamlamak için gerekli zaman düşünülerek verilen yük.

Kavramsal Çerçeve-11 Dersin Türü: teorik ders ,seminer, uygulama, tutorial, laboratuar, rehberli kişisel çalışma, staj, arazi çalışması vs. Öğrenme Aktivitelerinin Türü: derslere katılım, ödev yapma, seminer hazırlama, laboratuarda çalışma, kitap ve ödev (paper) okuma, kritik etme vs. Değerlendirme Türü: sözlü veya yazılı sınav, sözlü veya yazılı rapor sunumu, test, dosya hazırlanması, staj raporu, arazi çalışması raporu, tez hazırlanması vs.

Öğrenme: Bilişsel - Duyuşsal - Psikomotor
Bilişsel öğrenme (cognitive) Bilişsel öğrenmenin zihinsel niteliği öne çıkmaktadır: örneğin bilgiyi tanıma ve hatırlama, bilgi üzerinde işlem yapma, kavramlar, genellemeler, kuramlar geliştirme. Hiyerarşik bir yapı oluşturan ve Bloom tarafından oluşturulan bu sınıflama altı öğrenme kategorisinden oluşur: hatırlama, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme ve geliştirme (yaratma). Bu hiyerarşi çerçevesinde, her bir kademede bir önceki kademenin tamamlanmış olması gerekir. Örneğin, analiz aşamasında önceki bütün öğrenmelerin kazanılmış olduğu varsayılır. Bu nedenle, derslerin dönemlere dağıtılmasında öğrenme kategorileri itibariyle özelliklerinin dikkate alınması gerekir.

Bilişsel Öğrenme Hiyerarşisi
Hatırlama: bu düzeydeki bir davranış, olgular, ilkeler ve kavramların hatırlanmasını, diğer olgular, ilkeler ve kavramlar arasından fark edilebilmesini ifade eder. Daha önce öğrenilmiş bilginin (information) hatırlanmasıdır: Örneğin, belirli olgular, terminoloji, kurallar, prosedürler, sınıflamalar, kategoriler, ölçütler, metodoloji, ilkeler, teoriler ve yapı gibi. Kavrama: öğrenilen bilgiyi kendi yorumuyla sunabilme, olguları ve ilkeleri nedensellik çerçevesinde açıklayabilmeyi ifade eder. Bilginin anlamını kavramadır: örneğin, sorunu kendi kelimeleriyle ifade etme, bir kimya formülünü yorumlama, bir iş akış diyagramını anlama, yabancı dilden kelime ve ifadeleri tercüme etme. Uygulama: teorilerin ve genellemelerin karşılaşılan farklı durumlarda uygulanabilmesini ifade eder. Bilgiyi gerçek durumlara uygulama: Örneğin, matematikte öğrenilen ilkeleri, içten yanmalı motorun silindir hacmini hesaplamak için kullanma gibi. Analiz: karşılaşılan bir sorunu veya konuyu bütüncül bir yaklaşımla ele alma; sınırlarını belirleyerek içerik ve niteliğini tanımlayarak unsurlarına ayırabilme; bileşenler arasındaki ilişkileri ortaya koyabilmeyi ifade eder. Amaçları ve fikirleri daha basit parçalara ayırarak, parçaların birbiriyle nasıl ilişkili olduklarını ve nasıl bütün içinde organize olduklarını görmek gibi: Örneğin, akışkan (sıvı ve gaz) ve sıvının farklı olduğunu tartışma, bir öğrencinin Newton’un 1’inci hareket yasasını açıklamada düştüğü mantıksal hataları tespit etme gibi. Sentez: sorun veya konunun analiz edilmesi sonucu yeni bir bütüncül yaklaşım veya yapı oluşturmayı; yeni ilişkileri birlikte ortaya koymayı ifade eder. Öğeleri yeniden düzenleyerek yeni bir bütünlük oluşturmak: Örneğin, sorun çözücü alıştırma üzerine konuya vakıf bir rapor yazma, bir program veya açık oturum planlama, kapsamlı bir dönem ödevi hazırlama gibi. Değerlendirme: referans belirleme, kriter geliştirme, değer yargısında bulunabilmeyi ifade eder. İç kanıtlara veya dış ölçütlere dayalı çıkarımlarda bulunma: Örneğin, bir soruna alternatif çözümleri değerlendirme, öğrenci yönetim temsilcisinin konuşmasındaki tutarsızlıkları tespit etme gibi.

Duyuşsal Öğrenme (affective)
Duyuşsal öğrenmenin tutumsal/davranışsal niteliği öne çıkmaktadır. Bir nesne, olay veya konuya karşı tutum ve davranış gibi eğilimleri ifade eder (reddetme, hoşlanma, yönelme, kaçınma gibi). Duyuşsal davranışlar genellikle belirli şartlar altında belirli seçimler yapma ve kararlar alma eğilimi olarak tanımlanır (öğrencilerden çok çalışmaları, yalan söylememeleri, trafik kurallarına uymalarının istenmesi). Duyuşsal öğrenme beş öğrenme kategorisinden oluşur: alma, yanıtlama/tepkide bulunma, değer yükleme, örgütleme ve kişilik.

Duyuşsal Öğrenme Hiyerarşisi
Alma: Bireyin, ilgi, tutum ya da değer geliştirmesi istenen bilgi, nesne ya da durumun farkına varması veya algılaması. Alma veya katılmaya isteklilik: Örneğin, açık fikirlilikle çelişkili meselelerdeki tartışmaları dinleme, başkalarının haklarına saygı gösterme gibi. Yanıtlama/ Tepkide bulunma: Bireyin, belli bir bilgi, nesne ya da durum karşısında, yerleşiklik kazanmamış bir tepkiden gönüllü bir tepkiye kadar varan, bireysel tepkiler göstermesi, yani aktif katılımda bulunması. Olumlu cevabı gösteren aktif katılım veya bir fikrin veya politikanın kabulü: Örneğin, verilen ev ödevlerini tamamlama, ekip problem çözme faaliyetlerine katılım gibi. Değer yükleme: Bireyin, belli bir bilgi, nesne ya da duruma bir değer yükleyerek tepkide bulunması. Bir şeyin değeri veya bedeli hakkında düşünce ifade etme veya davranışı gösterme: Örneğin, bütünleşik müfredatların iyi bir öğrenme yolu olduğu düşüncesini kabul etme, kampüsteki kan bağışına katılma gibi. Örgütleme: Bireyin, toplumsal kabuller doğrultusunda bir değer yükleyerek tepkide bulunduğu belli bir bilgi, nesne ya da duruma, kendine özgü değerler atfetmesi, yani bir değerler sistemi oluşturacak şekilde farklı değerleri örgütlemesi. Çeşitli değerleri içselleştirilmiş bir sistemde organize etme: Örneğin, kendi yeteneklerinin, sınırlılıklarının ve değerlerinin farkına varma ve gerçekçi hedefler geliştirme gibi. Kişilik: Bireyin, oluşturduğu yeni değerlere dayalı tutarlı bir dünya görüşü oluşturması. Değer sisteminin yaşam tarzına dönüşmesi: Örneğin, bir kişinin yaşam tarzının, pek çok çeşitli duruma tepkisini etkilemesi gibi.

Devinişsel Öğrenme (psychomotor)
Psikomotor (devinişsel) öğrenmelerin beceri niteliği öne çıkmaktadır. Psikomotor alan ile ilgili davranışlar zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren, belirli fiziksel hareketlerin belli bir sıraya göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışlardır (otomobil lastiğini değiştirme, yemek pişirme, klavyede on parmak yazı yazma). Devinişsel beceriler, doğrudan performansa yansıtıldığı için, bilişsel yeterlilik ve duyuşsal özelliklere göre daha kolay tanımlanabilecek niteliktedir. Psikomotor öğrenmeler altı basamaktan oluşur: algılama, kurma, kılavuzla yapma, beceri haline getirme (mekanizma), karmaşık etkinlik, uyarlama, icat etme/ meydana getirme

Psikomotor Öğrenmelerin Basamaklandırılması
Algılama: Bir becerinin nasıl yapıldığını izleme, hareketlerin farkına varma. Duyu organlarını kullanarak eylemde bulunmaya rehberlik etmede gerekli ipuçlarını elde etme: Örneğin, gitar tellerini ayarlamadan önce sesini dinleme, yanlış işleyen ekipmanı gösteren sesleri fark etme gibi. Kurma: Bireyin, zihin kas eşgüdümünü gerektiren bir işe, zihinsel, bedensel ve duygusal yönden hazır olması. Belirli bir eylemi zihinsel, fiziksel veya duygusal olarak gerçekleştirmeye hazır olma: Örneğin, bilgisayar imlecinin nasıl kullanıldığını bilme, enstrümanı çalmaya hazır hale getirme ve müzikal performansın başlaması için orkestra şefini izleme, bir görevi tamamlamak için elektronik parçaların montajını yapmaya istekli olduğunu göstermek gibi. Kılavuzla yapma: Bireyin, zihin kas eşgüdümünü gerektiren bir işi, bir kişinin Kılavuzluğunda veya yönergeler yoluyla yapabilmesi. Bir modelin rehberliğinde sergileme: taklit veya deneme ve yanılma: Örneğin, tork anahtarını, bir ustanın kullanımını gösterdikten sonra kullanma, uçucu bir kimyasalın önceden tespit edilmiş belirli bir miktarının hacmini çeşitli yollarla ölçümünü tecrübe etmek gibi. Beceri haline getirme (Mekanizma): Bireyin, zihin kas eşgüdümünü gerektiren bir işi, yardım almaksızın ve işin gerektirdiği nitelikte yapabilmesi. Bir görevi, belli bir seviyede özgüven ve ustalıkla yapabilmeyi alışkanlık haline getirmek: Örneğin, bir uçakla 60 derecelik bir dönüşü, yüzde 70 oranında doğru icra edebilme gibi. Karmaşık etkinlik: Karmaşık bir beceriyi kolayca, en az zaman ve enerji harcayarak yapabilmesi. Bir görevi maharetli bir ustalık ve beceriyle yerine getirme: Örneğin, bir otomobili hatasız olarak hızlıca parçalarına ayırma ve tekrar monte etme gibi. Uyarlama: Önceden kazanılan becerileri, yeni durumlarda kullanabilmesi. Önceden kazanılmış/öğrenilmiş becerileri kullanarak yeni fakat yakın görevleri yerine getirmek: Örneğin, gelişmiş öğrenme becerilerini kullanarak bir kelime işlemci olarak elektrikli daktiloyu çalıştırabilme gibi. İcat etme/ meydana getirme: Bireyin, uzmanlaştığı alanda orijinal bir beceri ortaya koyabilmesi. Gelişmiş becerilere sahip olduktan sonra yeni işler ortaya koyma: Örneğin, bir montaj hattı görevi için daha etkin bir yol tasarlamak gibi.

Program Çıktılarının Belirlenmesi
1. Önce programın eğitim amaçları ve hedefleri oluşturulur. 2. Bunun için toplumsal ihtiyaçların belirlenmesi, paydaşlar ve kaynak sorunu önemlidir. 3. Program çıktıları açık, gözlenebilir, ulaşılabilir, ölçülebilir, tutarlı/anlamlı, yönetilebilir/ kontrol edilebilir olmalıdır. 4.Çıktı yazma üslubu: Çıktı yazılırken aktif fiiller kullanılmalıdır (gösterimini yapar, ifade eder, kanıtlar, yerine getirir, tanımlar, uygular, düzenler, birleştirir, ikna eder, ihdas eder, planlar, karşılaştırır, özetler gibi). 5. Program çıktıları (yeterlilikleri) alan yeterliklerine dayalı olarak belirlenir. 6. Program çıktıları bilgi, beceri ve yetkinlik başlıkları altında oluşturulur. 7. Programa ilişkin içerik ve yapı oluşturulur (müfredat geliştirme). 8. Programın çıktılarını karşılayacağı varsayılan dersler belirlenir. 9. Derslerin öğrenme kazanımları (çıktıları) oluşturulur. 10. Öğretme-öğrenme süreçleri ve ölçme-değerlendirme yöntemleri kararlaştırılır. 11. Dersin öğrenci iş yükü ve AKTS kredisi belirlenir. 12.Program Kalite Güvenceleri : Gözlem, değerlendirme ve güncelleme prosedürlerini kurma ve geliştirme

Program Çıktılarının Programın Amacıyla İlişkisi
Program çıktılarının, programın amacı ve hedefleriyle uyumlu olması gerekir. Programın amacı çıktılara oranla daha soyut ve geneldir. Program çıktıları, sözkonusu amaç ve hedeflere ulaşılması için gerekli somut göstergeleri ifade eder. Öğrenme çıktıları oluşturulduktan sonra, aşağıdaki kontrol listesinin referans alınması gerekir: 1.Çıktı, programın ana amacını ve hedeflerini destekliyor mu? 2.Çıktı, programın öğrenciden bilmesini (bilişsel) ve düşünmesini (duyuşsal, tutumsal) amaçladığı şeyi tarif ediyor mu? 3.Çıktı, önemli mi, uğraşmaya değer mi? 4.Çıktı, ayrıntılı ve spesifik mi? 5.Çıktı, ölçülebilir mi, teşhis ve tespit edilebilir mi? 6.Öğrencilerin istenen çıktıyı öğrenebilmeleri / elde edebilmeleri için bir etkinlik ortaya koymak mümkün mü? 7.Çıktı, programın geliştirilmesi için karar vermede girdi olarak kullanılabilir mi?

Olabilirlik Çalışması ve SWOT Analizi
Program çıktıları yazılırken, hangi yeterliliklerin sağlanacağı, gruplandırılmış istihdam alanlarının ihtiyaç duydukları yeterliliklerin belirlenmesi, program mezunlarının kaç alanda farklı uzmanlaşmaya gideceği, meslek öğreniminin eğitim yoluyla veya işte yaparak öğrenme bakımından genel durumunun değerlendirilmesi, programın rekabet edebilme durumu, programın özgünlük durumu, programı yürütecek öğretim kadrosu ve idari personelin yeterlilik durumu, eğitimin yapıldığı fiziki ortamın yeterliliği, öğrencinin yeterlilik durumu, kurumu yönetiminin reform sürecine yönelik irade ve kararlılığı ile teknik donanım bakımından yeterlilik durumları bakımından ayrıntılı bir analiz yapılması gerekir. Özellikle, kurum yönetim kadrosunun irade ifadesinde bir zafiyet veya reforma karşı duruş sözkonusu olacaksa, öncelikle bu sorunun giderilmesi gerekir. Aksi halde, yapılacak çalışmaların boşa gitmesinin yanısıra, reform kavramının içinin boşalması ve reformdan beklenen yarara yönelik ümidin kaybolması sözkonusu olacaktır.

Program Çıktıları Oluşturulurken Yanıtlanması Gerekli Sorular
Eğitim programı hangi bilgi, beceri ve yetkinlikleri sağlıyor? Mezunların çalışması muhtemel meslekler ve alanlar hangi bilgi, beceri ve yetkinlikleri gerektiriyor? Program mezunlarının mevcut kamu, özel ve kar amaçsız sektörde çalışmaları durumunda; hangi genel yeterliliklere ve alt sektörlerin gerektirdiği spesifik yeterliliklere sahip olmaları gerekir? Program genel program yeterliliklerinin yanı sıra kaç adet spesifik alan için alt uzmanlaşma sağlamalı (istihdam alanlarına göre uzmanlık)? Uluslararası ve ulusal düzeylerde eğitimle öğrenme (learning by training) veya işte yaparak öğrenme (learning by doing) düzeyi nedir, iktisat programında durum nedir? Eğitim, bir mesleğe yönelik yeterlilikler vermekle birlikte, her iş için gerekli ayrıntıda yeterlilik kazandırması beklenmez. Dolayısıyla, mesleki eğitim dahi ancak meslek bağlamında düşünülebilecek genellikte ayrıntıya inebilir. Program uluslararası ve ulusal düzeyde ne kadar rekabetçidir? Programın bir özgünlüğü var mıdır? Program ‘talebi olan’ bir özgünlüğe sahip olabilir mi? Kurumsal imkânlar (fiziki imkânlar, iletişim teknolojileri) yeterli düzeyde midir, alınacak önlemlerin zaman ve maliyet boyutu nedir? Öğretim üyesi nicel ve nitel olarak yeterli düzeyde midir, alınacak önlemlerin zaman ve maliyet boyutu nedir? Üniversite, Dekanlık/YO ve program yönetiminin vizyon-misyon algıları ve yaklaşımları ne durumdadır, yönetim ekibi bu süreci yönetecek irade, kararlılık ve donanıma sahip midir? ……..

Öğrenme Çıktılarına Dayalı Program Geliştirme Süreci: İktisat Lisans Programı Örneği
Programın amacı Dikkat: Programın amacı çıktılara oranla daha soyut ve genel olup, mezun profilinin sahip olacağı yeterlilikleri gösterir. İktisat bilimi ile ilgili temel kavramsal çerçeveyi kavramış, iktisadi sorunları kavramsallaştırıp uygulama-analiz-değerlendirme-raporlama yapan; matematiksel bilgiyi mesleki alanda uygulama becerisi yüksek; muhasebe, finans ve istatistik/ekonometri hazır yazılımlarını ve bilgi teknolojilerini etkin kullanan; yabancı bir dilde yazılı ve sözlü olarak kendini etkin olarak ifade eden; iletişim ve sosyal becerileri yüksek; bağımsız çalışma ve sorumluluk alma davranışı gelişmiş; global ve sorgulayıcı bakışaçısına sahip; yaşamboyu öğrenme felsefesini benimsemiş mezunlar vermektir.

Programın Hedefleri: İstihdam Edilebilirliği Geliştirme
İktisat lisans programı öğrencileri temel mesleki derslerine ilaveten, ağırlıklı olarak son iki dönemde üç farklı alanın birini tercih ederek kısmi bir uzmanlaşmaya gideceklerdir. Gruplandırmadaki temel yaklaşım, istihdam edilebilirliği artırma ölçütünü esas almaktadır. Alt uzmanlaşma alanlarının her birindeki dersler, genellikle diğer program veya bölümlerin zorunlu dersleri olacaktır. Öğrenci, seçeceği ders grubuna karar verdikten sonra, gruplar arasında farklı dersleri seçmek yerine, aynı gruptaki bütün seçimlik dersleri seçecektir. Ne var ki, danışman ve bölüm yönetiminin görüşü doğrultusunda, kısmi bir inisiyatif kullanımı sözkonusu olabilecektir. Uzmanlık gerektiren dersler, gerektiğinde farklı fakülte veya üniversitelerden de alınabilecek şekilde tasarlanmaktadır. İktisat programı mezunları aşağıdaki alanların en azından birinde kamu kesimi, özel sektör veya kar-amaçsız sektörde istihdam edilebilir yeterliliklere sahip olacaktır. İktisat programı mezunları ağırlıklı olarak Sayıştay, Maliye Bakanlığı, BDDK, SPK, İMKB, Rekabet Kurumu gibi seçkin kurumlar ve kurullar ile çeşitli bankaların ve Bakanlıkların teftiş ve uzmanlık heyetleri, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları, medya ve özel sektörde firmaların çeşitli bölümlerinde istihdam edilmektedir. Kamu ve özel kesim firmalarının iş alanları incelenerek, gerekli yeterlilikleri sağlayan dersler tespit edilmiştir. kamu/özel kesim istihdam alanları doğrultusunda, iktisat mezunları için beş farklı mezun profili tasarlanmıştır:

İktisat Mezunu Profilleri
1.Araştırmacı (sayısal): Matematik, istatistik ve ekonometri ağırlıklı seçimlik ders grubu. 2.Araştırmacı (sosyal): Sosyoloji, tarih, yönetim bilimi, uluslararası ilişkiler, iletişim, insan kaynakları ağırlıklı seçimlik ders grubu. 3.Uzman-müfettiş: Muhasebe ve ekonomi hukuku/mevzuatı seçimlik ders grubu. 4.Kamu yöneticisi: Kamu Yönetimi, İdare Hukuku, Anayasa Hukuku, Genel Muhasebe ağırlıklı seçimlik ders grubu. 5.Serbest profil: İsteğe bağlı seçimlik ders grubu. Diğer dört profil altında sınıflandırılmayan profildir.

İktisat Bölümü (Program) çıktıları
İktisat bölümü için program çıktıları yazılırken, Türkiye'de mezunların istihdam alanları itibariyle sahip olmaları gereken yeterliliklerin yanısıra, yurtiçindeki ve yurtdışındaki örnekler de dikkate alınmıştır. Fazla sayıda program çıktısı yazmanın, bu kazanımların elde edildiğini göstermeyi de gerektirdiği daha baştan kabul edilmiştir. Bu nedenle, mümkün olduğunca az sayıda çıktı yazılması ve ders kazanımları düzeyindeki ayrıntıların çıktı olarak yazılmaması yönünde ilke kararı alınmıştır.

İktisat Bölümü (Program) çıktıları
Çıktı 1.İktisat bilimiyle ilgili terimleri ve temel teorileri kavrar, uygular ve değerlendirir. Çıktı 2.Küresel, bölgesel ve yerel ekonomik gelişmeleri izleyerek bütüncül bir bakışaçısıyla ortaya koyar, analitik ve sistematik olarak açıklar; dünyadaki siyasal ve sosyal gelişmeleri kavrayıp, değerlendir. Çıktı 3.İktisadi olayları ve sorunları matematik ve istatistik araçlarla ifade edebilir, bilgisayar paket programlarıyla analiz edip değerlendirir. Çıktı 4.İktisadi bir sorunun proje döngüsünü kendi başına tamamlayabilir, bulguları yorumlayarak çözüm geliştirir. Çıktı 5.Ekip çalışması içinde lider veya ekip üyesi olarak değişik görevler alır, ekip içinde çalışmanın gerekliliklerinin farkındadır. Diğer sosyal bilim alanlarıyla ortaklaşa çalışmalar yürütür. Çıktı 6.İktisatla ilgili olarak Türkçe ve yabancı dilde yayımlanmış bilimsel çalışmaları takip edip açıklar ve farklı verilerle uygulamasını tekrarlar; bildiri, makale ve proje raporu gibi çalışmaları hazırlar. Çıktı 7.Sorgulayıcı bakışaçısına sahip, başkalarının düşünce ve eylemlerini anlamaya çalışacak kadar açık fikirli, başkalarıyla kolay iletişim kurabilecek kadar sosyalleşmiş, toplumsal değerlere karşı saygılı ve topluluk önünde sunum yapabilecek yetkinliktedir. Bulguları ve düşüncelerini etik bir tarzda sunar ve yorumlar. Çıktı 8.Kamu sektöründe, özel sektörde ve kar-amaçsız sektörde başkasına ait bir işyerinde veya kendi başına çalışmanın gerektirdiği ekonomi mevzuatı, muhasebe ve Türkiye’nin toplumsal/yönetsel yapısını açıklar.

İktisat Programı Çıktıları: Yabancı Bir Üniversite Örneği
Program çıktısı örneği 1: İktisat Bölümü Aşağıda program çıktıları ayrıntılandırılan iktisat bölümünün beş temel çıktı sağlayacağı öngörülmektedir: iktisat teorisini kavrama, sonuçları kestirme/öngörme, akıl yürütme, iletişim, küresel bakışaçısı. Çıktı 1: Mezunlar, iktisat teorisine hakim olmalıdır. Yetkinlik 1.1. Tüketici ve firma davranışlarıyla ilgili iktisat teorilerini kavrar. Yetkinlik 1.2. Piyasa sisteminin güçlü ve zayıf yanlarını kavrar. Yetkinlik 1.3. Ulusal gelir, üretim ve istihdamın oluşumunu kavrar. Çıktı 2: Mezunlar, ekonomik olayların sonuçlarını kestirebilmelidir. Yetkinlik 2.1. Kamu politikası uygulamalarının ekonomik sonuçlarını öngörebilmelidir. Yetkinlik 2.2. Özel sektör etkinliklerinin ekonomik sonuçlarını öngörebilmelidir. Çıktı 3: Mezunlar, soyut akıl yürütme yeteneğini geliştirecektir. Yetkinlik 3.1. Tümdengelim ve tümevarım muhakemesini yapabilir. Yetkinlik 3.2. Ekonomik problemlere daha iyi odaklanmak için makul soyutlamaları yapabilme. Yetkinlik 3.3. Ekonomik verileri ve enformasyonu sentezleyebilir ve yorumlayabilir. Çıktı 4: Mezunlar, etkili bir iletişim kurabilecektir. Yetkinlik 4.1. Anlaşılır şekilde yazabilir. Yetkinlik 4.2. Anlaşılır şekilde konuşabilir. Çıktı 5: Mezunlar, küresel ekonomik bakışaçısına sahip olacaktır. Yetkinlik 5.1. Küresel ekonomik ilişkileri anlar. Yetkinlik 5.2. Uluslararası ekonomideki değişmelerin yurtiçi etkilerini anlar.

Program Çıktıları ve Yeterlilikler Matrisi 1: Düşük düzeyde katkı---------4:Güçlü düzeyde katkı
Bilgi ve Kavrama Kavrananları Uygulama Öğrenme Becerisi Bağımsız Çalışabilme, Sorumluluk Alabilme ve Karar Verme İletişim ve Sosyal Beceriler Çıktı 1.İktisat bilimiyle ilgili terimleri ve temel teorileri kavrar, uygular ve değerlendirir. 4 Çıktı 2.Küresel, bölgesel ve yerel ekonomik gelişmeleri izleyerek bütüncül bir bakışaçısıyla ortaya koyar, analitik ve sistematik olarak açıklar; dünyadaki siyasal ve sosyal gelişmeleri kavrayıp, değerlendir. 2 3 Çıktı 3.İktisadi olayları ve sorunları matematik ve istatistik araçlarla ifade edebilir, bilgisayar paket programlarıyla analiz edip değerlendirir. Çıktı 4.İktisadi bir sorunun proje döngüsünü kendi başına tamamlayabilir, bulguları yorumlayarak çözüm geliştirir. Çıktı 5.Ekip çalışması içinde lider veya ekip üyesi olarak değişik görevler alır, ekip içinde çalışmanın gerekliliklerinin farkındadır. Diğer sosyal bilim alanlarıyla ortaklaşa çalışmalar yürütür. Çıktı 6.İktisatla ilgili olarak Türkçe ve yabancı dilde yayımlanmış bilimsel çalışmaları takip edip açıklar ve farklı verilerle uygulamasını tekrarlar; bildiri, makale ve proje raporu gibi çalışmaları hazırlar. Çıktı 7.Sorgulayıcı bakışaçısına sahip, başkalarının düşünce ve eylemlerini anlamaya çalışacak kadar açık fikirli, başkalarıyla kolay iletişim kurabilecek kadar sosyalleşmiş, toplumsal değerlere karşı saygılı ve topluluk önünde sunum yapabilecek yetkinliktedir. Bulguları ve düşüncelerini etik bir tarzda sunar ve yorumlar. Çıktı 8.Kamu sektöründe, özel sektörde ve kar-amaçsız sektörde başkasına ait bir işyerinde veya kendi başına çalışmanın gerektirdiği ekonomi mevzuatı, muhasebe ve Türkiye’nin toplumsal/yönetsel yapısını açıklar.

Örnek Ders: Türkiye ve Dünya Ekonomisi
Dersin amacı Türkiye ekonomisinin gelişimini, dünya ekonomisindeki gelişme trendini dikkate alarak göreli olarak kavramak; matematik, istatistik ve ekonometri gibi derslerden edinilen becerileri Türkiye ve dünya ekonomisindeki reel, finansal ve parasal gelişmeleri analiz edip değerlendirmede kullanmak; farklı senaryolara dayalı olarak para, maliye ve finans politikaları geliştirmek. Türkiye ve Dünya Ekonomisi ders kazanımları / çıktıları Ders kazanımları /çıktıları yazılırken, geri besleme mekanizması mutlaka işletilmelidir. İktisat program çıktılarının gerektirdiği bilgi, beceri ve yetkinlik niteliğindeki yeterliliklerin dersler itibariyle sağlandığından emin olunmalıdır. Örneğin, burada örnek olarak ele alınan ders müfredatta iki ayrı ders olarak bulunmaktadır. Ne var ki, Bölüm kurulunda yapılan değerlendirmeler sonucunda, iki dersin tek ders olarak tasarlanmasının program çıktılarına ulaşmada daha fazla katkı sağlayacağı ve ders sayısının azaltılmasında işlevsel olacağı değerlendirmesi yapılmıştır. Her bir derse ait kazanım sayısı farklılaşabilmekle beraber, literatürde 5 ila 8 kazanımın uygun olacağı kabul edilmektedir.

Türkiye ve Dünya Ekonomisi Ders Kazanımları / Çıktıları
Osmanlı Döneminden miras kalan insan kaynakları, doğal kaynaklar, sektörel yapı ve kapasitenin düzeyini ve niteliğini sorgulayıcı bir bakışaçısıyla değerlendirir. DÇ2 Kuruluş ( ), devletçi-korumacı sanayileşme ( ), Batı Blokuna birinci eklemlenme ( ) ve planlı ( ) dönemlerde uygulanan ekonomi politikalarını kavrar, dönemin ekonomi performansını sektörler ve kesimler itibariyle istatistik analiz tekniklerini de kullanarak analiz eder, günün dünya koşulları çerçevesinde sorgulayıcı bir bakışaçısıyla değerlendirir. DÇ3 döneminde, uluslararası ekonomi ve finans piyasalarının entegrasyonu, deregülasyon süreci ve devletin fonksiyonlarına yönelik yeni tartışmaları / yaklaşımları anahatlarıyla kavrar, Türkiye'nin bu küreselleşme sürecindeki göreli konumunu, dış ticaret, finansal hareketler ve kesim ve sektörler itibariyle dünyadaki göreli konumunu istatistiki teknikleri de kullanarak değerlendirir. DÇ4 Uluslararası düzeydeki ekonomik, finansal ve fiskal yapı ve işleyişlere yönelik regülasyon otoritelerinin küresel bağlamdaki fonksiyonlarını kavrar, etkilerini istatistiki teknikleri de kullanarak analiz eder; Türkiye bakımından içerimlerini değerlendirir. DÇ5 Türkiye -AB ilişkilerini, entegrasyon yaklaşımları çerçevesinde analiz eder, sektörler itibariyle maliyet-yarar analizlerini istatistik tekniklerini de kullanarak değerlendirir. DÇ6 Türkiye ekonomisinin başlıca sorun alanlarını istatistik teknikleri de kullanarak analiz eder, farklı senaryolar geliştirerek, çözüm önerileri sunar; sorunları ve çözüm önerilerini strateji, politika, taktik düzeyinde sınıflandırır. DÇ7 Dünya ekonomisini, çeşitli sınıflandırmalar çerçevesinde (ülkeler, bloklar), göreli konumları itibariyle ticaret ve finans hareketleri çerçevesinde analiz eder; uluslararası ekonomik, siyasi, sosyal alanlardaki derecelendirme kuruluşlarının konumlarını, işlevlerini ve içerimlerini değerlendirir, küreselleşme sürecinde proaktif tutum ve davranış geliştirir.

Ders çıktıları ve program çıktıları matrisi
Osmanlı Döneminden miras kalan insan kaynakları, doğal kaynaklar, sektörel yapı ve kapasitenin düzeyini ve niteliğini sorgulayıcı bir bakışaçısıyla değerlendirir. PÇ8 DÇ2 Kuruluş ( ), devletçi-korumacı sanayileşme ( ), Batı Blokuna birinci eklemlenme ( ) ve planlı ( ) dönemlerde uygulanan ekonomi politikalarını kavrar, dönemin ekonomi performansını sektörler ve kesimler itibariyle istatistik analiz tekniklerini de kullanarak analiz eder, günün dünya koşulları çerçevesinde sorgulayıcı bir bakışaçısıyla değerlendirir. PÇ2, PÇ3 DÇ3 döneminde, uluslararası ekonomi ve finans piyasalarının entegrasyonu, deregülasyon süreci ve devletin fonksiyonlarına yönelik yeni tartışmaları / yaklaşımları anahatlarıyla kavrar, Türkiye'nin bu küreselleşme sürecindeki göreli konumunu, dış ticaret, finansal hareketler ve kesim ve sektörler itibariyle dünyadaki göreli konumunu istatistiki teknikleri de kullanarak değerlendirir. DÇ4 Uluslararası düzeydeki ekonomik, finansal ve fiskal yapı ve işleyişlere yönelik regülasyon otoritelerinin küresel bağlamdaki fonksiyonlarını kavrar, etkilerini istatistiki teknikleri de kullanarak analiz eder; Türkiye bakımından içerimlerini değerlendirir. PÇ2, PÇ3,PÇ4 DÇ5 Türkiye -AB ilişkilerini, entegrasyon yaklaşımları çerçevesinde analiz eder, sektörler itibariyle maliyet-yarar analizlerini istatistik tekniklerini de kullanarak değerlendirir. PÇ2 DÇ6 Türkiye ekonomisinin başlıca sorun alanlarını istatistik teknikleri de kullanarak analiz eder, farklı senaryolar geliştirerek, çözüm önerileri sunar; sorunları ve çözüm önerilerini strateji, politika, taktik düzeyinde sınıflandırır. PÇ4, PÇ5 DÇ7 Dünya ekonomisini, çeşitli sınıflandırmalar çerçevesinde (ülkeler, bloklar), göreli konumları itibariyle ticaret ve finans hareketleri çerçevesinde analiz eder; uluslararası ekonomik, siyasi, sosyal alanlardaki derecelendirme kuruluşlarının konumlarını, işlevlerini ve içerimlerini değerlendirir, küreselleşme sürecinde proaktif tutum ve davranış geliştirir. PÇ6, PÇ7, PÇ8

Ders Kazanımları/Çıktıları ve Yeterlilikler Matrisi 1: Düşük düzeyde katkı :Güçlü düzeyde katkı Bilgi ve Kavrama Kavrananları Uygulama Öğrenme Becerisi Bağımsız Çalışabilme, Sorumluluk Alabilme ve Karar Verme İletişim ve Sosyal Beceriler DÇ1 Osmanlı Döneminden miras kalan insan kaynakları, doğal kaynaklar, sektörel yapı ve kapasitenin düzeyini ve niteliğini sorgulayıcı bir bakışaçısıyla değerlendirir. 4 2 DÇ2 Kuruluş ( ), devletçi-korumacı sanayileşme ( ), Batı Blokuna birinci eklemlenme ( ) ve planlı ( ) dönemlerde uygulanan ekonomi politikalarını kavrar, dönemin ekonomi performansını sektörler ve kesimler itibariyle istatistik analiz tekniklerini de kullanarak analiz eder, günün dünya koşulları çerçevesinde sorgulayıcı bir bakışaçısıyla değerlendirir. DÇ3 döneminde, uluslararası ekonomi ve finans piyasalarının entegrasyonu, deregülasyon süreci ve devletin fonksiyonlarına yönelik yeni tartışmaları / yaklaşımları anahatlarıyla kavrar, Türkiye'nin bu küreselleşme sürecindeki göreli konumunu, dış ticaret, finansal hareketler ve kesim ve sektörler itibariyle dünyadaki göreli konumunu istatistiki teknikleri de kullanarak değerlendirir. 3 DÇ4 Uluslararası düzeydeki ekonomik, finansal ve fiskal yapı ve işleyişlere yönelik regülasyon otoritelerinin küresel bağlamdaki fonksiyonlarını kavrar, etkilerini istatistiki teknikleri de kullanarak analiz eder; Türkiye bakımından içerimlerini değerlendirir. DÇ5 Türkiye -AB ilişkilerini, entegrasyon yaklaşımları çerçevesinde analiz eder, sektörler itibariyle maliyet-yarar analizlerini istatistik tekniklerini de kullanarak değerlendirir. DÇ6 Türkiye ekonomisinin başlıca sorun alanlarını istatistik teknikleri de kullanarak analiz eder, farklı senaryolar geliştirerek, çözüm önerileri sunar; sorunları ve çözüm önerilerini strateji, politika, taktik düzeyinde sınıflandırır. DÇ7 Dünya ekonomisini, çeşitli sınıflandırmalar çerçevesinde (ülkeler, bloklar), göreli konumları itibariyle ticaret ve finans hareketleri çerçevesinde analiz eder; uluslararası ekonomik, siyasi, sosyal alanlardaki derecelendirme kuruluşlarının konumlarını, işlevlerini ve içerimlerini değerlendirir, küreselleşme sürecinde proaktif tutum ve davranış geliştirir.

Örnek Ders AKTS Hesabı: Türkiye ve Dünya Ekonomisi
Ders programı oluşturulduğu sırada, program çıktılarının önem, ağırlığı ve önceliği mutlaka dikkate alınmalıdır. Normal olarak, bir öğrencinin bir haftada ders saatleri dahil en fazla çalışabileceği süre gözden kaçırılmamalıdır. Örneğin, eğer bir öğrenci haftada toplam 40 saat çalışacaksa ve bir dönemin uzunluğu da 17 hafta ise; bu durumda dönemlik öğrenci işyükü toplam 68o =(17*40) saat olacaktır. Eğer, öğrencinin haftada 45 saat çalışması öngörülüyorsa (mutlaka öğrenci değerlendirmesi dikkate alınmalıdır), bu durumda dönem bazında öğrencinin işyükü toplam 765 =(17*45) saat olacaktır. Bu noktada bir hususa vurgu yapmak gerekiyor. İktisat bölümü, gelişmişlik düzeyi oldukça farklı olan birçok üniversitede bulunmaktadır. Bölüme girişte öğrencilerin sahip oldukları sayısal ve sözel bilgiler büyük bir farklılık gösterebilmektedir. Dolayısıyla, iktisat programı mezunları için asgari kazanımların sağlanması, farklı üniversitelerde farklı öğrenci işyükü anlamına gelebilecektir. Ne var ki, gerek ulusal düzeyde gerekse uluslararası düzeyde kredi sistemlerinin karşılaştırılabilmesi için bir standardizasyona gitmek gerekmektedir. Bu nedenle, haftalık azami çalışma süresi dikkate alınarak, her bir dönem kendi içinde 30 AKTS kredisi üzerinden dağıtılmalıdır. Bu konu için örnekler biraz ilerde verilmektedir.

Türkiye ve Dünya Ekonomisi
Sayı Haftalık harcanan zaman (saat/hafta) Toplam harcanan zaman (saat/dönem) Ders saati 15 3 45 Ders dışı çalışma 2 30 Ara sınav (Test ve klasik) 1 10 Kısa Sınav (Test ve klasik) 8 Kısa Ödev Dönem Sonu Sınavı (Test ve klasik) 17 Toplam 140

İktisat Bölümü VII.Yarıyıl
VII.Yarıyıl Ders saati Tahmin edilen iş yükü (saat/yarıyıl) AKTS kredisi Z İktisadi Düşünceler 3 140 6 Türkiye ve Dünya Ekonomisi 139 Uygulamalı Ekonometri 145 Kamu Tercihi Yaklaşımı 135 S Seçimlik V 59 Mesleki İngilizce III 90 4 Toplam 18 708 30 haftalık toplam çalışma saati 42

İşyükü ve AKTS Kredisi Hesabı: Farklı Üniversitelerde Farklı İşyükü
AKTS kredisi hesaplanırken, öğrencinin bir haftada çalışması mümkün olan saat sınırının aşılmamasına dikkat edilmelidir. Bu sınırın genel olarak 40 ila 45 saat arasında olduğu kabul edilmektedir. Değişim programlarından yararlanan öğrencilerin ders sayıştırma ve kredi denkleştirmede karşılaştıkları sorunlar nedeniyle, dönemlik AKTS kredisinin 30 olarak tespit edilmesi oldukça kolaylaştırıcı olmaktadır. Öğrencinin tahmini işyükü aynı ders için farklı üniversitelerde farklı olabilmektedir. Ancak, karşılaştırmaya imkan vermesi için mutlaka AKTS kredilerinin birbirine denk yada yakın olması gerekir. Örneğin iktisat bölümünün ders programının iki farklı üniversitede aynı ders programının uygulandığını kabul edelim. Ne var ki, paydaşlardan derlenen bilgilerin değerlendirilmesi ile haftalık ve dönemlik öğrenci işyükünün iki üniversite bakımından farklılaştığı görülmektedir. Dikkat edildiğinde, her iki üniversitedeki dönemlik derslerin ders adları, derste geçirilen saatler ve AKTS kredilerinin aynı olduğu görülmektedir. Fark, tahmini öğrenci işyükünde gözlenmektedir. A üniversitesinde ortalama bir öğrencinin haftada yaklaşık 42 saat çalışması gerekirken; B üniversitesinde ortalama bir öğrencinin haftada 45 saat çalışması beklenmektedir. Kuşkusuz, aynı üniversitedeki öğrenciler arasında da kayda değer öğrenci işyükü farkı gözlenebilir. Ne var ki, ortalama (veya ortanca) öğrenci üzerinden hesaplar yapılmaktadır. Sonuç olarak, farklı öğrenci işyüklerine rağmen, karşılaştırma veya ders sayıştırmada krediler bakımından bir sorun gözükmemektedir.

İşyükü ve AKTS Kredisi Hesabı: Farklı Üniversitelerde Farklı İşyükü
A Üniversitesi İktisat Bölümü Dönemlik AKTS Hesabı (haftalık öğrenci işyükü: 41 saat (698/17)) VII. Yarıyıl Ders saati Tahmin edilen iş yükü (saat/yarıyıl) AKTS kredisi Z İktisadi Düşünceler 3 139 6 Türkiye ve Dünya Ekonomisi 140 Uygulamalı Ekonometri 135 Kamu Tercihi Yaklaşımı S Seçimlik V 59 Mesleki İngilizce III 90 4 Toplam 18 698 30 B Üniversitesi İktisat Bölümü Dönemlik AKTS Hesabı (haftalık öğrenci işyükü: 45 saat (764/17)) VII. Yarıyıl Ders saati Tahmin edilen iş yükü (saat/yarıyıl) AKTS kredisi Z İktisadi Düşünceler 3 160 6 Türkiye ve Dünya Ekonomisi 150 Uygulamalı Ekonometri 154 Kamu Tercihi Yaklaşımı S Seçimlik V 60 Mesleki İngilizce III 90 Toplam 18 764 30

Dersin kimliği: Amaç, Yeterlilik, Kredi ve Faaliyetler
Dersin Adı Kodu Yarıyılı ECTS Kredisi Ders Kredisi Ders 3 Uygulama Türkiye ve Dünya Ekonomisi IKTL302 7 6 Laboratuar (Saat/Hafta) Dersin Dili Türkçe Zorunlu/Seçmeli Zorunlu Dersin Koordinatörü Dr.Naci BAYRAÇ Dersin Öğretim Üyesi Dr.Murat TAŞDEMİR Dersin İçeriği Türkiye ekonomisini tarihsel olarak inceleme, analiz etme ve değerlendirme. Dersin Amacı Türkiye ve dünya ekonomisinde, iktisadi prensip ve kanunların uygulamasını yapmak, problemlere alternatif çözüm senaryoları geliştirme, bir ülke ekonomisinin makro ve mikro boyutlarını bağlantılandırarak analiz edip, değerlendirme. Dersin Kazandıracağı Bilgi ve Beceriler Tarihsel ve tematik olarak Türkiye ekonomisiyle ilgili bilgileri analitik olarak kavrama ve analiz etme, Türkiye ve dünya ekonomisi verilerini temel istatistiki ve matematiksel yöntemlerle uygulayarak analiz ve değerlendirme yapma, çeşitli ekonomik sorunlara çözüm geliştirmede alternatif senaryolar hazırlama. Dersin Referans Kitabı Y. Kepenek & N. Yentürk, Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi Yararlanılacak Diğer Kaynaklar Türkiye’deki kamu kuruluşlarının Internet sayfaları, uluslararası kuruluşların ve çeşitli ülkelerin ekonomi ile ilgili kuruluşlarının internet sayfaları. Ön Koşul Dersleri Yok Ödev/Proje Dönem boyunca 15 adet uygulama ve değerlendirme ödevi Bilgisayar Uygulamaları Başarı Değerlendirme Kriterleri Sayı Etkin Oran % Ara sınav (Test ve klasik) 1 20 Kısa Sınav (Test ve klasik) 10 Kısa Ödev 15 30 Dönem Projesi Dönem Ödevi Diğer Dönem Sonu Sınavı (Test ve klasik) 40 Toplam 18 100

Ders Planı ve Ölçme-Değerlendirme
Ders planı hazırlanırken, her bir haftada işlenecek konunun ve gerçekleştirilecek faaliyetlerin ölçme ve değerlendirmeye imkan vermesine dikkat edilmelidir. Dolayısıyla, her bir haftanın mümkün olduğunca diğer haftalardan bağımsız olarak öğrenciye bir kazanım sağlaması esas alınmalıdır. Bu kazanımın da gözlenebilir ve ölçülebilir olması gerekir. Çünkü süreç, konu odaklı (öğretim elemanı ne anlatacak) olmaktan çıkarılıp, ürün odaklı (öğrenci ne kazanacak) hale getirildiği için, programın, dersin veya öğretim üyesinin değerlendirilebilmesi için ölçülebilirlik ölçütü önem kazanmaktadır.

Ders Planı ve Ölçme-Değerlendirme
Hafta Konu Ölçme ve değerlendirme 1 Osmanlıdan Kalan Miras a.Dönemle ilgili olarak, ders kitabının dışında en az bir makalenin veya kitap bölümünün tartışılması ve kısa bir değerlendirmenin sunulması, b.Ara sınav 2 Kuruluş Döneminde Sosyoekonomik Yapının Genel görünümü 3 Devletçi-korumacı sanayileşme dönemi 4 Toplumu dönüştürme projesinin kesintiye uğraması ve Batı blokuyla eklemlenme dönemi 5 Planlarla sosyal ve ekonomik kalkınma dönemi b.Büyüme modelleri çerçevesinde dönemin değerlendirilmesi c.Ara sınav 6 Planlı modelin iflası ve deregülasyon dönemi 7 21.yüzyılın başında devlet olgusuna yeni yaklaşım ve içerimleri a.Dönemle ilgili olarak, ders kitabının dışında en az iki makalenin veya kitap bölümünün tartışılması ve kısa bir değerlendirmenin sunulması, 8 Küreselleşme ve Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri b.Güncel medya yazılarından iki örnek 9 IMF anlaşmaları a.Dönemle ilgili olarak, ders kitabının dışında en az bir makalenin tartışılması ve kısa bir değerlendirmenin sunulması, b. Güncel medya yazılarından iki örnek 10 11 Türkiye Avrupa Birliği ilişkileri b.Dönem sonu sınavı 12 Dünya ekonomisi içinde Türkiye ekonomisi 13 Türkiye ekonomisinin sorun alanları: Gelir dağılımı, özelleştirme, yoksullukla mücadele, kaynak-kullanım dengesi analizi b. Dönem sonu sınavı 14 Kamu kesimi analizi 15 Finansal sektör analizi b. Merkez Bankası ve BDDK raporlarının değerlendirilmesi c.Dönem sonu sınavı

İktisat Bölümü dersleri X Program çıktıları matrisi
İktisat bölümü program çıktılarını sağlayacak dersler belirlenirken, istihdam alanları da dikkate alınarak üç grup ders kategorisi oluşturulmuştur. İlk olarak iktisat disiplini ile ilgili dersler mesleki grup dersleri altında toplanmıştır. İkinci olarak, bilgiyi uygulama, analiz ve değerlendirmeye imkan verecek araçsal dersler ayrı bir kategori altında derlenmiştir. Üçüncü olarak, iktisat alt alanının (program) içinde bulunduğu temel ve genel alanla karşılıklı ilişkisini gösteren ve istihdam edilebilirlik bakımından işlevsel olan destek mesleki grup kategorisindeki dersler belirlenmiştir.

İktisat Bölümü kategorik dersleri X Program çıktıları matrisi 1: Düşük düzeyde katkı :Güçlü düzeyde katkı PÇ1 PÇ2 PÇ3 PÇ4 PÇ5 PÇ6 PÇ7 PÇ8 Mesleki grup Makro İktisat Teorisi 4 Mikro İktisat Teorisi Uluslararası İktisat Teorisi Para-Banka ve Finansal Piyasalar 3 2 Büyüme ve Kalkınma İktisadi Düşünce ve İktisat Tarihi 1 Uygulamalı Makro İktisat Uygulamalı Mikro İktisat Uluslararası İktisat Politikası Türkiye ve Dünya Ekonomisi

Proje Tasarımı ve Yönetimi Bilgi İşlem Teknolojileri
İktisat Bölümü kategorik dersleri X Program çıktıları matrisi 1: Düşük düzeyde katkı :Güçlü düzeyde katkı Araçsal grup PÇ1 PÇ2 PÇ3 PÇ4 PÇ5 PÇ6 PÇ7 PÇ8 Araştırma Yöntemleri 3 4 2 Matematik I-II Matematiksel İktisat İstatistik I-II Ekonometri I-II Proje Tasarımı ve Yönetimi Bilgi İşlem Teknolojileri (Mesleki) İngilizce I-IV

İktisat Bölümü kategorik dersleri X Program çıktıları matrisi 1: Düşük düzeyde katkı :Güçlü düzeyde katkı Destek mesleki grup PÇ1 PÇ2 PÇ3 PÇ4 PÇ5 PÇ6 PÇ7 PÇ8 İşletme Muhasebe 4 Yönetim ve Organizasyon Pazarlama İnsan Kaynakları Yönetimi Hukuk ve Maliye Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi Ticaret Hukuku Borçlar Hukuku İş Hukuku Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Siyaset Bilimi 3 İdare Hukuku Kamu Yönetimi Anayasa Hukuku Uluslararası İlişkiler Uygarlık Tarihi Türkiye’nin Siyasal ve Toplumsal Yapısı

İktisat Bölümü 8 Yarıyıllık Ders Programı
Ders Kredisi AKTS I.Yarıyıl II.Yarıyıl Z Mikro İktisada Giriş 3 5 Makro İktisada Giriş Genel Matematik I Genel Matematik II Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi 4 İktisat Sosyolojisi İstatistik I İstatistik II Hukuk Bilimine Giriş Genel İşletme Genel Muhasebe Envanter ve Bilanço İngilizce I İngilizce II 21 30 III.Yarıyıl VI.Yarıyıl Mikro İktisat Teorisi 6 Uygulamalı Mikro İktisat Makro İktisat Teorisi Uygulamalı Makro İktisat Matematiksel İktisat I Matematiksel İktisat II Para-Banka ve Finansal Piyasalar Türk ve Avrupa İktisat Tarihi S Seçimlik I 2 Seçimlik II İngilizce III İngilizce IV 18 V.Yarıyıl Uluslararası İktisat Teorisi Uluslararası İktisat Politikası Ekonometri I Ekonometri II Büyüme ve Kalkınma Ekonomisi Para Teorisi ve Politikası Bütçe Analizi ve Maliye Politikası Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi Seçimlik III Seçimlik IV Mesleki İngilizce I Mesleki İngilizce II VII.Yarıyıl VIII.Yarıyıl İktisadi Düşünceler Çağdaş İktisat Okulları Türkiye ve Dünya Ekonomisi Araştırma Tasarımı ve Yönetimi Uygulamalı Ekonometri Yönetim Muhasebesi ve Finansal Raporlama Kamu Tercihi Yaklaşımı Oyun Teorisi Seçimlik V Seçimlik VI Mesleki İngilizce III Mesleki İngilizce IV 8 dönemlik toplam kredi 150 240 Toplam AKTS kredisi/ Toplam ders kredisi

Seçimlik dersler Türkiye’nin Toplumsal ve Siyasal Yapısı
İnsan Kaynakları Yönetimi İş Hukuku Çalışma Ekonomisi Borçlar Hukuku Ticaret Hukuku Anayasa Hukuku İdare Hukuku Maliyet Muhasebesi İletişim Teorisi Tarım Ekonomisi Çevre Ekonomisi Hizmet Ekonomisi Enerji ve Doğal Kaynaklar Ekonomisi Borsa Uygulamaları Hukuk ve Ekonomi (Hukukun Ekonomik Analizi) WEB tasarımı ve veri tabanı yazılımı

İktisat Bölümü Ders Programı
Zorunlu ders sayısı: 41 Seçmeli ders sayısı: 10 (Mesleki İngilizce dersleri dahil) Seçimlik ders oranı : %24,4

Alan yeterlilikleri Ulusal yeterliliklerin ilanından sonra, oluşturulan temel alan konseylerinin 14 Haziran 2010 tarihine kadar “alana özgü yeterlilikleri” tamamlamaları öngörülmüştür. 14 temel alan belirlenmiştir. ISCED 97 esas alınmasına rağmen, Türkiye'ye özgü eğitim ve meslek sınıflamasındaki farklılık nedeniyle nispi bir inisiyatif de tanınmıştır. Bologna uzmanları, temel alan konseylerinde danışman olarak yer almaktadır. 14 Haziran 2010 tarihinde temel alan konseyleri çalışmalarını tamamlamış ve oluşturulan Redaksiyon Komisyonu çalışmalarına başlamıştır.

TYYÇ Düzeyleri Kredi ve İşyükü Aralıkları
SÜRE (Yıl) TOPLAM AKTS KREDİSİ (Yıl x 60 AKTS) TOPLAM İŞ YÜKÜ (Saat) (1 AKTS= saat) 8. DÜZEY (DOKTORA) 3 - 4 180 – 240 4.500 – 5.400 6000 – 7.200 7. DÜZEY (YÜKSEK LİSANS) 1,5 - 2 90 – 120 2.250 – 2.700 6. DÜZEY (LİSANS) 4 240 6.000 – 7.200 5. DÜZEY (ÖNLİSANS) 2 120 Bir akademik eğitim-öğretim yılı 60 AKTS ve saat iş yükü esas alınarak hesaplanmıştır.

Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararası Algı Önlisans düzeyi için karşılaştırma
Uluslararası (AYÇ) Ulusal (TYYÇ) Kuramsal, Uygulamalı Bir çalışma veya öğrenme alanında kapsamlı, uzmanlaşmış, olgusal ve teorik bilgiler ve bu bilgilerin sınırları hakkında farkındalık Ortaöğretim düzeyinde kazanılan yeterliliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç- gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma.

Uluslararası (AYÇ) Ulusal (TYYÇ) Kavramsal/Bilişsel Uygulamalı Soyut problemlere yaratıcı çözümler üretmek için gerekli bir dizi kapsamlı bilişsel ve pratik beceri - Alanında edindiği temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri aynı alanda bir ileri eğitim düzeyinde veya aynı düzeydeki bir alanda kullanabilme becerileri kazanma. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak, verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme.

Uluslararası (AYÇ) Sorumluluk alma, Bağımsız çalışma Ulusal (TYYÇ) Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği (BÇSA) Öğrenim Yetkinliği (ÖY) İletişim ve Sosyal Yetkinlik (İSY) Alana Özgü Yetkinlik (AÖY) Öngörülemeyen değişimlerin olduğu çalışma veya öğrenme etkinlikleri bağlamlarında yönetim ve gözetim/denetim yapma Kendinin ve başkalarının performansını değerlendirme ve geliştirme (BÇSA) - Alanı ile ilgili temel düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri yürütebilme. (ÖY) - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve karşılayabilme. Öğrenimini aynı alanda bir ileri eğitim düzeyine veya aynı düzeydeki bir mesleğe yönlendirebilme. Yaşamboyu öğrenme bilinci kazanmış olma. (İSY) - Alanı ile ilgili konularda sahip olduğu temel bilgi ve beceriler düzeyinde düşüncelerini yazılı ve sözlü iletişim yoluyla aktarabilme. Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü A2 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Temel Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. (AÖY) - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere sahip olma. Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite ve kültürel değerler ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararası Algı Lisans düzeyi için karşılaştırma
Uluslararası (AYÇ) Ulusal (TYYÇ) Kuramsal, Uygulamalı Sorgulayıcı bir bakışaçısıyla, bir çalışma veya öğrenim alanındaki teorilere ve prensiplere ilişkin ileri düzeydeki bilgi. Alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma.

Uluslararası (AYÇ) Ulusal (TYYÇ) Kavramsal/Bilişsel Uygulamalı Uzmanlaşmış bir çalışma veya öğrenim alanında karmaşık ve öngörülemeyen sorunları çözmek için gerekli ustalık ve yenilikçilik taşıyan ileri düzeyde beceriler. - Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme.

Uluslararası (AYÇ) Sorumluluk alma, Bağımsız çalışma Ulusal (TYYÇ) Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği (BÇSA) Öğrenim Yetkinliği (ÖY) İletişim ve Sosyal Yetkinlik (İSY) Alana Özgü Yetkinlik (AÖY) Karmaşık teknik veya mesleki etkinlikleri veya projeleri yönetme, Öngörülemeyen çalışma veya öğrenim bağlamlarında karar vermede sorumluluk alma, Bireylerin veya grupların mesleki gelişiminin yönetiminde sorumluluk alma (BÇSA) - Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlayabilme ve yönetebilme, (ÖY) - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, - Öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme. -Yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme. (İSY) - Alanı ile ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. -Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje ve etkinlikler düzenleyebilme ve bunları uygulayabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. (AÖY) - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket etme. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite kültürü ve kültürel değerlerin korunması ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararası Algı Yüksek Lisans düzeyi için karşılaştırma
Uluslararası (AYÇ) Ulusal (TYYÇ) Kuramsal, Uygulamalı Yaratıcı düşünme ve/veya araştırmaya temel olarak, bir kısmı bir çalışma veya öğrenim alanındaki bilginin sınırını oluşturan ileri düzeyde uzmanlaşmış bilgi. Bir alandaki ve değişik alanların arayüzlerindeki bilgi meseleleri konularında sorgulayıcı farkındalık. Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştire-bilme. Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme.

Uluslararası (AYÇ) Ulusal (TYYÇ) Kavramsal/Bilişsel Uygulamalı Yeni bilgi ve prosedürleri geliştirecek ve farklı uzmanlık alanlardaki bilgileri bütünleştirecek araştırmalar ve/veya yenilikler için gerekli uzmanlaşmış problem çözme becerileri. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme, - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilme.

Uluslararası (AYÇ) Sorumluluk alma, Bağımsız çalışma Ulusal (TYYÇ) Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği (BÇSA) Öğrenim Yetkinliği (ÖY) İletişim ve Sosyal Yetkinlik (İSY) Alana Özgü Yetkinlik (AÖY) Karmaşık, öngörülemeyen ve yeni stratejik yaklaşımlar gerektiren çalışma veya öğrenme ortamlarını yönetme ve dönüştürme Mesleki bilgi ve uygulamaya katkıda bulunmak ve/veya takımların stratejik performansını değerlendirmek için sorumluluk alma. - Alanı ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme. - Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme ve öğrenmesini yönlendire-bilme. - Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyi’nde kullanarak sözlü ve yazılı iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilme. Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme. - Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme. - Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilme.

Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararası Algı Doktora düzeyi için karşılaştırma
Uluslararası (AYÇ) Ulusal (TYYÇ) Kuramsal, Uygulamalı Bir çalışma veya öğrenme alanının en uç seviyesindeki bilgisi ve alanlar arasındaki arayüzdeki bilgi. - Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirebilme, derinleştirebilme ve alanına yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşabilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşabilme.

Uluslararası (AYÇ) Ulusal (TYYÇ) Kavramsal/Bilişsel Uygulamalı Araştırma ve/veya yenilikte kritik sorunları çözmek için ve mevcut bilgiyi veya mesleki uygulamayı genişletmek veya yeniden tanımlamak için gerekli, sentez ve değerlendirme dahil en gelişmiş ve uzmanlaşmış beceriler ve teknikler. -Alanındaki yeni bilgileri sistematik bir yaklaşımla değerlendire-bilme ve kullanabilme. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirebilme ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayabilme, özgün bir konuyu araştırabilme, kavrayabilme, tasarlayabilme, uyarlayabilme ve uygulayabilme.

Uluslararası (AYÇ) Sorumluluk alma, Bağımsız çalışma Ulusal (TYYÇ) Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği (BÇSA) Öğrenim Yetkinliği (ÖY) İletişim ve Sosyal Yetkinlik (İSY) Alana Özgü Yetkinlik (AÖY) Güçlü bir yetkinlik, yenilik, özerklik, akademik ve mesleki dürüstlük ortaya koymak ve araştırma dahil çalışma veya öğrenim bağlamlarının uç seviyesindeki yeni fikirlerin ve süreçlerin geliştirilmesine devamlı bir bağlılık içinde olma. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştiren ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayan özgün bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirerek alanındaki ilerlemeye katkıda bulanabilme. - Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslar arası hakemli dergilerde yayınlayarak ve/veya özgün bir yapıt üreterek ya da yorumlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletebilme. - Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni düşünce ve yöntemler geliştirebilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmeye yönelik eylemleri yönetebilme. - Uzman kişiler ile alanındaki konuların tartışılmasında özgün görüşlerini savunabilme ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyi’nde kullanarak ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurabilme ve tartışabilme. - Alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, yaşadığı toplumun bilgi toplumu olma ve bunu sürdürebilme sürecine katkıda bulunabilme. - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurabilme.

Geniş alan, temel alan ve alt alan seviye 5 düzeyinde (Önlisans):
Bilgi 5 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Temel alanla ilgili sınırlara ilişkin farkındalık. 4s. Temel alanla ilgili temel genel ve olgusal bilgiler. 4s. Bir çalışma veya öğrenme (alt) alanında kapsamlı, uzmanlaşmış, olgusal ve teorik bilgiler ve bu bilgilerin sınırları hakkında farkındalık. 5s.

Beceri 5 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Temel alanla ilgili basit kurallar ve araçları kullanarak görevleri yerine getirme ve rutin sorunları çözmede, konuyla ilgili enformasyonu kullanmak için gerekli temel bilişsel ve pratik beceriler.4s. (Alt) alandaki soyut problemlere yaratıcı çözümler üretmek için gerekli bir dizi kapsamlı bilişsel ve pratik beceri.5s.

Yetkinlik 5 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Temel alanla ilgili yapılandırılmış bir bağlamda, sınırlı özerklik ile doğrudan gözetim ve denetim altında çalışma veya öğrenim görme. 4s. Temel alanla ilgili genel çerçevelerde çalışma ya da öğrenimde görevlerin tamamlanması için sorumluluk alma, sorun çözmede kendi davranışını şartlara uyarlama, kılavuz eşliğinde kendi kendini yönetebilme.4s. (Alt) alanla ilgili öngörülemeyen değişimlerin olduğu çalışma veya öğrenme etkinlikleri bağlamlarında yönetim ve gözetim/denetim yapma, kendinin ve başkalarının performansını değerlendirme ve geliştirme.5s.

Geniş alan, temel alan ve alt alan seviye 6 düzeyinde (Lisans):
Bilgi 6 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Temel alanı oluşturan alt alanların temel alan içindeki sınırlarıyla ilgili farkındalık. 5s. Temel alanı oluşturan alt alanlarla ilgili temel olgular, ilkeler, süreçler ve genel kavramlara ait teorik ve olgusal bilgi.5s. Sorgulayıcı bir bakışaçısıyla, bir çalışma veya öğrenim alt alanındaki teorilere ve prensiplere ilişkin ileri düzeydeki bilgi. 6s.

Beceri 6 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Temel alanla ilgili temel yöntemlerin, araçların, girdilerin farkında olarak temel düzeydeki analiz ve değerlendirmeleri yapabilme becerisi. 5s. Alt alanlarda genel bağlamda izlenen yöntemleri, kullanılan araçları ve girdileri problem çözmek ve çözüm geliştirmek için uygulamaya geçirebilmede bilişsel ve pratik beceri. 5s. Uzmanlaşmış bir çalışma veya öğrenim alt alanında karmaşık ve öngörülemeyen sorunları çözmek için gerekli, ustalık ve yenilikçilik taşıyan, ileri düzeyde beceri.6s.

Yetkinlik 6 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Temel alanla ilgili rutin işlerin gözetim ve denetimini yapabilme, çalışma ve öğrenim etkinliklerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için sınırlı sorumluluk alma.5s. Alt alanla ilgili karmaşık teknik veya mesleki etkinlikleri veya projeleri yönetme.6s. Öngörülemeyen çalışma veya öğrenme bağlamlarında karar vermek için sorumluluk alma.6s. Alt alanla ilgili olarak, bireylerin veya grupların mesleki gelişiminin yönetiminde sorumluluk alma.6s.

Geniş alan, temel alan ve alt alan seviye 7 düzeyinde (Yüksek Lisans):
Bilgi 7 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Temel alanı oluşturan alt alanlarla ilgili temel olgular, ilkeler, süreçler ve genel kavramların birbiriyle ilişkisine ve göreli konumlarına ait teorik ve olgusal bilgi.6s. Bir kısmı özgün düşünme ve/veya özgün araştırma bağlamında alt alanın bilgi sınırını oluşturabilen, alt alanların arayüzlerindeki bilgi tartışması meselelerinde sorgulayıcı farkındalığı gösteren ileri düzeydeki uzmanlaşmış bilgi.7s.

Beceri 7 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Alt alanlarda genel bağlamda izlenen yöntemleri, kullanılan araçları ve girdileri problem çözmek ve çözüm geliştirmek için uygulamaya geçirebilmede, göreli konumlarını ve birbirleriyle ilişkilerini dikkate alan bilişsel ve pratik beceri.6s. Alt alanda yeni bilgi ve prosedürler geliştirebilecek ve farklı uzmanlık alanlarındaki bilgileri bütünleştirebilecek araştırmalar ve/veya yenilikler için gerekli uzmanlaşmış problem çözme becerileri.7s.

Yetkinlik 7 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Temel alanla ilgili rutin işlerin yönetiminde sorumluluk alma, çalışma ve öğrenim etkinliklerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için sorumluluk alma. 6s. Alt alanla ilgili olarak, bireylerin veya grupların mesleki gelişiminin yönetiminde ve tasarımında sorumluluk alma.7s.

Bilgi 8 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Alt alanda konu-özelinde (subject specific) üretilmiş bilginin sınırlarını geliştiren veya genişleten, bu çerçevede gerekli olan ilgili diğer alt alanlardaki di-siplinler arası olgular, ilkeler, süreçler ve kavramları ileri düzeyde analiz ve değerlendirmeye imkân veren bilgi.8s. Bir çalışma veya öğrenme alt alanının sınırındaki en ileri seviyedeki bilgisi ve alanlar arasındaki arayüzdeki bilgi.8s.

Beceri 8 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Konu özelindeki özgün bilgi üretiminin, alt alanın diğer konularıyla göreli konumunu ve fonksiyonel ilişkisini kurabilme becerisi.8s. Konu özelindeki mevcut bilgi ve uygulama alanını yeniden tanımlayacak ve genişletecek düzeyde araştırma ve/veya yeniliklerdeki kritik sorunları çözebilmek ve mevcut bilgi veya mesleki pratiği yeniden tanımlamak ve genişletmek için gerekli, sentez ve değerlendirme dâhil en gelişmiş ve uzmanlaşmış, beceri ve teknikler.8s.

Yetkinlik 8 Uluslararası Temel alan ve alt alan Henüz ilan edilmedi Alt alanla ilgili çalışma ve öğrenim etkinliklerinin tasarım ve yönetiminde sorumluluk alma.8s. Alt alanın diğer konularıyla ilgili bilgi ve uygulama sınırlarını geliştirecek veya genişletecek beceri ve davranışı gösterme.8s. Alt alanda, araştırma dâhil olmak üzere çalışma veya öğrenme ortamlarının en uç noktasındaki yeni fikir veya süreçleri geliştirmede sağlam bir hâkimiyet, yenilikçilik, özerklik, bilimsel ve mesleki dürüstlük ve daimi bir bağlılık ortaya koyabilme.8s.

Bologna Sürecinde Program Çıktısı Hazırlama -Özet
1.İlk olarak, örnek program olarak dört yıllık iktisat bölümü örnek alındı. 2.İkinci olarak, eğitim (education), meslek (occupation) ve iş (job) sınıflaması bakımından uluslararası ve ulusal bakışaçısı incelendi. 3.Üçüncü olarak, program çıktıları yazılmadan önce, uluslararası (Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi 'AYÇ') ve ulusal düzeyde (Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi 'TYYÇ') ilan edilen yeterliliklere ilişkin çerçeveler incelendi. Her bir çerçevenin birbiriyle ilişkisi “bilgi, beceri ve yetkinlikler” bağlamında ele alındı. 4.Dördüncü olarak, paydaş görüşleri, daha ziyade istihdam edilebilirlik bağlamında değerlendirilecek şekilde dikkate alındı. Bu çerçevede İktisat Bölümü mezunlarının başlıca istihdam alanları kategorize edildi. 5.Beşinci olarak, iktisat bölümünün dahil olduğu uluslararası eğitim kategorisindeki “geniş alan”, “temel alan” ve “alt alan” dikkate alınarak önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora dereceleri için “alan yeterlilikleri” oluşturuldu.

Bologna Sürecinde Program Çıktısı Hazırlama-Özet
6.Altıncı olarak, program çıktısı yazma ve değerlendirme ölçütleri değerlendirildi. 7.Yedinci olarak, İktisat bölümünün amacı ve program çıktıları hazırlandı. İktisat programının program çıktıları ile alan yeterlilikleri matrisi oluşturuldu. 8.Sekizinci olarak, İktisat bölümünün ders müfredatı hazırlandı. Derslerle, program çıktıları matrisi oluşturuldu. 9.Dokuzuncu olarak, her bir dersin ders çıktıları (kazanımları) hazırlandı. Dersin öğrenme kazanımları ile program çıktıları matrisi oluşturuldu. 10.Onuncu olarak, örnek ders için AKTS hesaplandı. 11.Onbirinci olarak, kalite güvence mekanizmaları oluşturuldu.

SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞME VE KALİTE KÜLTÜRÜ
Ders Başarı Durumunun Değerlendirilmesi Dersin Genel Değerlendirilmesi Anketi Öğretim Elemanı Değerlendirilmesi Anketi Öğrenme Kazanımlarının Değerlendirilmesi Anketi AKTS Çalışma Yükü Değerlendirilmesi Anketi Destek Hizmetlerinin Değerlendirilmesi Anketi Çalışanların Memnuniyeti Anketi‏ Toplum Memnuniyeti Anketi Mezunlar Memnuniyeti Anketi

TEŞEKKÜR EDERİM Prof.Dr. Metin Toprak
TEŞEKKÜR EDERİM Prof.Dr. Metin Toprak

BOLOGNA UZMANLARI V. DÖNEM ULUSAL TAKIMI PROJESİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "BOLOGNA UZMANLARI V. DÖNEM ULUSAL TAKIMI PROJESİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

BOLOGNA UZMANLARI V. DÖNEM ULUSAL TAKIMI PROJESİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "BOLOGNA UZMANLARI V. DÖNEM ULUSAL TAKIMI PROJESİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim