2. DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ ( ) ( YÜKSELME DÖNEMİ )  Yükselme döneminin 1453 İSTANBUL’UN FETHİ ile başlayıp 1579 SOKULLU MEHMET PAŞA’NIN.

... konulu sunumlar: "2. DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ ( ) ( YÜKSELME DÖNEMİ )  Yükselme döneminin 1453 İSTANBUL’UN FETHİ ile başlayıp 1579 SOKULLU MEHMET PAŞA’NIN."— Sunum transkripti:

1 2. DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ ( 1453- 1600 ) ( YÜKSELME DÖNEMİ )  Yükselme döneminin 1453 İSTANBUL’UN FETHİ ile başlayıp 1579 SOKULLU MEHMET PAŞA’NIN ÖLÜMÜYLE sona erdiği kabul edilir. YÜKSELME DÖNEMİ PADİŞAHLARI : 1.FATİH SULTAN MEHMET ( II. MEHMET ) 2.II. BAYEZİD 3.YAVUZ SULTAN SELİM ( I. SELİM ) 4.KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN 5.II. SELİM ( SARI SELİM ) 6.III. MURAT SOKULLU MEHMET PAŞA

2 FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ ( II. MEHMET )  Fatih ikinci kez tahta çıktığında yapmayı planladığı her şeyin ön şartı olarak İstanbul’un fethini görmüş, bu yüzden hemen fethin hazırlıklarına girişmiştir. İSTANBUL’UN FETHİ’NİN NEDENLERİ : 1.Bizans’ın Osmanlı topraklarının ortasında yer alması ve Osmanlı topraklarına ikiye bölüyor olması. 2.Bizans’ın sürekli Osmanlı şehzadelerini ve Anadolu Türk beyliklerini Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtması 3.Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi sonucu sürekli Haçlı seferlerine neden olması. 4.Peygamberimizin İstanbul’un fethi ile ilgili hadisi: “ İstanbul elbet bir gün alınacaktır. Onu fethedecek komutan ne güzel komutandır, onu fethedecek asker ne güzel askerdir.” 5.İstanbul’un İpek yolunun geçiş güzergahında olması ve doğu-Batı ticaretini kontrol etmesi SİYASİ DİNİ EKONOMİK

3 İSTANBUL’UN FETHİ İÇİN YAPILAN HAZIRLIKLAR : 1.Anadolu Hisarının tam karşısına RUMELİ HİSARI ( BOĞAZKESEN ) yaptırıldı. Böylece İstanbul’un Karadeniz bağlantısı kesildi ve buradan gelecek yardımlar engellendi. 2.Avrupa’dan yardım gelmemesi için Macaristan, Sırbistan, Eflak ve Venedik ile antlaşmalar yapıldı. 3.Karamanoğullarının üzerine gidildi. Karamanoğullarının barış istemesi üzerine affedilerek antlaşma yapıldı. 4.“ŞAHİ” adı verilen büyük kuşatma topları döküldü. 5.İstanbul’a denizden yardım gelmesini önlemek, İstanbul’u denizden de kuşatmak için 400 parçalık bir donanma yapıldı. Bu donanma Marmara denizindeki adaların fethi ile görevlendirildi. 6.Bizans imparatorunun akrabası olan Mora despotlarından yardım almaması için akıncı beyleri Mora’nın fethine gönderildi. 7.Bizans’ın İstanbul çevresindeki VİZE ve SİLİVRİ kaleleri fethedildi. 8.Tekerlekli kuşatma kuleleri yapıldı. 9.Kuşatma sırasında aşırtma gülleler atabilen HUMBARA bizzat F.S. Mehmet tarafından icat edildi. NOT : Humbara bugün HAVAN TOPU olarak hala kullanılan önemli bir silahtır.

4 BİZANS’IN KUŞATMAYA KARŞI YAPTIĞI HAZIRLIKLAR : 1.Papa’dan ve Avrupa’dan yardım istediler. Gelecek bu yardım karşılığında Ortodoks kilisesinin Katolik kilisesine bağlanması dahi kabul edildi. 2.Osmanlı gemilerinin Haliç’e girmesini engellemek için Haliç’in ağzı büyük zincirlerle kapatıldı. 3.Surlar onarıldı ve kuvvetlendirildi. 4.Şehre 1 yıl yetecek yiyecek ve Su stoklandı. 5.Bizans kuşatmada en çok Rum Ateşi denilen GREJUVA’ya güvenmiştir. BİZANSIN GREJUVA ATEŞİ. DÜŞTÜĞÜ YERLERİ YAKIYOR

5 GEMİLERİN BİR GECEDE KARADAN YÜRÜTÜLEREK HALİÇ’E İNDİRİLMESİ

6 İSTANBUL’UN FETHİNİN TÜRK TARİHİ AÇISINDAN SONUÇLARI : 1.Osmanlı Devleti’nde Kuruluş devri bitti, YÜKSELME dönemi başladı. 2.Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’deki toprakları birleşti. Yani toprak bütünlüğü sağlandı. 3.İpek yolu ve Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan ticaret yolunun kontrolü Osmanlı Devleti’ne geçti. 4.İstanbul Osmanlı Devleti’nin 3. ve son başkenti oldu. 5.Osmanlı Devleti ve Fatih Sultan Mehmet Türk-İslam dünyasında büyük bir saygınlığa kavuştu. 6.II. Mehmet FATİH unvanını aldı. NOT : Fatih İstanbul’un fethi ile kazandığı sınırsız otorite sayesinde Osmanlı Devletini bir Cihan devleti haline getirecek pek çok önemli adım atmıştır.

7 İSTANBUL’UN FETHİNİN DÜNYA TARİHİ AÇISINDAN SONUÇLARI : 1.Ateşli silahların surlar üzerindeki etkisi anlaşıldı ve ne kadar sağlam olursa olsun her surun yıkılabileceği ispatlandı. BU FEODALİTENİN GİDEREK ZAYIFLAMASINA ve Merkezi Krallıkların giderek güçlenmesine sebep oldu. 2.Ticaret yollarının Türklerin eline geçmesi ( Baharat yolu da Memlüklerin elinde ) Avrapalıları yeni yollar aramaya itti. Bu arayış COĞRAFİ KEŞİFLERİ ortaya çıkardı. 3.İstanbul’dan kaçan Bizanslı bilim adamları İtalya’ya giderek burada RÖNESANS’IN doğmasına ortam hazırladılar. 4.1000 yıllık ömrüyle tarihin en uzun süren devletlerinden biri olan Bizans ( Doğu Roma ) devleti yıkıldı. 1.Orta Çağ bitti, YENİ ÇAĞ başladı. ORTODOKS KİLİSESİNİN DURUMU : İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesi Hıristiyanlığın iki mezhebinden birisinin merkeziydi. Fatih İstanbul’un fethinden sonra Patrikhanenin İstanbul da kalmasına izin verdi. BÖYLECE : 1.Osmanlı Devleti Ortodoks Mezhebinin koruyucusu haline geldi. 2.Osmanlı Devleti bu sayede topraklarında yaşayan Hıristiyanları kontrol altında tutabilecekti. 3.Hıristiyanların birliği, dolayısıyla Haçlı zihniyetini parçalamak istemiştir.

8 FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ DİĞER GELİŞMELER DİKKAT : İstanbul’un fethi ile elde ettiği sınırsız otorite ile daha önce oluşan ( ilk taht deneyimi ) olumsuz düşünceleri silen, Çandarlı Halil paşa gibi iktidarını gölgeleyen isimleri yok eden, başta yeniçeriler olmak üzere tüm orduyu disiplin altına alan Fatih kurmayı düşündüğü cihan devleti için fetihlere başladı. BİZANS’I DİRİLTME UMUTLARININ YOK EDİLMESİ : 1.Mora Fethedildi. 2.Trabzon Rum İmparatorluğu yıkıldı. Ve Trabzon alındı. NOT : Bizans İmparatoru ile akraba olan Trabzon Rum İmparatorluğu ve Mora despotları yok edilerek ileride hiç kimsenin Bizans’ı tekrar kurmaması sağlandı. BALKAN FETİHLERİ : 1. Belgrat hariç tüm Sırbistan fethedildi.2. Eflak fethedildi. 3. Bosna ve Hersek fethedildi.4. Boğdan fethedildi. 5. Arnavutluk fethedildi NOT : Balkan yerine batıdaki fetihler denilse idi Mora ve İtalya’nın Otranto fetihleri de bu başlığa eklenebilir.

9 AKDENİZ HAKİMYETİNİN SAĞLANMASI İÇİN YAPILAN FETİHLER : 1.Mora fethedildi. 2.Zenta, Kefalonya, Ayamavra gibi yunan adaları alındı. 3.İtalya Seferi ile OTRANTO kalesi alındı. NOT : Fatih Otranto’yu fethederek İtalya’ya ayak basmıştır. Ancak ondan sonra gelenler bu kalenin önemini anlayamamış ve kale tekrar kaybedilmiştir. KARADENİZ HAKİMİYETİNİN SAĞLANMASI İÇİN YAPILAN FETİHLER : 1.Cenevizlilerden AMASRA alındı. 2.İsfendiyaroğullarından SİNOP alındı. 3.Trabzon Rum İmparatorluğu yıkıldı ve Trabzon alındı. 4.Cenevizlilerden KIRIM alındı. Bu üç fetihle Karadeniz’in Anadolu kıyıları hakimiyet altına alındı. KARADENİZ BÖYLECE BİR TÜRK GÖLÜ OLDU. ANADOLU HAKİMİYETİNİN SAĞLANMASI İÇİN YAPILAN FETİHLER: 1.Amasra Fethedildi. 2.Trabzon fethedildi 3.Sinop alındı. 4.Karamanoğullarından Niğde, Konya, Karaman alındı. 5.AKKOYUNLULAR ile OTLUKBELİ savaşı yapıldı. ANADOLU TÜRK BİRLİĞİ İÇİN YAPILAN FAALİYETLER

10

11 OTLUKBELİ SAVAŞI ( 1473) Fatih S. Mehmet ( Osmanlı Devleti ) Uzun Hasan ( Akkoyunlu Dev. ) FATİH S. MEHMET’İN UZUN HASAN’A YAZDIĞI MEKTUP Ben Sultan Bayezid oğlu, Mehmed oğlu, Murad oğlu Sultan Mehmed'im. Sen, Acem ülkesinin başbuğu büyük Han, Hasan Han'sın. Bilesin ki, kişi devletine mağrur olup (gururlanıp) haddini aşarsa artık insafsızlar arasına katılarak feren tanımaz ve bunun sonunda devletini ve ülkesini kaybeder... Aklını başına topla. Bilki bizim memleketimiz İslam yurdudur. Dedelerimizden beri devletimizin çerağı (ışığı), küfür ehlinin yüreği yağı ile aydınlanmıştır. Sen eğer Müslümanlara karşı kötü amaçlar besliyorsan, sen ve sana yardım edenler iman düşmanlarıdır. Bütün devlet ve şeriat düşmanlarını yok etmek için atımız eğerlenmiş ve kılıcımız kuşanılmıştır. Bilmedim yahut da gafil idim demiyesin.

12 OTLUKBELİ SAVAŞININ NEDENLERİ : 1.Her iki hükümdarın Türk-İslam dünyasının lideri olmak istemesi. 2.Uzun Hasan’ın Anadolu Türk Birliğini tehdit etmesi 3.Uzun Hasan’ın Osmanlı Devleti’nin düşmanı olan Venedik, Trabzon Rum İmparatorluğu, Karamanoğulları ile ittifak yapması. OTLUKBELİ SAVAŞININ SONUÇLARI : 1.Savaş Osmanlı Devleti’nin kesin galibiyeti ile sonuçlandı. 2.Akkoyunlu devleti yıkılma sürecine girdi. Bu Devletin yerine İran’da daha tehlikeli bir devlet olan Şİİ SAFEVİ DEVLETİ kuruldu. 3.Anadolu Türk Birliğinin kurulması için önemli bir adım atıldı. UZUN HASAN’IN, KAÇARKEN yanındaki, kendisinin savaşa girmesinin baş suçlularından olan Karamanoğlu Pir Ahmed Bey’e hitaben; “Behey Karamanoğlu! Hanedanın harâb olsun! Bed-nâm olmama sebep oldun, Benim Osmanoğlu ile ne işim vardı” dediği meşhurdur.

13 OSMANLI-VENEDİK SAVAŞI VE İLK İMTİYAZ Venedikliler ile 16 yıl süren savaşlarda Osmanlı Devleti Karada, Venedik ise Denizlerde üstünlük sağlamıştır. Sonuçta Venedikliler ile 1473 İSTANBUL ANT. İmzalandı. Antlaşmaya göre : 1.Venedik’te Osmanlı Devleti de savaşta aldıkları yerleri geri verecek 2.Venedik Osmanlı Devleti’ne savaş tazminatı ve vergi verecek 3.Osmanlı Devleti Venedik’e bazı ticari ayrıcalıklar verecek. BU İMTİYAZLAR : 1.Venedikli tüccarlar Osmanlı topraklarında serbestçe ticaret yapabilecek. 2.Venedik İstanbul’da sürekli elçi bulundurabilecek. ( BALYOS ) 3.Osmanlı ülkesinde Venedikli tüccarlar ile Osmanlı tüccarı arasındaki davalara Osmanlı makamları bakacak; Ancak Osmanlı ülkesine iki Venedikli tüccar arasındaki davalara Venedikliler bakacak. VENEDİKLİLERE İMTİYAZ ( KAPİTÜLASYON ) VERİLME NEDENLERİ : 1.Avrupa Hıristiyan birliğini parçalamak 2.Akdeniz ticaretini canlandırmak. 3.Doğudan gelen malları Venedikliler aracılığıyla Batı’ya satmak. ÖNEMLİ : Böylece Osmanlı tarihindeki ilk imtiyazlar ( Kapitülasyonlar ) verilmiştir. Kapitülasyonlar verildikleri dönemde Osmanlı Devleti için faydalıdır. Kapitülasyonlar SANAYİ DEVRİMİNDEN sonra Osmanlı ekonomisi için yıkıcı olmuştur.

14 OSMANLI-MEMLÜK İLİŞKİLERİ : Memlük devleti halifeyi koruması altında bulundurduğu için İslam dünyasının lideri durumunda idi. Ancak İstanbul’un fethiyle Peygamber müjdesine ulaşan Fatih ve Osmanlı Devleti bu konuda Memlüklere rakip olmaya başladı. Bu dönemde yaşanan HİCAZ SU YOLLARI MESELESİ ilişkilerin daha da bozulmasına neden oldu. Buna karşılık fatih döneminde Memlüklerle herhangi bir savaş yapılmamıştır.

15 II. BAYEZİT DÖNEMİ II. BAYEZİD DEVRİ YÜKSELME DÖNEMİ İÇİNDEKİ DURAKLAMA DÖNEMİ OLARAK KABUL EDİLİR. BU DÖNEMDE FETİHLER DURMA NOKTASINA GELMİŞTİR. BUNUN NEDENLERİ : 1.Cem Sultan İsyanı 2.Şahkulu ve Nur Halife İsyanları 3.II. Bayezit’in kişiliği CEM SULTAN İSYANI : Fatih döneminde sonu gelmez seferlerden, savaşlardan yorulan yeniçeriler, daha çok Fatih’e benzeyen Cem Sultan’ı değil de daha sakin karakterli olan Bayezit’i desteklediler. Ancak Cem Sultan bunu kabul etmedi ve ağabeyine karşı taht mücadelesine girdi. Bu mücadeleyi kaybedince Memlüklere sığındı. Tekrar Rumeli’ye geçip savaşmayı planlarken ST. JEAN ŞOVALYELERİ tarafından önce Fransa’ya sonra Papa’ya götürüldü. Cem Sultan’ı Osmanlı’ya karşı kullanmaya çalıştılar. Bunu başaramayınca da öldürdüler. NOT : Cem Sultan Olayı Osmanlı’nın bir iç sorunu iken bir DIŞ SORUN haline gelmiştir.

16 ŞAHKULU VE NUR HALİFE İSYANLARI : Akkoyunlu Devleti’nin yıkılması ile İran’da ŞAH İSMAİL tarafından Şİİ SAFEVİ DEVLETİ kuruldu. Safevi Devleti II. Bayezit’in izlediği pasif politikadan yararlanarak Anadolu’da yoğun şekilde Şii propagandası yapmaya başladılar. Bu Şii faaliyetleri sonundan ŞAHKULU ve NUR HALİFE isyanları çıkmış, özellikle şahkulu isyanı güçlükle bastırılabilmiştir. NOT : Bu isyanlar çıktığında o sırada Trabzon sancak beyi olan Yavuz S. Selim Şii tehlikesini yakından görmüş ve tahta çıktığında bu yönde bir politika belirlemiştir. İSPANYA’YA YARDIM : İspanya’da Hıristiyanlar birleşerek yüzyıllardır burada yaşayan müslüman ve yahudileri ( ENDÜLÜS EMEVİLERİ ) katletmeye başlamıştır. Bunun üzerine yardıma giden Osmanlı denizcileri Müslümanları Afrika’ya, Yahudileri Anadolu’ya taşımışlardır. NOT : Osmanlı Devleti yeterince yardım yapamamıştır. Bunun sebebi, II. Bayezit’in izlediği pasif politika ve çıkan isyanlardır. OSMANLI-MEMLÜK SAVAŞLARI : Fatih döneminde bozulan ilişkiler Özellikle Cem Sultan’a yardım ettikleri için savaşa dönüşmüş, 16 yıl süren savaşlarda iki tarafta bir sonuç alamamıştır.

17 YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ ( I. SELİM )  Babasına karşı isyan ederek tahta çıkan ilk Osmanlı şehzadesidir. Babasına karşı iki kez savaşmış, her ikisinde de yenilmesine rağmen yeniçerilerin desteğini alarak tahta çıkmıştır.  8 Yıllık hükümdarlığı boyunca sadece doğu ile uğraşan tek Osmanlı padişahıdır.  Ayrıca tahtta kaldığı süre ile kıyaslanınca en çok toprak kazanan, Osmanlı kasasını en çok dolduran Osmanlı padişahıdır.  Yavuz Trabzon’da Sancak beyi iken Anadolu’daki Şii tehlikesinin ve Safevi Devleti’nin Osmanlı Devleti için ne kadar tehlikeli olduğunu görmüş; bu yüzden tahta çıkar çıkmaz İRAN SEFERİNE çıkmıştır. NOT : Yavuz Timur belasında olduğu gibi devleti yıkabilecek güçte bir tehlikenin DOĞU’dan geleceğini düşünmüş, önce doğudaki güvenliği sağlayıp batı’ya yönelmeyi planlamış ancak buna ömrü yetmemiştir.

18 ÇALDIRAN SAVAŞI (1514 ) Y.S. SELİM ŞAH İSMAİL İRAN SEFERİ : 1.ÇALDIRAN SAVAŞI 2.TURNADAĞ SAVAŞI NEDENLERİ : 1.İki hükümdarın Türk-İslam dünyasının lideri olmak istemesi 2.Şah İsmail’in Anadolu’da Şii propagandası yapması. 3.Safevilerin Orta Asya’dan gelen Türklerin Anadolu’ya girmesini engellemesi. Bu yüzden İskan siyasetini olumsuz etkilemesi 4.Yavuz’un İpek Yolu’nun Van-Tebriz hattını ele geçirmek istemesi SONUÇLARI : 1.Savaş Osmanlı Devleti’nin galibiyeti ile sonuçlandı. 2.Anadolu’daki Şii tehlikesi ortadan kalktı. 3.Tebriz, Musul, Kerkük Osmanlı topraklarına katıldı.

19 TURNADAĞ SAVAŞI ( 1515 ) : İran seferi dönüşünde DULKADİROĞULLARI Beyliği ile Turnadağ Savaşı yapıldı. Maraş, Elbistan dolayları alınarak bu beyliğe son verildi. BÖYLECE : 1.ANADOLU TÜRK BİRLİĞİ KESİN OLARAK SAĞLANDI. 2.Dulkadiroğullarının alınması ile Osmanlı Devleti Memlük Devleti ile komşu olmuş ve Osmanlı-Memlük ilişkileri bozulmuştur. DİKKAT : BÖYLECE OSMANLI DEVLETİNE SON KATILAN BEYLİK DULKADİROĞULLARI OLMUŞTUR. ( RAMAZANOĞULLARINI SAYMAZSAK 1609 )

20 MISIR SEFERİ VE MÜMLÜK DEVLETİ İLE SAVAŞ YAVUZ SULTAN SELİM ; 1.1515 MERCİDABIK 2.1516 RİDANİYE SAVAŞLARINDA MEMLÜKLER DEVLETİNİ YIKMIŞ, VE MISIR’I FETETMİŞTİR. MISIR SEFERİ’NİN SEBEPLERİ : 1.Abbasi halifesi Memlük himayesi altında olduğu için Memlük Devleti’nin İslam dünyasının lideri durumunda olması 2.Özellikle İstanbul’un fethinden itibaren iki devletin İslam liderliği konusunda rekabete girmesi 3.BAHARAT Yolu’nun Mısır’dan geçmesi ve Memlüklerin kontrolünde olması 4.Memlüklerin Osmanlı Devleti’nin düşmanları ile işbirliği yapması 5.Yavuz S. Selim’in Dulkadiroğulları beyliğine son vermesi

21 MISIR SEFERİNİN SONUÇLARI : 1.Memlük Devleti yıkıldı. 2.Memlük Devleti’ne ait olan MISIR, SURİYE, FİLİSTİN, HİCAZ ( KUTSAL TOPRAKLAR ) Osmanlı topraklarına katıldı. 3.HALİFELİK Osmanlı Devleti’ne geçti. 4.Kutsal Emanetler İstanbul’a getirilmiştir. 5.İslam dünyasının lideri Osmanlı Devleti oldu. 6.Baharat yolu Osmanlı kontrolüne geçti. 7.Osmanlı Devleti Büyük bir zenginlik elde etti. 8.Kuzey Afrika’daki ilk toprak (Mısır) fethedildi. Böylece ileride Kuzey Afrika’nın fethi için önemli bir üs elde edildi. 9.Venedik Kıbrıs için Memlüklere ödediği vergiyi Osmanlı Devleti’ne ödemeye başladı. NOT 1 : Osmanlı Devleti böylece TEOKRATİK devlet özelliği kazanmıştır. NOT 2 : Osmanlı Padişahları uzun süre ( 1774 Küçük Kaynarca Ant. Kadar ) Halifeliğin siyasi gücünden yararlanma ihtiyacı hissetmemiştir. NOT 3 : Yavuz Memlükler gibi Abbasi soyunu koruyarak Halifeliği devam ettirmemiştir. Bu unvanı kendisi kullanmıştır. Yani Halife unvanını kullanan ilk Osmanlı Padişahıdır.

22 İRAN SEFERİ ÇALDIRAN TURNADAĞ MISIR SEFERİ RİDANİYE MERCİDABIK

23 I. SÜLEYMAN DEVRİ ( KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN ) KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DEVRİ OSMANLI DEVLETİ’NİN EN PARLAK DÖNEMİDİR. ÇÜNKÜ : 1.Sultan Süleyman Yavuz Sultan Selim’in tek oğludur. Yani taht mücadelesi yapmak zorunda kalmamıştır. 2.Babasından her alanda zirvede bir devlet devralmıştır. 3.Tecrübeli devlet adamları, 4.Düzenli ve çağın en modern silahlarını kullanan bir ordu, 5.Ağzına kadar dolu bir hazine, 6.Doğu’da rakibi olmayan, Türk-İslam dünyasının lideri durumunda olan bir devlet.

24 Kanuni Sultan Süleyman Tahta ilk çıktığında İÇ İSYANLAR ile uğraşmıştır. BU İSYANLAR : 1. CANBERDİ GAZALİ İSYANI : Memluk komutanlarından olup,Yavuz’un Memluk seferinde Osmanlılara karşı savaşmış;Memlükler yıkılınca Yavuz’un gözüne girmeyi başarmış ve Şam valiliğine tayin edilmişti.Yavuz’un ölümüyle,Memluk Devleti’ni yeniden kurmak için isyan etti. İsyan bastırıldı. (1521) 2. AHMET PAŞA İSYANI: Mısır’a vali olan Ahmet Paşa buradaki Memlük kalıntılarının da kışkırtması ile bağımsız olmak için isyan etti. Uzun uğraşlar sonunda isyan bastırıldı. (1524 ) 3. KALENDEROĞLU İSYANI : Devletin göçebe yaşam süren Şii türkmenleri denetlemek istemesi ve bazı Sipahilerin Tımarlarının ellerinden alınması isyanın çıkış nedenidir. İsyan CELALİ AYAKLANMASI özelliği gösterir. 1527’de bastırılmıştır. 4. BABA ZÜNUN İSYANI : Yozgattaki Bozok Türkmenleri kendilerine belirlenen vergiyi ağır bularak isyan etmiştir. İsyanda Şii desteği de vardır. İsyan 1527’de bastırılmıştır. NOT : Bu iki isyan Devlet kurmayı amaçlayan SİYASİ nitelikli isyanlardır. NOT : Bu iki isyan DİNİ, SOSYAL VE EKONOMİK nitelikli isyanlardır. CELALİ İSYANI özelliği gösterirler.

25 1.BATI’DAKİ GELİŞMELER : A.OSMANLI-MACARİSTAN İLİŞKİLERİ :  BELGRAT’IN FETHİ : Macar Kralı Layoş Kutsal Roma-Germen İmparatoru Şarlken’e güvenerek Osmanlı Devleti’ne düşmanca davranmış, elçisinin öldürmüştür. Bunun üzerine sefere çıkan kanuni BELGRAT’I fethetti. 1521 Böylece : - Orta Avrupa’nın kapıları Türklere açıldı. - Sırbistan’ın fethi tamamlandı.  MOHAÇ MEYDAN SAVAŞI (1526 ) : Macaristan’ın Belgrat’ı geri almak için saldırması ve Şarlken’in eline esir düşen Fransa Kralının yardım istemesi üzerine Macaristan üzerine sefere çıkan Kanuni sadece 2 saat süren Mohaç meydan savaşı Macarları yenmiştir. Böylece : - Budin ( Macar Başkenti ) fethedildi. Ve Macaristan Osmanlı egemenliğine girdi. - Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa egemenliği güçlendi. - Osmanlı Devleti Avusturya ile komşu oldu ve çok uzun sürecek Osmanlı-Avusturya mücadelesi başladı. NOT : Savaşın sadece 2 saat sürmesi Osmanlı Devleti’nin askeri açıdan Avrupa Devletleri’nden ne kadar üstün olduğunu gösterir.

26 B. OSMANLI-AVUSTURYA İLİŞKİLERİ :  I. VİYANA KUŞATMASI (1529) : Avusturya Kralı Ferdinand Macaristan Kralı ile akrabalığı dolayısıyla Macaristan üzerine hak iddia ediyordu. Ferdinand’ın Budin’i alması üzerine sefere çıkan Kanuni Budin’i geri aldığı gibi, Ferdinand’ı savaşa zorlamak için Viyana’yı kuşattı. Ancak kuşatmaya hazırlıklı gelinmemesi ve kışın yaklaşması üzerine kuşatmayı kaldırarak geri döndü.  ALMANYA SEFERİ (1532) VE İSTANBUL ANTLAŞMASI (1533) : Ferdinand’ın Budin’i kuşatması üzerine tekrar sefere çıkan Kanuni hem ferdinand’ı hemde ağabeyi Şarlken’i savaşa zorlamak için Almanya içlerine kadar ilerledi. Ancak her ikisi de karşısına çıkmayınca geri döndü. Bu seferin dönüşünde Avusturya ile İSTANBUL ANTLAŞMASI (1533) yapıldı. Antlaşmaya göre : 1.Avusturya Macaristan işlerine karışmayacak 2.Avusturya Arşidük’ü ( Kralı ) protokol bakımından Osmanlı Sadrazamına denk sayılacak  ZİGETVAR SEFERİ (1566) : İstanbul antlaşması da sorunu çözmemiş ve mücadele devam etmiştir. Avusturya’nın Erdel’e saldırması üzerine sefere çıkan kanuni Zigetvar kalesini kuşattı. Kuşatma sırasında vefat etti. ÖNEMİ : 2. MADDE AVUSTURYA’NIN OSMANLI ÜSTÜNLÜĞÜNÜ KABUL ETMESİ ANLAMI TAŞIR. NOT : Osmanlı-Avusturya mücadelesi 18.yy sonuna kadar devam etmiştir.

27 C. OSMANLI- FRANSIZ İLİŞKİLERİ VE KAPİTÜLASYONLAR : Kanuni Sultan Süleyman; 1.Fransa’yı yanına çekerek Avrupa haçlı birliğinin oluşmasını engellemek, 2.Akdeniz ticaretini canlandırmak, 3.Doğu’dan gelen malları Fransızlar aracılığıyla Batı’ya satmak Gibi amaçlarla Fransa’ya bazı Kapitülasyonlar ( Ayrıcalık ) vermiştir. BUNLAR : 1.Fransız tüccarlar Osmanlı topraklarında serbestçe ticaret yapabilecek ve başka ülke tüccarına göre daha az vergi ödeyecek. 2.Türk tüccarlarda Fransa’da aynı haklardan yararlanacak. 3.Bir Fransız tüccar ile bir Türk tüccar arasındaki anlaşmazlığa Türk makamları bakacak 4.Osmanlı ülkesinde iki Fransız tüccar arasındaki anlaşmazlıklara Fransız hakim bakabilecek 5.Bu antlaşma iki ülke hükümdarı hayatta kaldığı sürece geçerli olacak. DİKKAT : Bir ülkede başka bir devletin mahkeme kurabilmesi egemenlik haklarından verilmiş bir taviz olarak görülebilir. NOT : Yani Kapitülasyonlar bu haliyle devleti değil sadece veren hükümdarı bağlar durumdadır.

28 2. DOĞU’DAKİ GELİŞMELER : Yavuz Sultan Selim döneminde İran’daki Şii Safevi Devleti’ne büyük bir darbe vurulmuştu. Şah İsmail’in ölümünden sonra yerine oğlu Şah Tahmasb geçti ve düşmanca siyaseti sürdürdü. Kanuni döneminde Osmanlı Devleti Batı’da Avusturya ile mücadele ederken; Doğu’da sürekli Safeviler ile mücadele etmiştir. Kanuni İran üzerine 4 büyük sefer düzenlemiştir. Bu seferlerden en ünlüsü I. İran seferi olan IRAKEYN ( İki Irak ) seferidir. Bu seferlerin sonunda;  Bağdat, Karabağ, Revan, Nahçıvan ele geçirilmiş  Safevilerin isteği üzerine AMASYA Antlaşması (1555) yapılmıştır. Antlaşmaya göre : 1.Karabağ, Nahçıvan, Revan, Bağdat Osmanlı Devleti’nde kalacak 2.Antlaşma 25 yıl geçerli olacak ÖNEMİ : AMASYA ANTLAŞMASI İRAN İLE OSMANLI DEVLETİ ARASINDA YAPILAN İLK RESMİ ANTLAŞMADIR

29 3. DENİZLERDE GELİŞMELER : Kanuni Sultan Süleyman devri Osmanlı denizciliğinin zirvesidir. Bunda Akdeniz’de korsanlık yapan Hızır reisin Osmanlı hizmetine girmesinin etkisi büyüktür. Kanuni’nin daveti ile İstanbul’a gelen Hızır Reis BARBAROS HAYREDDİN PAŞA adıyla Osmanlı donanmasının KAPTAN-I DERYA’SI olmuştur. A.RODOS’UN FETHİ (1521) : Rodos Akdeniz’de korsanlık yapan Saint Jean şövalyelerinin elinde idi. Rodos’un Fethi ile Suriye-Mısır deniz yolunun güvenliği sağlandı. B.CEZAYİR’İN OSMANLI DEVLETİ’NE KATILMASI (1534) : Akdenizde Hıritiyanlara karşı mücadele eden Hızır reis ve kardeşleri İlyas ve Oruç reisler Cezayir’i ele geçirmişlerdi. Kanuni’nin daveti ile Hızır Reis Osmanlı hizmetine girdi. Böylece Cezayir de Osmanlı toprağı haline geldi.

30 C. PREVEZE DENİZ ZAFERİ (1538) : Hızır Reis ( BARBOROS HAYREDDİN PAŞA ) Osmanlı hizmetine girerek Kaptan-ı Derya olduktan sonra Akdeniz hakimiyetini sağlamak için seferler yapmaya başladı. Venediklilere ait pek çok kaleyi fethetti. Bu faaliyetlerden rahatsız olan Avrupalı Devletler Roma-Germen İmp. Şarlken öncülüğünde birleşerek büyük bir haçlı donanması oluşturdular. Bu ittifaka; Roma-Germen, Papa, İspanya, Portekiz, Venedik katıldı. Donanmanın başına ünlü Cenevizli ANDREA DORİA getirildi. Haçlı donanmasının büyük sayı üstünlüğüne rağmen Kurt kapanı taktiğini kullanan BARBAROS HAYREDDİN PAŞA büyük ustalıkla savaşı kazandı. ÖNEMİ : PREVEZE DENİZ ZAFERİ denizlerde kazandığımız en büyük başarıdır. Bu zaferle Venedik Mora ve Dalmaçya kıyılarını Osmanlı Devleti’ne bıraktı. Böylece AKDENİZDE ÜSTÜNLÜK Osmanlı Devleti’ne geçti.

31 D. TRABLUSGARP’IN FETHİ (1551): Rodos’un fethinden sonra Trablusgarp’a yerleşen Saint Jean şövalyelerinin elinden Trablusgarp da alındı. E. CERBE DENİZ ZAFERİ (1560) : Preveze yenilgisinin intikamını almak isteyen Haçlılar yeni bir donanma meydana getirdi. Osmanlı Donanması CERBE ADASINI kuşattığı sırada saldırdı. Buna rağmen savaş Osmanlı Devleti’nin galibiyeti ile sonuçlandı. F. MALTA KUŞATMASI (1565) : Malta’ya yerleşen Saint Jean şövalyelerinin Akdeniz’de Müslüman gemilerine saldırması üzerine Malta kuşatılmıştır. Kuşatma sırasında TURGUT REİS şehit düşmüştür. Bunun üzerine kuşatma kaldırılmıştır. G. SAKIZ ADASI’NIN FETHİ (1566) : Anadolu’ya çok yakın olan bu ada Cenevizlilerin elinde idi ve bu ada için vergi veriyorlardı. Bu vergiyi kesince ada fethedildi. ÖNEMİ : CERBE ZAFERİ Prevezeden sonra denizlerde kazanılan en büyük ikinci zaferdir. Bu zaferle Kuzey Afrika kıyılarındaki Osmanlı üstünlüğü kesinleşti. ÖNEMİ : BÖYLECE; Batı Anadolu kıyıları ve Boğazların güvenliği sağlandı.

32 H. HİNT DENİZ SEFERLERİ : Coğrafi keşiflerin en önemlilerinden biri Hint Deniz yolunun keşfidir. Bu yolu keşfeden Portekizliler Hindistan’daki Müslümanlara zarar verince GÜCERAT hükümdarı Osmanlı Devletinden yardım istemiştir. Hindistan’a 4 sefer yapılmıştır. SÜLEYMAN PAŞA, PİRİ REİS, MURAT REİS, SEYDİ ALİ REİS tarafından. Seferler genel olarak BAŞARISIZ olmuştur. BU BAŞARISIZLIĞIN NEDENLERİ : 1.Osmanlı Devleti’nin Hint Deniz Yolunun önemini kavrayamaması 2.Seferlerin siyasi amaçlardan çok yardım amacıyla yapılması 3.Osmanlı donanmasının okyanus koşullarına dayanıklı olmaması 4.Hint Denizinin Osmanlı gemicileri tarafından tanınmaması 5.Yardım isteyen Hint Müslümanlarının gereken desteği vermemesi HİNT DENİZ SEFERLERİNİN SONUÇLARI 1. Seferlerden istenilen sonuç alınamadı, Portekizliler Hint Okyanusu’ndan çıkarılamadı. 2. Yemen, Aden ve bazı kaleler ile Habeşistan’ın bir kısmı Osmanlı topraklarına katıldı. 3. Arap Yarımadası tamamen Osmanlı Devleti’nin egemenliğine girdi. 4. Kızıldeniz ve Basra Körfezi, Osmanlı denetimine girdi.

33

34  Sokullu Mehmet Paşa Kanuni’nin son döneminde Sadrazam olmuş, tüm II. Selim dönemi boyunca ve III. Murat döneminin ilk yıllarında bu görevi sürdürmüştür.  Özellikle II. Selim’in devlet işleri ile ilgilenmemesi Sokullu Mehmet Paşa daha etkili bir hale getirmiş; ve sayesinde devletin yükselişi devam etmiştir.  Sokullu Mehmet Paşa’nın 1579 tarihinde ölümüyle Osmanlı Devleti’nde Yükselme döneminin bittiği, Duraklama döneminin başladığı kabul edilir. SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ BU DÖNEMDE :

35 1.KIBRIS’IN FETHİ (1571) : Venediklilerin elinde bulunan Kıbrıs Osmanlı Devleti’nin Doğu Akdeniz egemenliğine gölge düşürüyordu. Ayrıca 3 taraftan Osmanlı topraklarının tehdit eder durumdaydı. Venedik’in Kıbrıs için ödediği vergiyi vermemesi üzerine Kıbrıs’ın fethine karar verildi. KIBRIS’IN FETHİ İLE : 1.Doğu Akdeniz’deki Osmanlı egemenliği kesinleşti. 2.Baharat yolu güvenlik altına alındı. 3.Anadolu’nun savunması için bir iç güvenlik hattı oluşturuldu. 4.İNEBAHTI deniz bozgununa neden oldu. 2. İNEBAHTI DENİZ BOZGUNU : Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs’ı fethi Avrupa’da büyük tepkiye neden oldu ve bir Haçlı donanması kuruldu. Osmanlı donanması İnebahtı denilen yerde büyük bir bozguna uğradı. DİKKAT : Sokullu Mehmed PaşaDİKKAT : Sokullu Mehmed Paşa, gönderilen Venedik elçisine de, İnebahtı Deniz Muharebesiyle ilgili olarak "Biz Kıbrıs'ı almakla sizin kolunuzu kestik, siz İnebahtı'da bizi yenmekle, sakalımızı tıraş ettiniz. Kesilen kolun yerine yenisi gelmez, fakat kesilen sakalın yerine daha gür çıkar." diye cevap vermiştir.VenedikKıbrıs NOT : İnebahtı Bozgunu donanmamızın denizlerde uğradığı 4 büyük felaketin ilkidir.

36 3. TUNUS’UN FETHİ (1574) : İnebahtı’nda yakılan Osmanlı donanmasının yerine kısa sürede yenisi yapıldı. İnebahtı yenilgisini telafi etmek için Tunus İspanyollardan alındı. 5. FAS’IN HİMAYE ALTINA ALINMASI (1578) : Fas’ı ele geçirmek isteyen Portekizliler başta olmak üzere Haçlılarla yapılan Vadi-üs-seyl ( Vadi-üs Sebil ) savaşında Portekizliler Fas’tan atılmış ve Fas himaye altına alınmıştır. 4. LEHİSTAN’IN OSMANLI HİMAYESİNE ALINMASI (1575): Lehistan kralının ölmesi üzerine Fransa, Almanya ve Rusya nüfuz mücadelesine girdiler. Osmanlı devleti Fransa'nın desteğini alarak Erdel prensi Baturi'yi Lehistan kralı seçtirdi. Böylece Lehistan Osmanlı himayesine girdi. BÖYLECE : 1.Lehistan'ın Osmanlı himayesine girmesiyle Osmanlı Devleti'nin egemenlik sahası BALTIK DENİZİ'NE kadar ulaştı. BÖYLECE : 1.Osmanlı egemenliği ATLAS OKYANUSUNA kadar ulaşmıştır. 2.KUZEY AFRİKA’NIN fethi tamamlanmıştır.

37 YAVUZ S. SELİM KANUNİ S. SÜLEYMAN III. MURAD (SOKULLU MEHMET PAŞA) KUZEY AFRİKA: MISIR TRABLUSGARP TUNUS CEZAYİR FAS

38 SÜVAYŞ KANALI PROJESİ

39

40 KARADENİZ-MARMARA PROJESİ

41 HAZIRLAYAN : SERDAR BAYRAK TARİH ÖĞRETMENİ