SOSYAL SİSTEM OLARAK OKUL ve ÇEVRE

... konulu sunumlar: "SOSYAL SİSTEM OLARAK OKUL ve ÇEVRE"— Sunum transkripti:

1 SOSYAL SİSTEM OLARAK OKUL ve ÇEVRE

2 OKULUN TANIMI 1.Türlü bilgi, beceri ve alışkanlıkların belli amaçlara göre düzenli bir biçimde öğretildiği ve kazandırıldığı eğitim kurumu. 2. Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerden oluşan eğitim topluluğu.

3 SİSTEM Sistem, birbirini düzenli biçimde etkileyen, birbirine dayalı öğelerden oluşan bir bütündür.Sistemin değişkenlerinden birinde olan bir değişme tüm sistemi etkiler. Örgütsel açıdan sistem ise, çevresindeki sistemlerden girdiler alan, onlara çıktılar vererek hizmet eden birbirine bağımlı alt sistemlerden oluşan, çevre sistemleriyle sınırlanmış bulunan bir bütündür.

4 SOSYAL SİSTEMLER Sosyal bir sistem sınırlı bir çevre dahilinde birbirleriyle karşılıklı etkileşim içinde bulunan iki veya daha fazla kişinin veya grupların belirli amaçları ve görevleri gerçekleştirmek amacıyla oluşturdukları İlişkiler bütünüdür. Sosyal sistemler, insanlardan ve insanlar arası etkileşimlerden oluşur. İnsanların oluşturduğu hastane, fabrika, okul gibi örgütler birer toplumsal sistemdir.

5 Sosyal Sistemlerin Özellikleri
Sosyal sistemler insanlardan ve rollerden meydana gelir. Sosyal sistemler yapılandırılmıştır. Sosyal sistemler kural koyucudur. Sosyal sistemlerin yaptırımı vardır. Sosyal sistemler aynı zamanda açık sistemlerdir. Sosyal sistemler görecelidir.

6 Sosyal sistemler, sosyolojide toplumların sürekliliğini sağlayan sistemler olarak kabul edildiğinden, toplumda denge ve istikrar unsuru şeklinde değerlendirilir.

7 SOSYAL BİR SİSTEM OLARAK OKUL
Okulun sosyal bir sistem oluşu, onun kendine özgü bir kültürü olmasından dolayıdır. Okul kültürünü ilk kez eğitim sosyologlarından W. Waller incelemiştir. Ona göre okul, şu özelliklere sahiptir: Okulun belli bir nüfusu vardır; okul nüfusu istikrarlı ve tekdüzedir. Öğrenciler çeşitli sosyal sınıf ya da etnik gruplardan gelmekte iseler de belirli bir okulda toplandıkları zaman tekdüze bir grup olmaktadırlar. Açıkça ifade edilmiş siyasal bir yapısı (otorite) vardır; okul bu özelliğinden dolayı otokratik görünümlüdür. Otorite, okulun yetişkin personelince sağlanır. Bu otorite, okul yöneticilerini ve öğretmenleri her türlü tehlikelere karşı korur. Otorite denetim yoluyla sürdürülür. Bu denetimler; Kurumsal (Bakanlık ya da devletin denetimi) Eylemsel (Okul yöneticilerince okul olaylarının denetimi) Öğrencilerin denetimi.

8 OKUL KÜLTÜRÜ Okul, kendine özgü bir kültüre sahiptir. Okul kültürü biçimsellik, bürokratlaşma ve öğrenci etkileşimi olarak ele alınabilir; Biçimsellik: Okul eğitim biçimi formal ve organize edilmiştir. Belli bir hedefe dönüktür. Okulda, öğrenci, öğretmen, yönetici ve diğer personelin okul içinde ayrı ayrı yerleri, araçları, odaları vardır. Ancak okullar, sadece formal (şeklî) değil, aynı zamanda informal (şekli olmayan) bir yapıya ve eğitime de sahiptirler. Örneğin okul dışı faaliyetler, sportif etkinlikler, akran kültürü ve kısmen öğrenci öğretmen ilişkileri informal özelliklerdendir. Okulun yapısı, amaçları, formal yanını; atmosferi, klikler, ganglar (çeteler) ve çatışmalar okulun informal yanını gösteren örneklerdir.

9 Bürokratlaşma: Bürokrasi, sistematik olarak koordine edilmiş geniş çaptaki yönetimsel görevlerden oluşan, çok sayıda bireylerin çalıştığı bir teşkilatlanma türü olarak tanımlanmaktadır. Bürokratlaşma, otoritenin merkezileşmesi ve iş usullerinin standardize olmasını içerir. Okul nüfusunun sürekli olarak artışı ve ekonominin gelişmesi, bürokrasiyi, bütün ülkelerdeki okul sisteminin bir özelliği durumuna getirmiştir. Bürokratlaşma bazı olumsuzlukları da beraberinde getirmektedir. Örneğin; klişeleşme, tekdüze olma, atalet (durgunluk) bunlardan bazılarıdır. Okul ortamında kıdem, başarıdan önemli olmakta, amaçlar yerini araçlara terk etmekte ve kurum içi çatışmalar ve klikleşmeler ortaya çıkabilmektedir.

10 Öğrenci etkileşimi: Okulda ve sınıfta öğrenci etkileşimi çeşitli biçimlerde görülebilmektedir. Bir okulda öğrenciler arasında daima informal bir sosyal hiyerarşi sistemi vardır. Öğrenciler arasındaki bu hiyerarşiyi tayin eden etmenleri şöylece sıralayabiliriz: Sosyal sınıf farklılıkları öğrenciler arasında az ya da çok bir saygınlık sistemi oluşmasına neden olabilir. Atletik yeteneğe sahip olma. Fiziksel çekiciliğe sahip olma. Okul dışı faaliyetlere katılma. Kişilik özellikleri. Sınıf temsilciliği, öğrenci başkanlığı. Öğrencinin akademik başarısı...

11 J. DEWEY’E GÖRE OKULUN İŞLEVLERİ
Eğitim, sadece okullarda gerçekleştirilen bir etkinlik değildir; ama okul, eğitim amacıyla özel oluşturulmuş bir çevredir. Ünlü eğitimci John Dewey, okulun fonksiyonlarını farklı bir açıdan şöyle açıklamaktadır: 1-Basitleştirme: Çocuğa basit sade bir çevre yaratmak okul denen özel çevrenin temel işlevinden biridir. Okul öğrencileri dış çevrenin güçlüklerinden korumakta ve onlara yaşamı kolaylaştırmaktadır. Bu işler için yetiştirilmiş yönetici, öğretmen ve diğer görevlilerin sürekli denetiminde olan okulda, bu kişilerin yardım ve desteğini bulan öğrenciler için yaşam, okulda, dış çevredekinden daha kolay olacaktır.

12 2-Temizleme: Mevcut çevrenin zihinsel alışkanlıkları etkileyen değersiz, işe yaramaz, zararlı özelliklerini imkânlar dâhilinde ortadan kaldırmak okulun görevidir. Dışçevrede kolay rastlanabilecek olan istenmeyen davranışlar okuldan içeri sokulmayarak, öğrenci davranışları temizlenmektedir. Alkol, uyuşturucu, sigara, küfür, kavga gibi öğrenci için istenmeyen olumsuz yaşam ögeleri okula elden geldiği ölçüde alınmaz, okulda hoş karşılanmaz ve çeşitli yaptırım uygulamalarıyla yaşatılmamaya çalışılır. 3-Dengeleme: Okul sosyal çevrede çeşitli öğeleri dengeler ve bireyi içinde doğduğu en yakın sosyal grubunun sınırlamalarından kurtarmak ister ve onu daha geniş çevre ile temasa geçirir. Okulun dışındaki çevrede, insanların kişisel özellikleriyle açıklanamayacak düzeylerde yaşama farklılıkları görülür. Bu çarpıcı farklar, toplumun güç dengesini değiştirerek toplumun huzurunu, barışını bozar, gelişmesini engeller.

13 Eğitim sistemleri ,sosyal sistemlerin çeşitli görevleri arasından
*sürdürme ve *uyum görevlerini yaparlar. Bireyleri toplumdaki genel ve özel rollere hazırlayarak, toplumun sürmesini sağlarlar.Ayrıca kişilerin yeni kazanarak toplumun değişen koşullarına uymasını sağlarlar.

14 Ancak insan öğesinin ağır bastığı eğitim sistemlerinde,yönetimin genellikle araç niteliğinde olan problemlerle uğraşmak zorunda kaldığı görülmektedir. Bu da sistemin verimini düşürmektedir. Yaşayan sistemlerin en göze çarpan özelliği, amaca dönük olmalarıdır. Sistemin amaca dönük olarak, sisteme girişlerin çıkışlara dönüşümü açık sistemle olur.

15 AÇIK SİSTEM Çevreden girdi alan ve çıktıları ile çevreye katkıda bulunan sistemler açık sistem olarak adlandırılır. Okul, açık bir toplumsal sistem olarak çevresinden ve bir alt okuldan girdiler alır, bunları işleyerek çevreye ve üst okullara verir.

16 Şekil 2: Açık sistem modeli (Kaynak: Hanson, 1996).
Girdi İşleme Çıktı Dönüt İnsan girdisi Maddi girdiler Düzenleyici girdiler Öğrenim (Yasa, norm, değer) Davranış Yetenek Çevre Yönetim altsistemi Teknoloji altsistemi Çevre Yapı altsistemi Kültür altsistemi Çevre Çevre Şekil 2: Açık sistem modeli (Kaynak: Hanson, 1996). 16

17 Okul içerisinde sosyal, ekonomik ve siyasi birçok kurum barındıran bir çevre tarafından kuşatılmıştır. Okulun bu çevreden aldığı girdiler: İnsan girdileri: Öğretmen, öğrenci, yönetici, idari personel ve hizmetliler, Maddi girdiler: Bina, sıra, kalem, kitap, ulaşım ve eğitim araç gereçleri, Düzenleyici girdiler: Veli beklentileri, yasal ve politik düzenlemeler, değerler ve sosyal normlar) olmak üzere 3 grupta toplanabilir (Hanson, 1996). 17

18 Kültür altsistemi okulda informal beklenti ve normlar üretir.
Okullarda işleme süreci ise girdileri çıktılara dönüştüren altsistemlerden oluşmaktadır: Yapı altsistemi okul faaliyetlerine kurallar, rol ve yetki ilişkileri çerçevesinde resmiyet kazandırır. Kültür altsistemi okulda informal beklenti ve normlar üretir. Teknoloji altsistemi eğitim-öğretim sürecinin işleyişini sağlar. Yönetim altsitemi ise bütün bu altsistemleri yönlendirir ve bu altsistemler arasında koordinasyon sağlar. Okullarda işleme süreci, eğitim öğretim faaliyetlerinin yanında okulda yapılan her türlü toplantılar ve okulun disiplin işleri gibi etkinlikleri de kapsar. 18

19 Okulda çıktı süreci öğrenme ürünleri, tutum ve davranış değişikliği, yetenek ve beceri kazanımlarını kapsar. Bunun sonucunda, dönüt olarak çevreden okula bilgi ve ekonomik katkı döner ve böylece açık sistem döngüsü yaşamını devam ettirmiş olur. 19

20 AÇIK SİSTEM TEORİSİ VE OKUL

21 OKULUN TOPLUMSAL İŞLEVİ
Okul, bireylerin topluma uyum sağlayabilmeleri ve mutlu olabilmeleri yolunda ihtiyaç duydukları konuları öğrenmelerini sağlar.

22 Okul, bireylerin aile ve çevrelerinden edinemedikleri bilgileri verir.
Okul çocuğu toplumsal rollere hazırlar. Üniversitelerin araştırma geliştirme faaliyetleri ise,toplumun değişen koşullara uymasını sağlayacak uyum görevleridir. Yani böyle eğitim örgütleri hem bireyi sosyalleştirir,hem de toplumu güçlendirecek yeni bilgiler yaratır. Bunların alt sistemleri de,böyle görevleri gerçekleştirecek yapılar ve ilişkiler kurularak biçimlenmelidir.

23 OKULUN GÖREVLERİ Okulun Ekonomik Görevleri: Toplumsal kalkınmayı sağlamak ve ekonominin insan gücü ve beyin gücünü ihtiyacını karşılamaktır. Okulun Politik Görevleri: Okullar toplumda egemen olan mevcut siyasal düzeni korur ve devamını sağlamaya çalışırlar.

24 TOPLUMUN OKULDAN BEKLENTİLERİ
Ailenin okuldan beklentileri: 1-Okul İyi bir eğitim ve öğretimin yanı sıra kültürel etkinliklere de yer vermeli 2-Sağlıklı güvenli ve huzurlu bir ortamı olmalı 3-Sosyal aktivitelere gerektiğince yer vermeli

25 4-Öğrencini kendini tanıma ve tanıtmasına fırsat tanımalı
5-Kişi hak ve hürriyetlerine saygılı ve adaletli yaklaşımlar sergilemeli 6-Teknolojik gelişmeleri takip etmeli ve bunu öğrencilere yansıtmalı 7- Veliler ile sürekli diyalog halinde olmalı

26 TOPLUMUN OKULDAN BEKLENTİLERİ
Okulun Aileden Beklentileri:  1-Çocuğu hakkında her türlü bilgiye sahip olmalı ve bunu öğretmeni ile paylaşmalı 2-Çocuğunun eğitim öğretimi ile yakından ilgilenmeli 3-Öğretmeni ile sürekli diyalog halinde olmalı

27 4-Çocuğunun maddi ve manevi ihtiyaçlarını zamanında ve doğru karşılamalı
5-Çocuğunu okuldaki durum ve konumunu çok iyi bilmeli 6-Okulda yapılan her tür toplantı seminer vb. etkinliklere katılmalı