G.Hüseyin Gülen/Tarih Öğretmeni

... konulu sunumlar: "G.Hüseyin Gülen/Tarih Öğretmeni"— Sunum transkripti:

1 G.Hüseyin Gülen/Tarih Öğretmeni
ÜNİTE 10-11: OSMANLI TARİHİ – Duraklama ve Gerileme Dönemi ( ) DURAKLAMA DÖNEMİ (1579 – 1699) Eğitim Sisteminin Bozulması: Medreselerde pozitif bilimlerin okutulmasının azalması. Dini bilimlerin ağırlık kazanması «Beşik Ulemalığı»nın uygulanması. (Alim’in çocuğu Alim doğar!» Maliyenin Bozulması: Ganimetlerin azalması Savaşların uzaması Tımar sistemini bozulması Yeniçeri sayısının artması ile birlikte «Cülus Bahşişleri»nin artması Lüks ve israfın artması DIŞ NEDENLER: Devletin doğal sınırlara ulaşması Güçlü devletlere komşu olunması Avrupa’nın Coğrafi Keşifler ve Rönesans Hareketleri ile ekonomik ve kültürel alanda gelişmesi buna karşılık Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki gelişmelerin takip edilmemesi. Kapitülasyonlardan yararlanan devlet sayısının artması. Duraklama’nın Nedenleri: İÇ NEDENLER: Devlet Yönetiminin Bozulması: Merkezi otoritenin zayıflaması Rüşvet ve iltimasın artması Küçük yaşta padişahların başa geçmesi ve saray kadınları ile ağalarının etkisi «Sancak Usulü»’nün kaldırılıp yerine «Kafes Usulü»’nün getirilmesi Ekber ve Erşed Usulü’nün uygulanmaya başlanması. (kısmen etkilidir) Ordunun Bozulması: Devşirme Sistemini Bozulması «Ocak Devlet içindir» anlayışı yerine «Devlet Ocak içindir» anlayışının ortaya çıkması. İltizamın yaygınlaşması Tımar Sisteminin bozulması Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

2 Osmanlı – Venedik İlişkileri: Girit’in Fethi (1645 – 1669)
Siyasi Gelişmeler Osmanlı – Venedik İlişkileri: Girit’in Fethi (1645 – 1669) Osmanlı Devleti’nin Girit Adası’nı almak istemesi ve bu amaçla Girit’i kuşatması 17.yy’da Osmanlı – Venedik Savaşı’nın nedeninin oluşturmuştur. Girit’in Osmanlı tarafından kuşatılması üzerine Venedik Çanakkale Boğazı’nı abluka altına almıştır. Osmanlı Girit’i 24 yıllık kuşatma sonucu alabilmiştir. Girit, Osmanlı’nın Akdeniz’de aldığı son adadır. Kuşatmanın 24 yıl sürmesi Osmanlı donanmasını zayıfladığını göstermektedir. Osmanlı – İran İlişkileri: Savaşları: İran’daki iç karışıklıkları değerlendirmek isteyen Osmanlı, İran’a saldırdı. Ferhat Paşa Antlaşması: Osmanlı doğudaki en geniş sınırlara ulaştı. Savaşları: Osmanlı’nın, Avusturya ve içeride Celali İsyanları ile uğraşmasını fırsat bilen İran saldırdı. Osmanlı pek başarılı olamadı. Nasuh Paşa Antlaşması: Ferhat Paşa antlaşması ile alınan yerler geri verildi. İran, Osmanlı’ya yıllık 200 deve yükü ipek vergi vermeyi kabul etti. Savaşları: İran, vergiyi vermekten vazgeçince Osmanlı, İran’a saldırdı. Serav Antlaşması : Vergi 100 deve ipek olarak kabul edildi. Savaşları: İran’ın Bağdat’ı ele geçirmesi üzerine Osmanlı IV. Murat, Bağdat ve Revan Seferlerine çıktı. Kasr-ı Şirin Antlaşması: Bağdat Osmanlı’ya verildi. Zagros Dağları sınır kabul edildi. Bugünkü Türkiye-İran sınırı belirlenmiş oldu. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni- Osmanlı – Lehistan İlişkileri: Hotin Seferi: Lehistan’ın Osmanlı’ya bağlı Eflak ve Boğadan’ın iç işlerine karışması üzerine II. Osman (Genç), Hotin Seferine çıkmıştır. Yeniçerilerin disiplinsiz hareketleri sonucu istenilen sonuç alınamamıştır. Hotin Antlaşması (1620): Lehistan Kırım’a vergi vermeye devam edecek. Hotin Kalesi Osmanlı’ya bırakılacak.

3 Osmanlı – Avusturya İlişkileri: OSMANLI – KUTSAL İTTİFAK SAVAŞLARI:
Lehistan Seferi: Lehistan’ın Kırım Kazaklarına saldırması sonucu IV. Mehmet sefere çıkmıştır. Bucaş Antlaşması (1672): Lehistan vergiye bağlandı. Podolya Osmanlı’ya bırakıldı. Lehistan vergi vermek istemeyince tekrar sefere çıkılmışsa da vergiden vazgeçilmiştir. Bucaş antlaşması ile Osmanlı Devleti Batı da en geniş sınırlara ulaşmıştır. Avusturya’nın Macaristan’ı ele geçirmek istemesi üzerine Macar Kontu Tökeli İmre Osmanlı’dan yardım istedi. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Viyana’yı kuşattı. (1683). Kırım Hanı'nın ihaneti, Lehistan ordusunun yardıma yetişmesi üzerine Osmanlı Devleti bu kuşatmada başarısız oldu. Papanın isteğiyle Avusturya, Rusya, Lehistan, Malta ve Venedik'ten oluşan "Kutsal İttifak" kuruldu. Osmanlı – Avusturya İlişkileri: 1596'da Avusturya, Haçova Savaşı’nda yenildi. Devam eden savaşlar 1606 yılında imzalanan Zitvatorok Antlaşması ile sona erdi. Önemi: Antlaşma ile Osmanlı’nın, Avusturya üzerinde siyasi ve ekonomik üstünlüğü sona ermiştir. Celali isyanlarının artmasına neden oldu. 1662 yılında başlayan savaşlar sonucunda Vasvar Antlaşması imzalandı (1664). Osmanlı Devleti Avusturya'ya karşı askeri üstünlüğünü son kez kullanmıştır. Duraklama içerisindeki son kazançlı antlaşmadır. Uyvar ve Neograd kaleleri alınmıştır. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni- OSMANLI – KUTSAL İTTİFAK SAVAŞLARI: Kutsal İttifak devletlerinin Osmanlılara karşı giriştikleri savaşlar ile Balkanlar'daki Osmanlı hâkimiyetine büyük darbe vurmaları ile sonuçlanmış savaşlar dizisidir. Osmanlı tarihinde Felaket Seneleri diye de geçer, yabancı kaynaklarda ise genelde Büyük Türk Savaşları olarak bahsedilir. Bu savaşlar sonucu Osmanlı Devleti ile Avusturya, Lehistan, Venedik arasında Karlofça Antlaşması imzalanmıştır (1699).

4 Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-http://www.ghgulen.com
Osmanlı Devleti, Batı’da ilk kez büyük çapta toprak kaybederek Gerileme Dönemine girdi. Antlaşmanın garantörü Avusturya olmuştur. Orta Avrupa üstünlüğü Avusturya’ya geçti. Savaşları sürdüren Rusya ile 1700 yılında İstanbul Antlaşması imzalandı. Azak Kalesi Rusya’ya verildi. Rusya İstanbul’da elçi bulundurabilecekti. Celali İsyanları; Anadolu’da adaletsizliğin yaygınlaşması Vergilerin arttırılması Tımar sisteminin bozulması ile İltizamın yaygınlaşması Rüşvet ve iltimasın yaygınlaşması. Ağır vergiler yüzünden ya da “Büyük Kaçgun” sırasında yerlerinden olan çiftçilerin toprakları mültezimlerin ya da yerel yöneticilerin eline geçti. Vergiler yüzünden borca giren köylüler, işledikleri toprakları sonunda tefecilere kaptırdılar. Osmanlı toprak düzeninin bel kemiği olan Tımar Sistemi bozuldu. Büyük nüfus hareketleri ortaya çıktı ve kentlere büyük göçler oldu. Tarımsal üretim geriledi ve kıtlık tarım ürünleri fiyatlarının yükselmesine yol açtı. On binlerce insan yaşamını yitirdi ve pek çok yerleşim yeri yıkıma uğradı. Önemli Celali İsyancıları; Katırcıoğlu, Abaza Hasan Paşa, Kara Haydaroğlu, Karayazıcı, Abaza Mehmet Paşa. 17.YY İSYANLARI: Ortak Nedenleri; Merkezi otoritenin zayıflaması Ekonominin bozulması İstanbul İsyanları; Devşirme usulünün bozulması Ulufelerin ve Cülusların zamanında ödenmemesi veya kırpık akçe ile ödenmesi Çıkarları zedelenen saray ağaları veya kadınlarının yeniçerileri kışkırtması En önemlileri; Genç Osman’ın öldürülmesi, IV. Murat dönemi isyanları, IV. Mehmet dönemindeki Vaka-i Vakvakiye Olayı sayılabilir. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

5 XVII. Yüzyılın En Önemli Islahatçıları:
Eyalet İsyanları; Bağlı beylerin Osmanlı yönetiminden ayrılıp bağımsız olmak istemesi. Bu isyanlarda Milliyetçilik akımının etkisi YOKTUR! XVII. Yüzyılın En Önemli Islahatçıları: I. Ahmet; Kafes Usulü ve Ekber ve Erşed Sistemini uygulamaya sokmuştur. Amacı taht kavgalarını önlemek. merkezi otoriteyi arttırmaktır. Ancak başarılı olamamıştır. Kuyucu Murat Paşa; Anadolu’daki Celali isyanlarını sert bir şekilde bastırıp otoriteyi sağlamaya çalışmıştır. Baskı ve şiddet yolu ile otorite sağlamaya çalışmıştır. II. Osman (Genç); Saray kadınlarının devlet işlerine karışmasını önlemek için saray dışından evlenmiştir. Ulema sınıfının yetkilerini azaltarak devlet işlerine karışmalarının önüne geçmeye çalışmıştır. Hotin Kuşatması’ndaki disiplinsizlikleri nedeniyle Yeniçeri Ocağını kaldırmak istemiştir. Köklü bir ıslahat gerçekleştirmek istemiş ancak Yeniçeriler Genç Osman’ı tahttan indirip öldürmüşlerdir. 17.YY ISLAHATLARI: XVII. Yüzyıl ıslahatlarının amacı; Yükselme dönemindeki güce ulaşmak ve isyanları bastırarak iç huzuru sağlamaktır. Genel Özellikleri; Köklü değişiklikler yapılmamıştır. Islahatlar günü kurtarmaya yönelik olmuştur. Halktan talep yoktur. Devlet adamları tarafından gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Yapılmaya çalışılan yenilikler, Islahatçı devlet adamlarının hayatıyla sınırlı kalmıştır. Devlet politikası olamamıştır. Baskı ve şiddete yolu ile çözüm getirilmeye çalışılmıştır. Batıdan etkilenme yoktur. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

6 GERİLEME DÖNEMİ (1699 – 1792) Genel Özellikleri:
IV. Murat; Baskı ve şiddet yolu ile düzeni sağlamaya çalıştı. Tütün, içki ve dışarı çıkma yasağı uyguladı. Yeniçerileri baskı altına aldı. Koçi Bey’e sorunların nedenini ve çözümünü araştırması için emir verdi. Koçi Bey’in hazırladığı raporu (Risaliye) uygulayamadan öldü. Tarhuncu Ahmet Paşa; İlk denk bütçeyi hazırlamıştır. Bunun için saray masraflarını kısmıştır. Çıkarları zedelenenler tarafından bir bahane ile idam ettirilmiştir. Köprülü Mehmet Paşa; Osmanlı Devleti’nde saraya (padişaha) şartlar ileri sürüp sadrazam olan ilk kişidir. Şartlar ileri sürmesindeki amaç rahat çalışma ortamı yaratmaktır. Bu durum aynı zamanda otoriteyi sarsmıştır. Gerçekleştirdiği iyi yönetim nedeniyle bir dönem sadrazamlar onun soyundan seçilmiştir. Bu döneme Köprülüler Devri denir. Duraklama içinde Yükselme Dönemi olarak kabul edilir. GERİLEME DÖNEMİ (1699 – 1792) 1699 Karlofça Antlaşması ile 1792 Yaş Antlaşması arasındaki dönemdir Genel Özellikleri: Bu dönemin başlarında izlenen politika, Karlofça ve İstanbul antlaşmalarıyla kaybedilen toprakları geri almaktır. 1718 Pasarofça Antlaşması ile beraber bu politika yerini mevcut toprakları koruma siyasetine bırakmıştır. Bu dönemde, Avusturya, Rusya, Venedik ve İran ile savaşılmıştır. Lehistan, Rusya ve İsveç ile ittifaklar kurulmuştur. Savaşlarda alınan yenilgiler nedeniyle Osmanlı Devleti, Batı’dan askeri uzmanlar getirmiş ve Askeri Islahatlara önem vermiştir. Kapitülasyonlar sürekli hale geldi. (1740 Kapitülasyonları). Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

7 Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-http://www.ghgulen.com
Siyasi Gelişmeler Osmanlı-Venedik, Avusturya Savaşları ve Pasarofça Antlaşması ( ) Osmanlı Devleti'nin Karlofça Antlaşması ile kaybettiği Mora ve Dalmaçya kıyılarını tekrar ele geçirmek istemesi . Venediklilerin Mora Rumlarına baskı yapması ile Mora Rumlarının Osmanlıdan yardım istemesi. Osmanlı Devleti, 1715 yılında Mora'yı yeniden aldı. Karlofça Antlaşması'nın kendisine tanıdığı garantörlük hakkını kullanarak Osmanlı Devleti'ne savaş açmıştır. Osmanlı Devleti'nin barış istemesi üzerine 1718'de Pasarofça Antlaşması imzalandı. Belgrat, Avusturya'ya bırakıldı. Venedik'ten alınan Mora Osmanlıda kaldı. Sonuç olarak; Batı'nın askeri üstünlüğü kabul edildi ve toprak bütünlüğünü korumaya yöneldi İngiltere ve Hollanda'ya verilen ayrıcalıklar Kapitülasyona dönüştürüldü. Barış ortamında Lale Devri'ne girildi ve ilk defa Batı örnek alınarak ıslahatlar yapılmaya başlandı. Edirne Olayı (1703); Karlofça Antlaşması’ndan sonra II. Mustafa’nın Edirne’de oturmaya başlaması Başkentin Edirne’ye taşınacağı dedikodusu . İstanbul’un yönetimine atanan Şeyhülislamın görevini kötüye kullanması üzerine çıkan isyandır. II. Mustafa tahttan indirerek, yerine III. Ahmet'i tahta geçirdi. Osmanlı - Rus Savaşı - (1711): Sıcak denizlere inme politikasını ortaya atan Çar I. Petro’nun, Baltık Denizi’ne ulaşmak için İsveç’e saldırması İsveç kralı Demirbaş Şarl’ın Osmanlıya sığınması savaşın nedenini oluşturur. Rus ordusu Prut Nehri kıyısında sıkıştırılmış Rusya’nın teslim olması ile Prut Antlaşması imzalanmıştır. Osmanlı, Prut Antlaşması ile Rusya’ya İstanbul Antlaşmasıyla verdiği yerleri ve imtiyazları geri almıştır. Osmanlı Devleti kaybettiği yerleri geri alma ümidini arttırmıştır. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

8 Osmanlı-Rusya, Avusturya Savaşları ve Belgrat Antlaşmaları (1736-1739)
Osmanlı-İran Savaşları ( ) İran’da ortaya çıkan iktidar kavgaları ile mezhep çatışmalarından Osmanlı Devleti’nin faydalanmak istemesi. Batıdaki kayıpların Doğuda telafi edilmek istenmesi. Rusya’nın da Osmanlı gibi; İran’ın içinde bulunduğu durumdan faydalanmak istemesi üzerine İstanbul Antlaşması (1724) ile İlk Rus-Osmanlı İttifakı kuruldu. İran her iki devletle de mücadelesini sürdürdü. Savaşın uzayınca İstanbul'da Patrona Halil İsyanı çıktı. III. Ahmet'i tahttan indirerek yerine I. Mahmut'u tahta geçirdi. I. Mahmut, İran ile 1732'de Ahmet Paşa Antlaşması imzaladı. Bu antlaşma İran’da da taht değişikliğine neden oldu. Nadir Şah isyan ederek tahtı ele geçirdi. Antlaşma yürürlüğe girmedi. Osmanlı-İran savaşları tekrar başladı. 1746'da sona erdi. Yapılan II. Kasr-ı Şirin (Kerden) Antlaşması’na göre; 1639'da yapılan Kasr-ı Şirin Antlaşması'na göre belirlenen sınırlara dönüldü. Bu savaşlar tarihteki son Osmanlı-İran savaşları olmuştur. Osmanlı-Rusya, Avusturya Savaşları ve Belgrat Antlaşmaları ( ) Savaşların Nedenleri; Rusya'nın İran savaşları sırasında Kırım Hanı'nın İran'a gidişini engellemesi Rusya'nın Lehistan'ın iç işlerine karışması Avusturya ile Rusya arasında Osmanlı’ya karşı ittifak yapılması I. Mahmut’un gerçekleştirdiği askeri ıslahatlar ve Fransa’nın arabuluculuk yapması savaşın kazanılmasını sağladı. 1739 yılında, önce Avusturya sonra Rusya ile ayrı ayrı Belgrat Antlaşmaları imzalandı. Osmanlı Pasarofça ile kaybettiği yerleri (Belgrat) geri alındı. Azak kalesi yıkılmak koşulu ile Rusya’ya bırakıldı. Rusya Karadeniz de gemisi bulundurmayacak. (Karadeniz’in Osmanlı Gölü olduğu son kez vurgulandı) Belgrat Antlaşmaları Osmanlı Devleti’nin 18.yy da imzaladığı son kazançlı antlaşmalardır. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

9 Osmanlı-Rus Savaşı ve Küçük Kaynarca Antlaşması (1768-1774)
Savaşın Nedeni; Rusya’nın sıcak denizlere açılma politikası. Leh milliyetçilerinin Osmanlı’ya sığınması ve Ruslarında Lehleri kovalama bahanesiyle Osmanlı topraklarına girmesi. Osmanlı ordusu birçok cephede yenilgiye uğradı. Eflak, Boğdan ve Kırım Rusların eline geçti. Rus donanması, İngiltere’nin yardımı ile Cebelitarık Boğazını geçerek 1770'te Çeşme'de Osmanlı donanmasını yaktı. Osmanlı barış istemek zorunda kaldı. 1774 yılında, Rusya ile Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Antlaşmaya Göre; Kırım bağımsız olacak, halkı dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı kalacaktır. İlk defa halkı Türk ve Müslüman olan bir toprak kaybedilmiştir. Ortodoksların himayesi Ruslara bırakılacaktır. Ruslar Balkanlar’da konsolosluk açabilecektir. iç işlerimize karışma imkânı elde etmişlerdir Rusya, kapitülasyonlardan yararlanabilecek. Rusya Karadeniz ve Akdeniz limanından yararlanabilecek Osmanlı tazminat ödeyecek Osmanlı ilk defa savaş tazminatı ödemiştir. Kırım’ın Rusya’ya Bağlanması Ruslar, Küçük Kaynarca’dan sonra, Kırım'ı kendilerine bağlamak istediler. Ruslar 1778 yılında Kırım'a girerek, kendi yandaşı olan Şahin Giray'ı han seçtirdi. Kırım halkının yardım istemesi ayrıca Osmanlı Devleti‘nin bu hanlığı onaylamaması yeni bir Rus-Osmanlı savaşını gündeme getirdi. 1779 tarihinde Fransa'nın devreye girmesi ile Rusya ile Aynalıkavak Tenkinamesi imzalandı. 1783'te Şahin Giray'la anlaşan II. Katerina, Kırım'ı Rus topraklarına kattı. Osmanlı Devleti bu olayı ancak protesto edebildi. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

10 Osmanlı-Fransız İlişkileri
Osmanlı-Avusturya, Rusya Savaşları-Ziştovi ve Yaş Antlaşmaları ( ) Savaşların Nedenleri; Rusya'nın, Aynalıkavak'a rağmen, Kırım'ın iç işlerine karışması ve 1783 yılında Kırım'ı işgal etmesi. Avusturya ile Rusya’nın Osmanlı Devleti’ni yıkarak İstanbul merkezli Bizans Devleti kurmak istemeleri (Grek Projesi) Osmanlı bu savaş sırasında İsveç ve Prusya ile ittifak kurmuştur. Avusturya Fransız İhtilali nedeniyle savaştan çekildi. Avusturya ile Ziştovi Antlaşması imzalandı (1791). Avusturya savaş sırasında aldığı yerleri geri verdi. Rusya’da Osmanlı’nın barış teklif etmesi üzerine teklifi kabul etti. Rusya ile Yaş Antlaşmasını imzaladı. Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul edildi. Dinyester iki devlet arasında sınır kabul edildi. Osmanlı Dağılma Dönemi’ne girdi. Osmanlı-Fransız İlişkileri Fransa, İhtilal sonrası Avrupa’da savaşmakta olduğu İngiltere’nin, Hindistan yolunu ele geçirmek istemesi Fransa’nın Osmanlı’ya ait olan Mısır’a saldırmasına yol açtı. Napolyon’un bu politikası Osmanlı-Fransız ilişkilerini olumsuz etkiledi. III. Selim’in uyguladığı başarılı Denge Politikası, İngiltere ve Rusya Akdeniz’de güçlü bir devlet istememeleri, Osmanlı devletine askeri yardımda bulunmalarına, Yapılan Nizam-ı Cedid yenilikleri ile savaşı Osmanlı kazandı. Fransa, Mısır’dan çıkarıldı. Fransa ile 1801 yılında El-Ariş Antlaşması imzalandı. Osmanlı devlet adamları, XVIII. yüzyılın sonlarında var olan topraklarını korumak için denge siyaseti izlemeye başlamıştır. Denge Siyaseti, Avrupalı devletlerarasındaki çıkar çatışmalarından faydalanarak toprak bütünlüğünün korunmasıdır. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

11 XVIII. Yüzyılın En Önemli Islahatçıları:
18.YY ISLAHATLARI: İlk kez Avrupa’ya geçici elçiler gönderilmiştir. İlk elçi 28 Çelebi Mehmet’tir. İbrahim Müteferrika Sait Efendi ile birlikte ilk Türk matbaasını kurmuştur. Yalova’da kağıt, İstanbul’da çini fabrikası açıldı. Tulumbacılar Ocağı (İtfaiye Örgütü) kurulmuştur. Batı ve Doğu klasikleri Türkçeye tercüme edilmiştir. Batı tarzı mimari örnek alındı. İlk inşa edilen eser Nuru Osmaniye Camii (Barok tarzında) Çiçek aşısı uygulanmıştır. (batıdan alınmamıştır) I. Mahmut Islahatları Yabancı askeri uzmanlardan yararlanmayı başlattı. Humbaracı Ahmet Paşa ismini alan Fransız asılIı Kont Dö Boneval, Osmanlı ordusuna bölük, tabur, alay sistemlerini getirdi. Askeri mühendis yetiştirmek için Hendesehane Mektebi’ni açtı. (Batı tarzı ile açılan ilk eğitim kurumu kabul edilmektedir.) Genel Özellikleri; BATI ilk defa örnek alınmıştır. Batının üstünlüğü kabul edilmiştir. Padişah ve devlet adamlarının istekleri doğrultusunda yapılmış, halktan talep olmamıştır. Savaşlarda alınan yenilgiler ıslahatların yönünü Askeri alana çevirmiştir. Çıkarları zedelenen yeniçeriler ve ulema sınıfı tarafından ıslahatlar engellenmiştir. 17.yy ıslahatlarına göre daha sistemli ve kapsamlı ıslahatlar yapılmıştır. Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni- XVIII. Yüzyılın En Önemli Islahatçıları: III. Ahmet - Lale Devri ( ) Batılı anlamda ilk ıslahatların görüldüğü dönemdir. Pasarofça Antlaşması ile başlar, Patrona Halil İsyanı ile sona erer. Batının üstünlüğü kabul edilmiş, ilk kabul eden devlet adamı sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır.

12 Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-http://www.ghgulen.com
III. Mustafa Islahatları Sadrazamı Koca Ragıp Paşa'nın önerileriyle askeri alanda Islahatlar yapılmaya başlandı. Baron Dö Tot tarafından ilk kez Sürat Topçuları Ocağı açıldı. Denizcilik okulu olan Mühendishane-i Bahr-ü Hümayun açıldı. Esham Usulü yani İç Borçlanma yapıldı. I. Abdülhamit Islahatları Sadrazam Halil Hamit Paşa ıslahatlarda etkili oldu. Askeri eğitim veren İstihkam Okulu açıldı. Ulufe sayımı yapıldı. Ulufe satışı yasaklandı. Sürat topçuları Ocağı geliştirildi III. Selim Islahatları – Nizam-ı Cedid Nizam-ı Cedid iki manada kullanılır: Birincisi, yeni düzen anlamına gelir. III. Selim dönemindeki bütün yenilikleri kapsar. İkincisi, III. Selim zamanında oluşturulan Avrupa tarzında eğitim yapan orduya verilen addır. Mühendishane-i Berr-i Hümayun adı ile Kara Mühendis Okulu açıldı. İlk kez bilinçli planlı ıslahatlara girişildi. ilk kez Avrupa'nın önemli merkezlerinde Sürekli Elçilikler açılmıştır Islahatları devlet politikası haline de getirebilmek üzere "Meşveret Meclisi" kurulmuştur. (Islahatlar için danışma meclisi). Islahatlar için İrad-ı Cedid Hazinesi de kurulmuştur. Matbaa-ı Amire, devlet matbaası kurulmuştur. Fransız uzmanlardan faydalanılmış Fransızca resmi yabancı dil kabul edilmiştir. III. Selim'in yapmış olduğu bu yenilikler, Kabakçı Mustafa İsyanıyla son bulmuş (1807). Gür Hüseyin Gülen-Tarih Öğretmeni-

13 Ünite Bitti. Soru Bankasındaki ünite sorularını çözelim!

14 ÖSS – 1999 Osmanlı Devleti XVII. Yüzyılda, birçok alanda duraklama ve gerileme dönemine girmiştir. Bu dönemde görülen, duraklama ve gerileme belirtileri aşağıdakilerin hangisinde en azdır? A) Güzel sanatlar B) Dış ülkelerdeki saygınlık C) İmparatorluk sınırları içindeki topraklar D) Hazine gelirleri (maliye) E) Ordunun savaş gücü

15 ÖSS XVIII. yüzyılda Rusya. Osmanlı Devleti'nin sınırları içinde istediği yerde konsolosluklar kurma ve Osmanlı Devleti'nin Ortodoks tebaasına ilişkin söz söyleme hakkına sahip olmuştur. Aşağıdakilerden hangisi, bu durumdan çıkarılabilecek sonuçlardan biri değildir? Osmanlı ülkesinin Rusya'nın etkisine açık olduğu Rusya'nın Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışa bileceği Osmanlı ülkesinde yaşayan Hıristiyanlar arasındaki dayanışmanın arttığı Osmanlı Devleti'nin Rusya karşısında zayıf düştüğü Osmanlı Devleti'ndeki Ortodoks tebaanın, isteklerini Rusya'ya iletme imkânına kavuştuğu

16 ÖSS Osmanlı Devleti’nde kuruluşundan XVII. Yüzyıla kadar geçen 300 yıllık süre içinde yalnızca elli beş sadrazam işbaşına geçtiği halde, XVII. yüzyılda altmış bir kişi sadrazam olmuştur. XVII. yüzyıldaki bu duruma aşağıdakilerden hangisinin neden olduğu savunulamaz? İç huzursuzluğun yaygınlaşması Devlet adamlarının yetiştiği okul olan Enderun’un önemini koruması Taht değişikliklerinin daha sık olması Sadrazamların yetersiz görülmesi Devlet işlerinde, padişah annelerinin de padişah kadar etkili olması

17 ÖSS - 2004 Osmanlı Devleti'nde,
I. veraset sisteminde değişiklik yapılarak hanedanın en yaşlı üyesinin hükümdar olması, II. Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi, III. Avrupa'da elçilikler açılması gelişmelerinden hangilerinin, Avrupa’yı yakından tanımaya olanak sağladığı savunulabilir? Yalnızı Yalnız II Yalnız III I ve II II ve III

18 ÖSS Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altında bulunan topraklar, devletin kuruluşundan XVII. Yüzyılın sonlarına kadar artmıştır. Bu bilgiye dayanarak Osmanlı ülkesinde, I. Gelir ve giderlerin miktarı değişmiştir. II. Merkezi otoritenin sağlanması kolaylaşmıştır. III. Sınırlar yeniden belirlenmiştir, yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnızı B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III D) I ve III

19 ÖSS – 2004 XVI. yüzyılın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu’nda,
I. şehirlerde işsizliğin artması, II. köylerde yaşamanın güçleşmesi, III. köylerden şehirlere göçün hızlanması durumları aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya göre gerçekleşmiştir? I, II, III I, III, II II, I, III II, III, I III, II, I

20 LYS Aşağıdakilerden hangisi XVII. yüzyıl ıslahat hareketlerinin özelliklerinden biri değildir? A) Sorunların nedenlerini yeterince araştırmama B) Bozulan düzeni eski durumuna getirme C) Çıkan sorunlar için geçici çözümler getirme D) Kişilere bağlı kalma E) Avrupa’yı örnek alma

21 LYS - 2011 Aşağıdaki gelişmelerden hangisi III. Selim Dönemine aittir?
A) İlk Türk matbaasının kurulması B) Hendesehanenin açılması C) Mühendishane-i Bahri-i Hümayunun açılması D) Nizam-ı Cedid ordusunun kurulması E) İlk posta teşkilatının kurulması

22 LYS Osmanlı Devleti'nde, 1718 Pasorofça Antlaşması’yla başlayıp 1730 Patrona Halil İsyanı’yla sona eren döneme Lale Devri denir. Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri’nin özelliklerinden biridir? Bulaşıcı hastalıklara karşı karantina usulünün uygulamaya konulması Avrupa'daki gelişmeleri yakından tanımak amacıyla yurt dışına elçiler gönderilmesi Osmanlı Devleti'nin ilk resmî gazetesi Takvim-i Vekayi'nin çıkarılması Baytar (veteriner) mektebi açılması İlköğretimin zorunlu hâle getirilmesi

23 LYS İkinci Viyana Kuşatması sonrasında oluşturulan Kutsal İttifak Devletleriyle, Osmanlı Devleti arasında on altı yıl süren savaşlar sonunda, Osmanlı askerî gücünün yetersizliği görülmüş, büyük toprak kaybına uğranılmıştır. Bu durumu yansıtan anlaşma aşağıdakilerden hangisidir? Kasr-ı Şirin B) Karlofça C) Zitvatoruk D)Edirne-Segedin E) Hotin

24 ÖYS Osmanlı Devleti'nin Avusturya ve İran ile yaptığı savaşların uzaması ve halktan yeni vergiler alması aşağıdaki olaylardan hangisinin nedenleri olarak kabul edilmektedir? A) Kabakçı Mustafa İsyanı'nın başlaması B) Celali İsyanlarının genişlemesi C) Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın ayaklanması D) 31 Mart Olayı'nın başlaması E) Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması

25 ÖSS I. Ahmet döneminde, şehzadeleri sancaklarda görevlendirme uygulaması kaldırılarak hanedanın en yaşlı üyesinin saltanatın başına geçmesi yasallaştırılmıştır. Bu durumun, Osmanlı yönetiminde yarattığı aksaklık aşağıdakilerden hangisidir? Devlet otoritesinin yok olması Ülkede sık sık iç isyanların çıkması Valide sultanların saltanata egemen olması Şehzadelerin yönetim deneyimi ve tanınma fırsatı bulamaması Devlet adamlarının sık sık değiştirilmesi

26 Benzer Sorular 1985-ÖYS Aşağıdakilerden hangisi IV. Murat ve Köprülüler'in yaptıkları yeniliklerin özelliği değildir? Kuvvete ve şiddete başvurma Orduyu disiplin altına alma Eyaletlerde güvenliği sağlama Yönetime canlılık getirme Avrupa'daki gelişmelerden yararlanma 1988-ÖYS XVII. yüzyılda Kuyucu Murat Paşa IV. Murat ve Köprülü Mehmet Paşa'nın devlet otoritesini yeniden kurmak amacıyla izledikleri ortak yol aşağıdakilerden hangisidir? Maliyeyi düzeltmeye çalışma Kanun ve nizamları değiştirme İsyanları, korkutma ve şiddet yoluyla önlemeye çalışma Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmayı deneme Saraydaki kadınların etkinliğini engelleme 1987-ÖYS Osmanlı ülkesinde bozulan düzeni kuvvete dayanarak tekrar kurmaya çalışmış olan devlet adamı aşağıdakilerden hangisidir? III. Selim II. Mahmut C)Abdülmecit D) Genç Osman E) IV. Murat