ÖZEL E Ğİ T İ M FARKINDALIK SEM İ NER İ NE HOŞGELD İ N İ Z E Ğİ T İ M HAKKI *Yasal Düzenlemeler *Evrensel Tasarım İ lkeleri *Bütünleştirmenin İ lkeleri,

... konulu sunumlar: "ÖZEL E Ğİ T İ M FARKINDALIK SEM İ NER İ NE HOŞGELD İ N İ Z E Ğİ T İ M HAKKI *Yasal Düzenlemeler *Evrensel Tasarım İ lkeleri *Bütünleştirmenin İ lkeleri,"— Sunum transkripti:

1 ÖZEL E Ğİ T İ M FARKINDALIK SEM İ NER İ NE HOŞGELD İ N İ Z E Ğİ T İ M HAKKI *Yasal Düzenlemeler *Evrensel Tasarım İ lkeleri *Bütünleştirmenin İ lkeleri, Yararları, Uygulama Örnekleri

2 Bütünleştirmeye Temel Teşkil Eden yasal Düzenlemelerin Listesi *Ulusal Yasal Düzenlemeler *Uluslararası Yasal Düzenlemeler E ğ itim herkesin hakkıdır.Engelinden dolayı hiç kimsenin e ğ itim-ö ğ retim hakkı engellenemez. Özel gereksinimi ve/veya engeli olan ve olmayan tüm çocuklar e ğ itim hakkından yararlanma özgürlü ğ üne sahiptir. Tüm çocuklar akranları ile aynı ortamda sürekli bir e ğ itimden yararlanmalıdır. Devletler, sa ğ lıklı ve güvenli bir ö ğ renme ortamı sa ğ layarak özel gereksinimli çocukların e ğ itime erişimlerinde fırsat eşitli ğ ini içeren uygulamaları yaşama geçirmekle sorumludurlar.

3 ULUSAL YASAL DÜZENLEMELER TC Anayasası 222 Sayılı E ğ itim Kanunu 1739 Sayılı Milli E ğ itim Temel Kanunu 5378 Sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve K.H.K. De ğ işiklik Yapılması Hakkında Kanun 573 Sayılı Özel E ğ itim Hakkında K.H.K. Özel E ğ itim Hizmetleri Yönetmeli ğ i Özel E ğ itim Kurumları Yönetm eli ğ i

4 ULUSLARARASI YASAL DÜZENLEMELER 1948- İ nsan Hakları Evrensel Bildirgesi 1952- Avrupa İ nsan Hakları Sözleşmesi 1960- UNESCO E ğ itimde Ayrımcılı ğ a Karşı Sözleşme 1966- BM Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi 1971- BM Zihinsel Engelli Bireylerin Hakları Bildirisi 1975- BM Özürlü Hakları Bildirgesi 1981- UNESCO Malaga E ğ itim, Önleme ve Katılım Faaliyetleri Dünya Konferansı ve Sundberg Bildirgesi 1982- BM Engelliler İ çin Dünya Eylem Programı 1982- Engelliler İ çin Dünya Eylem Sözleşmesi 1989- Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 1990- Herkes İ çin E ğ itim Dünya Konferansı 1993- BM Engelliler İ çin Fırsat Eşitli ğ i Standart Kurallar 1994- UNESCO Salamanca Bildirgesi 1996- BM Özürlülük Strateji Belgesi 2000- Engelliler İ çin Engelsiz Avrupa Tebli ğ i 2000- Dünya E ğ itim Forumu 2003- BM Özürlülük İ çin Fırsat Eşitli ğ i 2006- BM Engellilerin Haklarına İ lişkin Sözleşme 2004-2010 Avrupa Komisyonu Özürlülük Eylem Planı 2006-2015 Avrupa Konseyi Özürlüler Eylem Planı 2010-2020 Avrupa Birli ğ i Özürlülük Stratejisi

5 TC Anayasası Madde 42 “… Devlet, durumları sebebiyle özel e ğ itime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır.” 1739 Sayılı Milli E ğ itim Temel Kanunu Madde -7 “E ğ itim Hakkı” - “ İ lkö ğ retim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır.” Madde -8 “Fırsat ve İ mkân Eşitli ğ i” - ”Özel e ğ itime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır.” 5378 Sayılı Özürlüler Ve Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde De ğ işiklik Yapılması Hakkında Kanun Madde 15- “Hiçbir gerekçeyle özürlülerin e ğ itim alması engellenemez. Özürlü çocuklara, gençlere ve yetişkinlere özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak bütünleştirilmiş ortamlarda ve özürlü olmayanlarla eşit e ğ itim imkânı sa ğ lanır.” 573 Sayılı Özel E ğ itim Hakkında K.H.K. Madde 24- ‘’Resmî ve özel okul öncesi, ilkö ğ retim ve orta ö ğ retim okulları ile yaygın e ğ itim kurumları; kendi çevrelerindeki özel e ğ itime ihtiyacı olan bireylere özel e ğ itim hizmetleri sa ğ lamakla yükümlüdü r’’

6 Sınıfınızda özel gereksinimi ve/veya engeli olan bir ö ğ renciniz var; Ö ğ rencinizin e ğ itim-ö ğ retimi ile ilgili olarak yasal düzenlemeleri biliyor musunuz? Ö ğ renciniz ve velisi haklarını biliyor mu? Bu hakları ö ğ renmek için neler yapıyorsunuz? (bireysel olarak/e ğ itim kurumu olarak) Bu hakları ö ğ retmek için neler yapıyorsunuz? (bireysel olarak/e ğ itim kurumu olarak)

7 EVRENSEL TASARIM: Herhangi bir şey, bir araç tasarlanırken belirli bir ihtiyaca cevap verebilmesi amacıyla tasarlanır. E ğ er herkesin ihtiyacına cevap verebiliyorsa bu tasarıma Evrensel Tasarım denir. Evrensel Tasarım, herkes tarafından kullanılabilen, ürünlerin, mekân ve çevrenin tasarımıdır. Hiçbir ayrımcılı ğ a izin vermeden, toplumun mümkün oldu ğ unca ço ğ unlu ğ unun kullanımını benimseyen bir tasarım anlayışıdır.

8 EVRENSEL TASARIMIN İ LKELER İ 1. Eşit Kullanım: Farklı yetenekleri ve özellikleri olan tüm kullanıcılar için aynı kullanım olasılı ğ ı sa ğ lanmalıdır. 2. Kullanımda Esneklik: Tasarım, bireysel tercihler ve yeteneklere (örn. sa ğ /sol el kullanımı) göre seçenekler içermeli, seçenekler kullanıcılar için uyarlamaları içermelidir. 3. Basit ve Sezgisel Kullanım: Tasarım, kullanıcının deneyimine, bilgisine, dil yeteneklerine ve mevcut dikkat düzeyine ba ğ lı olmadan, kolay anlaşılabilir olmalı, geniş bir alana uyumlu olmalıdır. 4. Algılanabilir Bilgi: Bilgi çevrenin şartlarından ve kullanıcının algılama yeteneklerinden etkilenmeyecek şekilde verilebilmeli, görsel, sözel, grafiksel, dokunsal vb. şekillerde sunulmalıdır. 5. Hata Toleransı: Tasarım, tehlike arz edebilecek durumları dikkate alarak do ğ abilecek kötü sonuçları en aza indirmelidir. 6. Asgari Fiziksel Çaba: Tasarım ürünleri ve mekânlar asgari güçle efektif olarak ve konforlu şekilde kullanılabilmeli ve mekân-çevrelere asgari güç harcanarak konforlu şekilde erişilebilir olmalıdır. 7. Yaklaşım ve Kullanım için Boyut ve Mekan: Her türlü kullanıcının vücut boyutu, duruş şekli ve hareketlilik özelliklerine uyum gösterecek yaklaşım, erişim ve kullanım boyut ve alanı sa ğ lanmalıdır.

9

10 BÜTÜNLEŞT İ RME Bütünleştirme Nedir? Neden Bütünleştirme? Bütünleştirmenin İ lkeleri Bütünleştirme Kimleri Kapsar? Bütünleştirmenin Yararları Bütünleştirme Uygulmalarında İ yi Örnekler Bütünleştirme Uygulamalarında Görev ve Sorumluluklar

11 BÜTÜNLEŞT İ RME NED İ R? Bütünleştirme, her birey için bireysel farklılıkları ne olursa olsun, sosyal, kültürel, e ğ itimsel, yaşamsal aktivite ve fırsatlardan tüm toplum üyelerinin eşit düzeyde yararlanmasını öngören bir üst kavram olup, içerik olarak çok boyutlu ele alınması gerekmektedi r.

12 Örne ğ in; Herkes için kabul görme, saygı ve hoşgörü, Toplum içinde bir bütünlük, fırsat eşitli ğ i, İ şbirli ğ i, Farklılıkların daha fazla tanınması, farklılıkları anlamaya çalışma ve farklılıklara uyum sa ğ lama, toleransın artması, Tüm alanlarda olanaklara kolayca ulaşılabilirlik, e ğ itime ve topluma daha fazla katılım, Herkes için rahat, güvenli sosyal çevreler, Tam katılımı kolaylaştırıcı, her şeyi kapsayıcı de ğ işim ve de ğ işiklikler, Her çocu ğ un bireysel özellikleri ve ihtiyaçlarını dikkate alan e ğ itim–ö ğ retim planlaması, ö ğ retim programları ve materyallerinin oluşturulması/uyarlanması, e ğ itim ortamlarının düzenlenmesi ve uygun e ğ itim ortamlarında e ğ itim olanaklarına erişimde toplumun tüm bireyleri ile eşit düzeyde erişim fırsatlar sunulması gibi pek çok alan bütünleştirmenin kavramı içinde yer bulmaktadır.

13 Bütünleştirmenin İ lkeleri Ö ğ renciye yönelik düzenlemeler onu ayrıştırmadan yapılmalı, Bütün çocuklara dönüşümlü olarak iyi oldu ğ u yönünü ifade etme ve kullanma fırsatı verilmeli, Yapılan uyarlamalar tüm ö ğ rencilerin ihtiyacına yönelik olmalı, bireysel farklılıkları dikkate alınarak yapılan uyarlamaların sadece belli bir ö ğ renci için de ğ il Evrensel Tasarım İ lkelerini dikkate alarak daha çok kişiye hitap etmesi sa ğ lanmalı, Sistem içi ve sistemler arası işbirli ğ i yapılmalı, Güncel teknoloji etkin bir şekilde kullanılmalı, Bütünleştirme sadece fiziksel ba ğ lamda düşünülmemeli, bilişsel, sosyal, duyuşsal, e ğ itim uygulamaları bakımından da gerçekleştirilmelidir

14 “Engelsiz Okul Modeli” bütünleştirme için kilit bir model olup, e ğ itimde etkin bütünleştirme için belli aralıklarla çocu ğ un gelişimi, fiziksel ortam, e ğ itim uygulamaları, e ğ itim ö ğ retim yöntem ve materyalleri vb. bileşenlerin de ğ erlendirilerek gerekli de ğ işiklik ve düzenlemeleri yapan, kendini de ğ erlendirip yenileyen ve süreklili ğ i olan bir sistemi tanımlamaktadır.

15 BÜTÜNLEŞT İ RMEN İ N YARARLARI(Özel gereksinimli ve/veya engeli olan çocuklar açısından) Kendine güvenir. Cesareti artar. Sorumluluk alma bilinci de ğ işir. Sosyal uyum ve akademik başarısı artar. Olumsuz tutum ve davranışları azalırken olumlu tutum ve davranışları artar. Topluma kabulü artar. Etkin sosyal iletişim, etkin katılım, işbirli ğ i ve toplumsal yaşam ve uyum becerileri kazanırlar. Farklı özellikleri olan bireyleri tanıma olanakları artar. Ortak yaşam alanlarında birlikte yaşamayı ö ğ renirler

16 Normal gelişim gösteren akranlar açısından Özel gereksinimi ve/veya engeli olan akranlarına karşı; Ön yargıları azalır. Hoşgörü gösterirler. İ htiyacı olanlara yardımcı olurlar. Ortak yaşam alanlarında birlikte yaşamayı ö ğ renirler Farklı özellikleri olan bireyleri tanıma olanakları artar. Koşulsuz kabule uygun davranış gösterirler

17 Ö ğ retmenler açısından Özel gereksinimi olan ve/veya engeli olan çocuklara ve ailelerine nasıl yaklaşaca ğ ını bilir, işbirli ğ i yapar, ailelerin e ğ itime etkin katılımı için gerekli düzenlemeleri yapar. Sınıf ortamını ve ö ğ retim programını sınıftaki çocukların gereksinimine göre düzenler, uygular, de ğ erlendirir ve gerekli güncellemeleri yapar. Sürekli mesleki gelişim için gerekli girişimlerde bulunur, e ğ itim alır, sınıfında araştırmalarda bulunur.

18 Tüm aileler açısından E ğ itime aktif olarak katılırlar. Çocuklarına nasıl yardımcı olacakları konusunda yeni yöntemler ö ğ renirler. Di ğ er ailelerle iletişime geçerek deneyimlerini, bilgilerini paylaşma olana ğ ı bulurlar. Yasal hak ve sorumluluklarını ö ğ renirler.

19

20 Tutum; kişinin olaylar, olgular ve nesneler hakkındaki duygu, düşünce ve davranışıdır. Şimdi düşünelim ve kendimize şöyle bir soru soralım; Öğretmen olarak olumsuz ön yargılarımızın ne kadar farkındayız? Olumsuz ön yargılarımızı davranışa dönüştürüyor muyuz? Beklenti, bireyden belli koşullar, durumlar ve olanaklar sa ğ landı ğ ında göstermesini bekledi ğ imiz davranışlardır Ö ğ retmenin beklentisi yalnızca bireylerin e ğ itim yaşantısına ilişkin beklentisiyle sınırlandırılamaz. Ö ğ retmenler aynı zamanda ö ğ renciler hakkında yargıda bulunabilirler.

21 BÜTÜNLEŞT İ RMEYE YÖNEL İ K TUTUMLAR Okulda herkes bütünleştirmeyle ilgili olumlu duygular besledi ğ i sürece bütünleştirmenin başarılı olma olasılı ğ ı artacaktır. Olumlu tutum yalnızca ö ğ retmenler tarafından de ğ il, di ğ er ö ğ renciler, ebeveynler ve okul personeli tarafından da gösterilmelidir. Okul yönetiminin bütünleştirme uygulamalarını destekleyici bir tutum içinde olması sürecin etkilili ğ ini artıran en önemli faktörlerdendir. Sınıflar sosyal ve psikolojik ö ğ renme ortamlarıdır. Sınıflarda ilgi, yetenek ve bireysel Farklılıkları olan çocuklar bulunur. E ğ itim ve ö ğ retim sürecinde ö ğ retmenin bu bireysel farklılıkları ve ö ğ renme İ htiyaçlarını göz önünde bulundurması gereklidir.

22 Ö ğ retmenlerin özel gereksinimi ve/veya engeli olan ö ğ rencilere yönelik tutumlarını; Ö ğ retmenin yaşı, Tecrübesi, Sınıfın düzeyi, Özel gereksinimli çocu ğ un yetersizlik türü, Yetersizli ğ in derecesi Ö ğ rencinin ailesinin işbirli ğ i Ö ğ retmenin okul yönetiminden, personelinden ve ailelerden almış oldu ğ u destek miktarı etkilemektedir

23 Aşa ğ ıda belirtilen çalışmalar ö ğ retmene bu konuda yardımcı olacaktır: Ö ğ retmen ö ğ renciyle ilgili do ğ ru bilgilere ulaşır (Aile ile görüşerek ö ğ rencinin hikâyesini ö ğ renme, varsa doktorundan, rehberlik araştırma merkezinden, rehber ö ğ retmenden bilgi alma). Ö ğ rencinin özel gereksinimi/engeli ile ilgili bilgi edinir. Ö ğ rencinin güçlü ve zayıf oldu ğ u alanları belirler. Ö ğ retmen ö ğ renci ile ilgili gerçekçi beklentiler oluşturur. Bu bilgiler do ğ rultusunda ö ğ retim sürecini planlar, gerekli düzenlemeleri yapar. (sınıf düzenlemesi, materyal hazırlanması, yöntem ve teknik belirleme vs.) Ö ğ rencinin ö ğ renme sürecine aktif katılmalarını sa ğ lar. Ö ğ retmen sınıfındaki di ğ er ö ğ rencileri, sınıfaYeter- sizli ğ i olan bir ö ğ rencinin katılaca ğ ı fikrine hazırlar.

24 OLUMLU TUTUM ÖRNEKLER İ

25 Çocuklar sabah okula geldiklerinde ö ğ retmen onlara günaydın diyerek gülümsedi. Ö ğ retmen Merve’nin tekerlekli sandalyesini sürmesi için Ali’den yardım istedi. Ali de “tabi ki ö ğ retmenim yardım ederim” dedi. Merve Ali’ye teşekkür etti. Di ğ er çocuklarda Merve’ye hadi hep birlikte oyun oynayalım dediler. Merve de gülümseyerek hadi o zaman ne duruyoruz dedi.

26 Ö ğ retmen hikâye saatinde öykü okudu. Çocuklar hikâyeyi dikkatlice dinlediler.

27 Ö ğ retmen çocukları okulun yakınındaki bir parka götürdü. Sınıftaki di ğ er çocuklar Merve ve Ali’ye yardım ederek onları salıncakta salladılar. Sıra ile kaydıraktan kaydılar. Tüm çocuklar çok mutlu oldu.

28 Çocukların oldu ğ u parka Bertan ve Batuhan ’da geldi. Parktaki di ğ er çocuklar onlara hoş geldiniz dediler.

29 Sonra hep birlikte el ele tutuşarak Kutu kutu pense oyununu oynadılar.

30 Çocuklar selam verip Birbirimizi Sevelim dedi.

31 D İĞ ER A İ LELER İ N TUTUMU Özel gereksinimli çocukların kendi çocuklarıyla aynı ortamda ders görmesinden endişelenen aileler genelde, çocuklarının di ğ er çocuktan olumsuz davranışlar ö ğ renece ğ ini ya da fiziksel olarak zarar görece ğ ini, aynı zamanda da çocuklarının akademik başarısının düşece ğ ini düşünürler. Okul yönetimi ve rehberlik servisi ile işbirli ğ i yapılarak olumlu tutum geliştirilmesi sa ğ lanabilir.(toplantı, aile-çocuk etkinlikleri düzenleme vb..) Di ğ er velilerle sınıfta, özel gereksinimi olan bir ö ğ rencinin olmasının kendi çocuklarına nasıl bir katkı sa ğ layaca ğ ı paylaşılabilir.

32 ÖRNEK Ö ğ renci ailelerinde engellilik hakkında farkındalık sa ğ lamak amacı ile “Farkında mıyız? Farkında mısınız? Farkındalar mı?” adlı etkinlik uygulanmıştır. Özel gereksinimli ve/veya engelli bireylerle ilgili olarak daha önceden hazırlanmış olan “karikatür etkinlik sayfası” ailelere gönderildi. Ailelerin etkinlik sayfasının üzerindeki karikatürleri inceleyip karikatürlerin altındaki boşluklara düşüncelerini yazarak göndermeleri istendi. Ailelerden gelen veriler pilav şenli ğ inde sergilendi.

33

34 Sınıfımdaki Özel Gereksinimli ve/veya Engeli olan Ö ğ rencimle Yapılacak Çalışmalara Nasıl Başlamalıyım? ºº Öz de ğ erlendirmemi yaptım. (mesleki gereksinimleri) ºº Çocuklarımı tanıdım. ºº Okulumu tanıdım. ºº Çevremi tanıdım. ºº Sorunları belirledim. ºº İ htiyaçları belirledim. ºº Yardım alabilece ğ im yerleri/kişileri belirledim. ºº Planlamamı yaptım (Ö ğ retim sürecinde e ğ itimin paydaşları ve toplumun di ğ er üyeleri ile birlikte nasıl çalışırım?) ºº Artık iletişime geçebilirim.

35 TEŞEKKÜRLER FETHİ ERZURUMLUOĞLU