PROGRAM METNİ.

... konulu sunumlar: "PROGRAM METNİ."— Sunum transkripti:

1 PROGRAM METNİ

2 Televizyon program yapım sürecinde en önemli unsurlardan biri program metnidir. Bunun önde gelen nedeni bir televizyon metninin, programa ilişkin tüm görsel ve işitsel malzemeyi sistemli bir şekilde içermesi, böylelikle programcıya yapım sürecinde yol göstermesi, bir rehber işlevi görmesidir.

3 Ayrıca, program metni sonuçta ortaya çıkacak olan ürünün kağıt üzerine dökülmüş bir ön-biçimidir; bu özelliğiyle de programın neye benzeyeceği o programın metninden anlaşılabilir.

4 Her ne kadar televizyonun görsel bir araç olduğu öne sürülse bile, televizyon mesajının büyük bir bölümü izleyiciye sözle aktarılır. Program metni izleyiciye söylenecek sözleri de içeren bir belgedir.

5 Gerek biçim olarak, gerekse tür ve içerik olarak televizyon metinleri birbirlerinden farklılık gösterse bile, tümünün ortak özellikleri vardır: Bir televizyon program metni, o programın yapımı ve formatını belirler; programın içeriğini ortaya koyar ve yapıma ilişkin önemli bilgileri örgütler. Bir televizyon metni yapımcı için olmazsa olmaz ve çok yararlı bir belgedir.

6 Tüm bu özelliklerine ve gerekliliğine karşın bir televizyon programının metni televizyon iletişiminin amacı değil, sadece aracıdır. Yani yapımcının işi program metnini hazırladıktan ve bu metni programı gerçekleştirecek olan yönetmene teslim ettikten sonra bitmez. İşin asıl zor yanı bu aşamadan sonra başlamaktadır: programın amacını görsel ve işitsel olarak içerdiği düşünülen metnin yine bu amacı gerçekleştirecek bir program haline dönüştürülmesi gerekmektedir.

7 Radyo ve televizyonda programların süresi kısıtlı olduğu için etkili bir anlatım için gösterileceklerin belli bir zaman süresi içinde sığdırılması gerekmektedir. TV’de Programı doğrudan ilgilendirmeyen konular ve görüntüleri kullanmak hem ritmi yavaşlatır, seyirciyi konudan uzaklaştırır hem de amacımıza ulaşmamızı engeller.

8 Ayrıca televizyon programlar belli bir bütçe içinde gerçekleştirilmek zorunda olduğundan en ekonomik biçimde görüntüye aktarılabilecek bir metin olması tercih edilir.

9 Bir televizyon metnini geliştirmek ve öyküyü ilerletebilmek için dört temel araçtan yararlanılır.
Mekan: En uygun resmi verebilecek mekan tasarlanır. Anlatım: Resmin, mekanın içinde olanların tanımlanması. Diyalog: Resimde söylenenler. Sahne: Mekan, anlatım ve diyalogun birliğidir.

10 Program metni, programın içeriğini, formatını, yapım yaklaşımını ve üretim sürecini de belirler. Ekrana gelecek görüntünün ne olacağına karar verir. Neyin anlatılması gerektiği ve seyircinin üzerinde nasıl bir etki bırakılması gerektiğini belirler. Metinler programın türüne göre değişir. Haber bülteni, haber programı, belgeseller, eğlence programları vs.

11 Tv Metni Yapısı Televizyon Programları temel olarak 3 bölümden oluşur.
Açılış (tantım-başlık) Ana gövde (giriş-gelişme-sonuç) Kapanış Programın tanıtımını yapmak ve izleyicinin dikkatini çekmek amacıyla, programın açılışının etkili bir şekilde olması gerekir. İzleyici bir önceki program bittikten sonra kanal değiştirebilir veya devam edebilir. İlgisini çekmezse izlemeyi bırakır. Örneğin, eğlence programları canlı, eğlenceli, dinamik açılmalıdır.

12 Genelde iki türlü açılış kullanılmaktadır.
Tanıtıcı Açılış: Jenerik ile. Soğuk Açılış: Genellikle drama yapımlarında kullanılır. Dramanın içinde yer alan en doruk noktası verilir ve jenerik sonra gelir. Veya hikayenin başlangıcı merak uyandıracak şekilde verilir ve ardından jenerik gelir ve olaylar devam eder.

13 GÖVDE Programın asıl kısmını oluşturur. Asıl söylenmek istenen mesaj verilir, etraflıca işlenir. Giriş gelişme sonuç bölümleri vardır. Dramalarda bu sıralama değişebilir. Birlik: Programın bütünlüğü içinde yeri olmayan gereksiz unsurların olmaması gerekir. Herşey mantıksal bir ilişki içinde olmalıdır. Televizyon programlarının belli bir birlik içinde bulunması ve görsel zenginliğin gözetilmiş olması önemlidir.

14 Akıcılık: Uzun konuşmalar kullanılmamalı
Akıcılık: Uzun konuşmalar kullanılmamalı. Uzun ağır ezgilerden kaçınılmalı. Doruk nokta: Dramalarda doruk nokta oyunun en çatışmalı, en gerilimli, en merak edilen noktasıdır. Bu noktadan sonra çatışma çözüme kavuşturulur. Eğlence programlarında en popüler şarkıcının ekrana geldiği andır.

15 Çeşitlilik: Bir programın sıkıcı olmaması, ilgiyi canlı tutmak için programın belli bir tema içinde çeşitli konular ya da olaylar anlatı yapısını zenginleştirir. Eğlence programındaki skeçler gibi…Haber bültenlerinde son haberlerin yumuşak haberlerden verilmesi gibi… Ayrıca konuyla ilgili grafikler ve animasyonlar da çeşitliliği arttırır. Kapanış: Programın kapanışı doruk noktasından hemen sonra olması daha iyi olur. Çünkü doruk noktadan sonra izleyici başka kanala geçebilir.

16 TELEVİZYON METİNLERİNİN ÖZELLİKLERİ
I. Televizyon görsel bir araçtır. Yazılı bir belge ile görsel özellik, bir anlamda birbirleriyle uyuşmaz görünebilir. Sonuç olarak yazı okunmak içindir ve sözcüklere, söze yaslanır. Ne var ki, televizyon yazarı sözcüklerle olduğu kadar görüntülerle de çalıştığını bilmelidir.

17 Televizyon yazarlığı zanaatının esası, sözcüklerle görüntüleri birleştirmenin en uygun yolunu anlamak ve bir programın mesajını ne zaman sözcüklerle, ne zaman görüntülerle aktaracağını bilmektir. Bazen görüntüler tek başına ya da uygun ses etkileri ve müzikle birlikte mesajı iletebilir; bu durumda söze çok az gerek duyulur. Yazar bunu kavramadığı takdirde metni sözle dolduracak, görsel etkisi çok güçlü olabilecek bir programı söze boğarak mesajı zayıflatacaktır.

18 II. Televizyon program metni okunmak için değil işitilmek için yazılır.
İzleyici bir televizyon metnini hiçbir zaman okumayacak, sadece metindeki sözleri okuyan birilerini dinleyecektir. Dolayısıyla okunduğunda insana çok hoş gelen bir metin dinlendiği zaman aynı etkiyi yaratmayabilir. Bu nedenle, yazarın televizyon için bir metin yazdığında, yazdıklarını yüksek sesle okuyarak denetlemesi yararlı olur.

19 Bir televizyon metninde cümlelerin yalın, dolaysız biçimde kurulmasına, dolambaçlı anlatımlardan uzak durmaya çalışmak gerekir. Karmaşık bir cümle yapısı hem metni seslendirecek oyuncu ya da sunucu için okuma zorluğuna neden olur, hem de izleyicinin söylenmek istenen şeyi kavraması güçleşir. Resmi, yapmacık ifadeler kulağa pek doğal gelmeyeceği için televizyon metni yazarken rahat ve resmi olmayan bir üslubun benimsenmesi doğru olacaktır.

20 III. Hedef kitlenin özelliği çok önemlidir
Program metninin hazırlanması için gerekli fikri formüle etme, araştırmayı yönetme ve yönlendirme, malzemeyi toparlama görevi omuzlarında olan yapımcının metni bizzat yazması gerekmez. Genellikle başarılı yapımcıların iyi birer metin yazarı oldukları da iddia edilmekle birlikte, bu iki iş arasında, başarı bakımından doğru orantılı bir ilişki saptanmış değildir. Ancak bütün yapımcılar televizyon metinlerini değerlendirebilecek, gerekli düzeltme ve yeniden düzenlemeleri yapabilecek bilgiye sahip olmalıdır.

21 Bunu yapabilmek için de, hem deneyim, hem de program metni yazarlığına aşinalık gerekir. Televizyon programlarının yapım tekniklerine ve türlerine bağlı olarak metin formatları da değişir. Bazı programlar ayrıntılı bir metin gerektirirken, bazıları kısmen ayrıntılı, kısmen de özetleyici olan bir metinle gerçekleştirilebilirler. Bazı programların yapımında özet bir metin yeterliyken, bazı programlarda sadece bir program akışı yeterlidir.

22 Ayrıntılı bir program metni
Programda söylenecek tüm sözleri, ayrıntılı ses ve görüntü yönergeleriyle birlikte içerir. Bütün drama programları, haber bültenleri, eğitim programları ve bazı belgesel yapımlar ayrıntılı bir metinle gerçekleştirilirler.

23 Özet Metin. Bazı televizyon programları ayrıntılı bir metne uygun değildirler. Spor karşılaşmaları ve canlı yayınlar metinle ayrıntılandırılamayacak bir çok önceden kestirilemeyen olay içerirler. Söyleşi programları (Talk Show), mülakatlar kelimesi kelimesine önceden metinleştirilemezler. Bu programlar için ayrıntılı metin hazırlanması mümkün olmasa da, programın iskeletini oluşturacak bir metin yapımcıya kolaylık sağlar.

24 Böyle bir metin sayesinde yapım ekibi kendilerinden neler beklendiğini önceden görebilir ve programın dağınık, rastgele ve kopuk unsurlardan oluşması; amatörce yapılan hatalarla dolu olması önlenir.

25 Özet bir metinde programda söylenecek sözlerin neler olacağı belirtilir ama bu sözler ayrıntısıyla kağıda dökülmez. Buna karşılık programın bazı bölümleri, örneğin sunucunun açılış ve kapanıştaki sözleri vb. ayrıntısıyla yazılır. Bir karşılıklı konuşmada konuşanların nelerden söz edecekleri, bir sunucunun kameraya neler söyleyeceği denetlenebilir yerlerde ayrıntısıyla, denetlenemeyen durumlarda ise kaim çizgileriyle ifade edilir.

26 Bu metin türü mülakatlarda, eğlence programlarında ve büyük miktarda doğaçlama konuşmalara ve tartışmalara dayalı programlarda kullanılır.

27 Program akış planı Bir programın sadece belli parçalarını programın sunuş düzenine uygun biçimde sıralayan bir metindir. Bu metinde ayrıca aksiyonun yer aldığı başlıca dekor alanları, bölümlerin süreleri, bölümlerin gerçek saate göre başlama ve bitiş zamanları, bölümlerin kaynakları (örneğin stüdyo, film, gibi) belirtilir.

28 Böylelikle, konuşma ve sözler yer almasa da bu metin sayesinde yönetmen ve programda yer alan sunucu ve konuklar ya da programın yapım ekibi süreleri ve program bölümlerinin dizilişi hakkında önceden bir bilgi sahibi olurlar. Program akışı, kameranın göstereceği şeylerin neler olduğunu sıralayan ve kabaca neler söyleneceğini belirten bir metindir.

29 TELEVİZYON METİN FORMATLARI
Televizyon program metinlerinde iki farklı tür format düzeni kullanılır. Bunların ilki, çift sütunlu sayfa düzeni, diğeri ise dramatik senaryo, ya da film-tarzı metin düzenidir.

30 a. Çift sütunlu sayfa düzeni
Televizyon programlarında aynı anda hem görüntü, hem de ses unsurları kullanıldığı için, biri görüntü unsurlarını, diğeri de ses unsurlarını içeren çift sütunlu sayfa formatı en yaygın metin biçimidir

31 Bu formatta sayfanın solundaki "GORUNTU", sağındaki ise "SES" sütunudur. Programda sesle ilgili tüm unsurlar ses sütununa, tüm görsel unsurlar da görüntü sütununa yazılır. Bu kuralın bir istisnası, oyuncu ya da sunucuların ekran hareketlerini belirten yönergelerin genellikle SES kısmına yazılmasıdır. Bunun nedeni, ekrana çıkan kişilerin GÖRÜNTÜ talimatlarına pek dikkat etmeyip, daha çok söyleyecekleri sözlerin bulunduğu sütun üzerinde dikkatlerini yoğunlaştırmalarıdır.

32

33 b. Dramatik Senaryo ya da Film-Tarzı Metin
Esas olarak sinemada kullanılan bu metin formatı televizyonda özellikle dramatik yapımların (şayet film tarzı gerçekleştiriliyorsa) da yaygın senaryo formatıdır. Bu tür metinlerde karakterler, mekanlar, kostümler ve benzeri yapım unsurları senaryonun başında, ayrı bir sayfada betimlenir. Bu bilgiler metnin içine sokulmaz. Dizilerde bu bilgilerin çoğu yapım ekibince birkaç bölümden soma iyice bilineceği için, bunların her bölüme ait senaryoda yinelenmesi gerekmeyebilir.

34