Terim Araştırmaları Doç. Dr. Ender Ateşman.

... konulu sunumlar: "Terim Araştırmaları Doç. Dr. Ender Ateşman."— Sunum transkripti:

1 Terim Araştırmaları Doç. Dr. Ender Ateşman

2 Bu dersin konusu Neden terim araştırması? Terim araştırması
Genel ağda araştırma Terim çalışmalarında telif hakları

3 Neden terim araştırması?
terminolojik bilgilerin araştırılması terim çalışmasının en önemli aşamasıdır araştırma sonuçlarının niteliği kullanılan kaynakların niteliğine bağlıdır

4 Terim araştırması 1 basılı kaynaklar
özel alan metinleri / koşut metinler ansiklopediler, açıklamalı sözlükler terim sözlükleri, genel sözlükler terim veritabanları, terimlikler, diğer veritabanları

5 Terim araştırması 2 genel ağ (internet) Dikkat!
arama motorları belirtimler, tanımlar, görseller, kullanım ve yaygınlık belge veritabanları (örn.: EUR-Lex: terim sözlükleri, terimlikler, terim bankaları Dikkat! Genel ağda yer alan kaynakların bazıları niteliksiz olabilir.

6 Terim araştırması 3 kişisel görüşmeler
uzmanlar, odalar, üniversiteler, bilgi merkezleri

7 Ansiklopediler, açıklamalı sözlükler
tüm “evrene” ya da belirli bir özel alana ilişkin bilgilerin sistemli sunumu açık anlaşılır kavramlar hakkında bilgi abecesel sıralama (açıklamalı sözlükler), konuya göre sıralama

8 Sözlükler sözlükbilimsel birimler üzerine bilgi yazım kılavuzları
anlam köken çeviri yazım kılavuzları köken sözlükleri tek dilli ya da çok dilli sözlükler terim sözlükleri …

9 Koşut metinler orijinal metinler (çeviri olmamalı) aynı konuda
alan dilinin kültüre özgü özellikleri tam metin veritabanları (EUR-Lex) sözceler birleşimler bağlamlar birliktelikler

10 Artılar - eksiler her kaynağın artıları ve eksileri vardır, örneğin
sözlükler ve özel alan metinleri genellikle tek kişinin görüşlerini yansıtır özel komisyonlar ya da meslek kuruluşları tarafından hazırlanan sözlükler birçok uzmanın ortak görüşüdür terim sözlükleri güvenilirdir birçok alanda eksiktir güncel olmayabilir

11 Kaynaklara ilişkin genel kurallar
özel alan metinleri genel metinlere göre daha güvenilirdir tek dilli özel alan metinleri genellikle çok dilli metinlere göre daha güvenilirdir özel alan dergileri günlük ya da haftalık gazetelere göre daha güvenilirdir çalışılan alanı doğrudan ele alan metinler bu alanı yalnızca yan alan olarak ele alan metinlerden daha güvenilirdir ana dilde yazan yazarlar yabancı dilde yazan yazarlara göre daha güvenilirdir birden çok kaynakla desteklenen bilgiler daha güvenilirdir

12 İkincil bilgiler araştırmanın derinleştirilmesi sürekli eğitim
yöntemlerin (ve araçların) geliştirilmesi nasıl? literatür (kuramsal kitaplar, makaleler, sözlükler, standartlar) meslek kuruluşları, uzmanlar, üniversiteler sürekli eğitim amaçlı yazılar kongre bildirileri, terim veritabanlarıyla ilgili bilgiler

13 Genel ağda araştırma 1 metinler (ürün bilgileri, tam metin veritabanları) kavramların anlaşılması belirtimlerin kullanılması dilbilimi, kullanım düzeyi, kullanım bölgesi, standartlaşma durumu müşteri ya da ürün özellikleri görseller (resim, çizim, grafik, video vb.) ağ sayfalarında (ürün tanımları) görsel veritabanları (google görseller) kavramların anlaşılması ve belgelendirilmesi

14 Genel ağda araştırma 2 terimlikler (sözcük listeleri)
tek dilli, çok dilli sözlükler terimlerin anlaşılması erek dilde eşdeğerliklerin belirlenmesi kavramların ve belirtimlerin belgelendirilmesi

15 Genel ağdaki bilgilerin niteliği
Genel ağda yer alan bilgilerin niteliği aşağıdaki kurallara göre belirlenebilir: güvenilirlik yazarın ya da sitenin güvenilirliği doğruluk birden çok siteden kontrol uygunluk bilinen diğer bilgilerle tutarlılık, akla uygunluk yardım daha fazla bilgi istendiğinde site yöneticilerine erişilebilirlik

16 Arama motorları (uluslararası)
Google Yahoo AltaVista Bing Lycos Acoon metacrawler (üst arama motoru) scirus (bilimsel) HukukTurk (ücretli) CORDIS ( AB araştırma ve bilgilendirme hizmeti

17 Arama motorları (ulusal)
arabul arama hemenbul netbul rahatbul sayfabul sitebul tarabul tekbul turkarama turkmeta

18 Kapılar (portal) eğitim kurumları meslek kuruluşları bilgi merkezleri
özel terim ve sözlük siteleri EAFT ( TERMplus ( WebTerm ( dictionary.com yourdictionary.com thefreedictionary.com onelook.com linguee.com Vikiler (Vikipedi, Vikisözlük)

19 Sözlükler (Türkçe) sozluk.net dictionarist.com zargan.com
seslisozluk.com tureng.com cafeuni.com ekşisözlük uludağ sözlük tdk.gov.tr hazar.com fransizcasozluk.net

20 Nerede aranır? Neler aranır?
genel ağ sayfaları resimler görseller (youtube) tartışma grupları bloglar dizinler (dmoz.org) haberler nasıl? INTERNETTE ARAMA YÖNTEMLERİ

21 Arama sonuçlarının değerlendirilmesi
metin türü güncellik, yazar, açıklık kaynak izleme kullanılan dilin niteliği görsel profesyonellik uç görüşler birden çok site ile onaylama

22 Terim veritabanları IATE UNTERM (Birleşmiş Milletler) EuroTermBank
Termium IMF Leo European Academy Bozen/Bolzano (EURAC) Lexicool

23 Telif hakkı Telif hakkı herhangi bir bilgi veya düşünce ürününün kullanılması ve yayılması ile ilgili hakların, yasalarla belirli kişilere verilmesidir. Kısaca, orijinal bir yaratının kopyalanmasına veya kullanılmasına izin verme hakkıdır. Intellectual Property Rights ( helpdesk.org/)

24 Terim çalışmalarında telif hakkı
Terim uzmanı ya da kullanıcı olarak telif hakları telif hakkıyla korunan terim bankalarının geliştirilmesi telif haklarıyla korunan terim bankalarından yararlanılması

25 Telif hakları terimler ve birliktelikler telif haklarıyla korunmaz, “kamu malı”dır, ancak markalar ve hizmet işaretleri koruma altındadır.

26 telif haklarının düzenleniş biçimi ülkelere göre değişebilir
bilgiler koruma altında değildir, ancak basılı metinler telif hakkı altındadır alıntılar (tanımlarda, örneklerde, açıklamalarda kullanılan) kaynak göstermek suretiyle kullanılabilir görseller metinlerden daha sıkı korunmaktadır telif haklarının düzenleniş biçimi ülkelere göre değişebilir

27 Internette ücretsiz resimler
mage_resources arı

28 Korumalı malzemenin kullanımı
korumalı malzemeler aşağıdaki koşullarda izinsiz kullanılabilir alıntı özel amaçlarla eğitim ve araştırma kamu güvenliği idari ve hukuksal süreçlerde

29 Terim bankalarında telif hakkı
özel hazırlanan terim veritabanları ve terimlikler telif hakkı sözleşmeyle belirlenir çevirmenlerin terim çalışmaları çevirmenin mülkiyetindedir, çevirinin bir parçası değildir terim bankalarındaki verilerin gizliliği bilgilerin gizliliğine dikkat edilmelidir ortak çalışmalar özel sözleşmelerle belirlenmelidir