EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ

... konulu sunumlar: "EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ"— Sunum transkripti:

1 EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ

2 Eğitimin Ekonomik Temelleri
Ekonomi kökeni Yunanca’ da ki “oikia”(ev) ve “nomos” (kural) kelimelerine dayanır. Ev yönetimi anlamına gelir. Ekonomi yerine Arapça’ dan gelen iktisat kelimesi de kullanılmaktadır.

3 Ekonomiye ilişkin çeşitli tanımlar:
Ekonomi (veya politik ekonomi),parayla ilgili olsun yada olmasın, kişiler arasındaki değişim(mübadele)işlemlerinin incelenmesidir. Ekonomi kıt üretim faktörlerinin çeşitli mal ve hizmetlerin üretmek kullanmak üzere nasıl seçileceğinin ve üretilen malların tüketim amacıyla toplumun bireyleri arasında dağıtımın incelenmesidir. Ekonomi, halkın günlük faaliyetlerini, gelir kazanmasını ve yaşamını sürdürmesini inceleyen bir bilim dalıdır. Eğitim Bilimine Giriş

4 Ekonomiye ilişkin çeşitli tanımlar:
Ekonomi, insanların üretim ve tüketim faaliyetlerini nasıl organize ettikleri konusunun incelenmesidir. Ekonomi, servetin incelenmesidir. Toplumların nasıl geliştiğini ve medeniyetlerin nasıl oluştuğunu inceleyen bilim dalıdır.

5 Ekonomi; Sahip olunan kıt kaynakların birbirinin seçeneği veya karşıtı olan ihtiyaçlar arasındaki dağılımdan en rasyonel şekilde yararlanma çabasına yönelik toplumsal olayların değişmez kurallarını araştıran bir bilim dalıdır. Eğitimin Ekonomik Temelleri

6 Ekonominin ilgili olduğu kavramlar:
İhtiyaç, bireylerde karşılanmadığında sıkıntı, acı ve üzüntü yaratan her tür durumdur. Üretim, sınırsız ihtiyaçların karşılanmasında sınırlı olan malların çoğaltılması, kullanılacak zamana kadar korunması ve kullanılacak yere kadar taşınmasıdır. Gelir, en genel anlamıyla belli bir dönemde yaratılan mal ve hizmetler toplamı olarak tanımlanabilir. Kira, ücret, kar ve faiz başlıca gelir türleridir. Harcama, ihtiyaçların karşılanması amacıyla mal ve hizmetlerin kullanılmasıdır.

7 Eğitim- Ekonomi arasındaki ilişki
Eğitim, ekonominin ihtiyaç duyduğu insan gücünü yetiştirir(üretime katkısı) Eğitim hizmetinin yürütülmesinin ve hizmetten yararlanmanın belli bir maliyeti vardır (eğitim maliyeti), Eğitime yapılan harcamalar (makro-mikro) Kısa dönemde tüketim özelliği taşır, Uzun dönemde yatırım özelliği taşır, Eğitimin gelir yaratma etkisi vardır, Bireysel (mikro) düzeyde, Toplumsal (makro) düzeyde, Eğitim Bilimine Giriş Dersi

8 Eğitim- Ekonomi arasındaki ilişki
Eğitim arzının ekonomiyle ilişkisi mevcuttur, Eğitim talebinin ekonomiyle ilişkisi vardır, Eğitim-verimlilik arasında ilişki vardır, Eğitim hizmetinin mal olma özelliği vardır Eğitim-finansman açısından ilişki vardır.

9 Eğitim- Ekonomi arasındaki ilişki
Eğitim, uzun vadede örgün eğitim-öğretim kurumlarının içerisinde ve dışarısında gerçekleşen bir süreçtir. Günümüz koşullarında bir insanı ele aldığımızda, genel olarak okul öncesi dönemden başlayıp yükseköğretimin sonuna değin eğitim ve öğretim sürecinden geçmektedir. Okulöncesi eğitime alınan çocuklar 0-6 yaş aralığında olup genellikle 3 yaş civarında okulöncesine başlatılmakta 6 yaşına (72 ay) geldiğinde ise ilköğretime alınmaktadır.

10 Eğitim- Ekonomi arasındaki ilişki
Ortaöğretim ve yüksek öğretim de içine alındığında bireyler ortalama yaşlarında mesleki becerilere sahip olarak ekonomik hayata katılmaktadır. Türkiye’de ortalama insan ömrünün 72 yıla çıktığı düşünüldüğünde insanın ömrünün yaklaşık üçte biri eğitim- öğretim almakla geçmektedir. Bu süre, sadece bireysel anlamda değil aynı zamanda toplumsal olarak da büyük maddi kaynaklar gerektirmektedir. Bu noktada bir insana yapılan yatırım uzun vadede ekonomik gelire ve üretime dönüşmektedir.

11 Eğitim- Ekonomi arasındaki ilişki
Ülkemizde bir insan aldığı eğitimden sonra üretime ve ekonomik hasılaya yaklaşık 25 yıl katkıda bulunabilmektedir. Alınan eğitim süresi ile üretim süresini kıyasladığımızda bire bir denk gelecek orandadır. İnsana yapılan bu denli büyük bir yatırımın doğal olarak ekonomiye büyük girdiler sağlaması amaçlanmaktadır.  

12 Eğitim- Ekonomi arasındaki ilişki
İnsana yapılan yatırım sadece eğitimden oluşmamaktadır. Sağlık ve beslenme yapılan diğer yatırımlardır. İnsan kaynağından gerektiği şekilde yararlanmak için bu üç alana yapılan harcamaların dengeli bir şekilde dağıtılması gerekmektedir. Ancak, şunu da unutmamak gerekir ki,  insana yatırımın temelini eğitim harcamaları oluşturmaktadır. Eğitim harcamaları ile eğitime ilişkin toplumsal istemin karşılanması ve ekonomik büyümenin veya gelişmenin hızlanması sağlanmaktadır. Eğitim düzeyi arttıkça toplam üretim düzeyinin de arttığı bilinen bir olgudur. Eğitime yapılan her ek lira harcamanın milli geliri de artıracağı ifade edilebilir.

13 Eğitimin Bireysel ve Toplumsal Faydaları
İçinde bulunduğumuz yüzyılda yollar artık Roma’ya değil eğitime çıkmaktadır!. Küreselleşmeden dolayı ekonomik hayatta karşılaşılacak sorunlarla baş etmek için daha donanımlı ve bilgiye sahip olunması gerekmektedir. Bir başka ifade ile bilgiye yön veren bireylerin yetiştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

14 Eğitimin Bireysel ve Toplumsal Faydaları
Alınan eğitimle insanlar sadece bilgi öğrenmemekte, aynı zamanda küresel dünyada kendi ekonomik koşullarını oluşturmaktadır. Kendi ekonomik koşullarını artırma veya iyileştirme çabası içinde bulunulan bireyler, toplumun ve ülkenin de ekonomik kalkınmışlığını etkilemekte ve artırmaktadır. Üretken bir birey meydana getirdiği yeni bilgi, teknoloji, ürün veya toplumsal davranışlarda kullanılmaya uygun yeni değer yargıları geliştirdikçe ekonomik kalkınmayı da son derecede hızlandırmaktadır.

15 Eğitim ve Küreselleşme
Günümüzde giderek artan küresel rekabet karşısında organizasyonların; başarılı olma ve varlıklarını sürdürebilmek amacıyla nitelikli insan gücü sağlama bakımından birçok yeni yönetim, yöntem ve tekniklerine yöneldikleri görülmektedir.

16 ÇİN (Made in China) Örneği
Son zamanlarda Çin, ülke içinde eğitim ve yatırım faaliyetlerine ağırlık vermekle birlikte aynı zamanda yurt dışındaki eğitimli genç nüfusunu da ülkeye hizmet etmek üzere geri çağırmaktadır. Çin, geçmişte her yıl yaklaşık 1000 kişiyi Amerika, İngiltere, Almanya gibi ekonomik gelişmesini tamamlamış ülkelere eğitim almak üzere göndermiş ve eğitimlerini tamamlayanların gittikleri bu ülkelerde kalmalarını istemiştir. Gittikleri ülkelere yerleşen bu insanlar ülkenin ileri gelen kurum ve kuruluşlarında çalışmaya başlayarak oradaki teknolojiye ve bilgiye sahip olmuşlardır.

17 ÇİN Çin geriye çağırdığı bu eğitilmiş nitelikli kadrolarına bağlı olarak uluslar arası rekabette yaptığı çıkışla kalkınmada, artan nüfusuna inat birçok gelişmiş ülkeyi bile geride bırakabilecek bir ekonomik gücü yakalamıştır. Evimizin ve işyerimizin her tarafı bu Çinli insanlar tarafından kurulan fabrikalarda üretilen ürünlerle dolup taşmaktadır. Bu durum eğitime yapılan harcamanın ileri dönemlerde ne gibi toplumsal faydaya dönüştüğüne güzel bir örnektir.

18 Küreselleşme Kavramı Küreselleşme kavramı, üzerinde ortak bir görüş oluşturulamamasına karşın, başta bilişim ve ekonomi olmak üzere diğer sosyal alanlarda da derin etkileri görülen ve etkisi olduğu her alanda değişimi simgeleyen bir kavramdır. Küreselleşme, kısaca dünya çapındaki ilişkilerin yoğunlaşması olarak tanımlanabilir. Küreselleşme, her alanda mesafenin daha az önemli hale gelerek, siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda dünyanın daha çok bütünleşmesidir (Bozkurt, 2003).

19 KÜRESELLEŞME Küreselleşme sadece para ve malların dolaşımından ibaret değildir. Aynı zamanda, zaman ve mekân kavramlarının eski anlamını yitirmesi, sınırların ortadan kaybolmaya başlaması ve yeryüzündeki tüm insanların ve ülkelerin karşılıklı bağımlılığının artmasıdır. Küreselleşmenin en belirgin faydaları, sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve daha hızlı büyüme, yükselen yaşam standartları ve yeni fırsatlar ile teknolojik ilerleme ve bilginin daha hızlı yayılması olarak sayılabilir (Öztürk, 2003).

20 KÜRESELLEŞMENİN EĞİTİME ETKİLERİ
Küreselleşmenin en önemli etkisi eğitim sistemlerinde yol açtığı değişimlerdir. Eğitimin küreselleşmesi denilince genellikle eğitim yöntem, süreç ve yönetiminde gelişmiş ülkelerle bütünleşme akla gelmektedir. Eğitim, sadece küreselleşmeye uyum ya da entegre sorunu için değil, aynı zamanda küreselleşmenin yarattığı sorunları aşmak için bir araçtır.

21 KÜRESELLEŞMENİN EĞİTİME ETKİLERİ
Eğitim toplumların ve bireylerin, küreselleşmenin doğuracağı muhtemel sonuçlara karşılık önlem alabilecek ve değişimlerden yarar sağlayabilecek özellikte olmalarına imkân sağlamalıdır. Dolayısıyla eğitim kurumları yapacakları fizibilite analizleri ile olası gelişme ve değişmeleri önceden sezinleyip bunlara ayak uydurmasını bilen bireylerin yetiştirilmesini amaçlamalıdırlar.

22 Küreselleşme ve Değişim
Değişimler, ülkeleri ve toplumları gelişmiş ya da daha fazla küreselleşmiş ülkelere entegre etmek veya o ülkelerin güdümüne sokmak için yeterli gerekçeler oluşturamaz. Bunun yanında eğitim programlarını geliştirmede, yeni eğitim uygulamalarını öngören modeller geliştirmede gelişmiş ülkelerden yararlanmak da gözden kaçırılmamalıdır.

23 Küreselleşme ve Değişim
Hayat boyu Öğrenme Programı içerisinde yer alan ‘Sokrates’, ‘Erasmus’, ‘Leonardo’, ‘Comenius’, ‘Grundtvig’ öğrenci/öğretmen değişimi projeleri ve Gençlik Programları içerisinde yer alan Eylem 1-2 programları ve Eylem programları bu entegrasyonun örneklerindendir. Bu programlar eğitimin küreselleştiğinin ve bilgi ve birey akışının artık sınırlardan bağımsız olduğunun göstergesidir.

24 Küreselleşme ve Eğitimde Yeni Şekillenmeler
Küreselleşmenin gerektirdiği insan tipi: Küreselleşme ile birlikte insan tipi değişmiş ve bilgiyi kullanan insan ön plana çıkmıştır. Dünyanın tek pazar haline gelmesi ve bilginin maliyetinin düşmesi ile herkes ona kolayca ulaşmaktadır. Bilgiye sahip olma değil onun yorumlanması bir beceri haline gelmiştir. Bu durum insanın bağımsız bir birey olma gerekliliğini her dönemden daha çok ön plana çıkarmaktadır. Geleceğin toplum yapılarında sorun çözen, araştıran ve yorumlayan güçlü bireyler aranmaktadır.

25 Küreselleşme sürecinde öğretmenler:
Küreselleşme sürecinde öğretmenler bu nitelikteki bireyi yetiştirmede yetkin ve bu özelliklere paralel donanımlarla yüklü olmalıdırlar. Değişik kültürel ve sosyal ortamlardan gelen öğrencilerin yaşamlarına duyarlılık gösteren, eğitimin sürekliliğine, yani yaşam boyu eğitim olgusuna inanan, işbirliğine ve grupla çalışmaya yatkın ve öğrenmeyi derin kişisel bir etkinlik olarak gören bireylerin yetiştirilmesini sağlayacak modellerin uygulanmasında öğretmenlere büyük görevler düşmektedir.

26 Küreselleşme ve Eğitimde Yeni Şekillenmeler
b) Eğitim sistemlerinin yapılarındaki değişmeler: Küreselleşme ile birlikte eğitim tüm dünyada ileri yaş gruplarına doğru uzamakta ve yaşam boyu sürmektedir. Bireylerin hızla değişen bilgi toplumuna katılımı, yeni bilgi, beceri, yaşam boyu öğrenme isteği eğitim sistemlerini yeniden yapılandırmaktadır. Ülkemizde bundan yaklaşık 30 yıl önce üniversiteye gidebilmek için belli yaş aralığı ve özel şartlar aranırken günümüzde orta ve ileri yaştaki insanların da artık üniversiteye gidebilir olduklarını görüyoruz. Sürekli öğrenme, ülke kurum ve kuruluşları için rekabette avantaj sağlamakla birlikte toplumda refah ve ekonomik artışı da beraberinde getirmektedir.

27 Küreselleşme ve Eğitimde Yeni Şekillenmeler
c) Eğitim yöntemlerindeki değişmeler: Öğrenmeyi bilmek, öğrenmeyi öğrenmek, bireysel olarak öğrenmek, takım halinde ve örgüt olarak öğrenmek eğitimin başlıca öğeleri olarak kabul edilmektedir. UNESCO Eğitim Komisyonu bunlara “birlikte öğrenmek” ilkesini de eklemiştir. Eğitimde küreselleşmede dört ilkeden bahsedilmektedir. Bu ilkeler; öğrenmeyi bilmek, öğrenmeyi öğrenmek, bireysel öğrenmek ve birlikte yaşamayı öğrenmektir.

28 Eğitim ve Kalkınma Kalkınma, bir ekonomide halkın değer yargıları, dünya görüşü ile tüketim ve davranış kalıplarındaki değişmeleri içeren toplumsal ve kurumsal yapıda dönüşmeye yol açan büyüme olarak tanımlanmaktadır. Kalkınma ile para, ekonomik durum, ekonomiye ilişkin değişkenler ve ülkenin zenginliği ifade edilmektedir. Kalkınmışlık durumunda genellikle kişi başına düşen gelir,”GSMH” ölçütleri dikkate alınmalıdır. Kalkınma kavramı, toplumsal, kültürel, siyasal, eğitsel ve ekonomik içeriklidir. Kalkınma ulusun gelişiminin o ülkenin yurttaşları arasında dengeli dağıtılmasına olanak sağlar. GSMH (Gayri Safi Milli Hasıla), bir ülke vatandaşlarının veri bir yıl için ürettikleri toplam mal ve hizmetlerin, belli bir para birimi karşılığındaki değerinin toplamıdır. Eğitim Bilimine Giriş Dersi

29 Kalkınmakta olan ülkelerde…
Kişi başına milli gelir düşüktür. Tasarruf ve yatırımlar düşüktür. Sermaye birikimi yetersizdir. Hızlı nüfus artışı vardır. Ortalama insan ömrü kısa ve çocuk ölüm oranı yüksektir. Okur yazar olmayanların toplam nüfusa oranı fazladır. Dengesiz gelir dağılımı, işsizlik, gecekondulaşma, teknolojik yeniliklere uyum sağlayamama, beyin göçü, yetersiz bir fiyat ve vergi politikası vardır. Eğitim Bilimine Giriş Dersi

30 Kalkınmış ülkeler… Kişi özgürlüğüne, sosyal güvencelere, sosyal adalete ağırlık veren demokratik yöntemlerle yönetilirler. Eğitim Bilimine Giriş Dersi

31 Eğitim-Kalkınma İlişkisi
Dünya Bankasının 2001 yılında yayımladığı Dünya Kalkınma Raporu’na göre dünyada 2.8 milyar insan günde iki dolardan daha az bir gelirle hayatını sürdürmektedir. Son yüzyılda insanların durumu, geçmişe kıyasla iyileşmiş olmasına ve küresel zenginlik, küresel bağlantılar ve teknolojik imkânlar bu kadar büyük olmasına rağmen dünyada yoksulluk devam etmektedir. Ülkelerin kendi içindeki yoksulluk oranları arasında da genellikle büyük farklılıklar bulunmaktadır.

32 Eğitim-Kalkınma İlişkisi
Ülkelerin kendi içindeki yoksulluk oranları arasında da genellikle büyük farklılıklar bulunmaktadır: Latin Amerika’da, okullaşma oranı yerli gruplarda yerli olmayan gruplara göre oldukça düşüktür. Güney Asya’da, kadınlar erkeklerin aldıkları eğitim süresinin yarısı kadar eğitim alırlarken, erkek öğrenciler kız öğrencilere oranla 1,5 kat daha fazla oranda ortaokullara kaydolmaktadırlar. Küreselleşme ile bu uçurumlar ve yoksulluk daha da artmakla birlikte bu durum ülkeler arasında olduğu kadar ülkeler içinde de meydana gelmiştir.

33 Ülkemizde Eğitim-Kalkınma
TÜİK kurumunun 2008 verilerine baktığımızda ülkemizde ilköğretimde okullaşma oranı toplamda %96,49’dur. Bu oran erkek çocuklarda %96,99, kız çocuklarında ise %95,97’dir. Rakamlar ilköğretim çağındaki çocukların tamamına yakınının okula gittiğini, yaklaşık %3-4’ünün ise temel eğitim alamadığını göstermektedir. Ülkemizde ilköğretimin zorunlu olduğunu düşündüğümüzde bu çocukların okula gidememelerinde ekonomik özelliklerin en başta geldiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.

34 ÜLKE KİŞİ BAŞINA DÜŞEN GSMH (2007 yılı itibariyle) ABD 48.101 Dolar
Almanya Dolar Brezilya 37,714 Dolar Kazakistan 3.717 Dolar Bulgaristan 3.459 Dolar Cezayir 3.086 Dolar Peru’da 2.812 Dolar TÜRKİYE Dolar

35 Eğitim-Kalkınma Ülkemizde kişi başına düşen GSMH her ne kadar artış gösterse de elde edilen rakamlar gelişmiş ülkelerin oldukça altındadır ve kalkınma süreci ve çabası içerisinde olan bir ülkeyi referans göstermektedir

36 Eğitim ve Kalkınma Ülkelerin kalkınamamalarının asıl nedeni nüfusun eğitim düzeyinin çok düşük olmasına bağlanabilir. Yeterli sermayesi olan bir ülke fabrika kurabilir, baraj yaptırabilir. Fakat fabrikayı çalıştıracak, işletecek ve elde edilen ürünü pazarlayacak olan insanın olmaması kalkınma adına hiçbir anlam ifade etmez.

37 Japonya Örneği Eğitim kalkınma ilişkisine Japonya manidar bir örnektir. Japonya’da 1960’ta kişi başına düşen ulusal gelir dünya ortalamasında iken, 1990 yılında bu oran dünya ortalamasının yaklaşık %120 üstüne çıkmıştır.

38 Kadınların Eğitiminin Kalkınmada Önemi
Özellikle, kalkınamamış ve kalkınmakta olan ülkelerde kadınların okullaşma oranlarının erkeklerden daha düşük olduğu bilinmektedir. UNICEF ve TÜİK’in açıkladığı istatistiklere göre Türkiye’de okur-yazarlık oranı erkeklerde %96,70 iken kadınlarda %86,91 düzeyine çıkmıştır. 

39 Kadınların Eğitiminin Kalkınmada Önemi
Birleşmiş Milletlerin 2000 yılı verilerine göre yaşları arasındaki erkeklerde okumaz-yazmazlık oranı % 3.4 iken kadınlarda % 11.6 gibi yüksek bir orandadır. Bir başka veriye göre ise 25 yaş ve üstündeki erkeklerin okur yazar olamama oranı %13.1 iken kadınlarda % 40.6 gibi yüksek bir düzeyde olmaktadır (URL-3).

40 Kadınların Eğitiminin Kalkınmada Önemi
Uzmanlar bu duruma dikkati çekerek ülkelerin kalkınmasının, o ülkede kolektif olarak tüm bireylerin eğitilmesi ile gerçekleştirilebileceğini belirtmektedirler. Kadının düşük eğitim düzeyine sahip olması ekonomik kalkınmayı ve toplumsal dengeyi olumsuz yönde etkilemektedir.

41 Dünya Bankası araştırması…
Bu araştırmada annelerin eğitim düzeyinin, bir ulusun geleceği olan çocukları üzerindeki etkileri dört açıdan sınıflandırılmıştır. Bunlar; sağlık, beslenme, doğurganlık ve eğitim düzeyidir.

42 Dünya Bankası araştırması…
Refah düzeyi düşük olmasına rağmen eğitim düzeyi yüksek olan annelerin çocuklarının ölüm oranları oldukça düşük bulunmuştur. Annenin eğitim düzeyi ile çocukların beslenmeleri arasında doğru orantı olurken annelerin doğurganlıkları da daha bilinçli olmaktadır. Çalışmada ayrıca annesi eğitim alan ve okula giden çocukların okulda daha iyi performans ve okul başarısı gösterdiği ortaya koyulmuştur (Dünya Bankası Raporu, 1994).

43 Eğitimin Finansmanı ve Maliyeti
Ülkemizdeki genç nüfus sayısı yaklaşık 25 milyondur. Bu nüfus hem devlet okullarında hem de özel okullar da eğitim-öğretime devam etmektedir. Ortaöğretimi bitiren 2.75 milyon öğrenci 2009/2010 döneminde devlete bağlı 95 resmi üniversitede ve 51 özel üniversitede yüksek öğretimlerine devam etmektedir.

44 Eğitimin Finansmanı ve Maliyeti
Ülkemizdeki okullaşma oranı ilköğretimde 2002/2003 döneminde %91 iken, 2008/2009 döneminde bu oran yaklaşık 34 bin okulla %96,5 olmuştur. Ortaöğretimde okullaşma oranı 2002/2003 döneminde %50,6 olurken; 2008/2009 döneminde ise 8300 okulla %58,5'e yükselmiştir. Yükseköğrenimdeki öğrenci sayısına baktığımızda 2002/2003 döneminde öğrencilerin oranı %14,7 olarak ölçülürken 2008/2009 döneminde bu oran %27,7'ye çıkmıştır.

45 Eğitimin Finansmanı ve Maliyeti
Bunun yanında yaklaşık 735 bin öğretmen ve 100 bin yükseköğretim personeli ile de eğitim-öğretim faaliyetleri yürütülmektedir. Bu rakamlar ülkemiz eğitim sisteminin ne denli büyük bir yapıya ve yatırıma sahip olduğunu göstermektedir. Tüm bunların yönetimi, kontrolü ve eğitim-öğretimlerinin dışında eğitim ortamlarının fiziki olarak inşa edilmeleri ve kullanıma hazır hale getirilmeleri için de bir o kadar büyük maddi kaynaklara ihtiyaç duyulmaktadır.

46 Eğitim Harcamaları… Eğitim harcamaları 2008/2009 döneminde yaklaşık
20 Milyar TL olurken bu rakam GSMH’nın %7.26’sına denk gelmektedir (TÜİK, 2009).

47 Eğitimle ilgili bazı veriler:

48 Derslik başına düşen öğrenci sayısı
Ülke Derslik başına düşen öğrenci sayısı (İlköğretim) Türkiye 32 OECD ortalaması 21,4 Avusturya 19,9 Çek Cumhuriyeti 20 Finlandiya 19,8 Lüksemburg 15,8 İzlanda 18,2

49 Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı
Ülke ilköğretim Ortaöğretim Türkiye 22 18 Belçika 12,6 10,2 İspanya 13,6 10 Macaristan 11,1 Portekiz 11,8 8,1 Japonya 19 13,5

50 Bu rakamlara ulaşılabilmesi için…
Mevcut durumun devamının sağlanması ile birlikte yeni ekleme ve alımların yapılabilmesi için eğitimin finansmanının çok iyi planlanması ve maddi kaynakların artırılması gerekmektedir. İkili öğretimden normal öğretime geçilmesi, meslekî-teknik eğitimin orta öğretim içindeki payının yükseltilmesi, altyapı gereksiniminin tamamlanması teknoloji destekli eğitimin yaygınlaştırılması ve AR-GE çalışmalarının yoğunlaştırılması gereklilik arz etmektedir.

51 Eğitimin finansman kaynakları:
Konsolide bütçeden ayrılan kaynaklar, Eğitime katkı payı (ilköğretim, 4306 sayılı Yasa gereğince), Öğrenci katkı payı (yüksek öğretim, 2547 sayılı Yasa gereğince), Çıraklık ve Meslekî-Teknik Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonundan ayrılan kaynaklar (3308 sayılı Yasa gereğince), Döner sermaye işletmelerinden sağlanan gelirler, Dernek gelirleri (okul yaptırma, onarım ve öğrenci koruma dernekleri vb), İl özel idareleri bütçesinden ayrılan kaynaklar, Halk (kişi ve kuruluşlar) katkıları-bağışlar, Dış ülke ve kuruluşlardan sağlanan krediler, burslar ve bağışlar, Vakıf ve fonların sağladığı maddi destekler.

52 Eğitim Maliyeti: Eğitim maliyeti denilince, bir öğrencinin ilköğretimden, hatta okul öncesinden üniversiteden mezun oluncaya kadar ki devlete maliyeti anlaşılmaktadır. Bireysel anlamda düşünüldüğünde okul öncesi eğitimden faydalanmamış ve dört yıllık lisans eğitimi almış bir öğrencinin bugün eğitim-öğretim ile ilgili devlete en az 16 yıllık (12 yıl ilköğretim ve ortaöğretim, 4 yıl üniversite) bir maliyetinin olduğu bir gerçektir. Ülkemizdeki öğrenci sayısının kalabalıklığı düşünüldüğünde toplam maliyetin ne kadar büyük olacağını anlamak zor değildir.

53 Eğitim maliyeti… Eğitimin maliyeti sadece devletin harcamaları ile sınırlı değildir. Aileler de çocuklarına iyi bir eğitim aldırmak için yıllarca birçok harcama yapmaktadır. Kitap kırtasiye masraflarının yanısıra elbise, üniforma, okula yardım gibi masraflar da aileler için yıllarca devam etmektedir.

54 Alternatif maliyet (vazgeçme maliyeti) (Vazgeçilmiş kazanç)
Bir öğrencinin eğitim aldığı için bu süre içerisinde yararlanamadığı gelirle ilgilidir. ÖRNEK: Örnek olarak aynı yaştaki iki kişiyi ele alalım. Bunlardan birisi liseyi bitirdikten sonra bir işe girerek para kazanmaya başlamış, diğeri ise üniversiteye devam etmiş olsun. Üniversiteye devam edenin en az dört yıl eğitim almak zorunda olduğu düşünüldüğünde, dört yıl boyunca birisi çalışıp para kazanırken, diğeri eğitim aldığı için çalışamamakta, para kazanamamakta, hatta harcama yapmaktadır. İşte bu kişinin dört yıllık süre içerisinde mahrum olduğu gelire vazgeçme maliyeti veya alternatif maliyet adı verilmektedir.

55 Beyin fırtınası?... Zorunlu eğitimi bitirdikten sonra eğitime devam etmeyip ortalama bir işte çalışmaya başlasaydınız, ailenize ne kadar gelir sağlardınız? Aileniz sizi okutmaya devam ettiği için ne kadar kazançtan vazgeçmiştir? Kısaca hesaplamaya çalışınız…

56 Eğitimin maliyeti kimler tarafından karşılanmalıdır?....
Devlet? Özel kurum ve kuruluşlar (vakıf, dernek vb)? Aile (öğrenci)?

57 Eğitimin maliyeti… Pek çok ülkede temel düzeydeki eğitimin maliyetini devlet karşılamaktadır. Çünkü temel eğitim devletin görevidir ve anayasal olarak bütün bireylere bu eğitimi vermekle yükümlüdür. Ülkemizde de 8 yıllık kesintisiz temel eğitimin maliyetinin yanısıra, ortaöğretim düzeyindeki eğitimin maliyetini de devlet karşılamaktadır. Yüksek öğretim düzeyinde ise, eğitim maiyetinin bir kısmı bu eğitimden faydalanan kişilerden yani öğrencilerden talep edilmektedir. Öğrenci harçları bu anlamda eğitime katkı amacıyla alınmaktadır.

58 Eğitimin maliyeti… Yüksek öğretimde de gerek devlet gerekse özel kurum, kuruluş ve vakıflar burs ve kredilerle öğrencileri desteklemektedir. Öğrenim kredisi, katkı kredisi, başbakanlık bursu gibi desteklerle ihtiyaçlı öğrenciler desteklenmeye çalışılmaktadır.

59 Eğitim Talebi ve Arzı Eğitim hizmetleri günümüzde ayrı bir sektör ve işgücü olarak karşımıza çıkmaktadır. Ekonomik amaçlı olarak kurulan şirketler bir yandan maddi kazanç elde ederken diğer yandan bireylerin ve toplumların eğitim ihtiyaçlarını karşılamaktadırlar. Kısaca sunmak anlamını taşıyan arz, mal veya hizmetlerin belirli bir piyasada, belirli bir zamanda ve belirli bir fiyattan satışa sunulmasıdır. Pazarlarda, marketlerde, mağazalarda istediğimiz ürünleri satın alınmaya hazır buluruz. Pazarlardaki ürün miktarı arzı ifade eder.

60 Eğitimde Arz ve Talep İlişkisi
Ekonomik anlamda arz, Belli bir dönemde satışa sunulan mal ve hizmet miktarıdır. Eğitim arzı: İlk ve orta öğretim kuruluşlarıyla yüksek ve üniversite gibi eğitim kurumlarının eğitim hizmeti görmek için arz ettikleri zamandır. Eğitim Bilimine Giriş Dersi

61 Eğitimde arz: Eğitimde arz, okul öncesinden yüksek öğretime kadar eğitim hizmeti için arz edilen zaman, yer ve hizmet verilecek öğrenci sayısıdır. Devlet eğitim-öğretim sistemine müdahale ederek veya ona etki ederek insan gücünü planlamaya çalışır. Buradaki amaç becerili insan gücünde optimum arzı sağlayabilmektir.

62 Ekonomideki arz ile eğitimdeki arz arasındaki fark
Eğitim arzı genel kamu hizmeti niteliği taşıması sebebiyle iktisadi arzdan farklıdır. Ekonomide mala önce talep oluşur, sonra mal arz edilir. Eğitimde ise henüz talep oluşmadan eğitim arzı gerçekleştirilir. Örnek: 2010 yılında ne kadar öğrencinin okullaşacağı tahmin ediliyorsa bu tahminler doğrultusunda bu talebi karşılayacak bina,araç ve gereç ve kaynakların önceden hazırlanması ve arz edilmesi gerekir. Örneğin, öğretmen yetiştirmek hemen mümkün değildir ve zamana ihtiyaç vardır. Eğer yeterli sayıda öğretmen talep oluşmadan önce yetiştirilmez ise talep ortaya çıktığı anda eğitim sunmak mümkün olmaz. Eğitim Bilimine Giriş Dersi

63 Talep: Talep genel anlamda bir mal veya hizmetin belli zamanda belli fiyattan satın alınmak istenen miktarıdır. Bir mal veya hizmete olan talebi, tüketicilerin gelirlerindeki değişmeler, ilişkili mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeler, tüketici tercihleri, beklentileri ve potansiyel alıcı sayısı etkilemektedir

64 Eğitim Talebi Ekonomik anlamda talep: Bir mala karşı satın alma gücü ile desteklenmiş satın alma isteği. Eğitime olan Talep: Kişinin belli bir konu ile ilgili olarak, belli bir seviyede belli bir eğitim kurumuna devam edebilme imkanıdır. Eğitim Bilimine Giriş Dersi

65 Ekonomideki talep ile eğitimdeki talep arasındaki fark
Eğitim talebi diğer mallara olan talep gibi devamlılık arz eder. Ancak iktisatta bir mal bittikçe yine aynı maldan talep etme ihtiyacı varken, eğitimde ilk öğretim bitince ortaöğretim, orta öğretim bitince üniversite şeklinde talepler gelişir. Yani eğitimdeki talepte süreklilik vardır ancak bir değişim söz konusudur. Eğitim Bilimine Giriş Dersi

66 Eğitim Talebinin Unsurları
Makro- Ekonomik unsurlar Toplumun gelir seviyesi(milli gelir) Nüfus büyüklüğü Nüfusun yaş ve cinsiyet bakımından ayrımı. Mikro- Ekonomik unsurlar. Tüketici tercihi Gelir seviyesi Fiyat ve eğitim talebi Eğitim Bilimine Giriş Dersi

67 Gelir seviyesi dışında eğitim talebini etkileyen unsurlar
Aile alt yapısı (büyük-küçük) Çevrede yaşayan diğer fert ve ailelerin aldıkları eğitim Meslek durumu Kişinin zihinsel kapasitesi Arzu ve uyarıları Eğitim şartlarında ve arzında meydana gelen değişmeler Din, gelenek ve moda. Eğitim Bilimine Giriş Dersi

68 Dokuzuncu Kalkınma Planında Eğitim Arzı (2007-2013)
Bu plana göre,eğitim sistemimize yönelik yapılan veya yapılacak olan arza ait bazı maddeler :  Eğitim sistemi, insan kaynaklarının geliştirilmesini desteklemek üzere, yaşam boyu eğitim yaklaşımıyla ve bütüncül olarak ele alınıp fırsat eşitliğine önem verilecektir. Okulöncesi eğitimin yaygınlaştırılması amacıyla öğretmen ve fiziki altyapı ihtiyacı karşılanıp, eğitim hizmetleri çeşitlendirilecek, toplumsal farkındalık düzeyi yükseltilerek, erken çocukluk ve ebeveyn eğitimlerinin artırımı sağlanacaktır. İlköğretimde okul terklerinin azaltılması için başta kırsal kesime ve kız çocuklarına yönelik olmak üzere gerekli tedbirler alınarak ortaöğretime geçiş oranları yükseltilecektir. Öğretmen açığı bulunan alanlarda ihtiyacın karşılanması için üniversite kontenjanları artırılarak, öğretmenlerin bölgelere ve yerleşim yerlerine göre dengeli dağılımı sağlanacaktır.

69 Dokuzuncu Kalkınma Planında Eğitim Arzı (2007-2013)
Kalabalık sınıf mevcutları düşürülerek, ikili eğitim uygulaması azaltılacaktır. Okulların bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısı, eğitim yazılımları öncelikli olmak üzere güçlendirilerek, yenilenen müfredatın gerektirdiği ortamlar ve donanım sağlanacaktır. Müfredat programlarındaki ve eğitim yöntemlerindeki değişiklikler dikkate alınarak öğretmen yeterlilikleri sürekli olarak geliştirilecektir. Bilgi toplumuna geçiş sürecinde ihtiyaç duyulan insan gücünün yetiştirilebilmesi için yabancı dil öğretimi etkinleştirilerek, bilgi ve iletişim teknolojilerinin derslerde kullanılmasını sağlayacak yöntemler geliştirilecek ve yaygınlaştırılacaktır.

70 Dokuzuncu Kalkınma Planında Eğitim Arzı (2007-2013)
Toplumda yaşam boyu eğitim anlayışının benimsenmesi amacıyla e-öğrenme dahil, yaygın eğitim imkanları geliştirilecektir. Eğitim çağı dışına çıkmış kişilerin açık öğretim fırsatlarından yararlanmaları teşvik edilerek beceri kazandırma ve meslek edindirme faaliyetleri artırılacaktır. Etkin bir kalite değerlendirme ve denetim sistemi kurulması koşuluyla özel yükseköğretim kurumlarının açılabilmesine imkân sağlanacaktır.

71 Dokuzuncu Kalkınma Planında Eğitim Arzı (2007-2013)
Eğitim sisteminin etkinliğinin artırılması, eğitime ayrılan kaynakların daha verimli kullanılması, öğrenciler ve aileleri üzerindeki mali, sosyal ve psikolojik yüklerin hafifletilmesi amacıyla eğitim sistemi, sınav odaklı yapıdan kurtarılacaktır. Yükseköğretime giriş sistemi; öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini ortaöğretim boyunca çok yönlü bir süreçle değerlendiren, okul başarısına dayalı ve müfredat programlarıyla daha uyumlu bir yapıya kavuşturulacaktır.

72 7. BÖLÜMÜN SONU