Ondokuz Mayıs Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Türk Kamu Yönetimi Doç. Dr. Nuray E. KESK İ N

... konulu sunumlar: "Ondokuz Mayıs Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Türk Kamu Yönetimi Doç. Dr. Nuray E. KESK İ N"— Sunum transkripti:

1 Ondokuz Mayıs Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Türk Kamu Yönetimi Doç. Dr. Nuray E. KESK İ N nekeskin@omu.edu.tr

2 Türk kamu yönetiminde AJANSLAŞMA (2000-2009) Merkezi Yatırım Tanıtma Ajansı (Başbakanlık) (Bölge) Kalkınma Ajansları (Kalkınma Bak.)

3 İ BBS -NUTS Türkiye, İ statistik Bölge Birimleri Sınıflandırması adıyla 3 düzeyde bölgelere bölündü (2002, Başbakanlık G.) Nomenclature of Territorial Units for Statistics İ BBS Düzey 1: 12 bölge İ BBS Düzey 2: 26 bölge İ BBS Düzey 3: 81 bölge

4

5

6 Düzey 2 - 26 bölge 5449 sayılı Kalkınma Ajansları Kurulması Hakkında Kanun, 2006. «Regional Development Ageny» (bölgesel kalkınma ajansı) Ajansların, bölge içindeki her ilde “Yatırım Destek Ofisi” adlı şubeleri bulunmaktadır.

7 Kuruluş amacı “…kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirli ğ ini geliştirmek, yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, bölgelerarası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak…”

8 5446 sayılı Kanun «Ajanslar, tüzel kişili ğ i haiz ve bu Kanunla düzenlenmemiş bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tâbidir.» Kamu tüzel kişili ğ i? Özel hukuk tüzel kişili ğ i?

9 Kaynak: AB Sistemin her türlü ölçütü ve kuralı da AB kurumları tarafından yaratılmıştır. Türkiye’de bu uygulamanın başlatılması, AB tarafından hazırlanan 2000 yılı İ lerleme Raporu’nda öngörülmüştür.

10 organları Kalkınma Kurulu (en çok 100 üye) [danışma organıdır; kamu – özel sektör – STK – yerel yönetim – üniversite temsilcileri] Yönetim Kurulu (üye sayısı bölgeden bölgeye de ğ işmekte) [karar organıdır; başkanlı ğ ını il valileri yapmaktadır; bölgedeki il genel meclisi başkanları, il merkezindeki belediye başkanları, illerdeki sanayi- ticaret odası başkanları, sanayi-ticaret dünyasınca kurulmuş bir dernek ya da vakıf temsilcisi] Genel Sekreter [yürütme organıdır; kamuda ya da özelde 10 yıllık iş deneyimi olanlar bu göreve atanabilmektedir]

11 BKA Ajansların çalışma ilkesi, “kamu, özel, sivil toplum işbirli ğ i” temelinde çalışmaktır. (yönetişim/governance modeli) 2006 : Adana-Mersin ve İ zmir ajanları 2008 – 2009 : di ğ er bölgeler

12

13 Faaliyet Alanları Planlama ve Koordinasyon Destek Programları Tanıtım- Bölgede Yatırım

14 Görev ve yetkileri a) Yerel yönetimlerin plânlama çalışmalarına teknik destek sa ğ lamak. b) Bölge plân ve programlarının uygulanmasını sa ğ layıcı faaliyet ve projelere destek olmak; c) Bölge plân ve programlarına uygun olarak bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve bu kapsamdaki projelere destek sa ğ lamak.

15 Görev yetkileri d) Bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plân ve programları açısından önemli görülen di ğ er projeleri izlemek. e) Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirli ğ ini geliştirmek.

16 Görev ve yetkileri g) Bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum ve kuruluşların yaptı ğ ı araştırmaları desteklemek. h) Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla işbirli ğ i halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak. Bölge illerinde yatırımcıların, kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile di ğ er idarî iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmek.

17 Görev ve yetkileri j) Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü e ğ itimi gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirli ğ i sa ğ layarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek. k) Türkiye'nin katıldı ğ ı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sa ğ lamak. l) Ajansın faaliyetleri, malî yapısı ve ajansla ilgili di ğ er hususların güncel olarak yayınlanaca ğ ı bir internet sitesi oluşturmak.

18 Yatırım Destek Ofisi Bölge illerinde, yönetim kurulu kararı ile biri koordinatör olmak üzere, en çok beş uzmandan oluşan yatırım destek ofisleri teşkil edilir.

19 Yatırım Destek Ofisi Bölge illerinde, özel kesimdeki yatırımcıların kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile di ğ er idarî iş ve işlemlerini ilgili mevzuatta belirtilen süre içerisinde, ilgili mevzuatta bir süre belirtilmemişse öncelikle ve ivedilikle sonuçlandırmak üzere yönetim kurulu adına tek elden takip ve koordine etmek, yatırımları izlemek. İ lgili mevzuattaki başvuru koşulları ve istenen belgeler do ğ rultusunda yatırımcıya bilgi vermek ve yol göstermek. Başvurular hakkında ön inceleme yapmak. İ ş ve işlemler konusunda valili ğ e ve genel sekreterli ğ e bilgi vermek.

20 görevi Yatırımcı bu birimlere gitti ğ inde, karşılı ğ ında herhangi bir ödeme yapmaksızın başvurusunu yapacaktır. Ofis görevlileri tüm işlemleri tamamlayacaklar; Çalışma Bakanlı ğ ı, Sa ğ lık Bakanlı ğ ı, Vergi Dairesi, Tarım Bakanlı ğ ı, belediye, vb. bütün işlemleri yatırımcı adına izleyecek, yaptıracak, sonuçlandıracaktır.

21 İ STKA 2011 yılında Knight & Frank tarafından hazırlanan “The Wealth Report, İ stanbul’u Avrupa’nın en iyi 8. kenti seçerken PricewaterhouseCoopers’ın (PwC) 2012 Emerging Trends in Real Estate - Europe raporunda yatırımcıların ilk tercihi 4 yıldır üst üste İ stanbul olmaktadır.

22 İ stanbul’da yabancı şirketler Hazine Müsteşarlı ğ ı verilerine göre 39 farklı ülkeden 13.977 yabancı sermayeli şirket İ stanbul’da faaliyet gösteriyor: ilk sırada 2.109 adet şirket ile Almanya yer alırken, Almanya’yı 1.080 şirketle İ ran ve 1.021 şirketle Hollanda takip etmektedir. ABD’nin 679 şirketle 5. sırada yer aldı ğ ı listede Çin 298 şirketle 13. sırada yer almaktadır.

23 İ ngiltere deneyimi 1990’lı yılların başında uygulamaya giren İ ngiltere deneyiminden elde edilen sonuçlar, ajans uygulamalarının bölgeler arası gelişmişlik farklılı ğ ını azaltmak bir yana daha da şiddetlendirdi ğ ini ortaya koymuş durumdadır. İ ngiltere 2012’de kalkınma ajanslarını kapattı.

24 Merkezi Ajans 2006 yılında kurulan Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Bir tür üstkuruldur, Başbakanlı ğ ın ilgili kuruluşudur, İ dari ve mali özerkli ğ e sahiptir…

25 Merkezi Ajans Ajans başkanı Danışma Kurulu (üyeleri bakanlar ve özel sektör temsilcileri arasından başbakan tarafından seçilir) 30 personelden oluşan bir örgüt… (mali haklarının üst sınırı başbakan tarafından belirlenmektedir)

26 Görevi Türkiye’nin sundu ğ u yatırım olanaklarını küresel iş dünyasına tanıtma ve yatırımcılara Türkiye’ye yapacakları yatırımların her safhasında destek vermek.. Ulusal düzeyde yatırım destek ve tanıtım stratejisini, kalkınma ajansları ile işbirli ğ i halinde belirlemek ve uygulamak.

27 Neler yapar? Pazar araştırması ve analizi, Sektör raporları, Yatırım koşulları de ğ erlendirmeleri, Saha seçimi Olası ortaklıklar için şirket bulma, Resmi işlemlerin yürütülmesi, Çalışma/oturma izinleri…

28 Invest in Turkey http://www.invest.gov.tr “For more power to your global business push the button”

29 Türkiye’ye Yatırım Yapmak İ çin 10 Neden Başarılı ekonomi Nitelikli ve rekabetçi işgücü Altyapı Avrupa’nın Enerji Kontrolü ve Terminali AB ile 1996’dan bu yana gümrük birli ğ i Nüfus Liberal ve yeniliklere açık bir yatırım ortamı Merkezi konum Düşük vergiler ve teşvik olanakları Büyük iç pazar 2008-2010 dönemi için do ğ rudan yabancı yatırımda dünyanın en cazip 15. ülkesi (UNCTAD-BM Ticaret ve Kalkınma Konf)

30 Nitelikli ve rekabetçi işgücü 29 milyonu aşkın genç, e ğ itimli ve motive profesyonel, Artan çalışan verimlili ğ i, Avrupa’daki en uzun çalışma süreleri ve çalışan başına ortalama hastalık izninde en düşük oran (haftada 53,2 çalışma saati ve çalışan başına yıllık ortalama 4,6 gün hastalık izni) /2010 183 üniversiteden yaklaşık 610.000 mezun Yarısı meslek-teknik liselerinden olmak üzere yaklaşık 700.000 lise mezunu

31 Liberal bir yatırım ortamı Dinamik ve olgun bir özel sektör Ortalama 6 günde şirket kurulumu sunan iş dostu ortam (OECD ülkelerinde 11 gün) Son derece rekabetçi yatırım koşulları, Güçlü bir sanayi ve hizmet kültürü Tüm yatırımcılara eşit muamele, 41.397 yabancı sermayeli şirket (2014) Uluslararası tahkim Transfer garantisi

32 Düşük vergiler ve teşvik olanakları % 33’ten % 20’ye düşen Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisi’nden tamamen veya kısmen muafiyet ve işverenlerin sosyal güvenlik payına destek gibi Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Sanayi Bölgeleri ve Serbest Bölgeler için uygulanan vergi avantajlarının yanı sıra arazi tahsisi Ar-Ge Kanunu Stratejik yatırımlar, büyük ölçekli yatırımlar ve bölgesel yatırımlara yönelik teşvikler

33 Yatırım Teşvik Sistemi Genel Teşvik Uygulamaları Bölgesel Teşvik Uygulamaları Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Stratejik Yatırımların Teşviki

34 Destek Unsurları KDV İ stisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İ ndirimi Sigorta Primi İ şveren Hissesi Deste ğ i Gelir Vergisi Stopajı Deste ğ i Sigorta Primi Deste ğ i Faiz Deste ğ i Yatırım Yeri Tahsisi KDV İ adesi

35 Kimler Yatırım Teşvik Belgesi alabilir? Gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları, Kamu kurum ve kuruluşları, Kamu kuruluşu niteli ğ indeki meslek kuruluşları, Dernekler ve vakıflar, Yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri

36 OKA – TR83 Samsun Tokat Çorum Amasya

37 Samsun Yatırım Rehberi Neden Samsun? Ayrıcalıklı co ğ rafi ve stratejik konum Ulaşım altyapısı Büyük ve dinamik pazar Rekabetçi ve karlı bir bölge Genç ve nitelikli insan kayna ğ ı Uygun maliyetler ve cazip teşvik olanakları Yeniliklere açık bir yatırım ortamı Yaşanabilir, modern şehir standardı

38 Gelişmeye açık ve öne çıkan sektörler Tıbbi cerrahi el aletleri Sa ğ lık hizmetleri Gıda Mobilya Lojistik Balıkçılık ve su ürünleri Ana metal sanayi Turizm Kümes hayvancılı ğ ı

39 Bölge –cilik? Osmanlı Devleti’nin da ğ ıldı ğ ı tarihte, 1920’de Osmanlı parlamentosu tarafından ilan edilen Misak-ı Milli (büyük ölçüde bugünkü Türkiye) sınırları içinde 15 eyalet, 53 il, 302 ilçe ve 679 bucaktan oluşan dört basamaklı bir yönetim kademelenmesi bulunuyordu.

40 İ l esası Cumhuriyet rejimi, kuruldu ğ u Anadolu- Trakya toprakları üzerindeki Osmanlı Devleti’nin sayıları 15 olan bölgelerini/eyaletlerini ortadan kaldırmıştır.

41 Tarihsel deneyimler maarif eminlikleri (e ğ itim bölgeleri) umumi müfettişlik sistemi merkezden yönetim kurumlarının bölge müdürlükleri, ola ğ anüstü hal bölge valili ğ i, GAP, DAP, DOKAP gibi bölgesel proje idareleri

42 12 Eylül 1980 27 Eylül 1980 tarihinde Milli Güvenlik Konseyi’nde okunan Hükümet Programı’nda, “idarenin yeniden düzenlenmesi” amacıyla alınacak önlemler arasında, taşrada yeni bir örgütlenmeye gidilmesi de bulunmaktadır. Hükümet programında, kamu yönetimindeki aşırı merkeziyetçilik yerine, mülki ve mahalli idarelerin yetkilerinin artıraca ğ ı belirtilmiştir. Bunu sa ğ lamak için de taşrada bölge örgütlenmesine gidilece ğ i, bölge yönetimlerinin özellikle mali, iktisadi ve teknik konulardan başlayarak, devlet hizmetlerinin işleyişini kolaylaştırıcı yetkilerle donatılaca ğ ı dile getirilmiştir.

43 İ dari yargıda «bölge» Bölgeselleşme politikasının ilk reform dalgası adli örgütlenmede gerçekleştirilmiş ve 1982 yılında kabul edilen bir yasa ile bölge idare mahkemeleri kurulmuştur. 12 Eylül askeri yönetimi tarafından kabul edilen yasa gere ğ ince altı ay içinde 22 ilde Bölge İ dare Mahkemeleri ve İ dare Mahkemeleri ile 33 ilde Vergi Mahkemeleri faaliyete geçmiştir.

44 Bölge Valili ğ i 12 Eylül askeri yönetimi döneminde, 1983 yılında çıkarılan 71 sayılı kanun hükmünde kararname, Türkiye’ye büyük il sistemi ya da bölge yönetimi kademesini getirmiş ve ülke sekiz bölgeye ayrılmıştır. Ancak bu kararname uygulamaya girememiş ve Temmuz 1984’te 3036 sayılı yasayla yürürlükten kaldırılmıştır.

45 Sabah Gazetesi, 2007 Vehbi Dinçerler: “Askerden kuşku duyduk.. bu konu hükümette de, partide de konuşuldu. Bu iyi niyetle konmuş olsa da ‘Bunlar zaten ülkeyi bölmek için geldiler’ diye etiket yapıştırırlar düşüncesiyle kaldırdık”; Hasan Celal Güzel: “Herkes üniter devlet diye itiraz edecekti.” Dönemin tartışmalarını aktaran eski bakanlardan Oltan Sungurlu da, Turgut Özal’ın da bölge valili ğ ine mesafeli yaklaştı ğ ını ve bölge sistemine geçişi henüz erken buldu ğ unu belirtmiştir.

46 Adli yargıda «bölge» 2007’den itibaren ise Avrupa Birli ğ i’nin iste ğ iyle Yargıtay’a dayalı olan adli hukuk sistemi, istinaf mahkemeleri, bir başka deyişle bölge adliye mahkemeleri kurularak bölge esasına göre örgütlenmektedir. Bir de ğ erlendirmeye göre istinaf mahkemeleri, federalleşme yolunda atılmış önemli adımlardan biridir.

47 Temmuz 2016 Ankara İ stanbul Bursa İ zmir Konya Samsun Adana Diyarbakır Erzurum Antalya Gaziantep Kayseri Sakarya Trabzon Van