AVRUPA BİRLİĞİ ALTINCI ÇERÇEVE PROGRAMI TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU Turgut Tümer TÜBİTAK 14 Haziran 2002 İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul.

... konulu sunumlar: "AVRUPA BİRLİĞİ ALTINCI ÇERÇEVE PROGRAMI TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU Turgut Tümer TÜBİTAK 14 Haziran 2002 İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul."— Sunum transkripti:

1 AVRUPA BİRLİĞİ ALTINCI ÇERÇEVE PROGRAMI TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU Turgut Tümer TÜBİTAK 14 Haziran 2002 İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul

2 AB Çerçeve Programları (ÇP) lAMACI Ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlamak üzere, araştırma ve teknoloji geliştirme yeteneğini arttırmak lKAYNAĞI –Üye ülkelerin KDV yoluyla katkısı –Ortaklık anlaşması imzalayan ülkelerin GSYİH’ları oranında ödedikleri katılım payı lSÜRESİ 1984 yılından bu yana beş yıllık programlar

3 lAltıncı Çerçeve Programı, AB’nin 10 yıllık AR-GE felsefesini tanımlayan Avrupa Araştırma Alanı’nın (ERA) uygulama aracı olarak tasarlandı: Bilgiye Dayalı Ekonomi ve Toplum lProgram 15 Mayıs 2002’de Avrupa Parlementosu tarafından onaylandı; Haziran’da Avrupa Konseyi tarafından onaylanarak yasallaşması bekleniyor. l11-13 Kasım 2002’de Brüksel’de yapılacak büyük bir konferansla yürürlüğe girecek. l2002 sonunda veya 2003 başında ilk öneri çağrılarının yapılması bekleniyor. Altıncı Çerçeve Programı (2002-2006)

4 BTYK Kararı BTYK’nun 15 Nisan 2002 Tarihli Sekizinci Toplantısında: Avrupa Birliği Araştırma ve Teknoloji Geliştirme Altıncı Çerçeve Programı’na katılım, ülkemizin bilimsel araştırma ve teknoloji geliştirme yeteneğini arttırma, bu yeteneği toplumsal ve ekonomik faydaya dönüştürme ve bu yolla sürdürülebilir bir rekabet gücüne sahip olma hedefleri bağlamında ertelenemez nitelikte ve uzun dönemde elde edeceğimiz kazanımlar kısa dönemde katlanacağımız yükümlülüklerle kıyaslanamayacak ölçüde önemli görüldüğünden; AB Altıncı Çerçeve Programı’na başlangıçtan itibaren katılmak üzere, Avrupa Birliği Komisyonu nezdinde müzakerelere başlanmasına karar verildi.

5 lKatılım Payı: :~375 m€ (2000 yılı GSYİH’sı bazında) :2001 yılı GSYH’sının baz alınması kabul edildi :Aday ülkelere İlk yıl %30, ikinci yıl %20 indirim sağlandı :Müzakere sürecinde bunların üstünde indirimler ve ödeme kolaylıkları sağlanabilir : AB Hibe Yardımından karşılanabilir :Katılım payı ancak Temmuz sonunda kesinleşebilecek, Haziran’da 2003 bütçesine tahmini bir ödenek konulması. lÇerçeve Anlaşması: :Komisyondan geçti, TBMM gündeminde :Bakanlar Kurulu Kararnamesi için hedef: 15 Temmuz 6. ÇP’na Katılım Süreci

6 lMüzakereler: :Müzakere heyetinin yapısı belirlendi : İlk toplantı: Brüksel, 3-4 Temmuz :Müzakerelerin sonuçlanması için hedef: 31 Temmuz lMutabakat Zaptı: :Zaptın imzalanması için hedef: 15 Eylül :Bakanlar Kurulu Onayı için hedef: 15 Ekim lDiğer: :Temas Noktası Örgütlenmesi :2003 İş Programları hazırlıklarına katılım :Eğitim, muhtemel ortaklarla temas, proje fikirleri oluşturma 6. ÇP’na Katılım Süreci

7 Altıncı Çerçeve Programı ETKİNLİKLERBÜTÇE (Milyon EUR) 1.Topluluk Anlaşması16.270 2.Euratom Anlaşması * 1.230 Toplam17.500 * Termonükleer füzyon, atık işleme ve stoklama, nükleer güvenlik (European Atomic Energy Treaty)

8 Altıncı Çerçeve Programı

9 Altıncı Çerçeve Programı: Özet Bakış lFocusing and Integrating Community Research (12.525 m€) : 7 tematik öncelikli alanda ATG faaliyetleri (11.205 m€) : Daha geniş araştırma alanlarında özgül etkinlikler (1.300 m€) (KOBİ destekleri (450 m€), uluslararası işbirliği, yeni alanlar) lStrengthening the Foundations of the ERA (330 m€ ) (İşbirliği, eşgüdüm, uyumlu B&T politikaları geliştirme etkinlikleri) lAraştırma ve Yenilik (300 m€); İnsan Kaynakları (1.630 m€); Araştırma Altyapısı (665 m€); Bilgi ve Toplum (60 m€) lAB Ortak Araştırma Merkezleri’nce (JRA) yürütülecek faaliyetler (Tekn. Öngörüsü; Araştırma Eğitimi; Gıda, kimyasallar, sağlık, çevre ağırlıklı yönlendirici araştırmalar) Block I: Integrating and Strengthening the ERA (12.855 m€) Block II: Structuring the ERA (2.655 m€) Block III: Joint Research Centre Activities (760 m€)

10 Tematik Öncelikler : 1. Genbilim ve Sağlık Biyoteknolojisi: 2.200 m€ 2. Bilgi Toplumu Teknolojileri: 3.600 m€ 3. Nanoteknolojiler ve Nanobilim, Bilgi Tabanlı Çok-İşlevli Malzemeler, Yeni Üretim Süreçleri ve Araçları: 1.300 m€ 4. Havacılık ve Uzay: 1.075 m€ 5. Gıda Kalitesi ve Güvenliği: 685 m€ 6. Sürdürülebilir Kalkınma, Global Değişim ve Ekosistem: 2.120 m€ 7. Bilgi Toplumunda Yurttaşlık ve Yönetişim: 225 m€ TOPLAM: 11.205 m€ Altıncı Çerçeve Programı

11 Diğer Destekler (5.065 m € ): lKOBİ’lere yönelik programlar lİnovasyon yeteneklerini geliştirmek ve yaygınlaştırmak üzere işbirliği ağları (IRC, BRC vb.) lAraştırıcı değişimi, eğitimi lBeyin göçünü önlemeye yönelik mekanizmalar, teşvikler lAraştırma altyapılarına karşılıklı erişim lAvrupa çapında altyapı konsorsiyumları lAltyapı kullanım etkinliğinin arttırılmasına yönelik çalışmalar, yeni altyapı için tamamlayıcı destekler Altıncı Çerçeve Programı

12 Tematik Öncelikli Alanlarda Uygulama Araçları lBütünleştirilmiş Projeler (Integrated Projects - IP ) lMükemmeliyet Ağları (Networks of Excell. - NoE ) lUlusal Programların Ortak Uygulanması (Joint Implementation of National Programmes - Article 169 ) lGeleneksel Araçlar (Traditional Instruments - Stairway of excl) : Özgül Hedefli Araş. Proj. (Specific Targetted Res. Pr.) 5. ÇP’nin “Shared-Cost RTD Projects” aracı : Eşgüdüm Etkinlikleri - Coordination Actions 5. ÇP’nin “Concerted Actions / Thematic Networks” araçları 2004’de gözden geçirilecek! lÖzgül Destekler - Specific Support Actions 5.ÇP’nin “Accompanying Measures” aracı - Seminer, konferans, çalıştay, uzman grupları vb.

13 Yeni Araçlar: IP & NoE l Temel Özellikleri: : Kritik kütle: faaliyetler / etkinlikler : İddialı hedefler : Avrupa araştırma ortamındaki dağınıklığı giderme: yapılandırma ve bütünleştirme l Prensipler : Komisyonun “ayrıntılı girdiler” yerine “stratejik çıktıları” izlemesi : Basit, otonom, esnek, verimli yönetim (?)

14 Integrated Projects (IP) lAvrupa’nın rekabetçiliğini arttırmaya ve önemli toplumsal sorunlarına yönelik olarak bilgi üretilmesi lTEMEL ETKİNLİK: HEDEF ODAKLI ARAŞTIRMA lAçıkca tanımlanmış İDDİALI hedefler lTEMEL ÇIKTI: BİLGİ lBirkaç on milyon Euro bütçe lEn az 3 ülkeden üç ortak - Gerçekte 9’dan fazla ülke! l3-5 yıl süre (daha da uzun olabilir...)

15 Integrated Projects (IP) Ne Anlamda Entegrasyon ? l Yatay Entegrasyon: Disiplinlerarası l Dikey Entegrasyon: Bilgi üretme- teknoloji geliştirme- teknoloji transferi (ve ilgili bütün aktörler) l Etkinliklerin Entegrasyonu: Bir çok araştırma (temel ve uygulamalı) ve diğer (eğitim, bigi yayma, koruma, demo vb.) etkinlikler l Sektörel Entegrasyon: Kamu ve özel sektör, araştırma ve endüstriyel (özellikle KOBİ’ler dahil) kuruluşlar l Mali Entegrasyon: Çeşitli fonlar

16 Integrated Projects (IP) l Muhtemel Bütçe Modelleri : Full Cost (FC): Gerçek doğrudan giderler + Gerçek dolaylı giderler (overheads) : Full Flat (FF): Gerçek doğrudan giderler + Personel giderlerinin %80’i (overheads) : Additional Cost (AC): EK doğrudan giderler + Ek giderlerin -yükleniciler hariç- %20’si (overheads) : Bu model, ÜNİVERSİTELER gibi, muhasebe sistemleri bütün doğrudan giderleri belirlemeye uygun olmayan ortaklar için öneriliyor...

17 Integrated Projects (IP) l AB Desteği: Proje Bütçesine Destek : AC modelinde: 100% : FC ve FF modellerinde: = RTD: 50% = Demonst: 35% = Yönetim ve eğitim (doğrudan giderler): 100%

18 Integrated Projects (IP) lHer 12 ayda bir, 18 aylık ayrıntılı bütçe planı ve % 85 ön ödeme... lGiderler, KDV gibi doğrudan vergi, fon gümrük kesintileri içermeyecek... lAynı projede her ortak istediği bütçe modelini seçebilecek... lFP5’de olduğu gibi, önceden belirlenmiş harcama kalemlerine (personel, teçhizat, sarf vb.) uyma zorunluluğu kaldırıldı, her ortak harcama kalemlerini kendi muhasebe sistemine göre belirleyecek

19 Integrated Projects (IP) l Değerlendirme Kriterleri : Etkinlik ve kaynaklarda kritik kütle : B&T de mükemmeliyet : Programın hedeflerine uyum : İddianın boyutu ve potansiyel etkisi : Bilgi yönetiminin etkinliği : Proje yönetim etkinliği

20 Networks of Excellence (NoE) l Belli bir araştırma alanında, l Bir Ortak Etkinlik Programı (JPA) etrafında, l Avrupa’da mevcut ekspertiz ve kaynakları bir araya getirerek, l Mükemmeliyeti güçlendirmek ve yaymak; ve l Kalıcı Bütünleşme (Lasting Integration) sağlamak üzere...

21 Networks of Excellence (NoE) lOrtak Etkinlik Programı (JPA )? : Ortak yürütülen araştırma programı =Uzun vadeli ve disiplinlerarası =Ortak araştırma programı planlama =Ortakların araştırma projelerini birbirini tamamlayıcı şekilde birleştirme : Bütünleştirme (Integration) activities =Araştırmaya yaklaşım =Kaynaklar =Yönetim : Mükemmeliyeti yayma =Ağ yapıları =Eğitim =Araştırıcı değişimi (exchange) =Ekip, teçhizat ve personelin yer değiştirmesi (relocation)

22 Networks of Excellence (NoE) lTEMEL ÇIKTI: Kalıcı Entegrasyon (İkinci planda BİLGİ) lSüre: 5 yıl veya daha fazla lEn az 3 ülke - gerçekte en az 6 ülke! lBirkaç yüz araştırıcı (duruma göre daha az olabilir) lDeğerlendirme Kriterleri: : Ağ üyelerinin mükemmeliyeti : Potansiyel etkisi : JPA’nın mükemmeliyeti : Entegrasyonun derinliği, genişliği ve KALICILIĞI

23 Networks of Excellence (NoE) l Destek: : Yaklaşım: Entegrasyonun önündeki engeller, organizasyon, insan ve kültürel kaynaklıdır ve bunlar muhasebe teknikleriyle ölçülemez... : Bu durumda AB’nin desteği: ÖZENDİRİCİ SABİT DESTEK (Fixed grant as an incentive to integration): : Yaklaşık 20.00 Euro / araştırıcı-yıl (150 araştırıcıya kadar, araştırıcı sayısı arttıkça düşen miktarlarda: 250 araştırıcı 4 mEuro/yıl, 500 araştırıcı ve üstünde: 5 mEuro/yıl) : Kalıcı bütünleşmeyi destekten bağımsız kılmak için, giderek azalan destek... : Desteğin sürdürülme ölçütü: JPA’ya uygunluk ve kalıcı bütünleşmeye yaklaşma...

24 NoEs Industrial exploitation Current Industrial strength/presence Fundamental research Basic research Industry-driven research TRPs IPs « Monolitihic » Incremental IPs NoE / IP / TRP

25 Expression of Interest (EoI) lYalnızca 7 tematik öncelikli alanda, yalnızca iki yeni araç (IP & NoE) ile RTD faaliyetinde bulunmak isteyenlerden bilgi toplamaya yönelik bir nevi anket... lTemel amaç: Komisyon potansiyeli belirleyerek, 2003 yılı Çalışma Programlarını oluşturmakda kullanacak lİkincil Amaç: Potansiyel ortaklıklar kurulacak lTek sayfalık bir form ve beş sayfayı geçmeyecek ek....

26 Expression of Interest (EoI) l7 Haziran’da kapandı lEylül’de değerlendirme sonuçları ve (isteyen) katılımcıların önerileri açıklanacak lEoI göndermekle ne kazandık? :Konsorsiyum oluşmuş ise, : 2003 programını etkileme olasılığı : Öneri çağrısı aşamasında avantajlı konum... :Ulusal başvuru veya kısıtlı ortakla yapılmış ise, :İlgili konulardaki oluşumların dikkatini çekme... lEoI göndemedi isek ne kaçırdık? : Kaçırılan bir şey yok...

27 ÖRGÜTLENME: Temas Noktası Düzeni l Çeşitli örgütlenme biçimleri: : Ulusal Temas Noktası : Sektörel : Bölgesel : Kurum ve kuruluşların bünyesinde l Avrupa’da durum: : Hemen her üniversite, araştırma merkezi ve büyük firmada ÇP Ofisi; ayrıca; : Büyük ülkelerde 50-60 birimde örgütlenme... : Küçük ülkelerde 20-25 birimde örgütlenme... : Ağırlıklı ve etkili örgütlenme biçimi ülkenin sosyal ve siyasi yapısına, kurulu inovasyon sistemine göre değişiyor...

28 Ulusal Temas Noktası Örgütlenmesi lAB nezdinde yasal bir statüsü bulunmuyor lAB, irtribat için her ülkede böyle bir oluşum bekliyor lGenellikle araştırmadan sorumlu Bakanlık bünyesinde veya bu Bakanlığın belirkediği kurumlar / yükleniciler tarafından oluşturuluyor lBTYK’nun 24 aralık 2001 tarihli yedinci toplantısında bu görevin TÜBİTAK’ın üstlenmesi kararlaştırıldı

29 Ulusal Temas Noktası Örgütlenmesi lTemel işlevleri : AB nezdinde: =Program Komiteleri toplantılarına katılmak, Çalışma Programlarının hazırlanması aşamasında ülkeyi temsil etmek =Diğer ülkelerin temas noktaları ile ilişki kurmak, iki yönlü ortak bulma, proje geliştirme amaçlı iletişim sağlamak : Ulusal düzeyde: =Bilgilendirme (çalıştay, konferans, seminer, AB uzmanları) =Yönlendirme =Tavsiye / yardım =Eğitim =Teşvik destekleri

30 Ulusal Temas Noktası Örgütlenmesi lÖrgütlenme biçimi Programın yapısı paralelinde: : Programın içerdiği ana ATG alanları (6. ÇP için tematik öncelikli alanlarda) : KOBİ temas noktası : Fikri mülkiyet hakları : Mali ve yönetsel konular : Erken öneri çağrıları : Ortak bulma : e-bilgilendirme yapıları (web sayfası, e-bülten vb.) :.......

31 Sonuç Yerine Her düzeyde ve biçimde örgütlenmede: l BİLGİ AKTARMA : Bilgiyi özümseme, süzme ve ilgili kurum /sektör / bölge için rafine hale getirme : Odağa yöneltme l YARDIM : Programın incelenecek yerlerini gösterme : Sorulara yanıt :Yol gösterme lİLETİŞİM : Yerli / yabancı ortak buluşturma : Ağ yapıları kurma, mevcut ağlara girme

32 Teşekkürler... TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU