Yrd. Doç. Dr. Halil İbrahim VARİYENLİ

... konulu sunumlar: "Yrd. Doç. Dr. Halil İbrahim VARİYENLİ"— Sunum transkripti:

1 Yrd. Doç. Dr. Halil İbrahim VARİYENLİ
ESM – 315 ISITMA SİSTEMLERİ TESİSAT GALERİSİ Yrd. Doç. Dr. Halil İbrahim VARİYENLİ

2 Tesisat Galerisi Nedir..?
Bina dışında, doğalgaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği havalandırma ve aydınlatılması sağlanmış, istenildiğinde kontrolü, bakım ve onarımı yapılabilen toprak altı tesisat kanallarıdır. Bir galeriye giriş normalde kazan dairesinden olur. Fakat uygun noktalarda, özellikle yol ayrımlarında ve yön değiştirmelerinde, ilave girişler gereklidir. Kaldırılabilir menhal kapakları, üzerindeki trafiğe dayanıklı olmalıdır. Binalardan galeriye ulaşım kanalları birleşme noktasında yangın kapılarına sahip olmalıdır. Galerilerin havalandırılması arzu edilir. Dipte toplanan su bir drenajla pis su çukurunda toplanıp kanalizasyona bağlanmalıdır. Kanalizasyon bağlantısı gaz ve su sızdırmasına karşı izole edilmelidir.

3 Örnek Tesisat Galerisi

4 İzolasyon ile döşeme ve duvar arasında 10 cm boşluk bırakılmalıdır.
Kanalın bir tarafına doğru %1 meyil verilmelidir. Kanal içerisinde en fazla 100 m ara ile süzgeç veya drenaj olanağı sağlanmalıdır. Platine (Profil ve ankaraj elemanları) betonarme ile birlikte yapılmalıdır. Platine beton yüzeyi aşmazsa daha uygun olacaktır.

5 Kullanıldıkları Yere Göre Kanallar
Kaldırılabilir kapaklı, döşeme altı kanalı

6 Kullanıldıkları Yere Göre Kanallar
Kontrol kapaklı, döşeme altı kanalı

7 Boruların Döşenmesi Bölge ısıtılmasında borular yer üstü ve yer altı olmak üzere iki ana biçimde döşenebilir. Yer üstü boru döşemesi ancak endüstriyel tesisler gibi uygulamalarda mümkündür. En ucuz döşeme şeklidir. Yer altı boru döşemesi ise kanal içine veya doğrudan toprağa yapılabilir. Kanallar galeri biçiminde içinde yürünebilir şekilde olabileceği gibi, toprağa gömülü kanallar biçiminde de olabilir. En uygun boru döşeme biçimi servis, bakım, kontrol kolaylıkları nedeniyle galeri sistemidir. Ancak bunun kuruluş maliyeti yüksektir. Doğrudan toprağa gömülen borularda ise koruma çok önemlidir.

8 Boruların Döşenmesi Bu amaçla kullanılan bazı koruma çeşitleri aşağıda sıralanmıştır. Çelik boru korumalı, Plastik korumalı, Hazır plastik kaplı boru. Toprağa gömülü boru uygulamasında istenilen sonucu almak pratikte çok güçtür. işletme, servis, bakım, kontrol sorunları ve hatalı uygulamalar sonucu ısı kayıpları nedeniyle en son düşünülebilecek çözümdür.

9 Boru Döşenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ve Boruların İzolasyonu
Kanal içerisindeki kalorifer, kullanma sıcak suyu ve kullanma soğuk suyu borularının izole edilmelidir. Kullanma soğuk suyu borusundaki terleme, diğer boruların izolasyonlarına damlayarak izolasyonlarını bozduğu gibi, boru ömrünün de kısalmasına neden olacaktır. (Ayrıca donma riski) Yangın suyu ve diğer su borularında ise boru içerisindeki suyun donma riski varsa, borular izole edilmelidir. (Donmayı geciktirmek için) Kanal içerisindeki boru montajı, betonarme kanal içine insan girebilecek şekilde planlanmalıdır.

10 Boru Döşenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ve Boruların İzolasyonu
Yatayda bir yönde branşman alınacaksa (bina bağlantısı gibi); o yöndeki iki boru arasından branşmanların geçebilmesi için boşluk 10cm’den fazla bırakılmalıdır. Boruların %1 eğimli döşeneceği hesaplanmalı, betonarme kanal buna göre yapılmalıdır. Kanaldaki boruların hat sonlarında veya yükseldikleri yerlerde boşaltma vanaları bırakılmalıdır. Ayrıca suyun kanaldan nasıl boşaltılacağı düşünülmelidir.

11 Boru Döşenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ve Boruların İzolasyonu
Borulardaki genleşmeyi alabilmek için, kompansatör yerine omega tipi genleşme düzenleyici yapılması önerilir. (Bakım, servis problemi olmadığı için) Ancak, omega yapılacak yerde kanala cep yapılmalı (kanal yana doğru büyük yapılmalı) ve sabit noktaların olduğu yerlere, büyük kuvvetler geleceği için sabit nokta yerlerinde askılar ve beton kanal sağlam yapılmalıdır. Kompansatör kullanılırsa kanalda cep yapılmasına gerek yoktur. Betonarme kanalın içerisine çevre suyunun girme riski varsa, mutlaka su izolasyonu yapılmalıdır Betonarme kanal içerisindeki boruların izolasyonlarının üzerine su izolasyonu (rutubete karşı) yapılması gerekmektedir.

12 Galeri Şeklinde Yapılmayan Betonarme Kanallarda Borulardaki İşlem Sırası
Betonarme kanal yapılması, Betonarme kanalın drenaj sisteminin çalışıp çalışmadığının su dökülerek kontrol edilmesi, Askı sisteminin yapılması, Boru montajının yapılması, Boruların soğuk testinin yapılması (en az 10 bar veya işletme basıncının 1,5 katı fazlasıyla), Siyah boruların 2 kat antipas veya paskıran boya, 2 kat yağlı boya ile boyanması, Mümkünse sıcak test yapılması, Boru izolasyonunun yapılması, Boru izolasyonu üzerine nem önleyici yapılması (naylon vb. malzeme).

13 Galeri Şeklinde Yapılmayan Betonarme Kanallarda Borulardaki İşlem Sırası
İzolasyonu tamamlanan yerlerde çok seri olarak betonarme kapaklar kapatılmalıdır. Kanallardaki boru izolasyonu için; Alüminyum folyo kaplı prefabrike boru camyünü kullanılmalı veya Prefabrike boru camyünü + naylon + alüminyum levha kaplanmalıdır. Flex türü malzeme kullanılacak ise; camyünü ile aynı kalınlıkta kullanılmalıdır. Alüminyum levha kullanılmasının pratik yararları; galerilere girebilecek farelerin izolasyon malzemesini yemelerini önlemek ve kodenzasyona karşı 2. Korumadır.

14 Galeri Tesisatı Boru Montajı

15 Galerilerde Olması Gereken Özellikler
Galeri içine girme ve malzeme sokmak için yer yer adam delikleri ve galerinin havalanması için havalandırma baca ve makinaları yapılmalıdır. Galeri içine girebilecek yer altı ve zemin sularının dışarıya atılması için deşarjlar yapılmalıdır. Kaynar su dış şebekesindeki, olanaklar elverdiği ölçüde tepe noktalarından kaçınılmalı, sistemde oluşabilecek hava, boru eğimleri ile tesisat merkezlerine taşınmalıdır. Zira işletmede her zaman ulaşılamayan noktalardan havanın alınması ihmal edilebilir ve boru sisteminde sirkülasyon bozukluğu ve su koçu olayı olabilir, darbeler boru ve armatür patlamalarına neden olabilir.

16 Galerilerde Olması Gereken Özellikler
Galeri içinde aydınlatma ve yaklaşık 30 m’de bir elektrikli cihazlar ve kaynak için monofaze ve trifaze priz bulunmalı, aydınlatma vaviyen düzende olmalı, ayrıca galerinin bütününün veya bölüm bölüm elektriği ısı santralinden kapatılabilmelidir. Dağıtım şebekesindeki ısı kayıpları, şebekenin ve ısı yalıtımının karakterine bağlı olmakla birlikte, genellikle % 5–8 sınırlarındadır. Boru çapı hesabında şebeke ısı kayıpları yüklere eklenmelidir. Galeriden branşman ayrımlarında hem branşman borularına hem de branşman ayrımından sonrasına ana borulara vana konulmalıdır. Bu suretle arızalı bölümden öncesi, ısı santrali tarafı vanalar vasıtasıyla kapatılıp onarım yapılırken çalışmasına devam edilebilir.

17 Galerilerde Olması Gereken Özellikler
Tesisat galerisi, doğal gaz hattının kontrolünü yapabilecek boyut ve biçimde olmalıdır. Tesisat galerisinin havalandırılması sağlanmalıdır. Tesisat galerisinde kullanılacak doğal gaz borusu hazır PE kaplı olmalıdır. Tesisat galerisinde tesis edilen doğal gaz hattı, diğer tesisatların üst seviyesinden ve minimum 15 cm mesafeden geçmelidir. Tesisat galerisi aydınlatması ex-proof olmalı, doğal gaz hattından daha düşük seviyede bulunmalıdır.

18 Galerilerin Avantajları
Galeri içerisindeki boru ve boru izolasyonları dış çevre şartlarından etkilenmez, Tamir, bakım ve servis yönünden verimlidir, Borulardaki kaçaklar duvar vb. yerler kırılmadan tamir edilebilir, Görüntü kirliliğini ortadan kaldırır.

19 Galerilerin Dezavantajları
Galerilerin düzenlenmesi mimari çözüm gerektirir. Galerilerin yapımı, inşaat sırasında hareket kabiliyetini azalttığı için inşaat işlerini zorlaştırır. Bloklar arasındaki galeri ve kanallarda ısı kayıpları meydana gelmektedir. Bloklar arasındaki galerilerdeki boruların izolasyonlarının zamanla çürümesi ısı kaybını daha da arttırmaktadır. Galerilerdeki boruların ömrü ortalama 10 yıla ulaşamamaktadır. Kullanma sıcak suyunun ısı merkezinden dağıtılması borulardaki ısı kayıpları, galerilerdeki boruların bir süre sonra çürümesine yol açar