HASTA HAKLARI GELİŞİMİ VE TEMEL İLKELERİ

... konulu sunumlar: "HASTA HAKLARI GELİŞİMİ VE TEMEL İLKELERİ"— Sunum transkripti:

1 HASTA HAKLARI GELİŞİMİ VE TEMEL İLKELERİ
Uz. Dr. Gülsüm ÖNAL İstanbul Sağlık Müdürlüğü Hasta Hakları İl Koordinasyonu

2 Öğrenim Hedefleri Hasta Hakları Tanımı Dünyada ve Türkiye'de Gelişimi
Ögeleri ve Temel İlkeleri İl Koordinasyonu Çalışmaları

3 Hasta Hakları;Tanım Hasta Hakları = Sağlık Kuruluşundaki İnsan Hakları
…hasta olmakla ve bir sağlık tesisine başvurduğumuz andan itibaren kazandığımız haklar… …Hasta - hekim ilişkisinin, tüm sağlık çalışanlarını kapsayacak şekilde etikten hukuka doğru yeniden düzenlenmesidir(hastanın ilişki içinde olduğu yalnızca hekim değil, tüm çalışanlarıyla birlikte hastane/sağlık kurumudur). Bu anlamıyla temelinde hasta ve sağlık hizmeti genelinde beklenti ve kararların rasyonalize edilmesidir (1).

4 Temel Kavramlar Hasta Hakları Sağlık Sistemi
Hasta Merkezli Sağlık Hizmeti Kaliteli Sağlık Hizmeti

5 Hasta Hakları ve Sağlık Sistemi
Etik rasyonel Uluslararası Belgeler ve Yasal Düzenlemeler Ekonomik rasyonel Kalite Odaklı ve Hasta Odaklı Yaklaşım

6 Hasta Hakları Ana Ögeleri
Ekonomi Hasta ve tıbbi eylem; modern hastane ve üniversitelerde, araştırma, eğitim ve teknolojik boyutu olan karmaşık bir ekonomik sistem... Etik Sağlık hizmeti verenler ile hizmet alanların beklentileri arasındaki çelişkilerden doğan ikilemleri çözen pratik bir disiplin...

7 Hasta Hakları; Evrim 70'li yıllarda gündeme gelir,
…haklardan bir kısmının etik, bir kısmının da yasal konulardan oluştuğu Amerikan Hastaneler Birliği Önerisi; daha etkili hasta bakımı ve hastanın, hekimin, hastane organizasyonunun daha nitelikli olması ve taraflara memnuniyet vermesi için planlanmıştır. Uygun tıbbi bakımın sağlanması açısından hekim ve hasta arasındaki kişisel ilişkinin esas olduğu vurgulanmaktadır(2). 80'li yıllarda uluslarası alana taşınır, 90'lı yıllarda ülkelerde yasal düzenlemeler başlar, 2000’ler uygulama yılları olarak adlandırılabilir. 2010'lar özel hasta gruplarının hakları yılları olsa...

8 Hasta Hakları; Ekonomik Köken
Son çeyrek yüzyılda sağlık hizmetleri ve tıbbi girişimlerin boyutlarındaki büyük değişim; tıp bilimi ve teknolojisindeki dev gelişmeler, hekimlerin hasta üzerinde gerçekleştirdikleri işlem ve müdahalelerin miktarını ve tarzını arttırırken, hastaların da desteklenmeye ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.

9 Hasta Hakları; Etik Köken-İnsan Haklarındaki Gelişmeler
1. Geleneksel hak ve özgürlükler (pasif statü hakları):Kişinin devlet tarafından ihlal edilmemesi ve dokunulmaması gereken haklarıdır. Yaşama hakkı, din ve vicdan hürriyeti, düşünce hürriyeti, kişi dokunulmazlığı gibi haklar... 2. Siyasal haklar (aktif statü hakları):Oy kullanma, referandum, seçme ve seçilme imkanlarıyla yönetime ve siyasi kararlara katılma yetkisi veren haklardır. 3. Sosyal haklar (pozitif statü hakları):Devlete olumlu davranışlarla yardım ve katkıda bulunma görevi yükleyen haklardır. Sağlık hakkı, öğrenim hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı,konut hakkı ve güvenlik hakkı gibi... Birinci kuşak haklar; kişi hakları ve siyasal haklar(17. ve 18. Yy. soyut eşitliği)‏ İkinci kuşak haklar; ekonomik, sosyal ve kültürel haklar(devletin aktif sorumluluğu)‏ Üçüncü kuşak haklar; dayanışma hakları-Topluluklar, halklar, hayvanlar, canlılar, doğal varlıkların hakları( devletin, bireylerin ve toplumun ortak katılımı)

10 1. Yararlılık 2. Zarar vermeme 3. Hasta özerkliğine saygı 4. Adalet
Tıp Etiği İlkeleri 1. Yararlılık 2. Zarar vermeme 3. Hasta özerkliğine saygı 4. Adalet

11 Özerklik Geleneksel ilişkiden(PATERNALİZM) yeni bir boyuta;
hastanın değerlerine saygı göstermek, hastanın kendi başına karar vermesinİ ve tıbbi karara katılımını sağlamak ve onun değerlerinin korunmasını sağlamaktır. Sosyal anlamda ifadesi; hasta hakları

12 Adalet Hekimden sağlık sektörüne
Sağlık bakım kaynaklarının her türünün, her tür boyutta(makrodağıtım, mikro dağıtım)hakkaniyete uygun paylaştırılmasıdır. Sağlık politikaları açısından ifadesi; hasta hakları

13 Etik ve Yasal Düzenlemeler
DÜNYA Lizbon Bildirgesi(1981)‏ Amsterdam Bildirgesi(1994)‏ Bali Bildirgesi(1995)‏ Roma Sözleşmesi(2002)‏ Santiago Bildirgesi (Ekim 2005)‏ TÜRKİYE TC Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği(1998) TC Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Uygulama Yönergesi(2003 ,2005)

14 SANTİAGO(2005) Nitelikli Sağlık Hizmeti Alma, Seçim Yapma,
Kendi Kaderini Belirleme(Bilinci Kapalı Hasta,Yasal Yeterliliği Bulunmayan Hasta, Hastanın İsteğine Karşı Yapılan Girişimler) Bilgilenme, Gizlilik, Sağlık Eğitimi, Onurunu Koruma, Dini Destek Hakkı

15 Temel Hasta Hakları - Tıbbi Bakım Hakkı - Bilgilendirilme Hakkı
- Rıza (Onay) Hakkı - Mahremiyet Hakkı - Başvuru Hakkı

16 Temel Hasta Hakları Yanılgıları
- Sağlık çalışanı haklarıyla karşıt sanılması - Hekim hatası/malpraktis ile karıştırılması -Sağlık hakkı ve tüketici haklarıyla bir tutulması - Gerçek dışı görülmesi

17 Sizi ne bekliyor? Çalışan hakları yok mu?
Hasta Hakları Uygulamalarına -gerçek bir ihtiyaca seslenmesi nedeniyle- talep süreklidir. Ancak sağlık çalışanı haklarını da kapsayan uygulamalara ihtiyacın gündeme gelmesi, sağlık hizmetlerinde haklarla ilgili uygulamaların bütünsel ele alınması fırsatını sunmaktadır.

18 Temel Hekim ve Sağlık Çalışanı Hakları
Tedavi yöntemini seçme hakkı, Hizmete yeterli zaman ayırma hakkı İyileşme garantisi vermeme hakkı, Hastanın tedavisini devretme hakkı Mesleki eğitimleri alma hakkı, Danışma hakkı Etik ilkelere bağlı olma hakkı, Sağlığını koruma hakkı Mesleki kararlara katılma hakkı, Saygınlığını koruma hakkı Modern ve güvenli ortamda çalışma, Bilimsel olanakları uygulama hakkı Tanıklıktan çekilme hakkı, Şikayet ve Tazminat hakkı

19 Hastalar ne istiyor? Hizmete ulaşma, Bilgilendirilme, Saygınlık görme
Diğer...

20

21 2010 Kurul Başvuruları Dağılımı

22 2010 Kurul Başvuruları

23 2010 Kurul Başvuruları

24 2010 Kurul Başvuruları

25 Hasta Hakları Koordinatörlüğü: Görev Tanımı
1. Hasta başvurularının çözümlenmesi ve birimlerin/kurulların kurulması ve koordinasyonu 2. Hasta hakları eğitim uygulamaları 3. Hasta haklarıyla ilgili sosyal sorumlulukların yerine getirilmesi 4. Bilgi Edinme Birimi başvurularının çözümlenmesi 5. SABİM ve BİMER yoluyla yapılan başvuruların çözümlenmesi

26 Hasta Hakları Koordinatörlüğü: Toplam Performans
Kurum Sayısı Çalışan Sayısı PK. HastaSayısı Yatan Hasta Sayısı Kurul BS Y.Ç. BS Toplum Eğitimine Katılan S Çalışan Eğitimine Katılan S Panel, Semp.vb. Org. S. Bilgilendirilen Yatan Hasta S 50 95048 777569 4033 37775 24874 15111 68 287130

27 Hasta Hakları Koordinatörlüğü: Hedefler
- Standardizasyonu yükseltmek için operasyonel eğitimler(Dökümantasyon Eğitimi Kurul eğitimleri vb.) - Hasta Hakları Halkla Buluşuyor Projesi(toplum eğitimlerinde ulaşılan kişi sayısını İstanbul kenti nüfusuna oranlı olarak yükseltmek) - Sağlık Engel Tanımaz Projesi(Özürlüler İdaresi İşbirliği ile İşaret Dili Eğitimi ve Hasta Hakları Eğitimleri vb)

28 Kaynaklar 1. DOĞAN,H., HATEMİ;H.; Hasta Hakları. Modern Hastane Yönetimi 8(1) 2004 2. DEMİRHAN,A, ELÇİOĞLU,Ö.; Hasta Hakları - Çağdaş Tıp Etiği. Nobel Tıp Kitabevleri İstanbul 3. HAYRAN,O. Sağlık Hizmetleri. Sağlık Hizmetleri El Kitabı. Yüce Yayım,1998İstanbul. 4. ÇOBANOĞLU, N.; Hasta Hakları Açısından Hastanelerde Yönetim Etiği,.Çağdaş Tıp Etiği, Nobel Tıp Kitabevleri.2003. 5. ÖZGEN,H.; Sağlık bakım Hizmetlerinde Kalite Nedir? Hasta Tatmini Boyutu İle İlgili Bir Değerlendirme. Toplum ve Hekim.10(69- 70)1995