Türk İş Hukukunda Kadın. 1. Eşit Davranma İlkesi İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere.

... konulu sunumlar: "Türk İş Hukukunda Kadın. 1. Eşit Davranma İlkesi İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere."— Sunum transkripti:

1 Türk İş Hukukunda Kadın

2 1. Eşit Davranma İlkesi İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz. İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz. İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz. İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir.

3 2-Yer ve Su Altında Çalıştırma Yasağı Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde on sekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır.

4 3-Gece Çalıştırma Yasağı Sanayiye ait işlerde onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır. Onsekiz yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir. Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik [4]ile; Kadın işçilerin gece postasında çalıştırılma süresi, işyerine götürüp getirme, rapor, kadın işçilerin çalışan eşlerinin gece postalarında çalıştırılmaları, gebelik ve analık durumunda çalışma, gebelik ve analık durumunda çalıştırılma yasağı ve bildirim konuları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik[4]

5 4-Analık Halinde Çalışma ve Süt İzni Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir. Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz. İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz. Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

6 Periyodik kontrol izni Gebe kalan kadın işçi için özel olarak gündeme getirilen ilk koruyucu önlem, gebeliğin seyrini takip amacıyla yaptırılacak sağlık kontrolleri için kadın işçiye izin verilmesi uygulaması olacaktır. Buna göre, gebe kadın işçinin ve bebeğin sağlık kontrollerinin yaptırılabilmesi amacıyla kadın işçiye izin verilecektir. Hekim tarafından yapılacak söz konusu sağlık kontrollerine yasada "periyodik izin" denilmiştir. Bu iznin periyodu da duyulan gereksinime göre hekim tarafından belirlenecektir. Periyodik izinler ücretli olacaktır. Bir başka söyleyişle, periyodik kontrol için verilen izinler, çalışılmış gibi sayılacaklardır. Periyodik iznin süresi yasada belirlenmemiştir. Kadın işçinin çalıştığı işyerinin bulunduğu yer ile periyodik sağlık kontrolü için gidilecek yer arasındaki uzaklığın önceden bilinemeyecek olması veya her işçiye ve işyerine göre farklı sürelere gereksinimin duyulabilmesi sebebiyle periyodik kontrol süresinin belirlenmemiş olduğu düşünülmektedir. Gerçekten, söz konusu hakkın kullanımı için gerekecek süre, işyeri ile periyodik kontrolün yapıldığı yerin bulunduğu mekana, kentin büyüklüğüne göre farklılık taşıyacaktır. Bu nedenlerle, "periyodik kontrol" süresi, özel koşulların gerektirdiği süre kadar olacak ve duyulan gereksinime göre taraflarca belirlenecektir.

7 Doğum halinde istirahat ve geçici iş göremezlik hakkı Gebe işçinin doğumdan önce 8 (Çoğul gebelik halinde 2 hafta süre eklenir) ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için günlük kazancının üçte ikisi oranında geçici iş göremezlik ödeneği verilecektir. Erken doğum yapılması halinde ise, erken doğum yapılan süre doğum sonrasına eklenecek.

8 5-Ağır ve Tehlikeli İşler Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı, kadınlarla, onaltı yaşını doldurmuş fakat onsekiz yaşını bitirmemiş genç işçilerin hangi çeşit ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılabilecekleri Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği[7];Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçiler, sağlık raporu, kadın işçilerin özel günleri, nüfus cüzdanlarının onaylı örneklerinin saklanması, ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmama durumu, ağır ve tehlikeli işlere ait çizelge, ağır ve tehlikeli işlere ilişkin kapsam belirleme konularını düzenlemiştir.Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği[7]

9 6-Kadın İşçilerin Çalıştırılabileceği Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmelik gereği, Kadınlar aşağıda belirtilen "Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılabilirler". 1. Toprağın pişirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası, boru, pota, künk ve benzeri inşaat ve mimari malzeme işleri. 2. Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ait işler. 3. Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme fabrika ve imalathanelerinde üretime ilişkin işler ve bunların işlenmesine ait işler. 4. Demir tel ve çubuktan malzeme imalatı işleri (Çivi, zincir, vida vb. gibi). 5. Muharrik kuvvetle işleyen tam otomatik soğuk şekillendirme tezgahlarında yapılan işler. 6. Kurutma işleri, yapıştırma işler. 7. Kontra plakla, yonga ağaçtan mamul suni tahta ve pvc yüzey kaplamalı suni tahta imali işleri ile emprenye işler. 8. Parafinden eşya imaline ait işler. 9. Uyuşturucu maddelerin imali işleri. 10. Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler (Karbon sülfür gibi parlayıcı veya tahriş edici solventlerle yapılan prine ve benzeri yağlı maddelerden ekstraksiyon yolu ile yağ üretimi işlerinde ekstraksiyon kademelerinde kadın işçi çalıştırılamaz). 11. Tüylü olarak kullanılacak derileri hazırlama işleri. 12. Kuş ve hayvan tüyü kıllarının temizlenmesi, didiklemesi, ayrılması ve bunlara benzer işler. 13. Ham kürkleri işleme ve boyama işleri. 14. Kauçuk ve lastik sanayiinde, lastik hamurunun hazırlanmasından her çeşit şekillendirilmiş mamul yapımına kadar bütün işler (Lastik hamurunun hazırlanmasında kadın çalıştırılamaz). 15. Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik eşya imali işleri. 16. Çırçır fabrikalarındaki işler. 17. Pamuk keten, yün, ipek, paçavra ve benzerleri ve harman, işleri ile bunların döküntülerini ayırma ve didikleme işleri. 18. Pamuk, keten, yün ipek ve benzerleriyle bunların döküntülerinin hallaç haşıl, tarak, presleme ve kolalama işleri. 19. Konfeksiyon ve triko imali işleri. 20. Pamuk, keten, yün, ipek ve benzerleri bunların döküntüleri ile iplik ve dokuma işleri. 21. Her türlü ilkel ve mamul maddelerin temizlenmesi, boyanması, gazlanması, ağartılması, basılması ve hazır hale getirilmesi işleri. 22. Suni ipek imalinde hazırlama ve üretme işleri. 23. Pamuk, yün ve sentetik elyaf ile üretilmiş ipliklerden dokunarak üretilen bezlerin, verniklenmesiyle dayanıklılık veya su geçirmezliği sağlanmış bezler imali (Kord bezi, yelken bezi, çadır bezi çuval bezi vb.). 24. Kıl mensucat, her türlü keçe ve aba imali işleri. 25. Tabii ve suni iplikten mamul her türlü dokuma ile deri, kürk ve sair cins malzemenin biçilip dikilmesi suretiyle her türlü giyecek eşyası imali işleri. 26. Mensucattan hazır eşya imali işleri (Perde, ev tekstili, otomobil ürünleri ve benzerleri). 27. Kağıt hamuru ve odun hamuru üretimi işleri. 28. Selüloz üretimi işleri. 29. Otomatik makinalarla kağıt, karton, mukavva ve kutu imali işleri. 30. Kağıt ve ürünlerinden yapılan her türlü eşya ve malzemenin imali işleri. 31. Zahire depolarındaki işler ile un ve çeltik fabrikalarındaki işler. 32. Ekmekçilik ve her çeşit un ve unlu maddelerden gıda maddesi yapımı işleri.

10 33. Maya üretim işleri. 34. Her türlü konserve ve hazır gıda ile hazır yemek üretimi işleri. 35. Süt ve sütten mamul gıda maddelerin üretimi işleri. 36. Kahve ve kakaonun tesislerde işlenmesi ve paketlenmesi işleri. 37. Her türlü bitkinin çiçek, tohum, kabuk, meyve ve yapraklarının işlenmesi ve paketlenmesi işleri ile bunlardan elde edilen toz, yağ ve diğer mamullerin işlenmesi ve paketlenmesi işleri. 38. Bitkisel her çeşit çay yaprakları ile yapılan işlemler ve benzeri işler. 39. Balıkhanede yapılan taşıma, depolama, dondurma, çeşitli safhalarda işleme ve diğer işler. 40. Şeker fabrikalarında üretim, hazırlama ambalajlamaya ait işler. 41. Her türlü alkollü, alkolsüz içkilerin ve karbon asiti ile yapılmış içeceklerin yapımı, arıtılması, karıştırılması, damıtılması ve mayalandırılması işleri. 42. Maden suları ve sodalarının üretimi işleri. 43. Sigara, puro, pipo, nargile, enfiye ve çiğnenen keyif verici maddelerin imalathane ve fabrikalarında yaprak tütün vb. tütünlerin rutubetlendirme, ayırma, temizleme, filtreleme işleri, harman, kıyım, sarım ve ambalaj işleri. 44. Çuvallama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler. 45. İnsan ve eşya taşımaya özgü taşıt araçlarında pilotluk, kaptanlık, şoförlük ve bunlara yardımcılık işleri. 46. Her türlü taşıt araçlarında makinistlik arabacılık, frencilik, makasçılık ve bunlara yardımcılık işleri (yardımcı işlerde genç işçiler çalışabilir). 47. Her nevi bitki tohumu, hububat, bakliyat ve çeşitli gıda ürünlerinin tesislerde elenmesi, paketlemesi ve çeşitli merhalelerde işlenmesi işleri. 48. Süngerleri temizleme, yıkama, beyazlatma ve boyama işleri. 49. Tatil köyü, otel, motel, kaplıca işletmeleri, yurt vb. bünyesindeki mutfak, bulaşıkhane, çamaşırhane, ütü odalarında yapılan işler. 50. Her türlü çöp ve atık maddeler (toplanması, taşınması, depolanması, işlenmesi, yok edilmesi vb.) ile ilgili işler. 51. Paçavracılık ve üstüpücülük işleri. 52. Radyoloji işleri ile radyum ve radyo aktif maddelerle ve radyasyon yayan her türlü cihazla (Çeşitli röntgen, magnetik rezonans ve benzeri elektronik cihazlar) çalışılan işler. 53. Vahşi veya zehirli hayvan bulunduran bahçelerdeki ve hayvan terbiyesi yapılan yerlerdeki her türlü işler. 54. Üzerine kayıt yapılan film, disk ve benzeri cisimlerin yapılması işleri. 55. Her türlü mürekkep ve mürekkep ihtiva eden malzeme imali işleri. 56. Her türlü mürekkep ve mürekkep ihtiva eden malzeme imali işleri. 57. Keten, kenevir ve jütten iplik, sicim, halat imali ve bunlarla yapılan dokuma işleri. 58. Hastane, bakteriyoloji ve kimya laboratuarları, eczacılık (ilaç imali, ham maddesi imali ve benzeri) işleri. 59. Hayvan tahniti işleri. 60. Kemik, boynuz, tırnak ve hayvan kanı ile ilgili üretim işleri. 61. Tutkal, jelatin ve kola imali işleri. 62. Deri sanayiinde mamul derilere yüz ve fantezi fason yapma ve derileri perdahlama işleri. 63. Makinasız deniz nakil araçlarında (Mavna, şat ve benzerleri) yapılan bütün işler. 64. Hava alanlarındaki uçuşa hazırlık işleri ile yer hizmetleri ve bakım işleri. 65. Uçaklarda yapılan bütün işler ve uçaklarla yapılan ilaçlama ve yangın söndürme işleri. 66. Motorlu ve motorsuz her türlü kara ve demiryolu taşıtları ile yük veya yolcu taşıma işleri. 67. Kara, demiryolu, deniz ve göl taşıt araçları için bakım, ikmal, onarım ve park yerlerinde yapılan işler. 68. Her türlü yem, ara maddesi hazırlama, ambalajlama ve yem üretimi işleri. 69. Her türlü siloculuk işleri. 70. Matbaacılık işleri (Her türlü basım işleri, ciltçilik, klasör, dosya imali ve benzeri işler). 71. Her türlü ozalit, fotokopi, teksir, ilan ve reklam basım işleri. 72. Yüzey aşındırıcı, temizleyici malzemelerin üretimi işleri (Zımpara taşı ve zımpara kağıdı gibi). 73. Her türlü katı ve sıvı ara ürün ve nihai ürünlerin ambalajlanması, paketlenmesi ve dolumu işleri. 74. Deri, suni deri, plastik, ağaç ve diğer malzemelerden mamul her türlü ayakkabı, terlik ve benzerleri imalat işleri.

11 Hafif işlerde çalıştırma Özel olarak çalışabilecekleri gösterilmemişse, kadın işçilerin yasal olarak ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamayacakları yasa hükmü gereğidir. Ancak, kadın işçinin çalışabilmesine izin verilmiş olanlarında veya ağır ve tehlikeli olmayan işlerde, doğum öncesi ve sonrasında bir yıla kadar geçecek sürede, kadın işçinin daha hafif işlere verilmesi gerekmektedir. Ağır ve tehlikeli işlerden olmamasına karşın örneğin, sadece ayakta kalmayı, hafif de olsa yük taşımayı, uzanarak iş görmeyi gerektiren işlerde çalışan kadın işçilerin, doğum öncesi ve sonrası dönemde, daha hafif işlere verilmesi gerekmektedir. Keza, kimyasallarla çalışan kadın işçiler, özel dönemleri tamamlanıncaya kadar bu işlerden uzaklaştırılarak daha hafif işlere alınacaklardır. Hatta, kadın işçilerin bu özel dönemlerinde stres yaratan işlerden de uzak tutulmaları beklenmektedir.

12 Özel günlerinde çalıştırılması Yine, "Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği" ne göre, bu kapsamda olmakla beraber, kadınların çalışmasına izin verilmiş olanlarında çalışanlar, özel hal (adet) gördüklerinde bu işlerde çalıştırılamayacaklar, hafif işlere alınacaklardır. Özel hal süresi, yönetmelikle beş gün olarak belirlenmiştir. Sürenin başlangıcı, kadın işçinin beyanına göre dikkate alınacaktır.

13 8-Gebe veya Çocuk Emziren Kadınlar İçin Yönetmelik Gebe veya çocuk emziren kadınların hangi dönemlerde ne gibi işlerde çalıştırılmalarının yasak olduğu ve bunların çalışmalarında sakınca olmayan işlerde hangi şartlar ve usullere uyacakları, ne suretle emzirme odaları veya çocuk bakım yurdu (kreş) kurulması gerektiği Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir. Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik[9]ile gece çalışması, çalışma saatleri, analık izni, gebe işçinin muayene izni, emziren işçinin çalıştırılması, emzirme izni, altına bölümde oda ve yurtlarla ilgili genel hükümler başlığı altında, oda ve yurt açma yükümlülüğü, oda ve yurtlardan faydalanacaklar, kayıt ve çıkış, oda ve yurtlarda bulunacak nitelikler, oda ve yurtlarda bulundurulacak ilaç ve tıbbi gereçler, personel, yönetim ve gözetim, çocukların muayeneleri, çocukların beslenmesi, çocukların eğitim ve geliştirilmeleri, işverenin yükümlülüğü, ortaklaşa kurulan oda ve yurtların yönetimi, ortaklaşa kurulan oda ve yurtların yönetimi konuları düzenlenmiştir.Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik[9]

14 9-Kadınların Çalıştırılmasının Yasak Olduğu Hallerde Çalıştırmanın Yaptırımlarına İlişkin Hükümler Bu Kanunun 63 üncü maddesinde ve bu maddede belirtilen yönetmelikte belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçilerini çalıştıran veya 68 inci maddesindeki ara dinlenmelerini bu maddeye göre uygulamayan veya işçileri 69 uncu maddesine aykırı olarak geceleri yedibuçuk saatten fazla çalıştıran; gece ve gündüz postalarını değiştirmeyen, 71 inci maddesi hükmüne aykırı hareket eden, 72 nci maddesi hükümlerine aykırı olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek çocukları ve gençleri ve her yaştaki kadınları çalıştıran, 73 üncü maddesine aykırı olarak çocuk ve genç işçileri gece çalıştıran veya aynı maddede anılan yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden 74 üncü maddesindeki hükme aykırı olarak doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen, 75 inci maddesindeki işçi özlük dosyalarını düzenlemeyen, 76 ncı maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekiline beşyüz milyon lira para cezası verilir. 64 üncü ve 65 inci maddede öngörülen hükümlere aykırı davranan işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için yüz milyon lira para cezası verilir.2006 yılında uygulanacak para cezası[11] ise 64 ve 65. maddeleri için 155 YTL, 63, 68, 69, 71, 72, 73,74,75 ve 76. maddeler için 783 YTL ’dır[12].[11][12]

15 10- Evlenen kadına kıdem tazminatı Kadın işçiler, evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklardır. Ancak, bu durumda ayrıca ihbar tazminatı da ödenmeyecektir.

16 11- Doğum borçlanması 4/a (SSK) sigortalısı kadınların doğum nedeniyle çalışamadıkları, en fazla iki doğum için geçerli olmak üzere, ikişer yıllık sürelerinin borçlandırılmasında sigortalının doğumdan önce 4/a bendi (SSK) kapsamında tescil edilmiş olması ve adına kısa ya da uzun vadeli sigorta kolları yönünden prim ödenmiş olması yeterli sayılmaktadır. Özellikle, sigortalı olunan tarihten önceki doğumlar için borçlanma hakkı verilmemesinden dolayı kadınlar mağdur ediliyor.

17 Analık sigortası Analık sigortasından aşağıdaki yardımlar sağlanır; 4.1-Sigortalı kadına analık haline bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince, günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi. Sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla; Doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışmadığı her gün için, Erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler için, geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Yukarıda belirtilen sürelerde kadının işyerinde çalışması halinde iş göremezlik ödeneği kesilir.

18 Emzirme ödeneği Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılardan; kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her çocuk için yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilir.Kanunun Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının; a-4/a kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması, b-4/b kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması, şarttır. Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan 9 uncu maddeye göre sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere üçyüz gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından yararlanır. 4/b kapsamında sigortalı sayılanlara analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede ödenir. Ancak bu maddenin birinci fıkrasının (c) bendine göre doğum öncesi ve doğum sonrası çalışmadığı sürelerde geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenebilmesi için yatarak tedavi şartı aranmaz. Sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde 17 nci maddeye göre hesaplanacak günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir. Sigortalının, geçici iş göremezlik ödeneği almasına esas istirahat raporu süresi içinde, sigortalılık hâlinin herhangi bir nedenle sona ermesi hâlinde istirahat süresince geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeye devam edilir. 4/b kapsamındaki sigortalıların analığı hâlinde geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenebilmesi için gerekli 90 günlük prim gün sayısının hesabında, Kanunun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Kanuna tabi analık sigortası için bildirilmiş prim ödeme gün sayıları ile Kanunun yürürlük tarihinden sonra ödenen kısa vadeli sigorta kolları prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.

19 İşverenin Kreş açma yükümlülüğü İş Kanunu uygulamasına göre yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine en çok 250 metre uzaklıkta gerekli şartları taşıyan bir emzirme odasının kurulması zorunludur. Yine, yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın gerekli şartları taşıyan bir kreşin kurulması zorunludur. Kreş (yurt), işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür. Emzirme odası ve/veya yurt kurulması için gereken kadın çalışan sayısının hesabına erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş olanlar da dâhil edilir. Dolayısıyla ilk kural; işyerinde gebe ya da emziren sayısı değil, toplam kadın çalışan ve bu kapsama dahil edilecek diğer çalışanların sayısının dikkate alınması. İşverenler, ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yapacakları anlaşmalarla da yerine getirebilirler. İkinci kural; işveren bu yükümlülüğü sadece kendi işyerine yakın bir alanda açacağı kreş ile değil, başka bir kreş ile anlaşarak da yerine getirebilir. Oda ve yurt açma yükümlülüğünün belirlenmesinde, işverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır. Burada belediye ve mücavir alan ifadesinden; büyükşehir olan belediyelerde her bir belediyenin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği sonucu çıkmaktadır. Üçüncü kural; işverenin işyerlerinin her birine ayrı ayrı bakılması gerekmektedir. Esasen, kreş hizmetinin ayrı bir uzmanlığı gerektirmesi, işverenlerin bu yükümlülüğü yerine getirirken ağır maddi ve manevi yüklerle karşılaşmalarına neden olmaktadır. Ayrıca çalışma hayatında kadınların istihdamı da olumsuz yönde etkilenmektedir. İşverenlerin üzerine ek yük getirilmesi haksız rekabete yol açmaktadır. Bu doğrultuda en iyi çözüm yöntemi belediye sınırları içerisinde çalışanların sayısı dikkate alınarak kreş yükümlüğünün devletin de katılımının sağlandığı bir sistemin oluşturulmasıdır. Devletin katılım sağlayacağı bu hizmetin tamamen veya işveren katılımlı olarak karşılanması ve sistem üzerinde kolaylıkların getirilmesi gerekmektedir. Uygulamada genellikle kreş yardımının personellere nakit olarak yapıldığı görülmektedir. Ancak, kreş yardımında bulunulması (nakit para yardımında bulunulması) kreş yükümlülüğünün karşılandığı anlamında değerlendirilmeyerek ayrıca bir kreş açılması/kreş ile anlaşılması Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı denetim elemanlarınca talep edilebilecektir. Yükümlülük kapsamına giren işyerlerinde bu yükümlülük yerine getirilmiyorsa; tespit anında 1.120 TL ve yükümlülüğün yerine getirilmediği her ay için 1.120 TL idari para cezası uygulanacaktır.

20 DOĞUM YAPAN KADINLARA YENİ DÜZENLEMELER YOLDA 2016 Torba Yasası'na göre çalışan annelerin çalışma hayatını daha rahat devam ettirebilmesi içni yeni düzenlemeler var. Buna göre; doğum sonrasında ücretsiz izin alan memur anne ve babaya, her sene için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükseltmesi verilecek. Veriecek bu yeni hak, torba kanun yürürlüğe girdiği tarihten sonra kullanılan izinler için geçerli olacak. Bu yeni hak evlat edinenler için de geçerli olacak. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen memurlar, iki yıllık aylıksız izin hakkından yararlanabilecek. Ayrıca üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen memur eşe, çocuğun teslim edildiği tarih itibariyle sekiz hafta aylıklı izin verilecek.Çalışan kadınlara yönelik pek çok yeni hakkında yer aldığı 2016 Torba Yasası'na göre erken doğum sebebiyle doğum öncesi iznini kullanamayan memur, kullanamadığı bu süreyi doğum sonrası iznine ek olarak talep edebilecek. Ayrıca üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen memur eşe, çocuğun teslim edildiği tarih itibariyle sekiz hafta aylıklı izin verilecek.

21 KADIN İŞÇİYE YENİ İZİN Mevcut uygulamada doğum yapan kadın işçi, isterse ücretli izin süresinin (16 hafta) bitiminden itibaren altı ay ücretsiz izin alabiliyor. İşveren bu altı 6 ay boyunca işçiye her hangi bir ücret ödenmiyor. 2016 Torba Yasası kanunuyla gelecek düzenlemeyle birlikte, bu ücretsiz izin süresince kadın işçi iş yerinde yarım gün çalışırsa, diğer yarım günün ücretini devlet ödeyecek. Ancak bunun için bazu şarlar var:Doğum tarihinden önceki son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemiş olması, doğum sonrasındaki altı aylık sürede yarım gün (haftalık 22,5 saat) çalışması, doğum sonrası analık izni bittikten sonra 30 gün içerisinde İŞKUR’a başvurması gerekiyor. Yarım çalışma ödeneği ödenen süre boyunca kadın işçinin primlerinin yarısı da yine İŞKUR tarafından ödenecek. Bu haktan üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birisi de yararlanabilecek.

22 EVLAT EDİNMEYE İZİN HAKKI 3 yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memur eşlerine, 8 haftalık iznin veya yarı zamanlı iznin bitiminden itibaren, istekleri üzerine 24 aya kadar aylıksız izin verilebilecek. YARIM ÇALIŞANLARIN SOSYAL HAKLARI Yarı zamanlı çalışmada, mali haklar ile sosyal yardımlara ilişkin ödemelerin yarısı yapılacak. Fiili çalışmaya bağlı ödemeler ise devam edecek. Bu dönemdeki hizmet süreleri, derece yükselmesi ile kademe ilerlemesinde yarım olarak dikkate alınacak. Fiili hizmet süreleri ile prim ödeme gün sayıları yarım olarak hesaplanacak. Yarım zamanlı çalışılmaya başlanan günü izleyen ay başından itibaren normal zamanlı çalışılması halinde ödenmesi gereken sigorta primine esas aylık kazanç ya da emekli keseneğine esas aylık tutarının yarısı üzerinden sigorta primi veya emekli keseneği ödenecek. Ancak bunların genel sağlık sigortası primi sigortalı ve işveren yükümlülüğünde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın sigorta primine esas aylık kazanç ya da emekli keseneğine esas aylık tutarının tamamı üzerinden ödenecek.

23 EBEVEYNE KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA HAKKI Yeni doğum yapan ebevynlerin yanı sıra küçük yaşta çocukları olan, tam süreli olarak çalışan anne ve babalara yeni düzenleme geliyor. Yeni Torba Yasa ile birlikte İş Kanunu değişecek, çalışan anne ve babalar, isterlerse çocuklarının ilkokula başladığı tarihe kadar kısmi süreli çalışabilecekler. İşveren ebeveynin bu talebini fesih sebebi sayamayacak. Doğum veya doğum sonrasında annenin vefatı halinde annenin kullanamadığı izinler, babaya geçecek.ilkokul

24 Emeklilik yaşı erkek 60-kadın 58

25 6356 sayılı Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunu Madde 26 (3) ….kuruluşlar faaliyetlerinde toplumsal cinsiyet eşitliğini gözetir.

26 1857 yılında New York'lu dokuma işçisi kadınların eşitsizliklere ve ayrımcılığa karşı sürdürdüğü mücadele ile başlayan süreçte 8 Mart, tüm dünya kadınlarının, kutladığı uluslararası bir güne dönüşmüştür. Kadınların erkeklerle eşit haklara sahip olmak yolunda verdiği savaşın temsili başlangıcı 8 Mart 1857 yılında ABD'nin New York kentinde başlamıştır. Konfeksiyon ve tekstil fabrikalarında çalışan 40.000 işçinin çalışma koşullarına ve düşük ücrete karşı başlattığı grev sırasında çıkan yangında çoğu kadın 129 işçi ölmüştür. 1910 yılında Danimarka'nın Kopenhag kentinde toplanan 2. Enternasyonale bağlı kadınlar toplantısında, Almanya Sosyal Demokrat Parti önderlerinden Clara Zetkin, bu yangında yaşamını yitiren 129 kadın işçi anısına 8 Mart gününün Dünya Emekçi Kadınlar Günü olarak kutlanmasını önermiş, kadın hakları hareketini, özellikle oy hakkını onurlandırmayı amaçlayan Kadınlar Günü Önerisi oy birliği ile kabul edilmiştir. 1975 yılında Dünya Kadınlar Yılını İlan eden Birleşmiş Milletler Örgütü, 16 Aralık 1977 tarihinde 8 Mart'ın tüm kadınlar için Dünya Kadınlar Günü olarak kutlanmasını kararlaştırmış, kadınlara eşit hakların verilmesinin Dünya barışını güçlendireceği kabul edilmiştir.

27 Kadın memur doğum halinde süre kaybı yaşamayacak Yeni aile paketi ile kadın memurlara kademe ve derece açısından bir avantaj getiriliyor. Şöyle ki; kadın memurların doğum nedeniyle ücretsiz izinde geçen süreleri derece ve kademe ilerlemesinde dikkate alınacak. Böylece doğum yapan kadın memurun emsallerine göre daha geç terfi etmesi ve maaşının daha geç artmasının önüne geçilecek. Doğum yapan çalışana yarı zamanlı çalışma imkanı Doğum yapan kadın çalışanlar, analık izni bitiminden sonra ilk çocuk için 2 ay, ikinci çocuk için 4 ay, üç ve üzeri çocuk için ise 6 ay boyunca yarı zamanlı çalışabilecekler. Yani normalde günde 8 saat çalışan bir kadın bu süreler boyunca günde 4 saat çalışacak ve tam ücret alacak. Bu düzenleme ile çalışılan sürenin ücretini işveren, çalışılmayan sürenin ücretini ise Devlet ödeyecek. Yarı zamanlı çalışma imkanı evlatlıklar için de geçerli olacak. Ancak evlat edinilen çocuğun 1 yaşından küçük olması gerekiyor. Ayrıca bahsettiğimiz süreler engelli çocuklarda 12 ay olarak kullanılabilecek. Çoğul gebelikte ise bu süreler birer ay artırılacak.

28 Çocuğunuza daha fazla zaman ayıracaksınız Yeni aile paketi ile çocuğunuzun okul çağına kadar, yani 5,5 yaşına kadar, çocukla daha fazla vakit geçirebilmeniz amacıyla ebeveynlere haftalık 30 saat çalışma imkanı getirilecek. Bildiğiniz üzere mevcut uygulamada haftalık çalışma süresi 45 saat. Dolayısıyla haftada 15 saat daha fazla çocuğunuzla vakit geçirebileceksiniz. Doğum izinlerine yeni düzenlemeler geliyor Yapılması düşünülen düzenlemelerden birisi de doğum izinleri ile alakalı. Şayet anne doğum sırasında vefat ederse annenin hak ettiği doğum izinlerini baba kullanabilecek. Ayrıca işçi olan babaya doğum halinde 5 iş günü doğum izni verilecek. Yani cumartesi ve pazarlar ile resmi tatil günleri 5 günlük izne dahil edilmeyecek. Dolayısıyla doğum izni 7 gün ve bazen bayramlar nedeniyle daha fazla süreye çıkabilecek. Bununla birlikte %70 engelli veya sürekli hastalığı bulunan çocuğunuz varsa ebeveynlerden birine 1 yıl içerisinde ayrıca 10 gün izin verilecek. Devletten ailelere doğum hediyesi Yeni aile paketi ile anneye doğum yaptığı anda doğum hediyesi verilecek. Hediyenin tutarı ise ilk çocukta 300 TL, ikinci çocukta 400 TL ve üçüncü çocukta 600 TL olacak… Söz konusu hediye tutarları ise babanın değil annenin hesabına yatırılacak…

29 Kreşlere teşvik geliyor Çocukların daha güzel ve elverişli ortamlarda yetişmelerini ve bakılmalarını sağlamak amacıyla kreş ve gündüz bakım evlerinde vergi teşviği getirilecek. Ayrıca belediyelere de kreş ve gündüz bakımevi kurma zorunluluğu getiriliyor. Çocuklarınızın çeyizine devletten destek Yeni aile paketinin en dikkat çeken uygulamalarından birisi de getirilmesi düşünülen çeyiz hesabı. Ebeveynler çocuklarının doğumundan itibaren açacakları çeyiz hesabına 18 yaşına kadar yatıracakları paralara Devlet de %15 katkıda bulunacak. Örneğin çocuğunuz için çeyiz hesabına 18 yaşına kadar 100.000 TL para yatırmışsanız Devlet de 15.000 TL katkı yapacak.

30

31