Kur Riski Yönetimi ve VOB Uygulaması

... konulu sunumlar: "Kur Riski Yönetimi ve VOB Uygulaması"— Sunum transkripti:

1 Kur Riski Yönetimi ve VOB Uygulaması
Mert ÖNCÜ

2 Kur Riski Nedir? Kurun değerinde yaşanan değişiklikler sonucu varlıklar ve/veya yükümlülüklerde meydana gelebilecek olumlu / olumsuz değişimler... TL-FX Kur Riski FX-FX Parite Riski

3 Alacaklar ve Borçların farklı para birimlerinde olması
Kur Riski NLG EUR TRY TRY GBP GBP EUR USD ALACAKLAR BORÇLAR Alacaklar ve Borçların farklı para birimlerinde olması

4 Dalgalı Kurda Kur Riski: USD/TRY
USD/TRL KURU ( )

5 Parite Riski İki Yönlüdür
EUR/USD PARITESI ( /2005)

6 Türev Enstrumanlar Tanım;
Değerini bahsi geçen enstrumanın fiyat değişiminden elde eden enstrumanlardır. Ana para kadar yatırım yapmadan , enstrumanın ana para fiyat değişiminden bire bir kar veya zarar edilecek pozisyonlar yaratılabilir. Kaldıraç avantajı sağladığından uluslararası piyasalarda türev işlemlerin işlem hacmi , enstrumanların spot hacmine göre çok yüksektir. Borsalarda ve tezgah altı piyasalar denilen borsa dışı sadece ikili anlaşmalara dayalı işlemler yapılabilir.

7 Korunma - Hedging FORWARD
Tarafların bugünden belirli bir miktar malın alımı / satımı için belirli bir fiyat ve vadede işlemi gerçekleştirmek üzere yaptıkları anlaşma, İşleme konu olan malın aktif bir piyasası ve spot bir fiyatının olması, Anlaşma = kontrat = zorunluluk

8 Forward alış fiyatı hesaplaması :
Forward’ın Yapısı Forward alış fiyatı hesaplaması : 3AY TRY FAIZI = 15.00/ AY USD FAİZI = 3.75/3.85 $/TL SPOT KUR = /1.3650 TRL PLASMAN : TRL *(1+( (0,15*90) / 360) 3 + 1,411 TRY USD SAT TRL AL USD/TRL : 1,3600 Alış USD/TRY = 1.3975 2 t= 0 t= 90 $ USD BORÇLANMA : $1*(1+((0,0385*90)/360) 1

9 FORWARD HESAPLAMA GENEL FORMULLER E2 ALIS FAIZI x GUN 1 + 36000
FORWARD ALIS KURU = X SPOT KUR ( E1 / E2 ) ( ALIS ) E1 SATIS FAIZI x GUN 1 + 36000 E1 = PARA BIRIMI 1 E2 = PARA BIRIMI 2 E2 SATIS FAIZI x GUN 1 + 36000 FORWARD SATIS KURU = X SPOT KUR ( E1 / E2 ) E1 ALIS FAIZI x GUN ( SATIS ) 1 + 36000

10 FORWARD HESAPLAMA $/TL SPOT KUR = 1,3600/1,3650
ORNEK 1: $/TL 3M ALIŞ 3M TRL FAIZI = 15.00/16.00 3M USD FAİZI = 3.75/3.85 $/TL SPOT KUR = 1,3600/1,3650 15 x 90 1 + 36000 3AY $/TRL FORWARD ALIS KURU = X 1,3600 3.85 x 90 1 + 36000 3AY $/TRL FORWARD ALIS KURU = 1,3975

11 FORWARD HESAPLAMA ORNEK 2: €/$ 3AY SATIŞ 3AY USDFAIZI = 3.75/3.85
3AY EUR FAIZI = 2.09/2.15 €/$ SPOT KUR= /1.2340 3.85 x 90 1 + 36000 3AY €/$ FORWARD SATIŞ KURU = X 2.09 x 90 1 + 36000 3AY €/$ FORWARD SATIŞ KURU =

12 Futures Organize borsalarda işlem gören standart forward kontratlardır. Kontratın, Miktarı Vadesi konu olan malın özellikleri önceden belirlenmiştir.

13 Forward vs. Futures Forward Futures
Tezgah üstü piyasa (OTC) fiyatlaması Her miktar İstenilen vade Kısmi kaldıraç (1 e 3-4) Vadede kar – zarar oluşumu Aracı karı fiyatın içinde Kredi riski bankanın üstünde Vadede teslimat Futures Organize piyasa (Fiyat borsa aracılığı ile ilan ediliyor) Standart miktar Standart vade Yüksek kaldıraç (1 e 6-7) Günlük Mark-to-market Broker işlem komisyonu (1 YTL 1 - USDTRY kontratı için “1,000 usd karşılığı”) Takas sistemi var, kredi risk kısıtlı %99 ters işlem

14 ÖRNEK: ABC A.Ş. NİN USD BİLANÇOSU NOT: ALINAN KREDİLER 30/10/2005 DE ÖDENECEK SPOT USD/TRY=1.3600
ALACAKLAR (AKTİFLER) BORÇLAR (PASİFLER) 100 KASA ALINAN KREDİLER 135,000 8,000 BANKA 110,000 ALACAKLAR 118,100  USD USD  BORÇLAR ALACAKLARDAN 16,900 USD DAHA FAZLA. (16,900 USD KARSILIGI TRY KADAR TRY AKTIF YARATILMIŞ) KUR ARTARSA KUR ZARARI YAZARIZ, KUR DÜŞERSE KUR KARI OLUŞUR.

15 TRY BİLANÇO ALACAKLAR BORÇLAR 200 KASA ALINAN KREDILER 87,216 50,000
200 KASA ALINAN KREDILER 87,216 50,000 BANKA 70,000  SERMAYE 10,000  120,200  TRY 97,216 ALACAKLAR , BORÇLARDAN FAZLA. 16,900 USD DÖVİZ BORÇLANIP 22,984 TRY YARATILMIŞ.... “KISA” VEYA “SHORT” POZİSYON ....

16 TOPLAM BİLANÇO ALACAKLAR BORÇLAR 136 KASA$ ($100)
136 KASA$ ($100) ALINAN KREDILER$ ($ ) 183,600 200 KASATRY ALINAN KREDILER 87,216 10,880 BANKA$ ($8.000) 50,000 BANKATRY SERMAYE 10,000 149,600 ALACAKLAR$ ($ ) 70,000 ALACAKLARTRY 280,816  TRY SPOT USD/TRY=1.3600

17 SPOT KUR DEĞİŞİMİNİN BİLANÇOYA KAR ZARAR ETKİSİ
ALACAKLARIN YTL TOPLAMI BORÇLARIN FARK % ETKİ* 1.2000 261,920 259,216 2,704 11.8% 1.2500 267,825 265,966 1,859 8.1% 1.3000 273,730 272,716 1,014 4.4% 1.3600 280,816 - 0.0% 1.4000 285,540 286,216 (676) -2.9% 1.4500 291,445 292,966 (1,521) -6.6% 1.5000 297,350 299,716 (2,366) -10.3% *%ETKİ; 16,900 USD NIN TRY KARSILIGI OLAN TRY LIK RISKIN TOPLAM YÜZDESEL KAR ZARAR ETKİSİDİR.

18 BİLANÇONUN KUR RİSKİNİ NASIL DENGELERİZ?
SPOT BU GÜN PİYASADAN TRY 22,984 BORÇLANIP, 16,900 USD ALIP TRY 22,984 ÖDEYİP, 30/10/2005 E KADAR USD MEVDUAT YAPIP VADEYİ BEKLERİZ FORWARD 30/10/2005 E USD DÖVİZ ALIŞ FORWARDI YAPARIZ. FORWARD KARŞILIGI GEREKLI ANLAŞMALARI İMZALAR, GEREKLİ TEMİNATLARI YATIRIRIZ. VADEDE USD Yİ SATIN ALIR TRY Yİ ÖDERİZ. FUTURE BUGUN, VADELI İŞLEMLER VE OPSİYON BORSASINDAN, 30/10/2005 E EN YAKIN VADELİ FUTURE KONTRATI EN YAKIN TUTAR SAYIDA (16 VEYA 17 KONTRAT) SATIN ALIP , KALDIRAÇ İMKANINDAN FAYDALANIP, GÜNLÜK KAR ZARAR DEĞERLENDİRMELERİNE TABİ OLUR, AMA TAKAS RİSKİNİ BERTARAF EDERİZ. (1 USDTRY FUTURE KONTRATI 1000 USD OLUP SU AN İŞLEM GÜRENLER AĞUSTOS, EKİM VE ARALIK 2005 DİR. SON İSLEM GÜNÜ İLGİLİ AYIN SON İŞ GÜNÜDÜR. ) HER ÜÇ YÖNTEM DE KUR RİSKİNİ BELİRLİ MİKTARDA ÖNLER (Faiz oranları 0% kabul edilmiştir, yani spot kur = forward kur)

19 NET FWD (16) (11) (6) 4 9 14 (2,704) (2,720) (1,859) (1,870) (1,014)
ALACAKLARIN BORCLARIN 16,900 USD 17 ADET NET KUR YTL TOPLAMI FARK FORWARD FUTURE FWD 1.2000 261,920 259,216 2,704 (2,704) (2,720) (16) 1.2500 267,825 265,966 1,859 (1,859) (1,870) (11) 1.3000 273,730 272,716 1,014 (1,014) (1,020) (6) 1.3600 280,816 - 1.4000 285,540 286,216 (676) 676 680 4 1.4500 291,445 292,966 (1,521) 1,521 1,530 9 1.5000 297,350 299,716 (2,366) 2,366 2,380 14

20 SONUÇ SPOT: FORWARD: FUTURE:
LIKIDITE OLARAK SIKINTI YARATABİLİR, KALDIRAÇ ETKİSİ YOK. TUM ISLEM BİLANÇODA , NAZIMLARDA TAŞIMA YOK. FORWARD: TAM VADE VE MİKTARDA KUR RİSKİNİ KAPATIR İŞLEM VADEYE KADAR NAZIMLARDA TAŞINIR, VADEDE BİLANÇOYA GİRER AMA BANKA BANKA FİYAT ALMAK GEREKİR, KALDIRAÇ FUTUREDAN DAHA AZDIR, VADEYE KADAR POZİSYON GÜNCELLEMESİ YAPARKEN FİRMALAR ARASINDA FARKLI FORWARD KURLARI HESAPLANABILİR. MIKTAR AÇISINDAN BAZI BANKALAR BÜYÜK TUTARDA İŞLEME FİYAT YAPAR, YANİ KÜÇÜK MİKTARLARDA ALIM SATIM FİYAT FARKI AÇIK OLABİLİR. FUTURE: YAKLAŞIK VADE VE MİKTARDA KUR RİSKİNİ KAPATIR. NAZIMLAR ÇALIŞIR TAM KALDIRAÇ İMKANI SAĞLAR, BORSA FİYATLARI EKRANLARDAN TAKİP EDİLEBİLİR. GUN SONU FİYATLARINDAN MUHASEBESEL GUNLUK KAR ZARAR GÜNCELLEMESİ YAPILIR. (TUTARI 1000 USD OLUP , KONTRAT SAYISI ILE İSTENEN MİKTAR AYARLANIR. )

21 Opsiyon “Kur sigortası”
Opsiyon, bir finansal varlığın, gelecekte belirlenen bir tarihte veya belirli bir zaman süresi içinde, prim karşılığında önceden belirlenmiş bir fiyattan alma veya satma hakkını veren bir anlaşmadır. Opsiyon anlaşması, anlaşmayı satın alan tarafa (firma) vazgeçme hakkı tanırken, satan tarafa (banka) böyle bir hak tanımamaktadır. Opsiyon satın alan taraf prim ödeyerek bu hakkı temin etmekte, satan banka ise prim karşılığında risk altına girmektedir.

22 31/08/2005 vadeli USDTRY Kontratı
Tarih Vadeye kalan gün sayısı Açılış GünEnDüşük GünEnYüksek EN DUSUK - EN YUKSEK Uzlaşma Açık Pozisyon İşlem Adedi İşlem Hacmi[YTL] 01/03/2005 183 0.0000 1.3880 1.3885 0.0005 12 16657 05/04/2005 148 1.4480 1.4445 0.0035 1.4465 310 40 57850 02/05/2005 121 1.4350 1.4410 0.0060 1343 227 03/06/2005 89 1.3920 1.4000 0.0080 1.3985 2207 914 05/07/2005 57 1.3700 1.3675 1.3725 0.0050 1.3715 8416 9766 02/08/2005 29 1.3360 1.3355 1.3395 0.0040 1.3380 12966 1103 08/08/2005 23 1.3285 1.3265 1.3290 0.0025 12819 4157 09/08/2005 22 1.3320 1.3300 1.3340 1.3315 12497 1117 10/08/2005 21 1.3270 0.0020 1.3275 12478 1299 11/08/2005 20 1.3295 1.3335 0.0045 1.3330 11947 2592 12/08/2005 19 1.3350 1.3520 0.0170 1.3510 10615 2856

23 31/10/2005 vadeli USDTRY Kontratı
Tarih Vadeye kaln gün sayısı Açılış Gün En Düşük Yüksek EN DUSUK – EN YUKSEK Uzlaşma Açık Pozisyon İşlem Adedi İşlem Hacmi[YTL] 05/05/2005 179 1.4150 1.4155 0.0005 2 3 4,246.0 02/06/2005 151 1.4270 1.4210 0.0060 1.4215 409 487 694,035.0 06/07/2005 117 1.3980 1.3940 1.3990 0.0050 1.3975 5835 795 1,111,060.0 01/08/2005 91 1.3680 1.3625 1.3685 1.3630 54278 1331 1,816,292.0 02/08/2005 90 1.3660 0.0025 1.3675 54909 1198 1,638,438.0 03/08/2005 89 1.3670 1.3575 0.0095 1.3580 54943 496 673,951.0 04/08/2005 88 1.3540 1.3535 1.3550 0.0015 55434 1569 2,125,453.0 05/08/2005 87 1.3620 1.3500 0.0130 55746 1935 2,619,719.5 09/08/2005 83 1.3595 1.3555 0.0040 1.3560 56821 6729 9,126,382.5 11/08/2005 81 1.3570 1.3565 1.3590 1.3585 56870 1560 2,117,877.5 12/08/2005 80 1.3610 1.3785 0.0175 1.3760 55629 5429 7,452,854.5

24 ÖZET VOB DA İŞLEM HACİMLERİ HIZLA ARTMAKTADIR. BU DA GEREKLİ LİKİDİTENİN YAVAŞ YAVAŞ OLUŞTUĞUNU GÖSTERMEKTEDİR. BİZLERİNDE BU KONUDA BİLGİ VE UYGULAMALARINI ARTTIRMAMIZ GEREKMEKTEDİR. ÖNERİMİZ İLK OLARAK DÜŞÜK MİKTARDA BU İŞLEMLERİ YAPARAK BİLANÇONUZA ETKİLERİNİ TEST ETMENİZDİR. VADELİ İŞLEMLERİN HACMİ DÜNYADA SPOT İŞLEM HACİMLERİNİN ONLARCA KATIDIR, BİZDE DE BU YOLDA İLERLEMELER OLMAKTADIR . GEREK REEL KESİM, GEREK FİNANSAL KESİM BUNA DUYARSIZ KALAMAYACAĞIZ. VADELİ İŞLEMLER , FALİYET DIŞI GELİR YARATMAK İÇİN DEĞİL FALİYET GELİRLERİNİ BÜTÇELEMEDE FAİZ VE KUR KONUSUNDA İLERİDEKİ GELİŞMELERE KARŞI FİRMALARI, GEREKLİ UZUN VADELİ YATIRIM MALİYETENDİRMESİ GEREKSE BU MALİYETLERİN ÜRÜN FİYATLAMASINA ETKİSİNİ BELİRLEMEDE, YANİ ONLARI PİYASA RİSKLERİNE KARŞI ETKİLENMELERİNİ AZALTMADA KULLANILAN SONUÇ OLARAK DA FİRMALARIN ANA KONULARINA YOĞUNLASMALARINI SAĞLAMAK İÇİN KULLANILMASI GEREKEN FİNANSAL ÜRÜNLERDİR.

25 3 AYLIK FORWARD KUR İLE GERÇEKLEŞEN KUR FARKI
TARIH SPOT KUR 3 AYLIK FORWARD KUR 1,1000 1,2600 1,2762 1,5450 1,4691 1,4450 1,8231 1,3370 1,6684 1,5600 1,5114 1,6530 1,7775 1,6600 1,8775 1,6900 1,8482 1,4030 1,9015 1,3850 1,5488 1,3932 1,4885 1,3040 1,4642 1,4580 1,3679 1,5020 1,5238 1,3415 1,5751 1,3500 1,3936

26 Dalgalı Kur Rejimi: Risk yönetimi ...
Vadeli piyasalar firmalara döviz kurundaki oynaklığa karşı geniş bir yelpazede riskten korunma enstrümanları sunmaktadır. SPOT VE VADELİ PİYASALARIN İŞLEM HACİMLERİNİN TOPLAM İŞLEM HACMİNDEKİ PAYI Dünyada zaman içinde vadeli piyasaların (türev ürünler) işlem hacmi spot piyasaların işlem hacmini aşarken, ülkemizde bu oran son derece düşük bir seviyededir. Vadeli Piyasa Spot Piyasa Türkiye* Hesaplamada, küresel döviz işlemleri piyasasının ilgili yıldaki Nisan ayı ortalama günlük işlem hacimleri kullanılmıştır. Kaynak: BIS *Türkiye için 2003 yılı Nisan ayı günlük ortalaması kullanılmıştır. Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB

27 TEŞEKKÜRLER