1 2 3 Kanser Hakkında Genel Bilgiler Mesleki Kanserojen Maddeler Kanserojen Madde Örnekleri.

... konulu sunumlar: "1 2 3 Kanser Hakkında Genel Bilgiler Mesleki Kanserojen Maddeler Kanserojen Madde Örnekleri."— Sunum transkripti:

1

2 1 2 3 Kanser Hakkında Genel Bilgiler Mesleki Kanserojen Maddeler Kanserojen Madde Örnekleri

3 GENEL BİLGİLER Dünyada her yıl; > 8 milyon CA  7 milyon CA nedenli Ölüm Ölüme yol açan CA:  Erkeklerde Akciğer CA  Kadınlarda Meme CA CA Etyolojisi: % 80 Çevresel + Yaşam biçimi Major: Sigara!, Beslenme! Dünyada her yıl; > 8 milyon CA  7 milyon CA nedenli Ölüm Ölüme yol açan CA:  Erkeklerde Akciğer CA  Kadınlarda Meme CA CA Etyolojisi: % 80 Çevresel + Yaşam biçimi Major: Sigara!, Beslenme!

4 MESLEKSEL KANSER CA % 4-5 Mesleksel faktörler nedeniyle! (Akc. CA’de % 10-15, Sindirim sistemi CA % 1-2)  En sık görülen Mesleksel Kanser: Akciğer CA  Deri CA, Mesane CA ve Lösemi de sık! Mesleksel CA, diğer kanserlere göre daha genç yaşta! İlk Mesleki Kanser: 1775 - Dr. Percival Pott İngiltere’de Baca temizleme işinde çalışan çocuklar Skrotum CA Etken: Katran; 1-2 dibenz Antrasen (İlk tanımlanmış kimyasal kanserojen madde!) CA % 4-5 Mesleksel faktörler nedeniyle! (Akc. CA’de % 10-15, Sindirim sistemi CA % 1-2)  En sık görülen Mesleksel Kanser: Akciğer CA  Deri CA, Mesane CA ve Lösemi de sık! Mesleksel CA, diğer kanserlere göre daha genç yaşta! İlk Mesleki Kanser: 1775 - Dr. Percival Pott İngiltere’de Baca temizleme işinde çalışan çocuklar Skrotum CA Etken: Katran; 1-2 dibenz Antrasen (İlk tanımlanmış kimyasal kanserojen madde!)

5 Grup AdıKanserojen Özellik Laboratuvar Çalışmaları Doku KültürleriHayvan Deneyleri İnsanda Epidemiyolojik Kanıt GRUP 1Kesin Kanserojen Maddeler + + + + GRUP 2 AMuhtemel Kanserojenler + + + - GRUP 2 BŞüpheli Kanserojenler +? - GRUP 3 Grup 1 ve 2 İçinde Olmayanlar ???? GRUP 4 Muhtemelen Kanserojen Olmayanlar - - - -

6 MADDEİLİŞKİLİ KANSER TÜRÜ Amino bifenilMesane ArsenikAkciğer, deri AsbestAkciğer, mezotelyoma, sindirim sistemi BenzenLösemi, akciğer, BenzidinMesane KadmiyumProstat KatranDeri, akciğer KromSolunum yolları, sinuslar Naftil aminMesane NikelAkciğer, solunum yolları Vinil klorürKaraciğer, anjiyosarkom İyonizan radyasyonLösemi, akciğer, deri, kemik Ultraviyole ışınDeri

7 İŞKOLUKANSER TÜRÜETKEN Tarım, orman, balıkçılıkDeri, akciğer, dudakUltraviyole, arsenikli pestisid MadencilikDeri, akciğer, lösemiArsenik, radon, asbest Petrol endüstrisiDeri, skrotumPolinükleer aromatik hidrokarbon Metal endüstrisiSolunum yolları, akciğerArsenik, krom ve nikel bileşikleri, Ulaştırma, gemi yapımıAkciğer, mezotelyomaAsbest Kimya sanayii Akciğer, karaciğer, sinus, mesane BCME, krom, nikel, vinil klorür, benzidin, boya maddeleri, Kok üretimiAkciğer, mesaneBenzpiren, naftilamin Lastik sanayiiMesane, lösemiAromatik aminler, benzen İnşaat işleriAkciğer, mezotelyomaAsbest (yalıtım işlemleri) Deri sanayii, ayakkabıcılıkLösemi, burun boşluğuBenzen, deri tozu Sağlık çalışanlarıLösemi, akciğerRadyasyon, antikanser ilaçlar Asfalt yol yapımıAkciğerBenzpiren Pestisid üretimiAkciğerArsenik Asbestli malzeme üretimiAkciğer, mezotelyomaAsbest

8

9 ASBEST-BENZEN ve KANSER Asbest: Akciğer CA, Mezotelyoma Dr. Doll 2. Dünya Savaşı’nda gemi yapım ve onarımı işleri Asbestli tekstil işlerinde çalışanlar -Akciğer CA Benzen: Benzen; taş kömürü veya petrol distilasyonu sonucu elde edilir. Çok iyi solvent (çözücü) Kaynama noktası çok düşük-çabuk buharlaşır Kemik iliğini inhibe eder, Aplastik anemi İkame: Benzen türevleri olan toluen ve ksilen ile alifatik bir hidrokarbon olan hekzan Asbest: Akciğer CA, Mezotelyoma Dr. Doll 2. Dünya Savaşı’nda gemi yapım ve onarımı işleri Asbestli tekstil işlerinde çalışanlar -Akciğer CA Benzen: Benzen; taş kömürü veya petrol distilasyonu sonucu elde edilir. Çok iyi solvent (çözücü) Kaynama noktası çok düşük-çabuk buharlaşır Kemik iliğini inhibe eder, Aplastik anemi İkame: Benzen türevleri olan toluen ve ksilen ile alifatik bir hidrokarbon olan hekzan

10 AROMATİK AMİNLER, BENZANTRASEN VE KANSER Aromatik aminler: Amino benzen : Anilin Ayrıca; Benzidin, Alfa ve Beta Naftil Amin Boya sanayiinde ve lastik imali işlerinde! Benzpiren, Benzantrasen: İlk tanımlanan kanserojen maddeler Kömür, odun veya petrol ürünlerinin yanması sonucu meydana gelen kurum ve katran bu maddeleri içerir. Sigara dumanında da bulunur. Asfalt yol yapımında veya çatılarda yalıtım amaçlı Temas halinde Deri CA Buharının solunması ile Akciğer CA Aromatik aminler: Amino benzen : Anilin Ayrıca; Benzidin, Alfa ve Beta Naftil Amin Boya sanayiinde ve lastik imali işlerinde! Benzpiren, Benzantrasen: İlk tanımlanan kanserojen maddeler Kömür, odun veya petrol ürünlerinin yanması sonucu meydana gelen kurum ve katran bu maddeleri içerir. Sigara dumanında da bulunur. Asfalt yol yapımında veya çatılarda yalıtım amaçlı Temas halinde Deri CA Buharının solunması ile Akciğer CA

11 ARSENİK, KROM VE KANSER Arsenik: Zararlı bitkileri yok etmek için (herbicide) Haşerelere karşı (pestisid) Doğada demir ve kömür ile birlikte. Elektronik endüstrisinde! Deri ve Akciğer CA Krom: Doğada demir ile birlikte ferrokrom cevheri şeklinde! Sanayide deri tabaklama işinde, paslanmaz çelik yapımında. Solunum yolu ile Akciğer CA (hekzavalent krom) Arsenik: Zararlı bitkileri yok etmek için (herbicide) Haşerelere karşı (pestisid) Doğada demir ve kömür ile birlikte. Elektronik endüstrisinde! Deri ve Akciğer CA Krom: Doğada demir ile birlikte ferrokrom cevheri şeklinde! Sanayide deri tabaklama işinde, paslanmaz çelik yapımında. Solunum yolu ile Akciğer CA (hekzavalent krom)

12 VİNİL KLORÜR, RADYASYON VE KANSER Vinil klorür: Plastik sanayiinde. VC’nin PVC’ye dönüşmesinde (Polimerizasyon işinde) çalışanlarda: Karaciğer anjiyosarkomu Radyasyon: Agricola 16. yy Avrupa’da kömür madenlerinde “madenci hastalığı” Radon gazı- Akciğer CA Radyologlar-radyasyon maruziyeti –Lösemi, Deri CA Non-iyonizan radyasyonun da kanser oluşunda etkisi olduğu ortaya konmuştur. UV ışınlar- Deri CA Vinil klorür: Plastik sanayiinde. VC’nin PVC’ye dönüşmesinde (Polimerizasyon işinde) çalışanlarda: Karaciğer anjiyosarkomu Radyasyon: Agricola 16. yy Avrupa’da kömür madenlerinde “madenci hastalığı” Radon gazı- Akciğer CA Radyologlar-radyasyon maruziyeti –Lösemi, Deri CA Non-iyonizan radyasyonun da kanser oluşunda etkisi olduğu ortaya konmuştur. UV ışınlar- Deri CA

13

14 TEKNİK ÖNLEMLER Öncelik; Kaynakta Kontrol  Kanserojen maddenin kullanımdan kaldırılması  İkame (Asbest yerine sentetik maddeler; benzen yerine toluen, ksilen veya hekzan)  Etkili havalandırma sistemleri  İşlemin kapalı sistem içinde yapılması vb. mühendislik uygulamaları  KKD (maske, eldiven vb.) Öncelik; Kaynakta Kontrol  Kanserojen maddenin kullanımdan kaldırılması  İkame (Asbest yerine sentetik maddeler; benzen yerine toluen, ksilen veya hekzan)  Etkili havalandırma sistemleri  İşlemin kapalı sistem içinde yapılması vb. mühendislik uygulamaları  KKD (maske, eldiven vb.)

15 TIBBÎ ÖNLEMLER  İşe Giriş Muayenesi (Çalışma ortamı ve karşılaşılan maddeler bakımından risk yaratabilecek özellikler - sakıncalı olanlar başka işlere yönlendirilir) Ör:Sigara içen - Asbest maruziyeti olan bir işte çalışması, Kan hastalığı olan - benzen veya radyasyon maruziyeti olan bir işte çalışması sakıncalıdır.  Periyodik (aralıklı kontrol) Muayene Erken tanı olanağı sağlayabilecek muayeneler (Ör: Boya veya lastik sanayinde Mesane CA için İdrar sitolojisi)  Sağlık Eğitimi Olası riskler ve korunma yolları hk. eğitim  İşe Giriş Muayenesi (Çalışma ortamı ve karşılaşılan maddeler bakımından risk yaratabilecek özellikler - sakıncalı olanlar başka işlere yönlendirilir) Ör:Sigara içen - Asbest maruziyeti olan bir işte çalışması, Kan hastalığı olan - benzen veya radyasyon maruziyeti olan bir işte çalışması sakıncalıdır.  Periyodik (aralıklı kontrol) Muayene Erken tanı olanağı sağlayabilecek muayeneler (Ör: Boya veya lastik sanayinde Mesane CA için İdrar sitolojisi)  Sağlık Eğitimi Olası riskler ve korunma yolları hk. eğitim

16