Sağlık Gözetimi ve Meslek Hastalıkları

... konulu sunumlar: "Sağlık Gözetimi ve Meslek Hastalıkları"— Sunum transkripti:

1 Sağlık Gözetimi ve Meslek Hastalıkları
Dr. A. Kadir Atlı Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı 2012-Ankara

2 Oturumun Amacı İşçilerin sağlık gözetimi konusunda iş güvenliği uzmanının yapması gerekenleri öğrenmek ve meslek hastalıkları hakkında bilgi sahibi olmak.

3 Öğrenim hedefleri Sağlık gözetimi ve meslek hastalıkları konusunda temel kavramlar, Meslek hastalıklarının çeşitleri ve tanı yöntemleri, Korunma yöntemleri, Meslek hastalığı istatistikleri, İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak.

4 Dünya Sağlık Örgütü Kuruluş Yasası
sadece hastalık ve sakatlık halinin olmayışı değil, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik halidir.

5

6 Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) İş Sağlığı Ortak Komitesinin 1950 yılında yaptığı ve 1995’de güncellediği iş sağlığı tanımına göre: İş Sağlığı; "Her türlü işte çalışan işçilerin fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik durumlarının korunması ve geliştirilmesi, çalışma şartlarından ötürü işçilerin sağlıklarının yitirilmesinin önlenmesi, çalışma sırasında sağlıklarını olumsuz yönde etkileyecek faktörlerden korunmaları, onların fizyolojik ve psikolojik yapılarına uygun bir işe yerleştirilmesi ve bunun sürdürülmesini, özetle işin işçiye, işçinin de işe uygunluğunun sağlanmasını amaçlar”.

7 İŞÇİLERİN SAĞLIK GÖZETİMİ
İşe Giriş Muayenesi, Erken Kontrol Muayenesi Aralıklı Kontrol Muayenesi İşe Dönüş Muayenesi Geç Muayeneler Ek ve Tamamlayıcı Muayeneler Erken Tanı Yer-İş Değişikliği Çalışma Ortamı Gözetimi Dr. A. Kadir ATLI

8 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
Madde 23 1. Herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır. 2. Herkesin herhangi bir ayrım gözetilmeksizin eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır. 3. Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve gereğinde başka toplumsal koruma yollarıyla desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır. 4. Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma ya da sendikaya üye olma hakkı vardır.

9 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
Madde 24 Herkesin iş saatlerinin makul ölçüde sınırlandırılması ve ücretli dönemsel tatiller dahil, dinlenme ve boş zamana hakkı vardır.

10 Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı ifade eder.
30 Haziran 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : KANUN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Kanun No Kabul Tarihi: 20/6/2012 Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı ifade eder.

11 Meslek Hastalığı (Sigortacılık) Tanımı
Sigortalının çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhsal bozukluk halleridir.

12 Meslek Hastalığı, Nedeni bellidir.
(Nedeni belli olduğuna göre, yüzde yüz) Önlenebilir. İlerleyicidir. (Önlem alınmadığında) Tekrarlama olasılığı vardır. Maluliyet söz konusu olabilir. Tazminat Gerektirir. Bildirimi Zorunludur.

13 Meslek Hastalıkları Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü
Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranlarının Tespit İşlemleri Yönetmeliği

14

15 Meslek Hastalıkları Listesi
A. Kimyasal maddelerle meydana gelen meslek hastalıkları, B. Mesleki deri hastalıkları, C. Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum hastalıkları, D. Mesleki bulaşıcı hastalıklar, E.Fiziksel nedenlerle meydana gelen meslek hastalıkları…

16

17

18

19

20 Kimyasal madde maruziyeti

21 Boya-tiner

22

23 Kumlama tezgahı- kapalı sistemde parça temizliği

24 Akciğer toz hastalıkları

25 D Grubu: Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar D-1 Helminthiasis: Ankilostomiasis, nekatoriasis D-2 Tropik hastalıklar: Malarya, amöbiasis, sarı humma, veba, rekürrent ateş, dank, leishmanyoz, frambosie, lepra, lekeli humma, riketsiyöz D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar: Bruselloz, tetanoz, şarbon, salmonella enfeksiyonları, Weil hastalığı, kuduz, ornithozlar, psittakoz, rekürent ateş, şap hastalığı, çiçek, Q Humması, lekeli humma, ekinokok humması, ruam, bovin tipi tüberküloz D-4 Viral Hepatit, tüberküloz

26

27 Ağır yük kaldırma ve duruş bozukluğu

28 Titreşim Zımpara, daire testere, beton kırma makineleri vb. titreşim nedeniyle kas iskelet sistemi hastalıklarına yol açar

29 Titreşim Titreşimi emen eldivenler riski azaltır.

30 Gürültü

31 Meslek Hastalıkları ve Periyodik Muayeneler
Meslek Hastalıklarının tanınmasında, periyodik muayenelerin usulüne uygun olarak yapılmasının yani gerekli çeşitli laboratuar tetkikleri ile birlikte yapılmasının önemi büyüktür.

32 Çalışma ortamına ilişkin koşulları ve maruziyetleri bilmek yaşamsal önem taşır. (Karikatür Nick Thorkelson)

33 Gürültü kontrolü-kapalı sistem-işçiler 3’lü cam bölmenin dışında-motor test atölyesi

34 Meslek Hastalıkları ve Periyodik Muayeneler
Periyodik muayenelerin amacı, meslek hastalıkları tanılarının olabildiğince erken konulması ve hastalığın maluliyetinin durdurulmasıdır.

35 %99 %1 %44 %56 MESLEK HASTALIKLARI İŞ KAZALARI DÜNYADA TÜRKİYE’DE

36 Eksik olanı bulun…

37 İşyeri sayıları

38 İşçi sayıları

39 İş kazası sayıları

40 Meslek hastalıkları

41 İş kazaları ve meslek hastalıkları ölümleri

42 2010 Meslek Hastalığı Sayısı: 533 Ayrıntılar:?

43 A-I A 01 Arsenik Ve Bileşikleri-Arsenic and its compounds 29 A-I B 02 Arsenikli Hidrojen Veya Arsin - Arsenic with hydrogen or arsine 33 2 35 A-2 03 Berilyum (Glüsinyum) Ve Bileşikleri - Beryllium (glusinium) and its compounds A-3 A 04 Karbon Monoksit - Cabon monoxide 15 A-3 B 05 Fosgen (Karbonilklorür) - Phosgene (carbonly chloride) 3 A-3 C 06 Hidrosiyanik Asit, Siyanitler Ve Siyan Bileşikleri 6 Hydrocyanic acid, Cyanides and compounds thereof A-4 07 Kadmium Ve Bileşikleri - Cadmium and its compounds 4 A-5 08 Krom Ve Bileşikleri - Chrome and its compounds A-6 09 Civa Ve Bileşikleri- Mercury and its compounds 9 A-7 10 Manganez Ve Bileşikleri - Manganese and its compounds A-8 A 11 Nitrik Asit - Nitric acid A-8 B 12 Nitroz Gazları - Nitrous gases 101 107 A-8 C 13 Amonyak - Ammonia 1 A-9 14 Nikel Ve Bileşikleri - Nickel and its compounds 5 A-10 A Fosfor Ve Anorganik Fosfor Bileşikleri-Phosporus and inorganic phosporus comp. A-10 B 16 Organik Fosfor Bileşikleri - Organic phosporus and its compounds A-11 A 17 Kurşun Ve Kurşun Tozları - Lead and lead dust 36 A-11 B 18 Organik Kurşun Bileşikleri - Organic lead and its compounds A-12 A 19 Karbon Sülfür - Carbo sulfide A-12 B 20 Kükürtlü Hidrojen - Sulfurous hydrogen A-12 C 21 Sülfürik Asid - Sulfuric acid A-12 D 22 Kükürt Dioksid - Sulfur dioxide A-13 23 Talyum Ve Bileşikleri - Thallium and its compounds A-14 24 Vanadyum Ve Bileşikleri - Vanadium and its compounds A-15 A 25 Klor - Chlorine A-15 B 26 Brom - Bromine A-15 C 27 İyot - Iodine A-15 D 28 Flor - Fluorine A-16 Alifatik Veya Alisiklik Hidrokarbonlar -Aliphatic or alicyclic hydrocarbones A-17 30 Alifatik Veya Alisiklik Halojenli Hidrokarbonlar (Trikloretilen Gibi) Halogenated derivatives of the aliphathic or alicyclic hydrocarbone (trichloroethylene etc.) A-18 A 31 Alkoller - Alcohols A-18 B 32 Glikoller - glycoles A-18 C Eter Ve Türevleri - Ether and its derivatives A-18 D 34 Ketonlar - Ketone A-18 E Organik Esterler - Organic esters A-19 A Organik Asidler - Organic acid A-19 B 37 Aldehitler - aldehyde

44 Meslek Hastalıkları Occupational Diseases
A-20 A 38 Alifatik Hidrokarbonların Nitro Türevleri 1 Aliphatic hydrocarbons nitro derivatives A-20 B 39 Nitrik Asit Esterleri - nitric acid esters A-21 A 40 Benzol (Benzen) Ve Homologları, Trambositopeni 9 Benzol (Benzene) and its homologous A-21 B 41 Naftalin Ve Homologları - Naphtaline and its homologes 2 A-22 42 Aromatik Hidrokarbonların Halojen Türevleri Halogenated derivatives of the aromatic hydrocarbones A-23 A 43 Fenol, Tiofenol, Bunların Homologları Ve Halojenli Türevleri 3 Phenols, their homologues or their hologenated derivatives A-23 B 44 Alkil, Aril Ve Alkilariloksitlerle Alkilaril Sülfitlerin Halojenli Türevleri Halogenated derivatives of the alkylaryl oxides,alky,aril and alkylaryl sulfonates Kod No Code Number Meslek Hastalıkları Occupational Diseases 2010 Erkek Kadın Toplam Male Female Total A-23 C 45 Hidrokinonun Oksidasyon Ürünleri Ve Benzokinon Oxidation products of hydroquinen and benzoquinones A-24 46 Aromatik Amin Ve Hidrazinler, Bunların Halojenli, Fenollü Ve Nitro Veya Sulfo Türevleri Aromatic amines or aromatic hydrazines or halogenated, phenolic, nitrified, nitrated or sulfonated derivatives thereof A-25 47 Aromatik Hidrokarbonların Ve Fenollerin Nitro Türevleri Nitro and phonel derivations of aromatic hydrocarbons B Grubu - Group B B-1 48 Deri Kanserleri Ve Prekanseröz Deri Hastalıkları Skin cancers and precancerous skin diseases B-2 49 Kanserleşmeyen Deri Hastalıkları (Contact Dermatid, Egzama) Non-cancer skin diseases (contact dermatidis, exema) C Grubu - Group C C-1 A 50 Slikoz Ve Slikotuberküloz - Silicosis and silicotuberculosis 98 99 C-1 B 51 Asbestoz - Asbestosis C-1 C 52 Slikatoz - Silicatosis C-1 D 53 Sideroz - Siderosis C-2 54 Aliminyum Ve Bileşikleri - Aliminium and its compounds 4 C-3 55 Sert Metal Tozları - hard-metal dust 8 C-4 56 Thomas Gürufu - Thomas slug C-5 57 Mesleki-Bronşiyal Astma - Ocupational bronchial asthma 25 28 C-6 58 Bissinoz - Byssinosis

45 D-1 59 Helminthiasis - Helminthiasis D-2 60 Tropik Hastalıkları - Tropical diseases D-3 61 Hayvanlardan İnsana Bulaşan Hastalıklar Infectious or parasitic diseases transmitted to man by animals or remains of animals D-4 62 Meslek Gereği Enfeksiyon Hastalıklarına Özellikle Maruz Kişilerdeki Enfeksiyon Hastalıkları (Rie Tbc) 37 2 39 Infections contracted in an occupation where there is a particular risk of contamination (pulmonary tuberculosis) E Grubu- Group E E-1 63 İyonlayıcı Işınlarla Olan Hastalıklar Diseases caused by ionizing radiations E-2 64 Enfraruj Işınları İle Katarakt Cataracts caused by heat radiation E-3 65 Gürültü Sonucu İşitme Kaybı (Akustik Çentik) 13 Hearing impairment caused by noise (Acustic slot) E-4 66 Hava Basıncındaki Ani Değişmelerle Olan Hastalıklar(Polinöropati) Diseases caused by atmospheric compression or decompression (polyneuropathy) E-5 67 Titreşim Sonucu Kemik-Eklem Zararları Ve Anjönöratik Bozuklukları Osteoarticular diseases of the hands and wrists caused by mechanical vibration E-6 A 68 Sürekli Lokal Baskı Sonucu Artiküler Bursaların Hastalıkları Diseases of articulare bursitis resulting from continious local pressure E-6 B 69 Aşırı Yükleme Sonucu Veter, Veter Kılıfı Ve Periost Hastalıkları Veter, veter case and periost diseases due to over looding E-6 C 70 Maden Ocağı Ve Benzeri İşyerlerindeki Meniskus Zararları Meniskus diseases in mining sites and so E-6 D 71 Fazla Zorlama Sonucu Vertebra Prosesuslarının Yırtılması 7 Tearing of vertebal processis due to over forcing E-6 E 72 Sürekli Lokal Baskı Sonucu Sinir Felçleri 14 Neural paralyses due to continous local pressure E-6 F 73 Kas Krampları Muscular cramps E-7 74 Maden İşçileri Nistagmusu Miners’ nystagmus Toplam 514 19 533 Total

46 İş kazası sonrası yerine dikilen tırnaklar

47 28 Nisan Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü

48

49

50

51 MESLEKİ DERMATOZ

52 MESLEK HASTALIKLARININ TESBİTİ
(TÜRKİYE’DE DURUM)

53 KAYNAK DUMANI

54 İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarında Sorunlar
1. Kayıtlar yetersiz (Ölüm, sakatlık ya da yaralanma varsa kayıt tutuluyor), 2. Meslek Hastalıkları (Tazminat nedeniyle sadece Meslek Hastalıkları Hastanesi tanı da yetkili) tanısı koymada güçlükler, 3. Sendikalar duyarsız, işçi sınıfı bilinçsiz, 4. Mesleki eğitim yetersiz, 5. 6…….

55 Kopan bir halat motorun yere düşmesine neden olmuş…

56 İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarında Çözüm Önerileri
1. “Ramak Kaldı Kazalar” da dahil tüm kazalar kayıt edilmeli. 2. İşyeri “ortam ölçümleri” yapılmalı. 3. İşe giriş, aralıklı kontrol (periyodik) muayeneler düzenli yapılmalı, özel laboratuvar yöntemleri ile desteklenmeli. 4. İşyerlerinde kullanılan tüm kimyasalların “malzeme güvenlik bilgi formları” olmalı. 5……

57 RİSK ANALİZİ Meslek hastalıklarının önlenmesinde en önemli veri kaynağı…

58 Çalışanlarda görülen sağlık sorunları
Toplumda görülen genel hastalıklar çalışanlarda da görülür (Kış aylarında üsye, yaz aylarında ishal vb.) Çalışma ortamına bağlı olarak bazı hastalıklara yakalanma ve hastalığın seyrinin daha kötü olmasına neden olan işle ilgili hastalıklar (kr. bronşit, cilt hastalıkları, koroner arter hastalığı vb.) Meslek hastalıkları ve iş kazaları (kurşun zehirlenmesi, pnömokonyoz vb. gibi çalışanların doğrudan o işi yaptıkları için başlarına gelen rahatsızlıklardır).

59 İŞYERİNDE SAĞLIK RİSKLERİ
İş sağlığını etkileyen fiziksel faktörler: Gürültü, Titreşim, Aydınlatma, Isı ve nem, Işınlar, Basınç değişimleri,

60 Gürültü

61 Odiometri

62 Odiometri 4000-6000 Hertz’de çentik

63 Mesleki işitme kaybı 500-1000-2000 Hertz’de
0-26 dB kayıp Normal 27-44 dB Çok hafif işitme kaybı 45-55 dB Hafif işitme kaybı 56-70 dB Orta düzey işitme kaybı 71-90 dB İleri düzeyde işitme kaybı 91 ve üzeri Çok ileri işitme kaybı

64 İŞYERİNDE SAĞLIK RİSKLERİ
İş sağlığını etkileyen mekanik faktörler: Ağır yük kaldırma ve taşıma, Duruş bozuklukları, Ergonomik sorunlar, Kazalar,

65 İŞYERİNDE SAĞLIK RİSKLERİ
İş sağlığını etkileyen kimyasal faktörler: Madenler, Solventler, Zehirli gazlar, Asitler, alkaliler, Boyalar, Pestisitler, Herbisitler,

66 Vitiligo; mesleki (?)

67 Mesleki dermatoz

68 İŞYERİNDE SAĞLIK RİSKLERİ
İş Sağlığını etkileyen tozlar: (Pnömokonyozlar) Silikozis, Bisinozis, Asbestozis,

69 Solunum fonksiyon testi

70 İŞYERİNDE SAĞLIK RİSKLERİ
İş sağlığını etkileyen biyolojik faktörler: Şarbon, Bruselloz, Tetanos Parazitler, Kuduz, Tbc,

71 İŞYERİNDE SAĞLIK RİSKLERİ
İş Sağlığını etkileyen psiko-sosyal riskler: Stres, Vardiyalı çalışma, Tek düze iş Aşırı yorgunluk, Tükenmişlik,

72 İşe giriş muayenesi; Anamnez, Tüm fizik muayene,
Rutin laboratuar tetkikleri, İşin özelliğine göre özel tetkikler, Gerekiyorsa koruyucu aşılar

73 Aralıklı muayeneler (periyodik muayene)
Yapılan işin ve işyerinin niteliğine göre belli aralıklarla yapılan muayenelerdir (3, 6 ay, yılda 1 veya 2,3 yılda bir yapılması gereken tetkik ve muayeneleri içerir.)

74 Özel Tarama Muayeneleri
Kronik hastalığı olanlara, Yaşlı işçi, çocuk işçi, gebe işçi, 2 yaşından küçük çocuğu olan çalışanlar, özürlü işçiler, kadın işçiler gibi özel risk gruplarına yönelik taramalar, Belli hastalıklara yönelik taramalar, (HT, KOAH, Metabolik Sendrom vb)

75 Hastalık Sonu İşe Dönüş Muayenesi
Meslek hastalığı veya diğer hastalıklardan sonra veya herhangi bir sağlık sorunu nedeniyle 21 gün işten ayrı kalmak zorunda olan işçilere, geçirilen hastalığın veya kazanın vücutta yaptığı olumsuz durum değerlendirilerek, işe devamının tartışıldığı, alınması gereken önlemler ve eğitimlerin yapıldığı muayenedir.

76 İşyeri Ortam Analizleri
İşyerindeki zararlıların ölçümü, MAC: Maximum allowable concentration Kısa sürede etkisi ortaya çıkan zararlılar için kullanılır. TLV: Threshold limit value, Günlük ortalama değer ya da eşik değeri gösterir. Etkisi uzun sürede ortaya çıkan zararlıların ortam ölçümünde tercih edilir.

77 Çevre Etkileri Atıkların tespiti, Ölçümü, Atıkların toplanması,
Atıkların bertarafı…

78 Tüm İşyerlerinde Ortak Sorun SİGARA

79