Örgütler ve Örgüt teorisi

... konulu sunumlar: "Örgütler ve Örgüt teorisi"— Sunum transkripti:

1 Örgütler ve Örgüt teorisi
Örgütsel Tasarım Örgütler ve Örgüt teorisi

2 Genel Anlayış Yönetim ve organizasyon terimlerini birbirlerine karıştırmak yanlış olur. Örgütte başarılı olmada kişisel nitelikler kadar örgütsel yapının özellikleri de önem teşkil eder.

3 Örgüt-Örgütleme-Örgütsel Tasarım
Örgütleme, yani organize etme örgüt yapısının oluşturulmasında söz konusu faaliyetleri bir başka deyişle bir süreci ifade eder. Örgütsel tasarım ile aynı anlamı taşımaktadır. Örgütsel tasarım bir organizasyon yapısını oluşturan başlıca ilişkilerin şeklini ve niteliğini gösterir.

4 Örgüt-Örgütleme-Örgütsel Tasarım
Örgütsel tasarım aşağıdaki konuları içermektedir: İşletmeyi amaçlarına ulaştıracak işlerin belirlenmesi İşletmedeki temel işbölümünün karşılaştırılması Temel işbölümü içindeki organların belirlenmesi Organlar arası yetki ve iş ilişkilerinin belirlenmesi Temel koordinasyon mekanizmasının belirlenmesi Organların şema olarak gösterilmesi Organizasyon kılavuzunun hazırlanması

5 Örgüt-Örgütleme-Örgütsel Tasarım
Örgüt yapısı, örgütleme ve tasarım sürecinin sonucu olarak ortaya çıkan yapıyı ifade eder. Bir yönetim fonksiyonu olarak örgütleme, organizasyon yapısını değişen şartlara göre değiştirmeyi amaçlar. Örgütleme sonucu oluşan bu örgüt yapısı formel örgüt yapısı olarak adlandırılır.

6 Mevcut Koşullar Örgütler karşı karşıya kaldığı bazı koşullar altında yaşamlarını devam ettirmeye çalışırlar. Bu koşullar: Küresel olarak rekabet etme Etik ve sosyal sorumluluğun yüksek standartlarda oluşumu Çevresel değişikliklere ve müşteri gereksinimlerine hızlı bir şekilde cevap verme İşyerini dijital olarak yönetebilme Farklılığı, çeşitliliği destekleme

7 Mevcut Koşullar-Küresel Rekabet
“Dünya günden güne küçülüyor” ibaresi klişeleşmiş bir cümle olmakla birlikte, günümüz örgütleri için geçerliliğini korumaktadır. Bir olayın ya da gelişmenin etkilerinin dünyaya yayılımı birkaç dakika içerisinde olabilir hale gelmiştir. Sınırlar ortadan kalkmaya başlamış, iletişimin hızı artmış ve ucuzlamış, dünya çapında müşteri beğenileri ve beklentileri benzer hale gelmeye başlamıştır. İşletmeler arasındaki uluslararası işbirlikleri artmış, üretim, pazarlama, dağıtım gibi farklı fonksiyonlar farklı ülkelerde gerçekleştirilmeye başlamıştır.

8 Mevcut Koşullar-Küresel Rekabet
Bahsedilen işbirlikleri ve işletmelerin karşılıklı bağımlılıkları pek çok avantaj sağlamakla birlikte, işletmeyi etkileyen çevre koşullarında önemli değişikliklere neden olmaktadır. İşletmeler, daha karmaşık, istikrarsız ve rekabetçi çevre koşullarında faaliyet göstermek durumunda kalmaktadırlar.

9 Mevcut Koşullar-Farklılaşma
Küreselleşmenin önemli sonuçlarından biri de farklılaşmadır. İşgücü ve müşteriler pek çok kriter bazında farklılaşmaya başlamıştır. Söz konusu kriterler arasında, yaş, cinsiyet, ırk, milliyet, fiziksel yeterlilikler sayılabilir. Küreselleşen işletmelerin bu kriterleri göz önünde bulundurması kaçınılmazdır.

10 Mevcut Koşullar-Dijital İş Ortamı
Geleneksel yöneticilerin büyük bir bölümünde, günümüz teknolojilerinin yoğun olarak kullanıldığı işletmelere uyum sağlama sıkıntısı söz konusudur. Artık çalışanlar işlerinin büyük bir bölümünü bilgisayar başında gerçekleştirmekte, sanal ekiplerde çalışmakta ve farklı ülkelerdeki iş arkadaşları ile elektronik olarak iletişim kurmaktadırlar.

11 Mevcut Koşullar-Dijital İş Ortamı
Bu süreçten sadece çalışanlar değil, işletmeler de önemli ölçüde etkilenmektedir. Internet üzerinden faaliyet gösteren, hatta fiziksel olarak belli bir kuruluş yeri olmayan çok sayıda işletme mevcuttur. Teknolojinin ve elektronik iş sistemlerinin bu denli yaygın kullanımı, özellikle ara kademede hizmet veren örgütleri önemli ölçüde etkilemektedir.

12 Mevcut Koşullar-Hız Burada hız ile ifade edilen, işletmenin, çevresindeki değişimlere, örgütsel krizlere ve değişen müşteri beklentilerine ne kadar hızlı uyum sağladığıdır. 20. yüzyılın büyük bir bölümünde işletmeler, göreceli olarak daha basit ve istikrarlı koşullarda faaliyet gösteriyorlardı. Böylece, yöneticiler, işletmenin dengesini sağlayabilecek ve koruyabilecek sistemler ve yapılar geliştirebiliyorlardı.

13 Mevcut Koşullar-Hız Ancak 80’li yıllardan bugünlere çok ciddi değişimler yaşandı. Müşteri beklentilerindeki değişimler bu değişimlerin başında geliyordu. Hemen arkasındaki en önemli trend ise artık makinelerin ve tesislerin tek başına rekabet üstünlüğü yaratacak unsurlar olmaktan uzaklaşmalarıydı. Yeni rekabet koşulları şu anda bilgiye dayanmaktadır.

14 Mevcut Koşullar-Etik ve Sosyal Sorumluluk
Son dönemlerde iş dünyasının gündemini meşgul eden konulardan biri de etik ve sosyal sorumluluktur. İŞLETMELER TOPLUM

15 Örgüt nedir? Örgütleri görmek zordur. Uzun bir bina olarak veya bir bilgisayar iş istasyonu veya bir güler yüzlü- mutsuz bir çalışan olarak ortaya çıktığını görmekteyiz. Bütün olarak örgüt, belirsiz ve soyuttur ve dünyanın farklı yerlerine dağılmış olabilir. Kısacası hayatımızın her aşamasında gözle tam olarak göremediğimiz organizasyonlarla temas halindeyiz.

16 Örgüt nedir? Her gün bizi ilgilendiren örgütlerle karşılaştığımız için onlardan haberdarız. Gerçekten de örgütlerle ilgili doğal kabul ettiğimiz şeyler oldukça yaygındır. Örneğin, hastanede doğduğumuzu, bir devlet kurumunda doğum bilgilerimizin kayıtlı olduğunu, okullarda, üniversitelerde eğitim aldığımızı, kurumsal çiftliklerde üretilen gıdalar yetiştirildiğini, ortak uygulama yapan doktorlar tarafından tedavi edildiğimiz, bir inşaat firması tarafından inşa edilen ve bir emlakçı tarafından satılan bir evi satın aldığımızı, bir bankadan para aldığımızı, problemle karşılaştığımızda polis veya itfaiye departmanlarına başvurduğumuzu, evimizden taşınmak istediğimizde bir taşıma firması ile iletişim kurduğumuzu düşünelim…

17 Örgüt nedir? İster bir okul ister bir hastane olsun örgüt ortak bazı özelliklere sahiptir. Bu benzerlikleri şöyle sıralamak mümkündür : Örgütler, sosyal varlıklardır. Örgütler, hedef odaklı yapılardır. Örgütler, sistemli ve koordine faaliyetlere sahiptir. Örgütler, dış çevreden bağımsız düşünülemezler.

18 Örgüt nedir? Örgütlerin en temel unsuru, kurulu politikalar, kurallar ve yazılı prosedürler değildir. Söz konusu temel unsur, örgütün içerisindeki insanlar ve bu insanlar arasındaki ilişkilerdir. Organizasyon, görevleri grubun üyeleri arasında dağıtan, üyeler arasındaki ilişkileri belirleyen ve ortak amaçlar doğrultusunda grup üyelerinin faaliyetlerini bütünleştiren bir yapı ve bir süreç olarak tanımlanabilir.

19 Örgüt türleri Bazı örgütler büyük, çok uluslu olarak faaliyet gösterirken bazıları ise küçük, aile işletmeleri şeklinde faaliyet gösterirler. Bazıları otomobil, bilgisayar gibi ürünler üretirken diğerleri avukatlık, bankacılık, sağlık gibi hizmetleri sağlarlar. Bir başka ayırımı da kâr amaçlı olan veya kâr amaçlı olmayan işletmeler şeklinde yapabiliriz.

20 Örgütlerin önemi 19. yy. sonlarında belirli büyüklük ve öneme sahip birkaç örgüt vardı. Sendika ve ticari birlikler yoktu. Birkaç büyük örgüt, kâr amaçlı olmayan örgütler veya devlet kurumları vardı. Endüstri devrimi ve büyük örgütlerin gelişmesi tüm toplumda bazı değişiklikler yarattı. Yavaş yavaş örgütler insanların yaşamlarının merkezi olmaya başladı ve bugünkü toplumumuzda muazzam bir etkiye sahipler.

21 Örgütlerin önemi Örgütlerin var oluş nedenleri:
Arzu edilen amaçlara ve çıktılara ulaşmak için kaynakları bir araya getirir. Ürün ve hizmetleri etkili bir şekilde üretir. Yeniliği kolaylaştırır. Modern imalat ve bilgi teknolojilerini kullanır. Değişen çevreyi etkiler ve ona uyum sağlar. Sahipler, müşteriler ve çalışanlar için değer yaratır. Farklılık, etik ve çalışanların motivasyon ve koordinasyonu ile ilgili devam eden zorlukları düzenler.

22 Örgüt bakış açısı Açık ve kapalı sistemler – Örgütler açık sistemlerdir. Bütün olarak örgütü anlayabilmek için örgüte bir sistem olarak bakmalıyız. Örgütsel yapı – Örgütler çeşitli alt sistemlerden oluşur. Örneğin, Henry Mintzberg, her örgütü beş parçaya ayırmıştır: Teknik esas, üst yönetim, orta yönetim, teknik destek ve yönetsel destek

23 Örgüt tasarımının boyutları
Yapısal boyutlar – Organizasyonun içsel özellikleri ile ilgilidir. Formalleşme, uzmanlaşma, yetki, merkezileşme, profesyonelleşme, personel oranları Bağlamsal boyutlar – Büyüklük, çevre, teknoloji, amaç ve strateji ile kültürü içeren tüm örgütü niteler.

24 Örgüt teorisi ve tasarımının evrimi
Tarihsel perspektif – Örgütsel tasarım ve yönetim uygulamaları, büyük toplumlardaki değişmelere tepki olarak zamanla farklılık gösterdi. Gelişim sırası; Etkililiğin önemi Organize olma yolları İnsanlarla ilgili olanlar Çevrenin öneminin keşfi Çağdaş örgüt tasarımı – Yöneticiler ve örgütler halâ hiyerarşik, bürokratik yaklaşımın etkisi altındalar. Günümüz çevresi, küresel rekabet, farklılaşma, etik endişeler, teknolojideki hızlı gelişmeler, e-işin ortaya çıkması, bilginin öneminin anlaşılması ile çevrilmiştir.