Yetişkinlerde gelişim ve öğrenme 2

... konulu sunumlar: "Yetişkinlerde gelişim ve öğrenme 2"— Sunum transkripti:

1 Yetişkinlerde gelişim ve öğrenme 2

2 YETİŞKİN EĞİTİMİNDE GÜDÜLEME
Yetişkin eğitimi programlarında, başarı ve başarısızlığı belirlemede, yetişkinlerin eğitim programlarına katılmalarında, eğitimin devamını sağlamada güdüleme ve harekete geçirme çok önemlidir. Yetişkinlerin ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda programlara katılmaları, çaba göstermeleri ve başarılı olmaları için güdülenmeleri gerekmektedir.

3 Bireylerin davranışlarının, ‘fiziksel’ ve ‘sosyal çevreden gelen nedenler’ ile ‘içlerinden gelen nedenler’ olarak üç temel nedeni vardır. Bireylerin davranışlarını, fizyolojik-psikolojik uyarcılar ile ilgi, dürtü, istek, amaç, idealler ve tutku gibi içten gelen uyarıcılar daha kuvvetli olarak etkilemektedir. Bunların hepsine birden ‘güdü’ denilmekledir.

4 Güdüleme ise; bireyin iç ve dış uyarıcıların etkisiyle harekete hazır hale gelerek bir davranışta bulunması olarak tanımlanmaktadır. Güdüleme ile ilgili olarak, bir kısmı ‘öğrenme’ ile bir kısmı ise ‘eğitime katılmayla’ ilgili olan çeşitli kuramlar bulunmaktadır. Öğrenmeye güdüleme kuramları daha çok örgün eğitimde kullanılmakla birlikte, yetişkin eğitiminde de kullanılmaktadır.

5 Öğrenmeye ilişkin yetişkin eğitiminde kullanılan bazı güdüleme kuramları şunlardır;
Atkinson, güdülemeyi; geçmiş yaşantıların olumlu veya olumsuz etkilerine bağlı ipuçları ile ortaya çıkan bir beklenti durumu olarak tanımlamaktadır. Yetişkinin geçmiş deneyimleri, sadece bu günü değil, gelecekteki öğrenme arzusunu, heyecanını ve öğrenmeye karşı tutumunu da etkilemektedir. Yetişkin eğitiminde bu kurama göre; yetişkinler öğrenmeye güdülenmeli, öğrenebileceğine inandırılmalı ve öğrendiklerinin kendisine yarar sağlayacağı anlatılmalıdır.

6 Weiner, güdülenmenin, bireylerin çalışmalarına katkı getirdiğini ve güdülenme durumlarına göre başarı veya başarısızlıklarını kabul etmelerini sağladığını, az güdülenmiş kişilerin ise, başarısızlıklarını ya görevin zorluğuna ya da şansa bağladıklarını belirtmektedir. Bu kurama göre; özellikle yetişkin eğitiminde, yetişkine gerekli bilgiler verilerek, yeteneğine, gücüne ve kendisine güvenmesi sağlanmalıdır.

7 Bruner, öğrenme isteğinin öz bir güdü olduğunu belirtmektedir.
Bruner'e göre; bireylerin içinden gelen güdüler, “merak”, “bir iş yapma” ve “grup üyeleri ile ortak hareket etme”dir ve bunlar, ödül, ceza veya zorlama gibi dış uyarıcılardan daha yararlıdır.

8 Maslow, insanların güdülenmesini, ihtiyaçlar hiyerarşisine dayalı olarak açıklamaktadır ve güdülenmede en yaygın bilinen kuramdır. Maslow; insan güdülerini bir piramit gibi birbiri üstüne aşamalı olarak yerleştirmekledir.

9 Eğitime katılmaya ilişkin yetişkin eğitiminde kullanılan bazı güdüleme tipleri ise şunlardır;
Johnston ve Rivera'ya göre; yetişkinler, kişisel, sosyal ve mesleki bir sorunu çözeceği ya da kendisine mutluluk getireceğini düşündüğünde, düzenli öğrenme faaliyetine katılmaya güdülenmektedir.

10 Houle, eğitime katılan yetişkinlerin, ‘amaca’, ‘etkinliğe’ ve ‘öğrenmeye’ yönelimli olmak üzere üç grupta ele alınabileceğini belirtmektedir. Houle'a göre; ‘amaca yönelimli’ yetişkinler, öğrenmeyi amaçlarını gerçekleştirmek için istemekle, ihtiyaçları ve ilgileri doğrultusunda eğitime katılmakta, eğitim, amaçlarını gerçekleştirmeye yarıyorsa devam etmekte, aksi takdirde eğitimden ayrılmaktadırlar.

11 ‘Etkinliğe yönelimli’ yetişkinler, daha çok insan ilişkilerine ve sosyal ilişkilere dayalı olarak eğitime katılmaktadırlar. Yeni kişilerle tanışma, dost olma önem taşımaktadır. Böyle bir ortamı bulamadıklarında eğitime devam etmemektedirler. ‘Öğrenmeye yönelimli’ yetişkinler ise; sürekli bilginin peşinden koşmakta, çeşitli bilgiler edinmek için eğitime katılmaktadırlar. Öğrenme bir ihtiyaçtan doğmuş olmayabilir. Eğitime katılan yetişkin için herhangi bir konuda bilgi edinmek önemlidir, bu tip yetişkinler doymaz okuyuculardır.

12 Boshier, yetişkinlerin eğitime katılmalarında; uyarılma, meslekte ilerleme, sosyal refah, sosyal ilişki-beklentiler ve bilinçli ilgi şeklinde beş faktör tanımlamaktadır. Yetişkinlerin yaş, cinsiyet, medeni durum, mesleki ve sosyal durumları eğitime katılmalarını önemli ölçüde etkilemektedir. Bu faktörler dikkate alınarak yetişkinler güdülenebilir.

13 Nelson, yetişkinleri güdülemede dört adım önermektedir:
Başlangıç aşamasında, yetişkinin bol övgüye ihtiyacı vardır. Olumlu güdüleme yapılmalı, yetişkin yapabileceğine, öğrenebileceğine inandırılmalıdır. Olumlu geribildirim verme adımında; yetişkin işi ya da öğrenmeyi sürdürürken eğitmen olumlu geribildirimler vermelidir. Yetişkinin düşüncelerini alma adımında; eğitmen, yapılan iş ya da öğrenme ve yetişkinin gelişimi hakkında düşüncelerini almalıdır. Takdir etme adımında; yetişkin artık kendinden emin ve başarılı bir şekilde, kendi öğrenmesini sürdürebilecek düzeydedir. Eğitmen onu takdir etmelidir.

14 ÖĞRENMEYLE İLGİLİ BAZI BİLGİLER
Öğrenciler 50 dakikalık bir dersin neredeyse %40’ını ders sonunda hiç hatırlamamaktadırlar. Öğrenciler dersin ilk 10 dakikasındaki içeriğin %70’ini akıllarında tutabilmektedirler. Dersin son 10 dakikasındaki içeriğin ise sadece % 20’si akıllarında kalabilmektedir.

15 Özellikle kavrama düzeyinde ve düz anlatım yöntemi ile verilen derslerde; derse sürekli devam eden ile derse devam etmeyip sadece kitaptan okuyan öğrenci arasındaki başarı farkı sadece % 8’dir.

16 Bir yetişkin; Öğrendiği bir şeyin; 20 dakika içinde %50’sini 60 dakika içinde %70’ini Günün sonunda %80’ini UNUTUR...

17 Öğretim ilke ve yöntemleri
Strateji (Yaklaşım): Dersin hedeflerine ulaşmayı sağlayan oldukça genel bir yoldur. Yöntem: Öğrenme ünitesinin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla teknikleri, içeriği, araç-gereç ve kaynakları ilişkili bir biçimde hizmete sunan bir öğretme yoludur. Teknik: Öğretim materyallerini sunmada ve öğretim etkinliklerini yapılandırmada izlenen özel bir yoldur.

18 HEDEF (Öğrenme çıktıları), YAKLAŞIM, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ
Stratejiler Yöntemler Teknikler Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel Alan Sunuş Yoluyla Öğretme (Expository Teaching) Anlatım Soru-Cevap, Takrir, Sempozyum Bilgi Alma Uyarılma Buluş Yoluyla Öğretme (Discovery Teaching) Örnek olay, Tartışma Küçük-Büyük GrupTartışması, soru-cevap, Panel, açık oturum Kavrama, Analiz, Değerlendirme Tepkide Bulunma, Değer verme Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme (İnquiry Teaching) Örnek Olay Problem Çözme Gösterip yaptırma, Çalıştay, Soru-cevap, Beyin Fırtınası, Gösteri, Rol oynama, Deney, Gözlem, Proje,Gezi Uygulama, Analiz, Sentez, Örgütleme, Kişilik haline getirme Uyarılma, Kılavuz denetiminde yapma, Beceri haline getirme, Duruma uydurma, yaratma

19 ÖĞRETİM YAKLAŞIMLARI (STRATEJİLER)
Sunuş Yoluyla Öğretim Yaklaşımı Buluş Yoluyla Öğretim Yaklaşımı Araştırma Yoluyla Öğretim Yaklaşımı

20 Sunuş Yoluyla Öğretim Yaklaşımı
Yaygın bir şekilde bilginin aktarılması, kavram, ilke ve genellemelerin açıklanmasında kullanılmaktadır. Sunuş yoluyla öğretmede bilgilerin düzenlenmiş, sıralanmış olması gerekmektedir. Öncelikle genel ilke ve kavramlar ile olgular verilir, bunu ayrıntılı bilgilerin kazandırılması izler. Daha sonra örnekler verilerek kavram, ilke ve olgular arasındaki temel benzerlik ve farklılıklar buldurulmaya çalışır. Bu yaklaşımın en önemli yönü öğrencilere kısa zamanda çok fazla bilginin kazandırılması ve anlamlı öğrenmenin sağlanmasıdır. Öğretmenlere zamandan ekonomi sağlar. Bu yaklaşım özellikle öğrenciler için yeni olan kavram ve ilkelerin öğretiminde etkili bir şekilde kullanılabilir.

21 Buluş Yoluyla Öğretim Yaklaşımı
Bu yaklaşım, öğrenci etkinliğine dayalı güdüleyici bir öğretme yaklaşımıdır. Öğretmen, öğrencinin öğrenme sürecine etkin katılmasını buluş yoluyla öğrenme stratejisini kullanarak sağlayabilir. Burada öğretmenin temel görevi öğrenciyi yönlendirmek ve cevabı buldurmaktır. Bu yaklaşımda öğretim, öğrencilerin merakını uyandıracak, sürekli tutacak ve başarma duygusunu doyuracak bir problemle başlar. Öğrenci keşfetme heyecanını duyabilmelidir. Aslında buradaki keşfetme yeniden bulmadır.

22 Araştırma Yoluyla Öğretim Yaklaşımı
Bu yaklaşım öğrencilerin araştırma ve inceleme yapmalarına ağırlık veren bir öğretim yaklaşımıdır. Öğretmen bu yaklaşımda yol gösterici, yönlendirici, rehber konumundadır. Böylece, öğrenci araştırma yoluyla bir problemin nasıl çözüleceğini öğrenmiş olur. Bu yaklaşım yoluyla öğrenci, sadece belli konularla ilgili problemlerin çözümünü öğrenmekle kalmaz, gelecekte karşılaşacağı problemlerin çözüm yolunu da öğrenir.

23 ÖĞRETİM YÖENTEMLERİ Anlatım Tartışma Örnek Olay Gösterip Yaptırma
Problem Çözme

24 Anlatım Yöntemi Eğitici odaklıdır.
Bilginin katılımcılara kısa sürede ve düzenli olarak aktarılmasını içerir. Katılımcıya, dinleme ve not tutma alışkanlığı kazandırır.

25 TARTIŞMA YÖNTEMİ Bir konu üzerinde; katılımcıları düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak ve önceden verilen bilgileri tekrar etmek amacı ile kullanılır. Bu yöntemde, tartışılacak konu ya da sorun önceden belirlenmelidir. Katılımcıların düşünce ve görüşlerini rahatça söylemelerine olanak sağlanmalıdır. BİLGİSİZ TARTIŞMA OLMAZ!

26 ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin, eğitim ortamında çözülmesidir. Öğrencilerin sorunlu bir olaya aktif olarak katılmalarını gerektiren bir yöntemdir. Olay gerçek ya da hayali olabilir Bu yöntem daha çok buluş yoluyla öğretme yaklaşımında ve kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

27 Seçilen olaylar açık bir biçimde ortaya konur ve o olayla ilgili tartışma açılır.
Örnek olayın hazırlanması. Örnek olay önce yazılı olarak hazırlanır. Olayın açık olarak yazılmasına ve olay eğer gerçekse kişi ve yer adlarının değiştirilmesine dikkat edilmelidir. Örnek olay öğrencinin seviyesine uygun olmalıdır. Ayrıca olay, anlamlı olmalı, kendi içinde bir bütün oluşturmalıdır.  Gazete haberi, tutanak, öykü, kanun maddesinin yorumu vb. örnek olay için bir araç olabilir!

28 Örnek olay biçimleri. a) tüm metin b) kısaltılmış örnek olay c) metnin eksik olarak verilmesi
Örnek olayın sunuş biçimleri. Örnek olaylar sınıfa yazılı olarak sunulabileceği gibi filmle, slaytla, levhalarla, dramatizasyon gibi yollarla da sunulabilir.

29 GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ
Bir işlemin uygulanmasını; bir araç-gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama, sonra da katılımcıya alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur. Kazandırılacak beceriler, önce eğitici tarafından yapılarak katılımcılara gösterilmelidir. Her katılımcıya; istenilen beceriyi kazanması için, yeterli zaman ve tekrar yapma şansı verilmelidir.

30 PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ Problem çözme; bilimsel yöntem, eleştirel düşünme, karar verme, sorgulama süreçlerini içermektedir. Bu yöntem öğrenci merkezlidir. Öğrencide ilgi ve güdülemeyi artırır. Daha kalıcı izli öğrenmeleri oluşturur. Bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir ve bilimsel tutumu kazandırır.

31 ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Beyin Fırtınası Soru Cevap Grup Çalışması
Drama – Yaratıcı Drama

32 BEYİN FIRTINASI Bir konuya KISA SÜREDE ÇOK SAYIDA çözüm getirmek, karar vermek ve hayal yoluyla düşünce ve fikir üretmek için kullanılan yaratıcı bir tekniktir.

33 GRUP ÇALIŞMALARI Burada temel amaç, grup üyelerinin birlikte düşünmelerine, karşılıklı fikir alışverişi içinde olmalarına ve rahat bir ortamda çalışmalarına olanak sağlamaktır.

34 DRAMA-YARATICI DRAMA Yazılı metin olmaksızın, katılımcıların yaratıcı buluşları, düşünceleri, anıları ve bilgilerine dayalı eylem durumlarını oynamak, canlandırmak, doğaçlamak!

35 Öğretim Strateji, yöntem ve teknikleri seçerken dikkat edilmesi gereken hususlar;
Herkesin aynı yöntemle öğrenmesi olası değildir. Her yöntem herkesin ilgisini eşit düzeyde çekmez. Bir yöntem, tek başına bütün konulara uygun değildir. Bir öğretim yöntemi, belirlenen bütün hedeflere ulaşmada yeterli değildir.

36 Her eğitici bütün yöntemlerde çok becerikli olmayabilir
Her eğitici bütün yöntemlerde çok becerikli olmayabilir. Bazı eğiticiler bazı yöntemlere yatkındır. Bazı yöntemler uzun zaman gerektirir. Bazı yöntemler özel fiziksel koşullar gerektirir. Bazı yöntemler parasal kaynak gerektirir.

37 Öğretim strateji, yöntem ve teknikleri seçmede kullanacağımız ölçütler neler olmalıdır?
Dersin hedeflerine uygun olmalıdır. Konuya uygun olmalıdır. Öğrenciye göre olmalıdır. Eğiticinin kendisine uygun olmalıdır.