Türkçe Cümlede Anlam.

... konulu sunumlar: "Türkçe Cümlede Anlam."— Sunum transkripti:

1 Türkçe Cümlede Anlam

2 Cümlenin Yorumu Cümle :
Bir duyguyu , bir düşünceyi , bir eylemi , bir olayı kesin bir yargı halinde anlatan sözcük topluluğuna cümle denir.

3 Cümledeki sözcük sayısı, anlatmak istediğimiz duygu
ya da düşünceye göre değişir. Cümledeki sözcük sayısı arttıkça, anlatılmak istenen daha da netleşir. Burcu geliyor. Burcu sinemadan geliyor. Burcu arkadaşlarıyla sinemadan geliyor.

4 Dikkat !.. Söz kümelerinin cümle özelliği kazanabilmesi için,
mutlaka bir yargı bildirmesi gerekir. Yargının oluşması için en az iki temel öğenin ( özne – yüklem ) bulunması gerekir. Cümlenin temel öğeleri yüklem ve öznedir. Yüklemin bulunmadığı sözler cümle değil tamlama ya da söz öbeğidir.

5 Dikkat!.. “Birden ağlamaya başladı” ---- ( Durum cümlesi )
“ Adam evi ateşe verdi.” ( Olay cümlesi ) “ İstanbul dünyanın en güzel şehridir.” ( Düşünce ) “ Çocuk, parasını kaybedince çok üzüldü.” ( Duygu ) “ Tiyatro sinemaya göre daha eğiticidir.” ( Fikir )

6 Uyarı Bir tek sözcük de yargı oluşturursa cümledir.
“ Anlıyorum.” sözcüğü cümledir. Yüklemi ve öznesi vardır. Türkçede değişik nedenlerle yüklemin kullanılmadığı cümleler vardır. Bu cümlelere “ eksiltili cümle” denir. Böyle cümlelerde yargı oluşmadığı halde söylenen bellidir. “ Önce sıcak bir çorba , sonra iyi kızarmış tavuk eti…” Bu cümle eksiltili bir cümledir. Yargı oluşmadığı halde cümledeki düşünceyi anlamak mümkündür.

7 Cümlede Konu istenen sözcüğün anlamıyla cümledeki diğer
Cümlede konu , “ anlatılmak istenendir.” Cümlenin konusunu bulmak için vurgulanmak istenen sözcüğün anlamıyla cümledeki diğer sözcüklerin anlamını beraber düşünmek lazımdır.

8 “ Bu eserde, Türkçenin Arapçadan üstün
“ Cağaloğlu semtimiz basın – yayımcılığın yoğun olduğu bir bölgedir.” Konu : Cağaloğlu’nun özelliği “ Bu eserde, Türkçenin Arapçadan üstün olduğu vurgulanıyor.” Konu : Eserin içeriği

9 Cümlede Vurgu Cümlede vurgu , önemi öne çıkarılmak istenen sözcüğün ya da söz öbeğinin üzerindedir.

10 Dikkat!.. Fiil cümlelerinde vurgulanmak istenen , eylemden önce söylenir. “ Dün akşam sizi konuştuk.” “ Sınav sonuçları yarın açıklanıyor.”

11 Dikkat!.. İsim cümlelerinde vurgu yüklemin üzerindedir.
“ Evlerin neşesi çocuklardır.” “ Dünyayı güzel gösteren sevgidir.”

12 Cümlede Anlam Cümlede Anlatım Biçimleri

13 Nesnel Anlatım Akla ve sağduyuya dayanan cümlelerdir. Doğruluğu veya yanlışlığı kişiden kişiye değişmeyen,kanıtlanabilir nitelikte olan cümlelerdir. Bu cümlelerde kişisel düşünceler yer almaz. Doğruluk ve yanlışlıkları gözlem , araştırma ve deneylerle kanıtlanabilir nitelikte olan cümlelerdir.

14 Örnek cümleler “ Müzik güzel sanatlardan biridir.”
“ Yaban” cumhuriyet dönemini anlatan bir eserdir. “ Türkiye , üç tarafı denizlerle çevrili bir ülkedir.” “ Fırat Nehri , Doğu Anadolu topraklarından doğar.” “ Cahit Sıtkı , ‘Otuz Beş Yaş’ şiirinde ölüm duygusunu dile getirmiştir.”

15 Öznel Anlatım Doğruluğu veya yanlışlığı kişiden kişiye değişen ,
kanıtlanması mümkün olmayan duygulara yer veren yargılara öznel yargılar denir. Bu şekildeki anlatıma da öznel anlatım denir. Bu tür cisimler kişisel yorumlara açıktır. Herkes kendince bir değerlendirme yapıp farklı anlam çıkarabilir. Bu cümlelerde kişisel beğeniler, duygular ön plandadır.

16 Örnek cümleler “ Çorum ülkemizin en güzel şehridir.”
“ En etkili yöntem yazarak çalışmaktır.” “ Siyah elbise size çok yakışıyor.” “ Necip Fazıl , asrımızın en büyük şairidir.” “ Bu takım elbise sana hiç yakışmamış.”

17 Uyarılar Bazı cümlelerde öznellik ve nesnellik bir arada bulunabilir.
“ Ankara , toprak olarak İstanbul’dan büyüktür; Nesnel Anlatım güzellikte İstanbul’la boy ölçüşemez.” Öznel Anlatım

18 Dikkat!.. Sınavlarda “ öznel ve nesnel anlatım” , değişik
soru kökleriyle karşınıza çıkabilir : … Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazar kişisel düşüncelerine yer vermiştir – vermemiştir? … Aşağıdakilerin hangisi kanıtlanabilirlik açısından diğerlerinden faklıdır? …Aşağıdaki yargılardan hangisi kişiden kişiye değişebilir?

19 Soru : 2003 - ÖO Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesnel bir anlatım
vardır? A ) Göreceksiniz bu maç berabere bitecek. B ) Kutuplardaki buzulların erimesiyle denizlerin seviyesi yükseliyor. C ) Yaşamın temelinde karşılıklı sevgi ve saygı vardır. D ) Beyaz , diğer renklerden güzeldir. Cevap : B

20 Doğrudan Anlatım Kişinin kendi düşüncelerini kendi ifadeleriyle
anlatmasına ya da başkasına ait bir sözü , bir konuşmayı ağzından çıktığı biçimiyle aynen aktarmaya doğrudan anlatım denir.

21 Örnek cümleler “ Bugün denizin daha sakin , suyun daha berrak olduğunu görüyorum.” Bu cümle , birinci kişinin anlatımıyla verilmiştir. Bu cümlede doğrudan bir anlatım vardır.

22 Örnek inceleme Ahmet Haşim , “ Şiir sessiz bir şarkıdır.” der.
Bu cümlede Ahmet Haşim’in sözleri hiçbir değişikliğe uğratılmadan tırnak içinde verildiği için doğrudan anlatıma başvurulmuştur.

23 Örnek inceleme Atatürk , “ Öğretmenler yeni nesil sizin eseriniz
olacaktır.” demiştir. Bu cümlede de Atatürk’ün öğretmenlerle ilgili sözü aynen aktarılarak doğrudan anlatıma başvurulmuştur.

24 Dolaylı Anlatım Başkasına ait olan bir söz anlatıcının ağzında
biçim bakımından küçük değişikliklere uğratılarak verilirse buna dolaylı anlatım denir.

25 Örnek İncelemeler Ahmet Haşim , “Şiir sessiz şarkıdır.” der. ( Doğrudan) Ahmet Haşim , şiirin sessiz bir şarkı gibi olduğunu söylüyor. ( Dolaylı Anlatım ) Ahmet Haşim’in “ Şiir sessiz bir şarkıdır.” sözü biçimce değişikliğe uğratılarak verilmiştir.

26 Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı bir
anlatıma başvurulmuştur? A ) “Bugün çok iyiyim.” dedi annem. B ) İçimde inanılmaz bir hırs var. C ) Sen yanımdayken bile seni özlüyorum. D ) Sanatın altın bir bilezik olduğunu hep söylerdi. Cevap : D

27 Dikkat!.. Konunun anlatımında bütünlük olsun diye ,
cümleleri anlam özelliklerine göre çeşitli ana başlıklar altında inceleyeceğiz. Lise giriş sınavlarında cümleler arasındaki anlam ilişkileri , cümlenin anlam özelliği ile ilgili çok sayıda soru bulunmaktadır.

28 1. Karşıt Durumları Anlatan Cümleler
Çelişen yargılar, bir cümle içinde olduğu gibi cümleler arasında da söz konusu olabilir. Aynı cümle içinde bir olayın , bir eserin , ya da kişilerin , durumların zıt ( karşıt ) özellikleri bir arada verilebilir veya cümleler arasında anlamca çelişki olabilir.

29 İncelemeler Çelişki , zıt anlamlı sözcüklerin bir arada
kullanılmasıyla da sağlanabilir : “ Elektrik , çok faydalı bir buluş ; ancak dikkat edilmezse çok büyük zararlar verebilir.” “ fayda – zarar ”

30 İncelemeler Çelişki , karşıt anlamlı sözcükler kullanılmadan dasağlanabilir : “ İstanbul, iş imkanı çok geniş olan bir şehir ; ancak insanı canından bezdiriyor.” ( İstanbul’un olumlu yönü olan iş imkanlarının geniş olması ile olumsuz yönü “insanları bezdirmesi” bir arada kullanılmış ve yargılar arasında çelişki doğmuştur.)

31 Soru : 1998 - ÖO anlam taşımaktadır?
Aşağıdaki cümlelerin hangisi kendi içinde çelişkili anlam taşımaktadır? A ) Bu yarışı sonuna kadar sürdüreceğim. B ) Gece gündüz demeyip çalışarak işi bitirir. C ) Tarih dersini sevdiğim kadar kimyayı da severim. D ) Çelik gibi iradeli adam; ama sigarayı bırakamaz. CEVAP : D

32 2. Koşul Bildiren Cümleler
Bir yargının veya durumun bir koşula bağlı olarak gerçekleştiğini bildiren cümlelerdir. Böyle cümlelerde asıl yargının gerçekleşmesi yan yargının gerçekleşmesine bağlıdır. Yargının gerçekleşmesi “ se – sa” koşul ekiyle, “ ama , fakat” gibi bağlaçlarla bir koşula bağlanır.

33 Örnekler Kendimizi yenilersek çağdaş dünyaya uyum sağlarız.
koşul Sonuç Hızlı koşabilirsin ; ancak kalbini fazla yormayacaksın. sonuç koşul Seninle sahile gelirim ; ama denizde yüzemem. sonuç koşul

34 Örnekler Bu sıralar yağmur yağarsa yazın su sıkıntısı olmaz.
koşul sonuç Bir gün param olursa boğazda ev alacağım. koşul sonuç Personelin parası arttırıldığı takdirde verimi artar. koşul sonuç

35 Uyarı “se – sa ” eki , cümleye bazen istek anlamı katabilir.
“ Kar yağmasa da yağmur yağsa.” Cümlede “se – sa” istek bildirmektedir. Cümleye koşul anlamı katmamıştır.

36 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin
Soru : FL Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin gerçekleşmesi şarta bağlanmıştır? A ) Beni arayınca bulacağını biliyorsun. B ) Geç kaldığını öğrenince üzüldü. C ) Öğretmen derse girince gürültü kesildi. D ) İşlerimi bir yoluna koyarsam gerisi kolay. Cevap : D

37 Olasılık Bildiren Cümleler
Geçekleşmesi mümkün olan bir olayı ya da durumu ifade eden cümlelerdir. Böyle cümlelerde eylem ya da durumun olumlu veya olumsuz sonuçlanabileceği anlamı vardır. Kesin anlam taşımayan cümlelerdir.

38 Olasılık Bildiren Cümleler
Bir durum ya da olay hakkında “tecrübelere” ya da “ sezgiye dayalı” olarak fikir yürütmektir. Düşüncenin “ gerçekleşebilir” ya da “gerçekleşmeyebilir” oluşudur.

39 Dikkat!.. Bir cümleye olasılık anlamı katan unsurlar vardır.
Çoğunlukla olasılık anlamı “ - e bilmek” yardımcı eylemi fiile eklenerek yapılır. Ayrıca - meli ( - malı ) , -ecek ( -acak ) -tır ( -tir ) ekleri de olasılık anlamı taşıyan cümleler kurabilir.

40 Örnek Cümleler Dayım yarın bize gelebilir.” Sesindeki titreme yüzündeki sarılık heyecanından olacak.” Yanındaki Ayşe’nin kardeşi olmalı. Geç kaldık , vapur kalkmıştır.” Şimdi, annem eve gelmiştir.” Bizim memlekete kar yağıyordur.

41 Örnekler “ Atatürk , 1938’de ölmüştür.”
cümlesinin anlamında bir kesinlik vardır ; çünkü tarih verilmiştir. Ancak , “ Uçak şimdi İzmir’e varmıştır.” cümlesinde kesinlik yoktur. Uçak İzmir’e ulaşmış da olabilir , ulaşmamış da olabilir.

42 Örnekler Bugün yağmur yağmayabilir. Tören çoktan yapılmış olmalı.
Şimdi Gülhane Parkı’nda yapraklar dökülmüş , toprağın kokusu etrafı sarmıştır. Belki bu olaydan sonra oradan ayrılırız.

43 Eşitlik Bildiren Cümleler
Kimi cümleler, herhangi bir şeyin ortadan ya da eşit biçimde bölündüğü anlamı taşır. Bu tür yargılarda eşitlik söz konusudur. Ancak kimi cümlelerde herhangi bir şeyin ortadan veya eşit olarak bölünmediği anlamı vardır ya da eşitliğin olduğuna dair herhangi bir ipucu verilmemiştir. Bu tür cümleler de eşitlik söz konusu değildir

44 Örnekler Harçlıklarını kardeş payı yaparak birkaç gün idare ettiler.
Bir elmayı yarı yarıya paylaşıp yediler. Cebindeki paranın yarısını bana verdi. Sen de Burcu kadar güzelsin. Savaş yıllarındaki yoksulluğu ben de yaşadım.

45 Yakın Anlamlı Cümleler
Sınavlarda çıkan sorular daha çok cümlenin yakın anlamlısını bulmaya yöneliktir. Bu tarz sorularda yapılması gereken, cümleleri okuyup yorumlamak , daha sonra da bunların benzer ya da yakın anlamlısını bulmaktır. Bu tür cümlelerde anlam bakımından tam bir eşitlik yoktur. İki cümle de aynı doğrultuda söylenmiştir. Aynı düşünceyi iletmek istemiştir.

46 Örnekler beslemelidir.
Sanatçı , eserlerini kendi toprağının özsuyu ile beslemelidir. Sanatçı , eserlerini oluştururken halkının kültürel birikiminden faydalanmalıdır.

47 Örnekler dil düşünceyle vardır.
Dil , toplumsal yaşayışın bir ürünüdür; ancak dil düşünceyle vardır. Dil, toplumsal bir olgudur ve düşüncenin bir meyvesidir.

48 Örnekler nereye gideceğinizi de bilemezsiniz.
Hayatta hangi noktaya geldiğinizi bilmiyorsanız nereye gideceğinizi de bilemezsiniz. Amacı olmayan insanlar , rüzgarda savrulan tozlara benzerler.

49 Örnekler giden bir yoldur. Hayatı boyunca insanoğlunun önüne hep
Eğer hayat bir yolsa , her zaman yokuş yukarı giden bir yoldur. Hayatı boyunca insanoğlunun önüne hep zorluklar çıkar.

50 Örnekler Aklınızın süzgecinden geçmeyen sözler hep sizi yaralar.
Akla ve sağduyuya dayanmadan konuşuyorsanız başınız ağrıyacak demektir.

51 Örnekler Edebiyat toplumun aynasıdır.
Toplumsal hayatı edebiyat yansıtır.

52 “ Ona güvendiğim için dediklerine kandım.”
Soru : LGS “ Ona güvendiğim için dediklerine kandım.” cümlesine anlamca en yakın olan cümle aşağıdakilerden hangisidir? A ) Yaptığım hatanın sorumlusu odur. B ) Bunun iyi niyetinden hiç şüphe etmedim. C ) Ona güvenmekle hata ettim. D ) Güvendiğim dağlara karlar yağmıştı. CEVAP : C

53 Karşılaştırma Bildiren Cümleler
İki veya daha fazla varlık arasındaki benzerlik farklılık üstünlük gibi durumları belirtmek ve ifade etmek özelliği taşıyan cümlelerdir.

54 Karşılaştırma Bildiren Cümleler
Bu cümleleri oluşturmak için : göre daha kadar en gibi çok fazla gibi edatlar kullanılır.

55 Karşılaştırma Bildiren Cümleler
“ Bugün hava dünden daha soğuk.” “ Senin kadar titiz birini görmedim.” “ Sınıfın en çalışkanı Ahmet’tir.” “ Karşı takıma göre biz daha iyi oynuyoruz .” “ Hiçbir şiiri bu kadar beğenmemiştim.” “ Bu öğretmenimiz diğerine göre daha iyi anlatıyor.” “ Özlemeyi kimse benden daha iyi bilemez.

56 Neden – Sonuç İlgisi Bulunan Cümleler
Cümlede yargılardan biri diğerinin gerçekleşmesine neden oluyorsa bu cümleler arasında neden – sonuç ilişkisi vardır. Yani bir olayı , bir durumu nedeniyle birlikte vermektir.

57 Neden ( Sebep ) – Sonuç İlişkisi
Böyle cümlelerde ; “ niçin – neden – hangi sebeple” sorularının cevabı vardır. Bazen de cümleye ; “ – den , - dikçe , - ince” eklerle neden – sonuç anlamı katılır.

58 Dikkat!.. neden sonuç Neden – sonuç bildiren cümlelerde :
Yan yargılar “ neden ” i Temel yargılar ise “ sonuç ” u bildirirler. Adresi bulamadığımız için geç kaldık.” neden sonuç ( Yan Yargı ) ( Temel Yargı )

59 Dikkat!.. - den , - dan ekiyle de neden – sonuç ilişkisi kurulabilir.
“ Adresi bulamadığımızdan geç kaldık.” “ Yorulduğundan çalışmayı bıraktı.”

60 Dikkat!.. “çünkü, demek ki” gibi bağlaçlarla da neden – sonuç ilişkisi kurulabilir Uyarı Bağlaçlarla kurulduğu zaman “sonuç” cümlesi başta , “ gerekçesi ” sonda olur.

61 Neden ( Sebep ) – Sonuç İlişkisi
“Sınavı kazanamadı ; çünkü çok az çalıştı.” sonuç neden ( sebep ) “ Sabah derse gelemedi ; demek ki uyanamadı.” sonuç neden

62 “ Kampanyayı kaçırdığı için çok üzülmüştü.”
Örnek Cümleler “ Kampanyayı kaçırdığı için çok üzülmüştü.” neden sonuç “ Sivrisineklerin çokluğundan gözüme uyku girmedi.” neden sonuç “ Pencerenin açılmasıyla kağıtlar etrafa yayıldı.” neden sonuç

63 Soru : 2002 - LGS 1. Birkaç saat için izin almaya değmez.
2. Bunu senden sakladığım için üzgünüm. 3. Ona güvenmediğin için sana çok kızıyor. 4. Karar vermek için henüz çok erken. “ İçin” sözcüğü , yukarıdaki cümlelerin hangilerinde neden – sonuç ilişkisi kurmuştur? A ) 1 – B ) 1 – C ) 2 – D ) 3 – 4 Cevap : C / 2 – 3

64 Amaç İlişkisi Taşıyan Cümleler
Bir eylem, amaç için yapılıyorsa o cümlede amaç ilişkisi vardır. Bu tür cümlelerde eylemin hangi amaca bağlı olarak yapıldığı belirtilir. Cümlelere amaç anlamını “ için” , “ üzere” , “ diye” gibi edatlar verir.

65 Örnekler “ Sorunlarımızı konuşarak halledelim diye buraya geldim.”
“ İşe gitmek üzere yola çıktım.” “ Sesinizi duymak için telefon ettim.” “ Ders çalışmak için kütüphaneye gittim.”

66 Uyarı 1 Bu tür cümlelerde geçen edatların ( için, üzere, diye ) yerine “ amacıyla ” sözcüğü kullanılabilir. “ Sizi mutlu etmek için her şeyi yaptım.” amaç sonuç “ Sizi mutlu etmek amacıyla her şeyi yaptım.” amaç sonuç

67 Uyarı 2 amaç sonuç - e durum eki de cümleye amaç ilişkisi katmaktadır.
“ Sizi ziyaret etmek için geldim.” amaç sonuç “ Sizi ziyaret etmeye geldim.” amaç sonuç

68 Aşamalı Durum Anlatan Cümleler
Bir durumun giderek artması veya giderek azalması ya da bir durumdan başka bir duruma geçişi bildiren cümlelerdir.

69 Örnekler “Çalışma şartlarımız her geçen gün kötüye gidiyor.”
“ Babam her geçen gün iyileşiyor.” “ Hava giderek bozdu , kar yağdı.” “ Dış borçlarımız katlanarak büyüyor.” “ Tarlalar sulanıyor, sulandıkça buğdayların boyu yükseliyor.

70 Kinayeli Cümleler Bir gerçeği etkili anlatmak için sözün
zıt manasını içerebilecek bir şekilde kullanılmasına “ kinaye” denir. Bu şekilde kullanılan cümlelere de kinayeli cümleler denir.

71 Örnek Cümleler Karısını çok sevdiği , eve sürekli geç gelmesinden
anlaşılıyor. Kanser hastalıklarının artması , gıdalarımızın ne kadar doğal ; yaşam şartlarımızın ne kadar sağlıklı olduğunu çok iyi gösteriyor. Eğitimin bütün sorunlarını öğretmenlere yükleyelim , böylece sorunu kısa yoldan çözelim.

72 Sitem Bildiren Cümleler
Bir durum karşısında hoşnutsuzluk bildiren cümlelerdir. Sözü ya da hareketleriyle, birinin, bir kimseyi kırdığını, üzdüğünü veya gücendirdiğini öfkelenmeden dile getiren cümleler sitem anlatımlı; sözü söyleyenin bir kişiye kızdığını anlatan cümlelerse kızgınlık anlamlı

73 Örnek Cümleler İnsan dostlarını hiç arayıp sormaz mı?
Alacağı olsun ; buralara kadar geldi, bize uğramadı. İnsan sevdiğinden bunları üstün tutar mı? Her hafta sonu toplanıp kıra gidersiniz de beni çağırmazsınız . İnsan, kendisine bunca emeği geçen insanı bir kere de olsa arayıp sorar.

74 Azımsama ve Küçümseme Bildiren Cümleler
Var olanları yeterli görmeme , az görme ve nitelik bakımından değer ve önem vermeme , küçük görme anlamlarını ifade eden cümlelerdir.

75 Örnek Cümleler Bu ay yalnız iki gün çalışmış. ( Azımsama )
Bülent mi yapacak bu soruyu inanmam. ( Küçümseme Bu kadar parayla tatile mi çıkılır! ( Azımsama ) Bu kadar satışı yeterli görmüyoruz. ( Azımsama ) Böyle bir senaryoyu çocuklar da yazar. ( Küçümseme ) Çok gördük böyle vatanseverleri! ( Küçümseme ) Birkaç madalya aldı diye kendine ne zannediyor? ( Küçümseme )

76 Ön Yargı ( Peşin Hüküm ) İçeren Cümleler
Ön yargı , sonuçla ilgili peşin hükümlü olmaktır. Önceden karar vermektir. Bir olay ya da kişiyle ilgili edindiğimiz olumlu veya olumsuz yargılardır. Bir eylem henüz sonuçlanmadan, o eylemin nasıl sonuçlanacağı konusunda fikir yürüten cümlelerdir.

77 Örnek Cümleler Kitabınızı kimse almaz. Bu soruyu kimse çözemez.
Eminim ilköğretim müfredatı yakında yine değişir. Doktor olunca bizi hepten unutursun sen. Bizi görür görmez yine bağırıp çağıracak. Bu kafayla bir baltaya sap olamaz o. Haberi , bahsettiğin televizyon kanalı vermişse kesinlikle yalandır. Bu soruyu kimse çözemez.

78 Öneri Bildiren Cümleler
Çözüm bulmak amacıyla bir konuda ileri sürülen düşünce ve teklifleri içeren cümlelerdir. Bir sorunu çözmek, herhangi bir konuda yol gösterip bilgi ve fikir vermek amacıyla, öne sürülen görüşü, düşünceyi ve teklifi içeren cümlelere öneri bildiren cümleler denir. Öneri; bir sorunun çözülmesi, bir eksikliğin giderilmesi için yapılması gerekeni belirten kişisel düşüncedir. “ Tavsiye, öğüt , duruma göre” önerinin yerinde kullanılabilir.

79 Örnek Cümleler Hamur türü yiyecekleri azaltmanızda fayda var.
İsterseniz ürünleri evinize teslim edelim. Çocukların yanında sigara içmezseniz iyi olur. Bu gece bizde kalabilirsiniz. Daha kısa ifadeler kullanırsanız iyi olur. Kitabın sonuna birkaç güzel şiir eklenmesi güzel olabilirdi. Ders çalışırken yüksek sesle müzik dinlememelisiniz.

80 Beğenme – Takdir Etme Bir şey hakkında olumlu düşünmek , onu güzel
bulmak , onu takdir etmektir. Herhangi bir şeye yönelik beğeniyi, övgüyü dile getiren cümlelerdir.

81 Örnek Cümleler Son kaseti çok güzel olmuş.
Çocuk dediğin böyle akıllı olur. Romanın dili çok etkileyici ve zarif. Çeşme harika bir tatil beldesi. Bozkırın ortasında açılmış sapsarı bir çiçektir bu şiirler.

82 Özlem Anlatan Cümleler
Geçmişe ait güzel anların, ortamların, duyguların depreşmesi, ortaya çıkması, hatırlanmasıdır. Anadolu’daki günlerim gözümde tütüyor. Eski ramazanlar ne güzeldi. Gençliğimdeki gibi kedersiz olsam. O eski ekmeklerin tadı nerde şimdi?

83 Abartma Anlatan Cümleler
Bir kavramı, durumu olduğundan az veya fazla göstermeye abartma denir. Meydanda iğne atsanız yere düşmezdi. Ay kadar beyaz güneş kadar parlaktı yar. Dağ gibi adamdı benim babam. Seni dünyalar kadar seviyorum. Bir ah çeksem karşıki dağlar yıkılır.

84 Değerlendirme İfade Eden Cümleler
Daha çok sanat , edebiyat eserleri ve sanatçı ile ilgili yapılan eleştirilerin yer aldığı cümlelerdir. Değerlendirme özelliği taşıyan cümlelerde anlatıcı; bir yapıt , bir sanatçı, bir olayla ilgili olumlu ya da olumsuz belirlemeleri anlatır.

85 Bu romanlar , kırsal kesimde yaşayan insanların
Örnek Cümleler Bu romanlar , kırsal kesimde yaşayan insanların hayat öykülerini çarpıcı bir tarzda anlatıyor. ( Bu cümlede romanlarla ve onların işlediği konularla ilgili bir değerlendirme yapılmıştır. ) Anadolu kadını, ruhundaki inceliği ve asaleti bu kilim motiflerine başarılı bir şekilde işlemiş. ( Kilimlerin motifleri ve Anadolu kadını hakkında bir değerlendirme yapılmıştır. )

86 Üslupla İlgili İfadeler Taşıyan Cümleler
Yazarın eserinde takip ettiği, kullandığı anlatış biçimine üslup denir. Bir eserin dil ve anlatım özellikleridir üslup … Herhangi bir metne yönelttiğimiz “ Nasıl anlatılmış? " sorusuna dil ve anlatımla ilgili bir yanıt alırız ve aldığımız bu yanıt, yazarın üslubunu ortaya koyar

87 “Yazar ne / neyi anlatıyor?” sorusu “konuyu”
Dikkat!.. Bir sanat eseri için; “Yazar ne / neyi anlatıyor?” sorusu “konuyu” “ Yazar konuyu nasıl anlatıyor?” sorusu ise “ üslubu” verir.

88 Şair, şiirlerinin anlamını söz sanatlarıyla
Örnek Cümleler Şair, şiirlerinin anlamını söz sanatlarıyla boğmamış, yalın bir dil , sade bir anlatım kullanmış. Şair, şiirlerinin anlatımını nasıl sağlamış? Yalın bir dil , sade bir anlatım kullanarak sağlamış. Yazar, romanlarındaki kahramanları şiveleriyle konuşturmuştur. Nasıl konuşturmuş? / Şiveleriyle ( Üslup )

89 Yazar, soyut kavramları sembollerle ifade etmiş, adeta
Örnekler Yazar, soyut kavramları sembollerle ifade etmiş, adeta sözcüklerle resim yapmıştır. İlk kitabında Halk edebiyatı ifadeleriyle yazdığı küçük şiirleri yer almıştır. Kısa ve özlü bir anlatım, devrik cümleler, eserine en belirgin özelliğidir

90 Yakınma İfade Eden Cümleler
Herhangi bir durumdan dert yanma , şikayette bulunma , sızlanma ifade eden cümlelerdir. Yetenekli ama , şu derslerine de bir çalışsa1 Bir millet bu kadar duyarsız olamaz. Ah o ukalalığı da olmasa ! Sözümü bir dinlese ! Haftada 10 milyon veriyorum da beğenmiyor.

91 Çaresizlik İfade Eden Cümleler
Bir olay veya durum karşısında aciz kalma bir şey yapamama durumunu ifade eder. Yangın bütün binayı sardı. Elimiz kolumuz bağlı seyrettik manzarayı. Adam göz göre göre öldü. Donup kaldım oracıkta , ellerim önüme düştü.

92 Uyarı Bildiren Cümleler
Bir konuyla ilgili olarak insanları ikaz etme, onlara uyarılarda bulunma ifade eden cümlelerdir. Burada denize girilmez. Kapıya gelen üniformalı kişilere dikkat edin. Davranışlarını gözden geçirirsen iyi olur.

93 Kızgınlık ( Öfke ) İfade Eden Cümleler
Duygu ve düşüncelerini olumsuz bir şekilde dışa yansıtma, sert bir üslup takınma durumudur. Allah sizi kahretsin! Böyle olur mu kardeşim! Hayır , istemiyorum! Şimdi ona gösteririm!

94 Hayıflanma Anlamı Veren Cümleler
Kaçırılan bir fırsattan dolayı üzülmek, yerinmek ve acınmak hayıflanma olarak değerlendirilir. Babamı ömrünün son yıllarında çok üzdüm. Şimdi ona yanıyorum. Kapımıza gelen kısmeti ayağımızla teptik. Güneş tutulması olayını nasıl kaçırırım! Can dostum bize gelmiş, benim haberim olmamış.

95 Varsayım Bildiren Cümleler
Henüz gerçekleşmemiş bir olayı, gerçekleşmiş gibi kabul ederek bunun üzerine bir hüküm veren cümlelerdir. Bir olayın, bir durumun bir an için gerçekleşmiş olduğunu düşünmektir. Var olmayan bir şeyi var gibi göstermektir.

96 Dikkat! Varsayım anlamı; diyelim ki, tut ki, varsayalım , farz edelim,
kabul edelim ki gibi ifadelerle sağlanır.

97 Örnekler Farz et ki dağın zirvesindesin.
O adamlar tut ki seni desteklemedi. Diyelim ki zengin oldun , ne yaparsın? Farz et ki yolda kaldınız. Varsayalım bizimle gelmediler. Kabul edelim ki sınavı kazanamadın, üzülür müsün?

98 Eleştiri ( Tenkit ) Bir insanı, bir eseri, bir konuyu doğru veya yanlış olumlu veya olumsuz yönlerini ele alıp incelemektir. Eseri ya da yazarı her yönüyle değerlendirmek amacıyla yazılan yazılardır. Eleştiriden anlaşılan olumsuzlukların yıkıcı olması değil, yapıcı olmasıdır. Yani bir edebi eserin ya da yazarın daha mükemmele ulaşması için yapılan yönlendirmelerdir

99 Örnekler Okula zamanında gelmiyorsun , gelsen de çalışmıyorsun.
Roman toplumsal konuları ele almış ; fakat dil pürüzleri ayıklanmamış. Bu öyküde şiirsel bir anlatım göremedim. Yazar, eserinde Ankara’yı ayrıntılarıyla anlatmamış.

100 Tanım Cümleleri Tanımlama; bir kavramı, bir durumu nitelik ve özellikleriyle belirleme, işlevini gösterme ya da onu benzerlerinden ayıran ayırıcı yönlerini göstermeye denir. Bu amaçla kurulan cümlelere de tanım cümlesi denir. Bir kavramın, bir varlığın anlatıldığı cümleye "Bu nedir?", "Bu şey nedir?" sorusunu yönelttiğimizde yanıt alabiliyorsak bu cümle bir tanım cümlesidir.

101 Dikkat!.. Bir kavramın, bir varlığın anlatıldığı cümleye
"Bu nedir?", "Bu şey nedir?" sorusunu yönelttiğimizde yanıt alabiliyorsak bu cümle bir tanım cümlesidir. Tanım cümlesi , nesnel ya da öznel nitelik taşıyabilir.

102 Örnekler Roman, olmuş ya da olabilecek olayları anlatan uzun bir edebiyat eseridir. Sanatsal yaratımın temeli, doğayı taklit etmek değil, yeniden biçimlendirmektir.

103 Örnekler Buz suyun donmuş halidir. ( Nesnel )
Aşk, sevgilerin en güçlüsüdür. (Öznel ) Şiir, duygu ve düşüncelerin billurdan kelimeler haline gelmesidir. ( Öznel tanım ) Sıfat; isimleri çeşitli yönlerden niteleyen ya da belirten kelimelerdir. ( Nesnel tanım)