Devlet Muhasebesi Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN.

... konulu sunumlar: "Devlet Muhasebesi Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN."— Sunum transkripti:

1 Devlet Muhasebesi Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

2 SEKTÖREL SINIFLANDIRMA KRİTERLERİ
Ulusal ekonomi beş alt sektöre ayrılmaktadır. Ulusal Ekonomi Mali Şirketler Mali Olmayan Şirketler Genel Devlet Hane Halkı Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlar Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

3 SEKTÖREL SINIFLANDIRMA KRİTERLERİ
Ulusal Ekonomi Mali Şirketler Mali Olmayan Şirketler Genel Devlet Merkezi Yönetim Sosyal Güvenlik Kurumları Mahalli İdareler Hane Halkı Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlar Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

4 TÜRKİYE UYGULAMASI Genel Yönetim Mahalli İdareler Merkezi Yönetim
Genel Bütçeye Dahil İdareler Özel Bütçeli İdareler Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Sosyal Güvenlik Kurumları Sosyal Güvenlik Kurumu Türkiye İş Kurumu Mahalli İdareler İl Özel İdareleri İlçe Özel İDareleri Belediyeler Mahalli İdare Birlikleri Bağlı İdareler Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

5 DEVLET MUHASEBESi ALANINDA DÜNYADAKi GELİŞMELER
Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) Devlet Mali İxstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi (IFAC-IPSAS) Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

6 DEVLET MUHASEBESi ALANINDA DÜNYADAKi GELİŞMELER
DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA DÜNYADAKİ SNA 1993, Avrupa Birliği (EU), Uluslararası Para Fonu (IMF), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma TeĢkilatı (OECD), Dünya Bankası (WB) ve Birleşmiş Milletler (UN) tarafından birlikte hazırlanan ulusal ekonomilerin kurumlar, sektörler ve alt sektörler bazında sınıflandırılması, akımlar, stoklar ve muhasebe kuralları, üretim hesabı, gelir dağılımı, sermaye hesabı, mali hesaplar, bilanço, dış dünya ile yapılan ekonomik faaliyetler, fiyat ve değer değişimleri, nüfus ve işgücü girdileri, fonksiyonel sınıflandırma gibi ulusal ekonominin ölçümüne yönelik standartlar ve kurallar oluşturulması amacıyla hazırlanmıştır. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

7 DEVLET MUHASEBESi ALANINDA DÜNYADAKi GELİŞMELER
GFSM 2001 IMF tarafından dünyada tahakkuk esaslı muhasebe ve raporlama alanında ilerleme kaydetmiş Avustralya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerden ve WB, UN, OECD ve Avrupa Komisyonundan uzmanların da katılımıyla hazırlanan ve tahakkuk esasına göre, bilanço, faaliyet raporu gibi, devlet mali raporlarının hazırlanmasını ve stokların, yükümlülüklerin, gelirlerin ve giderlerin her ülke de aynı sınıflandırmaya tabi tutulmasını ve raporlanmasını amaçlayan bir düzenlemedir. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

8 DEVLET MUHASEBESi ALANINDA DÜNYADAKi GELİŞMELER
ESA95, Avrupa Birliğinin istatistik alanında çalışmalar yapan alt kuruluşu olan EUROSTAT tarafından hazırlanan ve Birliğe üye ve aday ülkelerde aynı tabandan karşılaştırılabilir ve konsolide edilebilir istatistikler oluşturulmasını amaçlayan bir çalışmadır. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

9 DEVLET MUHASEBESi ALANINDA DÜNYADAKi GELİŞMELER
IFAC‟ın bir alt komitesi olan Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi dünya ülkelerine yönelik olarak devlet muhasebe ve raporlama standartları oluşturulmasına yönelik olarak çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar uluslararası mali kuruluşlar, bölgesel birlikler ve dünya ülkelerince de kabul görmektedir. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

10 Muhasebe Sistemi Nedir ?
5018 KMYKK/ 49. Madde Muhasebe sistemi; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak ve malî raporların düzenlenmesi ile kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde kurulur ve yürütülür. ... Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak muhasebe ve raporlama standartları, uluslararası standartlara uygun olarak Maliye Bakanlığı bünyesinde; Sayıştay Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı ve diğer ilgili kuruluş temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak olan Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenir. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

11 Devlet Muhasebesi Neden Değişti?
GENEL BÜTÇELİ İDARELERE YÖNELİK OLARAK: Bütçe uygulama sonuçları almaya yöneliktir, Tam süreklilik göstermemektedir, Hesaplar muhasebe sistematiği içinde sınıflandırılmamıştır, Detaylı bilgi üretememektedir, Duran varlıklar kayıt altına alınamamıĢtır, Bütçe borçları takip edilememektedir, Hazine borç ve alacakları sağlıklı bir Ģekilde takip edilememektedir, Gider taahhütleri ve Şarta bağlı yükümlülükleri göstermemektedir. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

12 DEVLET MUHASEBESİNİN KAPSAMI NEDİR?
KAPSAMI: GENEL YÖNETİM 5018 KMYKK, Madde 2 “Bu Kanun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü kapsar.” Avrupa Birliği fonları ile yurtiçi ve yurtdışından kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve kontrolü de uluslarası anlaşmaların hükümlerii saklı kalmak kaydıyla bu Kanun hükümlerine tabiidir. GENEL YÖNETiM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ, Madde 2 Bu Yönetmelik, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerini kapsar. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

13 KAPSAMIN İSTİSNALARI VARMIDIR?
GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ, Madde sayılı KMYKK tabi ve aynı zamanda kurumlar vergisi mükellefi olan kamu idareleri, bu Yönetmeliğin sadece bütçe işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve hesapların konsolidasyonuna ilişkin hükümlerine tabidir. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

14 GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ AMACI
Kamu İdarelerinin; Nakit Esasında Bütçe Uygulama Sonuçlarını, Tahakkuk Esasında Faaliyet Sonuçlarını, Varlık, Yabancı Kaynak ve Öz Kaynaklarını izlemek, Bilgi ihtiyacına Uygun Mali Rapor Üretmek Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

15 ÇERÇEVE HESAP PLANI Bilanço Hesapları Faaliyet Hesapları
I-VARLIKLAR 1.Dönen Varlıklar 2.Duran Varlıklar II-KAYNAKLAR 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5. Öz Kaynaklar III-FAALiYET HESAPLARI 6. Gelirler ve Giderler IV-BÜTÇE HESAPLARI 8.Bütçe Gelirleri ve Bütçe Giderleri IV-NAZIM HESAPLAR 9. Nazım Hesaplar Bilanço Hesapları Faaliyet Hesapları Bütçe Hesapları Nazım Hesaplar Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

16 GENEL YÖNETİM MUHASEBESİ
Genel yönetim muhasebesinde kayıtlar iki farklı yöntem ile tutulabilir; “Nakit Esaslı Muhasebe”, “Tahakkuk Esaslı Muhasebe” Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

17 Devlet Muhasebe Sistemi
Nakit Esası Taahhüt Esası Değiştirilmiş Nakit Esası Değiştirilmiş Tahakkuk Esası Tahakkuk Esası Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

18 Nakit ve Tahakkuk Esası
5018 sayılı KMYKK „nun 51. Maddesinde : Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi MADDE 51.- Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterilir. Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir. ... MADDE GEREKÇESİ (MADDE 51): Maddede, Tahakkuk Esaslı Muhasebe Sisteminin gereği olarak gelir ve giderlerin tahakkuk ettirildikleri yılın hesaplarında gösterilmesi, Bütçe işlemlerinin ise nakit esasında muhasebeleştirilmesi hüküm altına alınmış. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

19 Nakit ve Tahakkuk Esası
Gelirler ve Bütçe Gelirleri; Gelirler Hesabına tahakkuk esasında ve GFS’e uygun olarak tahakkuk eden gelirler kaydedilir. Bütçe Gelirleri Hesabına nakit esasında Bütçe Kanunlarında bütçe geliri olarak tanımlanan gelirler kaydedilir. Giderler ve Bütçe Giderleri Hesabı; Giderler Hesabına tahakkuk esasında ve GFS’e uygun olarak tahakkuk eden giderler kaydedilir. Bütçe Giderleri Hesabına nakit esasında Bütçe Kanunlarında bütçe gideri olarak tanımlanan giderler kaydedilir. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

20 Nakit ve Tahakkuk Esası
YANSITMA TEKNİĞİ Tahakkuk esasına dayalı muhasebe sistemi ile nakit esasına dayalı bütçe sisteminin uyumlaştırılması ve tahakkuk esasında muhasebe raporları ve nakit esasında bütçe raporları üretilebilmesi için “ yansıtma tekniği ” kullanılmıştır. Böylece bütçe kanunlarının gelir ve gider kabul ettiği işlemler bütçe geliri ve bütçe gideri hesaplarına kaydedilmekte ve yansıtma hesapları kullanılarak; genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre gelir ve gider kabul edilen işlemler gelir ve gider hesaplarına yansıtılmakta, gelir ve gider olarak kabul edilmeyen işlemler ise ilgili varlık veya yükümlülük hesaplarına yansıtılmaktadır Gider yansıtma İşlemleri Gelir yansıtma İşlemleri Diğer yansıtma İşlemleri Bütçeleştirilecek Borçlar yansıtma işlemleri Kişilerden Alacaklar Hesabı işlemleri Ters yansıtma işlemleri vb. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

21 Nakit ve Tahakkuk Esası
Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

22 Nakit ve Tahakkuk Esası
Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

23 Mali Tablolar Mali Tablolar, muhasebe sistemi içinde kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli zaman aralıklarıyla bu bilgileri kullanacak olan kişilere iletilmesini sağlayan araçlar olup kurumsal birimlerin mali yapıları hakkında bilgi vermektedirler. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

24 Mali Tabloların Amacı Mali tablolar kamu idarelerinin; a) Kaynaklarının dağılımı ve kullanımını, b) Faaliyetlerinin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının nasıl karşılandığını, c) Faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğini, d) Mali durumu ve mali durumundaki değişiklikleri, e) Faaliyetlerindeki performans, etkinlik ve başarısını, f) Kendilerine sağlanan kaynakları bütçelerine uygun ve yasal şekilde kullanıp kullanmadıklarını, g) Mali işlemlerinde saydam olup olmadıklarını ve hesap verilebilirliğini, gösterir. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

25 Hazırlanacak Mali Tablolar
Bilanço Faaliyet Sonuçları Tablosu Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu Nakit Akım Tablosu Mali Varlık ve Yükümlülükler Değişim Tablosu İç Borç Değişim Tablosu Dış Borç Değişim Tablosu Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler Tablosu Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu Giderlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderlerinin Finansal S Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderleri ve Ödenekler Tablosu Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

26 KiMLER MALi TABLOLAR DÜZENLEYECEK
Kapsama dahil kamu idarelerinin hepsi Kendi adına ekonomik varlık edinebilen, yükümlülük üstlenebilen, diğer kamu idareleri veya üçüncü şahıslarla ekonomik ilişkilere girebilen kapsama dahil her kamu idaresi bir kurumsal birimdir. Kapsama dahil her kurumsal birim bir raporlama birimidir. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

27 MALi TABLOLARDA SORUMLULUK
Hazırlama Sorumluluğu : Muhasebe Yetkilileri Gözetme Sorumluluğu : Kurum Yöneticileri Kapsama dahil diğer kamu idarelerinin muhasebe yetkilileri, mali tabloların belirlenen standartlara uygun olarak hazırlanmasından ve belirlenen süreler içinde Bakanlığa gönderilmesinden; kurumların yöneticileri de bu hususları gözetmekten sorumludur. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

28 MALi iSTATiSTiKLERiN HAZIRLANMASI
Genel Yönetim Maliye Bakanlığınca derlenecek, Yayımlanma; Merkezi Yönetim Kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler Maliye Bakanlığınca aylık, Sosyal Güvenlik Kurumları + Mahalli Ġdareler Merkezi Yönetim mali istatistikleri Maliye Bakanlığınca birleştirilir. Genel Yönetim Mali İstatistikleri elde edilir ve 3 aylık dönemler halinde yayımlanır. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

29 MALi iSTATiSTiKLERiN DEĞERLENDİRİLMESİ
Değerlendirme işlemi Sayıştay tarafından; Değerlendirme kriterleri; Hazırlanma, Yayımlanma, Doğruluk, Güvenilirlik ve Önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından, Değerlendirme raporu Türkiye Büyük Millet Meclisine + Maliye Bakanlığına gönderilir. Bir yıla ait mali istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

30 Mali Tablolarda Neden Gelir – Bütçe Geliri ile Gider- Bütçe Gideri ayrımı
Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu Hazırlanacak olan Mali Raporlara bakıldığı zaman, kurumsal, fonksiyonel, finansal ve ekonomik sınıflandırma raporlarında bu ayrıma gidilmiştir. Bunun temel nedeni Nakit ve Tahakkuk Esası Muhasebe sistemlerinin birlikte kullanılmasıdır. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

31 Kayıt Önceliği VERGİ DIŞI GELİR SERMAYE GELİRİ 100 KASA HESABI 1500
600 GELİR HESABI 805 GELİR YANSITMA HESABI 800 BÜTÇE GELİRLERİ HESABI 100 KASA HESABI 1500 254 TAŞITLAR HESABI 805 GELİR YANSITMA HESABI 800 BÜTÇE GELİRLERİ HESABI Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

32 Kayıt Önceliği 630 GİDERLER HESABI 1500 360
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS 200 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜV. KES. HS 300 103 VERİLEN ÇEK VE ÖD. EMİR. HS 100 830 BÜTÇE GİDERLERİ HS 835 GİDER YANSITMA HESABI Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

33 Kayıt Önceliği 630 1500 360 200 361 300 103 100 830 835 Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN

34 KURUMSAL SINIFLANDIRMA ANAHTARI
İDARİ YAPI VE HİYERARŞİK KADEME I II III IV Bakanlık veya bütçe türü İşletmenin Bağlı olduğu birim İşletmenin Kurulduğu il İşletme Kodu Bakanlıklar ile Eşdeğer Kurumlar 01-37 Yüksek Öğretim Kurumları 38 Diğer Özel Bütçeli Kurumlar 40 I. Düzey Genel bütçeli kamu idarelerine bağlı döner sermayeli işletmelerde, işletmelerin bağlı olduğu bakanlıklar ve anayasal olarak eşdeğer idareler kodları; yüksek öğretim kurumlarına bağlı döner sermayeli işletmelerde "38"; diğer özel bütçeli idarelere bağlı döner sermayeli işletmelerde "40" kodu kullanılacaktır. II. Düzey Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine bağlı döner sermayeli işletmelerde, işletmelerin bağlı olduğu I. düzeyde III. Düzey tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu birimin genel bütçe kodu; özel bütçeli idarelere bağlı döner sermayeli işletmelerde, özel bütçeli idarenin özel bütçe kurumsal kodu kullanılacaktır. İşletmenin kurulduğu ilin il plaka kodu kullanılacaktır. IV. Düzey Aynı il sınırlarında kurulan işletmelere "1"den başlayan ve ardışık olarak verilen kod kullanılacaktır. Üniversitelerde işletmeyi oluşturan ve hesapları ayrı tutulan birimlerce 1'den başlayan ve ardışık olarak verilen kod kullanılabilir. V. Düzey İşletmelerin bölümlerinin (üniversitelerde birimlerin bölümlerinin) bütçe uygulamaları ve faaliyetleri ayrı olarak izlenmek isteniyorsa bölüm bazında beşinci düzey olarak kod açılacaktır. Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN