 Delil ve ispatın içinde vergi suçu raporu ve vergi ceza muhakemesindeki yerini ileride vergi denetleme yollarında daha ayrıntılı işleyeceğimizden şimdilik.

... konulu sunumlar: " Delil ve ispatın içinde vergi suçu raporu ve vergi ceza muhakemesindeki yerini ileride vergi denetleme yollarında daha ayrıntılı işleyeceğimizden şimdilik."— Sunum transkripti:

1  Delil ve ispatın içinde vergi suçu raporu ve vergi ceza muhakemesindeki yerini ileride vergi denetleme yollarında daha ayrıntılı işleyeceğimizden şimdilik kısaca değineceğiz;  Vergi incelemeleri sırasında veya böyle bir inceleme sonucunda vergi suçu işlendiği ortaya çıkarsa, bu husus bir vergi suçu raporu ile Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.  Vergi suçu raporu, ceza muhakemesinde uzman ve yetkili memur tarafından verilmiş bir mütalaadır. Bu mütalaanın bulunmadığı hazırlık soruşturması sırasında anlaşılırsa, soruşturmaya ara verilip, savcılık inceleme talep eder. Son soruşturma devresinde anlaşılırsa, “durma” kararı verilir ve inceleme sonucu beklenir. Vergi suçu raporu olmadan verilmiş karar, temyiz edilirse usulden bozulur. 1 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

2  Vergi Hukuku Delil Çeşitleri  Defter, belge, özel sözleşmeler, beyannameler  Vergiyi doğuran olayla ilgisi açık bulunan tanık beyanları  İdarece düzenlenen tutanaklar  Bilirkişi görüşleri  Keşif  Karineler 2 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

3  Verginin Konusu  Vergiler kanunla alınabileceği ve kıyas yoluna başvurulamayacağı için, her vergi kanununda verginin konusu açık bir şekilde tanımlanır.  Verginin konusu, verginin üzerinden alındığı şeydir.(gelir, harcamalar ve servet üzerinden)  Sadece verginin konusu vergi alacağının doğması için yeterli değildir. Vergiyi doğuran olay meydana geldikten sonra vergi alacağı doğar.  V.d.o. meydana gelmesiyle mükellef bakımından somut bir borç, kamu idaresi bakımından da bir alacak doğmuş olur. Vergiye İlişkin Temel Kavramlar Arş. Gör. Arif Nazif Aydın 3

4  Vergi Alacaklısı(Kamu İdaresi)  Devlet, egemenlik gücüne dayanarak vergi koyar.  Vergilerin büyük bir kısmı devlet tüzel kişiliği tarafından tahsil edilmekte ve doğrudan hazineye gitmektedir.  Hazine adına tahsil yetki ve görevi Maliye Bakanlığına verilmiştir.  Maliye Bakanlığı bu görevini, Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı vergi daireleri ve Muhasebat Genel Müdürlüğüne bağlı muhasebe birimleri aracılığıyla yerine getirmektedir. Arş. Gör. Arif Nazif Aydın 4

5  Vergi Ödevi  Vergi ödevi ilişkisi kamu idaresinin, vergi yükümlüsü ve sorumlusu arasındaki ilişkileri içerir.  Vergi ödevlisi, vergi hukukunda hak ve ödevlere sahip olan kişileri ifade eder(vergi borcunun ödenmesi, şekli görevlerin ifası).  Vergi elemanları, yükümlüler hakkında öğrendikleri bilgileri saklama  Vergi yükümlüsü, vergi sorumlusu, kanuni temsilciler, vergi elemanları vergi ödevlisidir. 5 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

6  Vergi ödevi ;  Vergi ödevi ; vergilendirme yetkisi ile donatılmış devlet veya vergilendirme yetkisi kendilerine devredilmiş kamu tüzel kişilerinin bu yetkiyi kullanmaları sürecinde ilişkiye taraf olan kişilere (vergi ödevlilerine) yüklenen “yapma”, “yapmama”, “katlanma” biçimindeki yükümlülükleri ifade etmektedir. 6 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

7  Vergi Yükümlülüğü  Vergi kanunlarından doğan yükümlülüklerin tamamını ifade etmektedir.  Vergi yükümlüsünün maddi yükümlülüğü; vergi ödemektir.  Şekli yükümlülüğü; bildirimde bulunma, belge düzenleme, defter tutma, beyanname verme, belge ve defterleri muhafaza ve ibraz etmedir. 7 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

8  VUK m.8;  Mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu düşen gerçek veya tüzelkişidir. Vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir.  Vergi kanunlarıyla kabul edilen haller müstesna olmak üzere, mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna müteallik özel mukaveleler vergi dairelerini bağlamaz. 8 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

9  Yani vergi yükümlüsü, “vergiyi doğuran olay şahsında gerçekleşmiş, vergi hukuku ilişkisinden doğan maddi ve şekli ödevleri olan kişiler” olarak tanımlanabilir.  Vergilerin yasallığı ilkesi gereğince de yükümlülük kanunla belirlenmelidir. 9 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

10  Vergi yükümlülüğünün iki ana unsuru vardır:  Bu unsurlardan ilki, vergiyi doğuran olayın yükümlünün şahsında gerçekleşmiş olmasıdır.  İkincisi ise vergi borcunu ödemek zorunda olmasıdır.  Bu iki unsurdan birincisi, vergi yükümlülerini diğer vergi ödevlilerinden ayıran temel ölçüttür. 10 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

11  Vergi yükümlüsünün ödevi, maddi ve şekli ödevler bütününden oluşabileceği gibi, sadece şekli ya da sadece maddi ödevden de ibaret olabilir. Bazı durumlarda vergi yükümlüsünün yalnızca şekli ödevleri bulunmaktadır.  Ör : GVK m. 85/2’ye göre tacirler, çiftçiler ve serbest meslek erbapları, ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile yıllık beyanname vermekle mükelleftirler. Benzer hükümler Gider Vergileri Kanunu m.47/e ile KDVK m. 40/3 de yer almaktadır. Burada yükümlülerin vergi borcu ödevi (maddi ödev) bulunmamasına rağmen şekli bir ödev olan beyanname verme ödevi bulunmaktadır.  VUK m. 160 “işi bırakma”yı bildirme ödevi de yükümlünün yalnızca şekli ödevli olmasının örneklerinden. 11 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

12  Vergi kanunları uyarınca vergi yükümlülerinin bazı durumlarda sadece vergi borcu ödevi ile yükümlendirildiği, bu ödev dışında hiçbir şekli ödevinin bulunmadığı durumlar da söz konusu olabilmektedir.  Ör: Harçlar Kanunu’na göre yükümlülerin maddi ödevleri dışında herhangi bir şekli ödevi bulunmamaktadır. Yine VUK m.10’da belirtilen küçükler ve kısıtlılar yalnız maddi ödevi olan vergi yükümlüleridir. Zira, bu yükümlülerin şekli ödevleri, duruma göre, veli, vasi veya kayyım tarafından yerine getirilir. 12 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

13  Yükümlülüğe İlişkin Sözleşmeler Vergi Dairesini Bağlamaz  VUK m. 8/3 ; “Vergi kanunlarıyla kabul edilen hâller müstesna olmak üzere, mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna müteallik özel mukaveleler vergi dairelerini bağlamaz.”  Vergi yükümlülüğünün kanundan doğması, yükümlüyü değiştirmeye veya yükümlülüğün devrine yönelik sözleşmelerin vergi idaresini bağlamaması sonucunu beraberinde getirmiştir. Diğer bir ifadeyle, yalnızca kanundan doğabilen vergi yükümlülüğü, kural olarak sözleşmeyle devredilemez. Ancak bu amaçla yapılan sözleşmeler, sözleşmenin tarafları arasında, iç ilişkide hüküm ve sonuç doğurabilir fakat böyle bir sözleşme mevcut olsa dahi vergi idaresi yükümlüyü muhatap alır. 13 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

14  VUK m.9  Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şart değildir.  Vergiyi doğuran olayın kanunlarla yasak edilmiş bulunması mükellefiyeti ve vergi sorumluluğunu kaldırmaz.Ör: Uyuşturucu madde çıkartarak satan kişi için de ticari kazanç nedeniyle gelir vergisi yükümlülüğü doğar. 14 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

15  Vergi hukukunda ehliyetin temeli vergi ödeme gücüdür.  Medeni hukuktaki fiil ehliyetine sahip olmayanlar vergiyi doğuran olayla ilişki içindelerse vergi yükümlüsü olurlar.  Vergi dairesiyle, yasal temsilciler muhatap olur.  Vergi cezaları açısından=cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, cezaya neden olan kanuni temsilciye yükletilir ve bu ceza mükellefe rücu edilemez.  Ancak temsilci verginin aslını(ceza haricindeki kısmı) mükellefe rücu edebilir. 15 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

16  VUK m.10 ; “Tüzelkişilerle küçüklerin ve kısıtlıların, Vakıflar ve cemaatler gibi tüzelkişiliği olmayan teşekküllerin mükellef veya vergi sorumlusu olmaları halinde bunlara düşen ödevler kanuni temsilcileri, tüzelkişiliği olmayan teşekkülleri idare edenler ve varsa bunların temsilcileri tarafından yerine getirilir. Yukarıda yazılı olanların bu ödevleri yerine getirmemeleri yüzünden mükelleflerin veya vergi sorumlularının varlığından tamamen veya kısmen alınamayan vergi ve buna bağlı alacaklar, kanunî ödevleri yerine getirmeyenlerin varlıklarından alınır. Bu hüküm Türkiye'de bulunmayan mükelleflerin Türkiye'deki temsilcileri hakkında da uygulanır.  Temsilciler veya teşekkülü idare edenler bu suretle ödedikleri vergiler için asıl mükelleflere rücu edebilirler. 16 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

17  Ör: Limited şirketler açısından amme alacağı için(vergi borcu ya da diğer alacaklar) ilk olarak şirketin malvarlığına gidilir, amme alacağının alınamaması durumunda kanuni temsilcilere, ondan da alınamaması durumunda ortaklara gidilir.  Şirket malvarlığıKanuni Temsilcilere (Müdür)Ortaklara 17 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

18  Vergi Sorumluluğu  Vergi sorumlusu, VUK m. 8/2’de tanımlanmıştır.  Bu hükme göre vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir.  Vergi sorumlusu vergiyi doğuran olay kendi kişiliğinde gerçekleşmemekle birlikte başkasının vergiye ilişkin maddi ve/veya şekli ödevlerini yerine getirmek zorunda olan kişidir. 18 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

19  Vergi sorumlusunu vergi yükümlüsünden ayıran belirleyici ölçüt, vergiyi doğuran olayın kişiliğinde gerçekleşip gerçekleşmediğidir. Vergiyi doğuran olay, vergi sorumlusunun değil, başkasının kişiliğinde gerçekleşmektedir.  Vergi sorumlusunun vergi ödevi ilişkisindeki görevi, vergi yükümlüsünün borcunu vergi idaresine ödemek ve bu ödevle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili şekli ödevleri yapmak, bazı durumlarda ise bu iki ödevden sadece birini yerine getirmektir. 19 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

20  Vergi yükümlülüğünde olduğu gibi vergi sorumluluğunda da sorumluluğun devrine yönelik sözleşmeler, ancak sözleşmenin tarafları bakımından hüküm ve sonuç doğurur ve vergi idaresini bağlamaz.  VUK m. 10’da düzenlenen küçük ve kısıtlıların kanuni temsilcileri de hem maddi hem şekli ödevleri olan vergi sorumlularındandır. 20 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

21  Vergi hukukunda esas olan vergiyi mükelleften almaktır. Ancak, iktisadi ve hukuki ilişkiler bazen mükellefin vergisinin başkalarından alınmasını vergileme ve özellikle tahsilat açısından neredeyse zorunlu hale getirir. Bunun amacı da;  devletin vergi alacağını güvence altına almak,  verginin tahsilini kolaylaştırmak,  tahsilat süresini kısaltmaktır. 21 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

22  Vergi Hukukunda Sorumluluk Halleri  Vergi sorumlusunun kesinti yapma sebebine göre yapılan bir ayrımdır;  1-Vergi Kesintisi Yapmaktan Kaynaklanan Sorumluluk  Stopaj, tevkifat, vergi kesintisi kavramlarıyla ifade edilir.  V.d.o. mükellefin şahsında gerçekleşmekle beraber vergi sorumlusu bu kişi için hesapladığı vergiyi keserek vergi dairesine yatırır. 22 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

23  Ör: Sahip olduğu işyerini kiraya veren bir kişi(mükellef) bunun gelirini elde ederken, kiracı(vergi sorumlusu) kira bedelinin tamamını kiraya verene ödemeyecek kanunlarca belirlenen orana isabet eden tutarı kaynakta keserek(tevkif ederek, stopaj yaparak) kiraya veren adına ve hesabına vergi dairesine yatıracaktır. 23 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

24  Vergi kesenlere 3 temel görev yüklenmiştir, bunlar;  Kanunlarda belirtilen oranlarda vergiyi hesaplayıp hak edilen maaş miktarından kesmek  Kanunlara uygun olarak yapılan kesintileri vergi dairesine yatırmak  Yapılan bu işlemlerle ilgili şekli ödevleri(belge düzenleme, defter tutma, beyanname verme vb.) yerine getirmektir. 24 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

25  Sorumluların mükelleften keserek vergi dairesine yatırmaları gereken vergiyi yatırmamaları veya kesmemeleri halinde, yatırılmayan veya kesilmeyen tutar sorumludan alınır(AATUHK m.22).  Yerine getirilmeyen ödevlerden dolayı vergi ve cezalar nedeniyle tarhiyatlar sorumluya yapılır.  Vergi sorumlusu kesinti yapması gerekirken, kesintiyi yapmaz ve vergi dairesine ödemez ise, bu kesintiden dolayı vergi dairesine karşı sorumluluğu devam eder. 25 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

26  2-Kanuni Temsilden Kaynaklanan Sorumluluk  Temsil, bir kişinin başka bir kişi adına işlem yapabilme konusundaki yetkisi olarak belirtilebilir.  Kanuni temsilciler, vergilendirmeden doğan tüm ödevleri yerine getirmekten vergi dairesinin muhatabı olarak sorumlu olurlar.  -Fiil ehliyetine sahip olmayan kişilere(küçük ve kısıtlılar) düşen ödevler kanuni temsilci(veli, vasi, kayyım) tarafından yerine getirilir.  -Tüzel kişilerin sorumluluğu 26 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

27  3- Başkalarının Vergi Ödevlerinden Kaynaklanan Sorumluluk  Mirasçıların Vergi Sorumluluğu  Vergi borcu olan bir kişinin ölümü durumunda, mirasçıları vergi sorumlusu haline gelir.  Mirasçılar vergi borcundan payları oranında sorumludur(VUK m.12).  Cezaların kişiselliği ilkesi gereğince ölen kişinin vergi cezaları mirasçılara geçmez, ölüm halinde vergi cezaları düşer(VUK m.372). 27 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

28  MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ  Vergi ödevi, vergilendirme yetkisi ile donatılmış devlet veya vergilendirme yetkisi kendilerine devredilmiş kamu tüzel kişilerinin bu yetkiyi kullanmaları sürecinde ilişkiye taraf olan kişilere (vergi ödevlilerine) yüklenen “yapma”, “yapmama”, “katlanma” biçimindeki yükümlülükleri ifade etmektedir. 28 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

29  Vergi ödevi” terimi ile genellikle vergi borcunun ödenmesi ödevi kastedilir. Ancak teknik anlamıyla, vergi ödevi, sadece bireylerin vergi ödeme yükümlülüğünden (maddi edim) değil, bireylere yüklenen tüm vergisel ödevlerden oluşur.  Vergi hukukunda “vergi ödevi”, unsurları ve nitelikleri birbirinden farklı birtakım alt ödevleri içeren bir üst kavramdır. Bu bağlamda, vergi ödevi, salt vergilendirme ilişkisinde söz konusu olabilecek maddi içerikli (vergi borcunu ödeme vb.) ödevleri değil, şekli (beyanname verme, diğer bildirimlerde bulunma vb.)ödevleri de bünyesinde barındırır. 29 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

30 MÜKELLEFİN BİLDİRME ÖDEVLERİ Bildirmeler  Vergi Usul Kanunu’nun 153 – 170. maddeleri arasında, mükelleflerin çeşitli konularda vergi idaresine yapması gereken bildirim yükümlülükleri “ Bildirmeler ” başlığı altında düzenlemiştir.  Mükellefler;  işe başlama ve işi bırakmayı,  iş, işletme ve adres değişikliklerini,  inşa edilen binaları, bina ve arazilerde meydana gelen değişiklikleri vergi idaresine bildirmek mecburiyetindedirler. 30 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

31 İŞE BAŞLAMANIN BİLDİRİLMESİ  VUK m.153’e göre dört tür mükellef ;  Vergiye tabi ticaret ve sanat erbabı,  Serbest meslek erbabı,  Kurumlar vergisi mükellefleri,  Kollektif ve adi şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları, işe başlamayı vergi dairesine bildirmek zorundadırlar.  VUK m.168’e göre gerçek kişi işletmelerinde işe başlamayı 10 gün içinde kendileri, yetkili kılınmış avukatları veya meslek mensuplarınca  VUK m.168’e göre şirket kuruluşlarında ise 10 gün içinde ticaret sicil memurlukları tarafından vergi dairesine bildirmektedir. 31 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

32 İŞE BAŞLAMANIN BELİRTİLERİ TÜCCARLARDA: (VUK m. 154) (VUK m. 154)  Bir işyeri açmak  İşyeri açılmamış olsa bile ticaret siciline veya mesleki bir teşekküle kaydolunmak.  Kazançları basit usulde tespit edilen tüccarlar için işle bilfiil uğraşmaya başlamak. SERBEST MESLEK ERBABINDA: (VUK m. 155)  Muayenehane, yazıhane, atölye, gibi özel işyerleri açmak.  Çalışılan yere tabela, levha gibi mesleki faaliyette bulunduğunu ifade eden alametleri asmak.  Devamlı olarak mesleki faaliyette bulunduğunu gösteren ilanlar yapmak  Serbest olarak mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki teşekküllere kaydolmak. 32 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

33 DEĞİŞİKLİKLERİN BİLDİRİLMESİ  Adres değişikliği, iş ve işletme değişiklikleri, işi bırakma, tasfiye ve iflas, nakil, ölüm gibi değişiklikler olayın vukuundan itibaren bir ay içerisinde mükellef tarafından vergi dairesi bildirilir.  Yeni inşaat ile bina ve arazideki değişiklikler ise vukuu tarihinden başlayarak iki ay içinde mükellef tarafından vergi dairesi bildirilir.  Bildirimler yazılı olur. Okuma yazması olmayanların bildirimleri sözle yapılıp tutanağa geçilir.  Yazılı bildirimlerin posta ile yapılması halinde taahhütlü olarak gönderilmesi gerekir. 33 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

34 ADRES DEĞİŞİKLİKLERİNİN BİLDİRİLMESİ  Vergi dairesi kayıtlarında yazılı olan ve en son bilinen iş veya ikamet yeri adresini değiştiren mükellefler, yeni adreslerini vergi dairesine bildirmek zorundadırlar (VUK m. 157).  İş veya teşebbüsün bir yerden diğer bir yere nakledilmesi adres değişikliği sayılır (VUK m. 163).  Ör: Talas’taki işyerini Bünyan’a taşıyan mükellef bu adres değişikliğini 1 ay içinde vergi dairesine bildirmesi gerekir. 34 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

35 İŞ DEĞİŞİKLİKLERİNİN BİLDİRİLMESİ  İşe başladıklarını bildiren mükelleflerden;  Yeni bir vergiye tabi olmayı,  Mükellefiyet şeklinde değişikliği,  Mükellefiyetten muaflığa geçmeyi, gerektirecek şekilde işlerinde değişiklik olanlar bu değişiklikleri bir ay içinde bağlı bulundukları vergi dairesine bildirmek zorundadırlar (VUK m. 158).  Ör; inşaat işiyle uğraşan bir firma hizmet işine başlarsa bu iş değişikliği sayılır ve bildirilmesi gerekir. 35 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

36 İŞLETMEDE DEĞİŞİKLİĞİN BİLDİRİLMESİ  Mükellefler, aynı teşebbüs veya işletmeye dahil bulunan işyerlerinin sayısında meydana gelen artış veya azalışları, vergi dairesine bildirmek zorundadırlar (VUK md. 159).  Ör; alım satım işi yapan bir mükellef, stoklarını depolamak için yeni bir depo kiraladığında, kiralama tarihinden itibaren 1 ay içinde durumu vergi dairesine bildirmek zorundadır. 36 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

37 İŞİ BIRAKMANIN BİLDİRİLMESİ  İşi bırakma, vergiye tabi olmayı gerektiren işlemlerin tamamen durdurulması ve sona ermesidir.  İşlerin herhangi bir nedenle geçici olarak durdurulması işi bırakma sayılmamaktadır (VUK md. 161).  İşi bırakma bildirimi, işin bırakılmasından itibaren bir ay içinde mükellef tarafından vergi dairesine yapılır.  İşi bırakma bildiriminde bulunmayan bir mükellefin;  İşi bıraktığının tespit edilmesi,  Yapılan araştırma ve incelemeler sonucunda bilinen adreslerinde bulunmaması ve başkaca bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bir bilgi edinilmemesi halinde, mükellef işi bırakmış sayılacak ve vergi dairesince mükellefiyet kaydı silinecektir. 37 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

38 İŞİ BIRAKMANIN BİLDİRİLMESİ  Mükellefiyet kaydının silinmesi, mükellefin işi bırakmasından önceki yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.  İşi bıraktığının bildirilmemesi veya işi bıraktıktan sonra faaliyete devam edildiğinin tespiti halinde, mükellefler idarece tarh edilecek vergileri, gecikme faizi, vergi ziyaı cezası ve özel usulsüzlük cezası ile birlikte ödemek durumunda kalabilmektedirler.  İşi bırakmış mükellefin bu tarihten sonra düzenleyeceği evraklar muhteviyatı itibari ile sahte evrak olacaktır.  Bu mükellef ile ticari ilişkide bulunan diğer mükellefler de sahte belge kullanma suçunu işlemiş olacaklardır. 38 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

39 TASFİYE, İFLAS VE ÖLÜMÜN BİLDİRİLMESİ  Tasfiye ve iflas hallerinde mükellefiyet, tasfiye ve iflasın sonuçlanmasına kadar devam eder (VUK m. 162).  Bu hallerde tasfiye memurları veya iflas dairesi :  Tasfiye veya iflas kararlarını,  Tasfiye ve iflasın kapandığını vergi dairesine bildirmek zorundadır (VUK m. 161).  Ölüm işi bırakma hükmündedir. Ölüm mükellefin mirası reddetmemiş mirasçıları tarafından vergi dairesine bildirilir (VUK m. 161). 39 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

40 DEFTER TUTMA ÖDEVİ  Vergi uygulaması açısından mükellefler şu amaçları sağlayacak şekilde defter tutarlar (VUK md. 171):  Mükellefin vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumunu tespit etmek,  Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tespit etmek,  Vergi ile ilgili muameleleri belli etmek,  Mükellefin vergi karşısındaki durumunu hesap üzerinden kontrol etmek ve incelemek,  Mükellefin hesap ve kayıtlarının yardımıyla üçüncü kişilerin vergi karşısındaki durumunu kontrol etmek. 40 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

41 DEFTER TUTMA ÖDEVİ Defter tutma zorunda olanlar (VUK m. 172):  Ticaret ve Sanat Erbabı  Ticaret Şirketleri  İktisadi Kamu Müesseseleri  Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler  Serbest Meslek Erbapları  Çiftçiler. Defter tutma zorunda olmayanlar (VUK m. 172):  Gelir Vergisinden muaf olan esnaf,  Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler,  Kazançları Basit Usulde tespit edilenler,  Kurumlar Vergisinden muaf olan İktisadi kamu müesseseleri,  Dernek ve vakıflar. 41 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

42 DEFTER TUTMA ŞARTLARI  Defterler hesap dönemi itibariyle (12 aylık) tutulur.  Defter kayıtları her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi hesap dönemi başında açılır.  Defterler muhasebe standartları ve tek düzen hesap planına uygun olarak tutulur.  Defter tutma bakımından Tüccarlar iki sınıfa ayrılır:  I. Sınıf Tüccarlar – Bilanço esasına göre,  II. Sınıf Tüccarlar – İşletme hesabı esasına göre 42 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

43 TUTULMASI GEREKEN DEFTERLER GENEL DEFTERLER GENEL DEFTERLER:  Tüm mükelleflerin tutmak zorunda oldukları defterler  Defteri Kebir (VUK, md. 184)  Yevmiye defteri (md. 183)  Envanter defteri (md. 185)  İşletme hesabı defteri (VUK, md. 193)  Serbest meslek kazancı defteri (VUK, md. 210) ÖZEL DEFTERLER ÖZEL DEFTERLER:  Sadece ilgili işi yapanların tutması gereken defterler  İmalat defteri (VUK, md. 197)  Bitim işleri defteri (md. 200)  Damga vergisi deft. (md.205)  BSMV defteri (md. 204)  Yabancı nakliyat kurumları hasılat defteri (md. 207)  Ambar defteri (VUK, md. 209)  Çiftçi işletme defteri (md.213)  MSİ ve GMSİ defteri (md. 208) 43 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

44 KAYIT DÜZENİNE İLİŞKİN ÖDEVLER  Defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak Türkçe kayıt bulunmak kaydıyla başka dilde kayıt da yapılabilir (VUK, md. 215).  Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla yabancı para birimine göre düzenlenebilir.  Ödenmiş sermayesi en az 100 milyon ABD Doları ve en az % 40’ı yabancılara ait işletmelerde kayıtların yabancı para birimiyle tutulmasına Bakanlar Kurulu karar verebilir.  Kayıt ve Belgelerde uluslararası rakamların kullanılması esastır. 44 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

45 KAYIT DÜZENİNE İLİŞKİN ÖDEVLER  Defterler mürekkepli kalemle veya bilgisayar programları aracılığıyla tutulur (VUK m. 216).  Defterler tasdik ettirildikten sonra tutulmaya başlanır.  Yanlış kayıt yapılırsa kayıt kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz hale getirilemez.  Düzeltmeler, ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek ve üste doğru kayıt yazılmak suretiyle düzeltilir.  Kayıtlar arasında boş satır bırakılmaz.  Belgeler en geç 10 gün içinde kayıtlara geçirilir. Kayıtların önce muhasebe fişleri ve bordrolara işlenmesi halinde, bunların en geç 45 gün içinde defterlere aktarılması gerekir. 45 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

46 DEFTERLERİN TASDİKİ ÖDEVİ  Tasdiki zorunlu defterler (VUK, md. 220): Yevmiye, Envanter, İşletme Hesabı Defterleri, Çifçi İşletme Defteri, İmalat Defteri, Serbest Meslek Kazanç Defteri, Nakliyat Vergisi Defteri, Yabancı Nakliyat Kurumlarının Hasılat Defteri, Damga Vergisi Defteri.  Defterlerin Tasdik Zamanı: Öteden beri işe devam eden mükellefler tasdiki zorunlu olan defterleri, kullanacakları yıldan önce gelen son ayda (Aralık)  Defterleri ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı içinde “devam tasdiki” yaptırmak zorundadırlar.  Yeni işe başlayanlar veya yeni mükellefiyete girenler, bu tarihten önce defter tasdikini yaptırmak zorundadırlar. 46 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

47 DEFTERLERİN TASDİKİ ÖDEVİ  Defterlerin Tasdik Makamı: Defterler işyerinin bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa edenler tarafından tasdik edilir. İşyeri bulunmayan mükelleflerin defterleri ise ikametgahlarının bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa edenler tasdik eder.  Anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında ; şirket merkezinin bulunduğu yer Ticaret Sicili memuru veya noter tarafından tasdik edilir.  Süresinde Defterlerini Tasdik Ettirmeyenler ; Sürenin sona ermesinden itibaren 1 ay içinde tasdik ettirenlere ikinci derece usulsüzlük cezası kesilir. Sürenin sona erdiği tarihten 1 ay geçtikten sonra tasdik ettirenlere ise birinci derece usulsüzlük cezası kesilir (VUK, m. 352) 47 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

48  VUK 359/a-2 uyarınca, defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir.  Defterler mevcut ancak notere onaylatılmamış ise ve defterlerin onaysız da olsa mevcut olduğu ortaya konuluyor ise gizlemeden bahsedilebilecektir. Kanunda veya sair suretlerle denilerek defterlerin varlığının sadece noter kayıtları ile değil daha değişik yollarla da ortaya konulabileceği ifade edilmektedir. 48 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

49  Mükellef defter tutmadığını ve belgelerinin bulunmadığını iddia ediyor ise gizlemeden de bahsedilemeyeceği için 359 kapsamında hapis cezası istenemeyecektir. Yine olay 359 kapsamında değerlendirilmediği için kesilecek vergi ziyaı cezası da 3 kat değil 1 kat olarak kesilecektir. Bu halde uzlaşma hakkı da doğacaktır.  Sonuç olarak, defter tutan ve defterlerini notere tasdik ettiren mükellefler defterlerini herhangi bir sebeple bulamayarak inceleme elemanına ibraz edemez ise hiç defter bastırmayan birine göre daha ağır ceza ile karşı karşıya kalabilmektedir. Ancak, defter tutanlar defter tutmadım şeklinde ifade veriyor ve inceleme elemanı bunu değişik şekillerde ispatlayabiliyor ise, bu durumda da defterler tutulmuş ve incelemeye ibraz etmemiş gibi işlem görecektir. 49 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

50 BEYANNAME VERME ÖDEVİ - 1 GELİR VERGİSİ Yıllık Beyanname verme süresi 1 - 25 Mart tarihleri arası GELİR VERGİSİ Ödeme Süreleri 1. Taksit : Mart ayı sonu 2. Taksit: Temmuz ayı sonu Sadece Basit Usule tabi olanların Beyanname verme süresi 1 - 25 Şubat tarihleri arası Sadece Basit Usule tabi olanların Gelir Vergisi ödeme süreleri 1. Taksit : Şubat ayı sonu 2. Taksit: Haziran ayı sonu Zirai Kazanç elde edenlerin Beyanname verme süresi 1 - 25 Mart tarihleri arası Zirai Kazanç elde edenlerin Gelir Vergisi ödeme süreleri 1. Taksit : Kasım ayı sonu 2. Taksit: Aralık ayı sonu 50 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

51 BEYANNAME VERME ÖDEVİ - 2 Muhtasar Beyanname verme süresi Müteakip ayın 23. günü akşamına kadar Muhtasar Beyanname vergilerini ödeme süresi Beyanname verilen ayın 26. günü akşamına kadar Üç Aylık Muhtasar Beyanname verme süresi Dönemi müteakip ayın 23. günü akşamına kadar Üç Aylık Muhtasar Beyanname vergilerini ödeme süresi Beyanname verilen ayın 26. günü akşamına kadar KURUMLAR VERGİSİ Yıllık Beyanname verme süresi 1 - 25 Nisan tarihleri arası KURUMLAR VERGİSİ Ödeme Süreleri Nisan ayın sonuna kadar 51 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

52 BEYANNAME VERME ÖDEVİ - 3 Geçici Vergi Beyanname verme süresi Üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın 14. günü akşamına kadar Geçici Vergi ödeme süresi Üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın 17. günü akşamına kadar KDV Beyannamesi verme süresi Müteakip ayın 24. günü akşamına kadar KDV’leri ödeme süresi Beyanname verilen ayın 26. günü akşamına kadar Üç Aylık KDV Beyanname verme süresi Dönemi müteakip ayın 24. günü akşamına kadar Üç Aylık KDV’leri ödeme süresi Beyanname verilen ayın 26. günü akşamına kadar 52 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

53 BEYANNAME VERME ÖDEVİ - 4 BSMV Beyanı ve Ödeme süresi Müteakip ayın 15. günü akşamına kadar I sayılı liste ÖTV Beyanı ve Ödeme süresi (h. Dönemi 15 Gün) Dönemi izleyen 10. günü akşamına kadar II, III ve IV sayılı liste ÖTV Beyanı ve Ödeme süresi (1 Ay) Müteakip ayın 15. günü akşamına kadar Motorlu taşıtların ilk iktisabı ÖTV Beyanı ve Ödeme süresi İşlem tamamlanmadan önce İthalatta alınan KDV ve ÖTV Beyanı ve Ödeme süresi İthalat vergileri ile birlikte Emlak Vergisi Ödeme Süreleri1. Taksit : Mart-Mayıs içinde2. Taksit: Kasım ayı içinde 53 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

54 BEYANNAME VERME ÖDEVİ - 5 Veraset ve İntikal Vergisi Beyanname verme süresi Ölüm tarihinden itibaren 4, 6 veya 8 ay içinde Veraset ve İntikal Vergisi ödeme süreleri Mayıs ve Kasım aylarında 3 yılda 6 eşit taksitte Motorlu Taşıtlar Vergisi ödeme süreleri 1. Taksit : Ocak ayı içinde2. Taksit: Temmuz ayı içinde İlan ve Reklam Vergisi Beyanı ve Ödeme Süresi Şubat sonuna kadar beyan ve ödeme Damga Vergisi Beyanname Verme Süresi Müteakip ayın 23. günü akşamına kadar Damga Vergisi Ödeme Süresi Beyanname verilen ayın 26. günü akşamına kadar 54 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

55 BEYANNAME VERME ÖDEVİ - 6 Gümrük Vergisi Beyanı ve Ödeme Süresi Gümrük işlemleri sırasında Birleşme ve Devir Beyannamesi Verme ve Ödeme Süresi Birleşme veya devir tarihinden itibaren 30 gün içinde Tasfiye Beyannamesi Verme ve Ödeme Süresi Bilançonun kesinleşmesinden itibaren 30 gün içinde Münferit ve Özel Beyanname Verme ve Ödeme Süresi İktisap veya işin bitiminden itibaren 15 gün içinde Ülkeyi terk halinde Yıllık Beyannamesi Verme ve Ödeme Ülkeyi terkten önceki 15 gün içinde Ölüm halinde Yıllık Beyannamesi Verme ve Ödeme (Diğerleri) Ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde (Diğerleri – 3 ay içinde) 55 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

56 BELGE DÜZENİNE İLİŞKİN ÖDEVLER  Vergi mükellefleri, kural olarak yürütmüş oldukları tüm ekonomik ilişkilerini belgeye bağlamak zorundadırlar.  Düzenlenmesi gereken TEMEL Belgeler (VUK, 229-237) : 1. Fatura2. Gider Pusulası 3. Müstahsil Makbuzu4. Serbest Meslek Makbuzu  Düzenlenmesi gereken DİĞER Belgeler (VUK, 238-242) : 1. Perakende Satış Belgeleri 2. Sevk İrsaliyesi 3. Taşıma İrsaliyesi4. Yolcu Listesi 5. Günlük Müşteri Listesi6. Ücret Bordrosu 7. Haberleşme Evrakı8. Diğer belgeler  Perakende Satış Belgeleri : Perakende satış fişleri, Makineli kasaların kayıt ruloları, Giriş biletleri, Yolcu taşıma biletleri. 56 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

57 FATURA  VUK m. 229 gereği “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır”. 57 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

58 Müstahsil Makbuzu  Defter tutan çiftçilerin veya toptancıların, defter tutmayan çiftçilerden satın aldıkları ürünler karşılığında düzenledikleri ticari belgeye müstahsil makbuzu denir (VUK m. 235) 58 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

59 Gider Pusulası  Defter tutan işletmecilerin, defter tutmayan kişilerden (çiftçiler hariç) satın aldıkları mal veya hizmetler karşılığında düzenledikleri ticari belgeye gider pusulası denir. 59 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

60 Serbest Meslek Makbuzu  Serbest meslek makbuzu, serbest meslek erbabının (Muhasebeci, Avukat, Doktor vb.) mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için düzenlediği bir belgedir. Mesleki faaliyet karşılığında ücretin tahsil edildiğini gösterir. 60 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

61 Taşıma İrsaliyesi  Araç sahibi tarafından, bir ücret karşılığında yük (eşya, mal) taşıyan gerçek veya tüzel kişi olan nakliyecilerin taşıdıkları eşya için düzenledikleri bir belgedir. 61 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

62 Sevk İrsaliyesi  Satılmış ya da satılmak üzere olan bir malın, bir adresten diğerine naklinde ya da aynı işletmeye ait işyerleri arasında taşınmasında düzenlenen ve üzerinde gönderilen malın konusu, birimi ve malın kime ait olduğunun yazıldığı belgeye sevk irsaliyesi denir. 62 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

63 Adisyon  Bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutan alkollü içki servisi yapan gece kulüpleri, diskotekler, barlar, pavyonlar, gazinolar, meyhaneler, lokantalar, kafeteryalar ve pastane gibi işletmeler adisyon düzenlemek mecburiyetindedirler. 63 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

64 Bilanço Esasına Göre Defter Tutma Hadleri (VUK m.177) Bilanço, bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu, dönem sonunda hazırladıkları ve yayımladıkları tablolardır. İLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTMA HADLERİ (V.U.K. MADDE:177) 64 BENDİ 2015 YILI 2016 YILI YILLIK MAL ALIŞLARI TOPLAMI 160.000.-TL 168.000.-TL YILLIK MAL SATIŞLARI TOPLAMI 220.000.-TL 230.000.-TL HİZMET G.SAFİ HASILAT 88.000.-TL 90.000.-TL 1.VE 2. BİRLİKTE YAPILMASI HALİNDE İŞ HASILATININ 16.000.-TL 168.000.-TL BEŞ KATI İLE YILLIK SATIŞ TUTARININ TOPLAMI DAYANAĞI VUK- 442 Sıra Nolu Genel Tebliği VUK- 460 Sıra Nolu Genel Tebliği Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

65 Yolcu Listeleri  Şehirlerarasında yapılan yolcu taşımalarında yolcu taşıma bileti kesmeye mecbur olan mükellefler (T.C. Devlet Demiryolları hariç) taşıtların her seferi için yolcu listesi düzenlerler ve bu listenin bir nüshasını sefer sonuna kadar taşıtta ve diğer nüshasını işyerinde bulundururlar. 65 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

66 Günlük Müşteri Listesi  Otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerlerinin günlük müşteri listesi düzenleyip, bunları işletmede bulundurmaları gerekir. 66 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

67 SAKLAMA VE İBRAZ ÖDEVİ  Defter tutmak mecburiyetinde olanlar, tuttukları defterleri ve aldıkları belgeleri ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlamak üzere 5 yıl süreyle (TTK’ya göre 10 yıl) saklamaları gerekmektedir.  Mükellefler, saklamak zorunda oldukları her türlü defter, belge ve kayıtlarını saklama süresi içinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmeleri gerekmektedir.  Mükellefler tutmuş oldukları defterleri kendi lehlerine delil olarak kullanabilmeleri için takip eden yılın Ocak ayı içinde notere onaylattırmaları gerekmektedir. 67 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

68 TAHSİLAT VE ÖDEMELERİN BELGELENDİRİLMESİ (TEVSİK ÖDEVİ)  Maliye Bakanlığına tanınan yetkiye istinaden, mükelleflere 01.08.2003 tarihinden itibaren; Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar,  Kazancı basit usulde tespit edilenler,  Defter tutmak zorunda olan çiftçiler,  Serbest meslek erbabı,  Vergiden muaf esnafın  kendi aralarında yapacakları ticari işlemler ile nihai tüketicilerden mal ve hizmet bedeli olarak yapacakları 8.00 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini tevsik etmek (belgelendirmek) zorunluluğu getirilmiştir. 68 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın

69  Konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin, - işyerlerinde, işyerini kiraya verenler ile kiracıların kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini 01/11/2008 tarihinden itibaren banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmesi öngörülmektedir. Burada önemli olan aylık kira bedelidir, yoksa ödeme tutarları değildir. Aylık kira bedelinin 900,00 TL olduğu bir durumda, kiranın ay içerisinde 450'şer TL olarak iki taksitte ve taksitler sınırın altında kalacak şekilde ödenmesi, banka veya PTT aracılığı ile ödeme zorunluluğunu ortadan kaldırmayacaktır. 69 Arş. Gör. Arif Nazif Aydın