ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI

... konulu sunumlar: "ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI"— Sunum transkripti:

1 ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI
Av. Osman Fırat TURAN

2 ‘EMİL yada EĞİTİM ÜZERİNE’
‘Emil yada Eğitim Üzerine’ isimli eserine Rousseau şu sözlerle başlar; “Yaradanın elinden çıkan herşey iyidir, herşey insanların elinde bozulur.”

3 ‘EMİL yada EĞİTİM ÜZERİNE’
‘Emil yada Eğitim Üzerine’ isimli eserine Rousseau şu sözlerle başlar; “Yaradanın elinden çıkan herşey iyidir, herşey insanların elinde bozulur.” Ve şu cümlelerle devam eder; “Çocuk, ne hekim, ne asker ve ne de papaz olmalıdır. O, herşeyden önce insan olmalıdır.”

4 ‘EMİL yada EĞİTİM ÜZERİNE’
‘Emil yada Eğitim Üzerine’ isimli eserine Rousseau şu sözlerle başlar; “Yaradanın elinden çıkan herşey iyidir, herşey insanların elinde bozulur.” Ve şu cümlelerle devam eder; “Çocuk, ne hekim, ne asker ve ne de papaz olmalıdır. O, herşeyden önce insan olmalıdır.” Rousseau, insanı Yaradanın elinden çıktığı gibi kabul eden, mevcut sosyal önyargılar ve kölelikten kurtaracak, onu asil, basit, sade ve tabi bir varlık olarak koruyacak bir eğitimi öngörmektedir. Bu tabi eğitimde ön planda tutulacak husus, belirli bilgilerin çocuğa kazandırılması sorunu değil, çocuğun tabiatının merkeze alınması ve bu tabiatın asli imajına uygun bir tarzda açılıp geliştirilmesidir. Rousseau’yu kendinden önceki pedagoglardan ayıran temel husus ise, çocukların vücutsal ve ruhsal tabiatlarının engellenmeden geliştirilmesine ve zamanından önce dışarıdan yapılacak her türlü müdahalelerden korunmasına dikkati çekmesidir. Ve yine Rousseau’ya göre, “Çocuk, daha küçük yaştan itibaren belirli bir meslek için değil, bir insan olarak yetiştirilmelidir. Ancak bundan sonra bir meslek öğrenmelidir.”

5 ÇOCUK Küçük çocuğu olan, onun hatırı için çocuklaşsın.
Hz.Muhammed – Hadis Çocuk trajedide güler, ihtiyar komedide ağlar. Unamuno – Sis Çocukluğunu tam yaşamamış insan kolay kolay tam bir insan olamaz. Hölderlin – Hyperion Bir çocuk kadar güzel olur Başını göğe doğru kaldıran. Fazıl Hüsnü Dağlarca – Çocuk ve Allah Küçük çocuklarının derdini küçük görmemeli. Firdevsi-Şehname

6 A- ÇOCUK KAVRAMI 1.Genel Olarak Çocuk Kavramı
Romalıların “infans”, Osmanlıları “sabi, sübyan”, İspanyoların “nino”, İngilizlerin “child”, İtalyanların “bambino”, Türklerin “ufaklık”, Arapların “velet”, olarak isimlendirdikleri “çocuk” kavramı ile ifade edilmek istenen nedir? İnsanın doğumuyla başlayan ve ergenlik evresine kadar süren dönem içerisindeki konumunu ifade eden çocuk kavramının kesin tanımı sosyal bilimlerde yapılamamıştır. Üzerinde uzlaşılan temel nokta ise, çocuk kavramın insanın sürekli gelişim içerisinde olduğu, yaşama karşı güçsüz ve savunmasız durumda bulunduğu ve bunlardan ötürü de özel bir korumayı hak ettiği dönemi ifade ettiğidir.

7 A- ÇOCUK KAVRAMI 2.Hukukta Çocuk Kavramı
Çocuk kavramının genel çerçevesi hukuksal düzenlemelerde net olarak belirlenmemiştir. Ulusal ve uluslar arası düzenlemelerde çocukluk döneminin üst sınırı 18 olarak belirlenmiş olsa da bu durum hukukun kendine özgü dalları arasında farklılık göstermektedir. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine göre 18 yaşına kadar her insan çocuk sayılır (m.1), Uluslar arası Çalışma Örgütü (UÇÖ), “En Kötü Biçimdeki Çocuk İşçiliğin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin 182 sayılı Acil Eylem Sözleşmesine” göre (m.2) çocuk terimi 18 yaşın altındakilerin hepsine uygulanır, Türk Medeni Kanununa göre ergenlik 18 yaşın doldurulmasıyla başlar (m.11), 4857 sayılı İş Kanununa göre çalışma hayatı bakımından çocuk sayılmanın sınırı 15 yaştır (m.71), Türk Ceza Kanununda cezai ehliyet yönünden yaş sınırı 12 olmasına karşın, Kanunun 6/1-C maddesi uyarınca 18 yaşını doldurmamış kişi çocuktur, Çocuk Koruma Kanununa göre ise 18 yaşını doldurmamış kişi çocuktur (m.3).

8 B- ÇOCUK HAKLARI 1. Genel Olarak
Çocuk Hakları; çocuğun zihinsel, duygusal, sosyal ve ahlaki bakımlardan sağlıklı ve normal bir biçimde gelişmesi ve özgür ve saygın bir yaşam sürebilmesi amacıyla hukuk kuralları ile korunan yararlarıdır. Bu haklar ile çocuk; güçsüzlüğü ve özel gereksinimleri dikkate alınarak korunur, kollanır ve yaşamının en masum, en güzel ne var ki en kırılgan kesitini oluşturan çocukluk dönemini gereği gibi yaşama olanağına kavuşturulur.

9 B- ÇOCUK HAKLARI 2. BM Çocuk Hakları Sözleşmesinde Çocuk Hakları
20-30 Eylül 1990 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Merkezinde toplanan “Çocuklar İçin Dünya Zirvesi”nde “Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme” ülkemizce imzalanarak kabul edilmiştir. Sözleşme tarihinde yürürlüğe girmiş ve Anayasanın 90.maddesi uyarınca iç hukuk normu halini almıştır. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi Uyarınca; 1. Yaşama Hakları: - Çocuğun yaşama ve uygun standartlara sahip olma, - Tıbbi Bakım, - Beslenme, - Barınma, 2. Gelişme Hakları: - Eğitim, - Oyun ve Dinlenme, - Bilgi Edinme, - Din, vicdan ve düşünce hürriyeti, 3. Korunma Hakları: - Çocuğun her türlü ihmal, istismar ve sömürüye karşı korunma hakları, 4. Katılma Hakları : - Çocuğun aile ve toplumda etkinlik kazanmasını sağlamaya dönük haklar.

10 ÇOCUK İŞÇİ

11 ÇOCUK TİCARİ İSTİSMAR İŞÇİ

12 C- ÇOCUK İŞÇİ 1.Genel Olarak Çocuk İşçi
Belli bir ücret karşılığı ve bir işverene bağımlı şekilde iş görme yükümlülüğünü yerine getiren belli bir yaşın altındaki kişi. İki temel ölçüt; 1- Yaş ölçütüne bağlanan çocuk kavramı. 2- Ücret karşılığı bir işverene bağımlı olarak iş görme ediminin yerine getirilmesi.

13 C- ÇOCUK İŞÇİ 2. Uluslar arası Sözleşmelerde Çocuk İşçi
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinde çocuk kavramı için kabul edilen yaş 18 olmakla birlikte, Uluslar arası Çalışma Örgütü Tarafından kabul edilen 138 sayılı İstihdamda Asgari Yaşa İlişkin Sözleşmede çocuk işçilik için kabul edilen tavan yaş 15 olmasına karşın, UÇÖ 146 nolu tavsiye kararında üye devletlerden 15 yaş sınırının artırılmasını (zamanla 16 yaşa çıkarılması) istemiş, buna göre kabul edilen , En Kötü Biçimdeki Çocuk İşçiliğin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin 182 sayılı Acil Eylem Sözleşmesinde “bu sözleşmenin amaçları bakımından çocuk terimi 18 yaşın altındakilerin hepsine uygulanır” hükmü nü getirmiştir. Günümüzde ne yazık ki çocuk işçi sorununun temel noktalarından biri çocuk işçi kavramının net olarak ortaya konulamamasıdır. Çocuk işçi kavramının net olarak ortaya konulması, bu sorunun çözümü için atılacak en önemli adım olacaktır.

14 C- ÇOCUK İŞÇİ 2. Uluslar arası Sözleşmelerde Çocuk İşçi
Çocuk işçiliği, bir başkasının ekonomik kazancı için çocukların ruhsal ve bedensel gelişimini yok ederek, onların üretkenliğinden yararlanmayı amaç edinen bir istihdam şeklidir. UÇÖ çocuk işçiliğini bağımlı yada bağımsız çalışma kriterine göre değil, çocuklarının yerine getirmiş oldukları faaliyete göre sınıflandırmaktadır. Buna göre; ÇOCUK İŞÇİ Zorla Çalıştırma (kölelik)-Çocuk İşçiliğin En Kötü Hali (fuhuş) Kabul Edilen Uluslar arası Mevzuatlara Göre Ulusal Mevzuatlarda Belirlenen Asgari Yaşın Altında Çalışan Çocuklar Tehlikeli İşlerde Çalışan Çocuklar

15 C- ÇOCUK İŞÇİ 2. Uluslar arası Sözleşmelerde Çocuk İşçi
UÇÖ İstihdama Kabulde Asgari Yaşa İlişkin 138 Sayılı Sözleşmenin: 1.maddesinde : çocuk işçiliğinin etkin bir şekilde ortadan kaldırılmasına yönelik araç belirterek taraf devletlere bu konuda ulusal politika oluşturma yükümlülüğü yüklemiş, 2.maddesinde : her halde 15 yaşın altında olmama koşulu ile asgari çalışma yaşı zorunlu eğitimin tamamlandığı yaş olarak kabul edilmiş, 3.maddesinde : gençlerin sağlığını, güvenliğini ve ahlakını tehlikeye atacak işlerde 18 yaşın altında işçi çalıştırılması yasaklanmıştır.

16 C- ÇOCUK İŞÇİ 3. Türk Hukukunda Çocuk İşçi
Anayasa (m.50/1): “Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uygun olmayan işlerde çalıştırılamaz.” 4857 sayılı İş Kanunu (m.71/1): “14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.”

17 C- ÇOCUK İŞÇİ 4. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik
Türk Hukukunda çocuk işçiliğinin tanımı 4857 sayılı İş Kanununun 71.maddesi ile, bu düzenlemeye paralel olarak çıkarılan “Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelikte” yapılmıştır. Yönetmeliğin amacı, çocuk ve genç işçilerin sağlık ve güvenliklerini, fiziksel zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişmelerini veya öğrenimlerini tehlikeye atmadan çalışma şekillerinin esaslarını belirlemek ve ekonomik istismarlarını önlemektir. Çocuk İşçi: 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişi. Genç İşçi: 15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını tamamlamamış kişi.

18 C- ÇOCUK İŞÇİ 5. Hafif İş Nedir ?
Avrupa Birliğinin 94/33/EC sayılı Yönergesi Çocuk ve Genç İşçi Yönetmeliği Uyarınca Hafif İş; Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre, çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etkisi olmayan ve çocukların okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış, eğitim programına katılımını veya bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen işlerdir.

19 C-ÇOCUK İŞÇİ 6. Çocuk İşçilerin Çalıştırılabileceği Hafif İşler
Meyve, sebze, çiçek toplama işleri, Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri, Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri, Büro hizmetlerine yardımcı işler, Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri, Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi, Satış elemanı olarak yapılan işler,  Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri,  Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler,  Spor tesislerinde yardımcı işler,  Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri.

20 C- ÇOCUK İŞÇİ 7. Genç İşçilerin Çalıştırılabileceği İşler
Meyve ve sebze konserveciliği, salça, reçel, meyve ve sebze suları imalatı işleri, Kasaplarda yardımcı işler, Çay işlemesi işleri, çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri, Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler, Elle yapılan ağaç oymacılığı, kemik, boynuz, kehribar, lüle taşı, Erzurum taşı ve diğer maddelerden süs eşyası, düğme, tarak, resim, ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri, Büro işyerlerinde büro işleri ve yardımcı işler, İlaçlama ve gübreleme hariç çiçek yetiştirme işleri, İçkili yerler ve aşçılık hizmetleri hariç olmak üzere hizmet sektöründeki işler El ilanı dağıtımı işleri, Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler     Balıkhane işleri,  Şeker fabrikalarında üretime hazırlamaya yardımcı işler,  Sandal, kayık ve emsali küçük deniz araçlarının imalatı ve tamiratı işleri.

21 C- ÇOCUK İŞÇİ 8. Yasak İşler
4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işler, Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işler, Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinde 18 yaşını doldurmamış kişilerin çalışmasının yasaklandığı işler, Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan işler, Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işleri, Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri, Gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işler, Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler ile sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işler, Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işler, Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işler, Para taşıma ve tahsilat işleri, İş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak sağlamayan işler (eğitim amaçlı işler hariç), Meslek eğitim programı gereği staj nedeni ile yapılan çalışmalar hariç, güzellik salonlarında yapılan yüz, vücut bakımı ve estetiği, epilasyon ve masaj işleri, Toksit, Kanserojen, nesil takip eden genler zararlı veya doğmamış çocuğa zararlı veya herhangi bir şekilde insan sağlığını etkileyen zararlı maddelerle ilgili işler, Eğitim, deney eksikliği güvenlik konusunda dikkat eksikliğine bağlı olarak gençlerin maruz kalabileceği kaçınılması veya fark edilmesi mümkün olmadığına inanılan iş kazası riski taşıyan işler. C- ÇOCUK İŞÇİ 8. Yasak İşler

22 C- ÇOCUK İŞÇİ 9. Temel Haklar
Ücret Hakkı: (Asgari ücretin altında çalıştırma yasağı.) Çalışma Saati: Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar arttırılabilir. Hafta Tatili İzini: Çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz kırk saatten az olamaz. Yıllık Ücretli İzin: Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. İşverenin Yükümlülükleri:     a) Çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisine, çocuk ve genç işçinin çalıştırılacağı iş, karşılaşabileceği riskler ve alınan önlemler hakkında bilgi verir. b) Okula devam eden çocuk ve genç işçiden çalıştırmaya başlamadan önce, öğrenci olduğuna dair belge ister. Bu belgeyi özlük dosyasında muhafaza eder.     c) Çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak zorundadır. Sosyal Güvenlik Hakkı Sendikaya Üyelik Hakkı Mesleki Eğitime Yönelik Çalışma Hakkı

23 2006 ÇALIŞAN ÇOCUK ANKETİ (6-17 Yaş Grubu) ÜÇO-TUİK TÜİK-UÇÖ
ÇOCUK NÜFUSUNDAN ÇALIŞAN ÇOCUK

24 ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN YAŞAM ALANLARI
%47.7 KENTSEL %52.4 KIRSAL

25 SEKTÖRLER %49.09 TARIM %28.3 SANAYİ %21.4 TİCARET %9.29 HİZMET

26 %53 %27 %43.8 ÇALIŞMA BİÇİMİ ÜCRETLİ VEYA YEVMİYELİ
KENDİ HESABINA VEYA İŞVEREN %27 ÜCRETSİZ AİLE İŞÇİSİ %43.8

27 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 1. İstismar ve Sömürü Kavramları
İSTİSMAR : Birinin iyi niyetini kötüye kullanma. SÖMÜRÜ : Bir kimseden yada bir şeyden, haksız olarak ve sürekli bir biçimde çıkarlar sağlamak.

28 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 2. Çocuk İstismarı Kavramı
Çocuk istismarı, çocuklara dönük ve suç teşkil eden bir çok eylemi tanımlayan genel bir terimdir. Çocukların fiziksel ve/veya psikolojik bütünlüğünü etkileyen istismar; Fuhuş Çocuk ticareti Çocuk kaçırma Yasa dışı evlat edinme Doku ve organ ticareti Zorla çalıştırma gibi farklı şekillerde kendini gösterebilir.

29 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 4. Çocuğun Ticari İstismarına Genel Bakış
Çocuğun yasadışı yollarla ; - EĞİTİM - SAĞLIK (BEDENSEL, ZİHİNSEL, RUHSAL) - GÜVENLİK - AHLAKİ gelişimi açısından zararlı olan sömürüye dayalı işlerde kullanımıdır. Çocuğun ticari istismarının üç temel noktası: 1- Çocuğun yasadışı yollarla çalıştırılması. 2- Yaptırılan işlerin sömürüye dayalı olması. 3- Çocuğum gelişim unsurlarına zarar verilmesi.

30 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 5
D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 5. Çocuğu Yasa Dışı Çalışmaya Sürükleyen Nedenler Yoksulluk Eğitim Göçler Geleneksel Bakış Açısı ve Aile Çocuk İşgücüne Olan Talep Mevzuat Yetersizliği

31 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 6. Çocuğun Çalıştığı Alanlar
Tarım Sanayi Hizmet Ev İşleri Sokak

32 EKONOMİK OLARAK FAALİYET GÖSTEREN ÇOCUK 317.400.000
SIMPOC Statistical Information and Monitoring Programme on Child Laour (Çocuk İşçiliği İstatistiksel Bilgi ve İzleme Programı) (5-17 YAŞ) DÜNYA DA ÇOCUK NÜFUSU EKONOMİK OLARAK FAALİYET GÖSTEREN ÇOCUK

33 ÇOCUK İŞÇİ TEHLİKELİ İŞLER

34 LATİN AMERİKA VE KARAYİPLER
AFRİKA ASYA VE PASİFİK LATİN AMERİKA VE KARAYİPLER

35 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 7
D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 7. BM Çocuk Hakları Bildirgesinde Çocuğun İstismarı 20 Kasım 1959 tarihli BM Çocuk Hakları Bildirgesi Uyarınca (m.9): Çocuk her türlü ihmale ve sömürüye karşı korunmalıdır. Çocuk hiçbir biçimde ticaretin konusu olmamalı, asgari bir yaştan önce istihdam edilmemeli; sağlığına, eğitimine, bedensel, zihinsel, ahlaki gelişmesine engel olabilecek bir meslek ya da işte çalıştırılmamalıdır.

36 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 8
D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 8. BM Çocuk Hakları Sözleşmesinde Çocuğun Ticari İstismarı Sözleşmenin 32.maddesi uyarınca: Taraf Devletler; Çocuğun, ekonomik sömürüye ve her türlü tehlikeli işte ya da eğitimine zarar verecek ya da sağlığı veya bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaksal ya da toplumsal gelişmesi için zararlı olabilecek nitelikte çalıştırılmasına karşı korunma hakkını kabul ederler.

37 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 9
D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 9. UNICEF’in Çocuğun Ticari İstismarına Bakışı Çocukların zararlı çalışma biçimleri çocukların ticari sömürüsü olarak karşımıza çıkmaktadır. UNİCEF’İN 1986 yılı yönetim kurulu tutanağı uyarınca; 1- Çok erken yaşta tam zamanlı olarak çalışmaya başlamak, 2- Aile içinde veya dışında, çocuğun okula gitmesine imkan vermeyecek veya vakit ve yorgunluk sebebiyle çocuğun okuldaki ödevlerini yapmasını engelleyecek şekilde uzun saatler çalıştırmak, 3- Çocuk üzerinde aşırı fiziksel, sosyal ve psikolojik olarak incinmeye yol açan, fuhuş ve pornografi gibi cinsel sömürü altında, sağlık koşullarına aykırı işler ile ordu ve madencilik gibi tehlikeli işlerde çalıştırmak, 4- Sağlıksız ve tehlikeli koşullarda sokakta yaşamak ve çalışmak, 5- Yeterli ücret almaksızın aile dışı işlerde çalışmak, 6- Küçük yaşlarda büyük sorumlulukların verildiği işlerde çalışmak, 7- Psikolojik ve sosyal gelişmeye yardımcı olmayan işlerde çalışmak, 8- Çocukluğun öz değerine ve haysiyetine aykırı işlerde çalışmak, fuhuş ve zorunlu işçilik, çocuk sömürüsünü ortaya koyan çalışma biçimleridir.

38 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 10
D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 10.Avrupa Temel Haklar Şartı (Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Çalışan Gençlerin Korunması) m.32 Çocukların çalıştırılması yasaktır. Asgari çalışma yaşı gençler için öngörülmüş daha elverişli kurallara halel gelmemek kaydıyla ve sınırlı istisnalar dışında zorunlu eğitimi bitirme yaşından küçük olamaz. İşe alınan gençler yaşlarına uygun çalışma koşullarına sahip olmalı ve güvenliklerine, sağlıklarına ve fiziksel, zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişmelerine zarar verecek veya eğitimlerini engelleyecek her türlü işten ve ekonomik sömürüden korunmalıdır.

39 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 11
D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 11. Avrupa Birliği “94/33/EC” Sayılı Gençlerin İş Yerinde Korunmasına İlişkin Yönerge Yönerge’nin 7.maddesi “tehlikeli iş” başlığını taşımakta ve gençlerin gelişmeleri ile sağlık ve güvenliklerine zarar verecek herhangi bir riske karşı korunmalarını üye devletlerden talep etmektedir. Buna göre gençlerin aşağıda belirtilen işlerde çalışmaları yasaktır. 1- Gençlerin açık şekilde psikolojik ve fiziki yeterliliklerinin üzerinde olan işler. 2- Zararlı radyasyonla ilgili işler. 3- Eğitim, deney eksikliği, güvenlik konusunda dikkat eksikliğine bağlı olarak gençlerin maruz kalabileceği, kaçınılması veya fark edilmesi mümkün olmadığına inanılan iş kazası riski taşıyan işler. 4- Vibrasyon ve gürültü ile aşırı sıcak veya soğuktan doğa bilecek sağlık riski taşıyan işler.

40 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 12
D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 12.UÇÖ (ILO)’ya göre Çocuğun Ticari İstismarı UÇÖ çocukların ve gençlerin çalışma yaşamında korunmasına ilişkin olarak bir çok sözleşme ve tavsiye kararı oluşturmuştur. Bu sözleşmelerin en önemlisi “Asgari Çalışma Yaşına İlişkin 138 Sayılı Sözleşme” ve “En Kötü Biçimdeki Çocuk İşçiliğin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin 182 sayılı Acil Eylem Sözleşmesidir.”

41 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 12
D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 12.UÇÖ (ILO)’ya göre Çocuğun Ticari İstismarı UÇÖ çocukların ve gençlerin çalışma yaşamında korunmasına ilişkin olarak bir çok sözleşme ve tavsiye kararı oluşturmuştur. Bu sözleşmelerin en önemlisi “Asgari Çalışma Yaşına İlişkin 138 Sayılı Sözleşme” ve “En Kötü Biçimdeki Çocuk İşçiliğin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin 182 sayılı Acil Eylem Sözleşmesidir.” 138 sayılı sözleşme bütün sektörleri ve ister ücretli ister bağımsız çalışsın bütün çalışan çocukları kapsamaktadır. 182 sayılı sözleşme ise sadece çocuk işçileri değil, hukuki anlamda işçi olmayan hatta yasa dışı faaliyetlerde kullanılan çocukları da kapsama kapsamaktadır. Dünyada milyonlarca çocuğun tehlikeli ve ağır işlerde çalıştırılması; çocukların fuhuş, porno ve uyuşturucu ticaretinde kullanımı ve bu şekilde sağlıklarının ve can güvenliklerinin tehlike altına atılması UÇÖ’yü 182 sayılı sözleşmeyi oluşturmaya sevk etmiştir.

42 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 13. UÇÖ 182 Sayılı Sözleşme
UÇO, 1999 yılında yeni bir çocuk çalışmasının en kötü biçimlerini ortaya koyan “En Kötü Biçimdeki Çocuk İşçiliğin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin 182 sayılı Acil Eylem Sözleşmesini” kabul etmiştir. Bu sözleşmenin 3. maddesi uyarınca çocuklar için en kötü çalışma biçimleri; Çocukların alım-satımı ve ticareti, borç karşılığı veya bağımlı olarak çalıştırılması ve askeri çatışmalarda çocukların zorunlu tutularak kullanılmasını da içerecek şekilde zorla çalıştırılmaları (zora dayalı işler), Köle ve kölelik benzeri uygulamalar, Çocuğun fahişelikte, pornografik yayınların üretiminde veya pornografik gösterilerde kullanılması, Yasal olmayan uyuşturucu ticareti ve tedariki olmayan işler, Niteliği ve taşıdığı koşullar nedeniyle çocukların sağlık, güvenlik veya ahlaki gelişimleri açısından zararlı işler.

43 D- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI 15.Normatif Ortak Eksen
Düzenlemelerde belirtilen zararlı işlerin ortak yönü; Zararlı işin, çocuklarının eğitimlerini engellemesi, Çocuğun fiziki, psikolojik, sosyal ve ahlaki gelişimine olumsuz etkilerinin olması, Hem nitelik hem de çalışma koşulları açısından çocukların sağlık ve güvenliğini tehdit etmesi.

44 E- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI İLE MÜCADELE
1-Uluslar arası Çalışma Örgütü – Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi Uluslar arası Programı (IPEC). 2-Etkili mevzuat düzenlemelerinin yapılarak, etkili dava yollarının bulunması. 3-Eğitim çalışmalarının yoğunlaştırılması. 4-Hükümet çalışmalarının artırılması. 5-Sosyal güvenlik ve yoksullukla mücadele programlarının yapılması. 6-İşveren ve işçi örgütlerinin faaliyetleri. 7-Üniversitelerin bilimsel çalışmaları. 8-Gönüllü kuruluşların destekleyici katkıları.

45 E- ÇOCUĞUN TİCARİ İSTİSMARI İLE MÜCADELE ÜÇO 182 sayılı sözleşme
Sözleşme’nin 7.maddesi uyarınca her bir üyenin sözleşme hükümlerinin etkin bir şekilde uygulanması için gerekli olan tüm tedbirleri alması gerekmektedir. Yine çocuk işçiliğini önlemede en etkili yolun eğitim olduğu belirtilerek, üye ülkeleri bu eksende; a- Çocukların, çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerde çalıştırılmasını önlemekle, b- Çocukların çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinden kurtulması ve bu çocukların rehabilitasyonu için gerekli yardımı temin etmekle, c- Çocuk işçiliğinin en kötü biçiminden kurtarılmış çocuğun ücretsiz temel eğitime ve uygun olduğu takdirde mesleki eğitime tabi tutulmasını sağlamakla, d- Özel risk altındaki çocukları tespit etmek ve onlara ulaşmakla, e- Kız çocuklarının özel durumunu dikkate almak üzere etkili ve süreli tedbirler almakla yükümlü kılınmıştır.

46 IPEC Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi Uluslararası Programı
Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi Uluslararası Programı UÇÖ tarafından yıllarından itibaren ilk olarak Brezilya, Hindistan, Endonezya, Kenya, Tayland ve Türkiye de başlatılmıştır. Programa 90 civarında ülke katılmıştır. Programın önceliği “en kötü koşullardaki çocuk işçiliğidir.” Programın amacı çocuk çalıştıran ülkelere çocuk işçiliğinin sona erdirilmesi için ulusal eylem programı hazırlayıp uygulama da destek vermektir. Yapılan çalışmalar kamu, gönüllü kuruluşlar, sendikalar ve ilgili toplumsal kurumlar tarafından yürütülmektedir. IPEC’in kısa vadeli amacı, çocukların korunması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi, uzun vadeli hedefi ise çocuk işçiliğinin tümüyle kaldırılmasıdır. Türkiye mutabak zaptını 1992 yılında imzalamış ve 100 kadar eylem planı gerçekleştirerek çocuğa ulaşmıştır. Bu çocuklardan %60’ı işten kurtarılarak okullara yerleştirilmiş, %40 ise iyileştirilmiş çalışma koşullarından yararlandırılmıştır.

47 ULUSLARASI DÜZENLEMELERDE ÖNLEYİCİ ORTAK YÖNLER
Çocuğun asgari çalışma yaşı belirlenmelidir. Belirli bir yaşın altında ki çocuk (18) tehlikeli ve ağır işlerde çalıştırılmamalıdır. Zorunlu eğitimini tamamlamayanların, eğitimlerini engelleyecek işlerde çalıştırılmamaları gerekmektedir. Çıraklara ve çalışan gençlere adil bir ücret sisteminin uygulanması gerekmektedir. Çalışan çocukların düzenli sağlık kontrollerinin yapılması zorunludur. Çalışma esnasında uğrayabilecekleri bedensel ve manevi tehlikelere karşı özel olarak korunmaları sağlanmalıdır. Çalışmanın saat olarak süresi ve koşullarına ilişkin uygun düzenlemeler yapılmalıdır. Uluslar arası düzenlemelerin etkili biçimde uygulanırlığını sağlamak için ceza ve başka yaptırımlar ile etkili dava yolları belirlenmelidir.

48 YAPTIRIMLAR İş Kanunu 104.madde uyarınca 71., 72. ve 73.maddelere aykırılık halinde idari para cezası uygulanır. İnsan ticareti suçundan çocuğun mağdur edilmesi halinde TCK.m.80/3 uygulanır. Çocuğun dilencilikte kullanılması TCK.m.229/1 kapsamında ceza gerektirir. Çocuğun fuhuşa teşvik edilmesi, fuhuş yolunun kolaylaştırılması, çocuğun fuhuş için tedarik edilmesi, çocuğun fuhuşa aracılık edilmesi TCK.m.227/1. uyarınca cezalandırılır. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali TCK.m.233. kapsamındadır.

49 teşekkür ederim… Av. Osman Fırat TURAN