+

+ KURAMSAL ÇERÇEVE İ nternet-demokrasi kuramlarından sosyal medya-siyasi katılım çalı ş malarına yöneli ş. Üç konumlanma: iyimser, kötümser, nötr Sosyal medyada siyasi katılıma engeller: sayısal uçurum, slacktivism, siyasi kutupla ş ma, siyasi kültür vs.

+ ÇEVR İ M İ Ç İ S İ YAS İ KATILIM Çevrim içi siyasi katılım, kamusal meselelere katılım ile hükümetin eylemini etkilemeye yönelik çevrim içi faaliyetleri içermektedir (Lutz, Hoffman ve Meckel, 2014). “e-Katılım terimi; siyasette yeni bilgi ve ileti ş im teknolojilerinin (YB İ T) katılımcı ve kendi kendine örgütlenen demokrasi gelene ğ ine yakın yöntemleri, araçları, pratikleri ve kavramları tarif etmek için kullanılır.” (Fuchs, 2008, s. 236). 1- Destekleyici pratikler (çevrim içi imza kampanyaları, Facebook gruplarına katılmak, toplumsal bir dava hakkında bilgi payla ş mak vs.) 2- Müzakereci pratikler (toplumsal meseleleri tartı ş mak vs.) 3- İş birlikçi pratikler (Toplumdaki sorunlara kolektif olarak çözüm üretme vs.). (Brandtzæg, Følstad ve Mainsah)

+ Siyasi bili ş sselik Siyasal ileti ş im Siyasi i ş birli ğ i Fırsatlar Çoktan çoka çevrimiçi ileti ş im Canlı alternatif çevrimiçi medya Çoklu medya siyaseti Çevrimiçi tartı ş ma Sansürü görmezden gelme Açık kaynak teknolojileri Toplumsal mesafeyi a ş ma Siber gösteri Çevrimiçi kamusal alan Siber geli ş im Riskler Birden çoka çevrimiçi ileti ş im Baskıcı çevrimiçi ço ğ ulculuk riski Dü ş ük kalitede siyasi bilgi Çevrimiçi yalıtılma Gözetim riski Bilginin metala ş ması Çevrimiçi ileti ş imde güven ve do ğ ruluk sorunu Kaotik çevrimiçi ileti ş im Plebisiter oylama Siber nefret Kaynak: Fuchs, 2008, s

+ Ara ş tırma sorusu ve de ğ i ş kenler Temel soru: Sosyal medya üzerinden siyasete katılımı etkileyen faktörler nelerdir? Bağımlı değişken: Sosyal medya üzerinden siyasete katılım Bağımsız değişkenler: Yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, sosyo-ekonomik statü, yeni medya sahipliği ve sosyal ağlara erişim ve kullanım düzeyi, siyasete ilgi düzeyi, sosyal sermaye, Gezi Parkı eylemleri

+ Sosyal medyada siyasi katılımı etkileyen faktörler SOSYAL A Ğ LARDA S İ YAS İ KATILIM DEMOGRAF İ K ÖZELL İ KLER S İ YAS İ GÖRÜ Ş VE S İ YASETE İ LG İ DÜZEY İ SOSYAL A Ğ LARA ER İŞİ M VE KULLANIM DÜZEY İ GEZ İ PARKI

+ Sosyal medyada siyasi katılımın sınırlandırılması Siyasi görüş paylaşma düzeyi Siyasi görüş paylaşmama nedenleri Siyasi pratikler (aktif: paylaşma, yorum yapma, iletişim kurma, imza atma; pasif: beğenme, haberdar olma)

+ SOSYAL MEDYADA S İ YAS İ PRAT İ KLER Siyasi ya da toplumsal sorunlara ili ş kin gönderiler payla ş ıyorum. Siyasi ya da toplumsal sorunlarla ilgili sayfaları, blogları veya grupları takip ediyorum. Siyasi ya da toplumsal sorunlara ili ş kin haberleri payla ş ıyorum. Siyasi ya da toplumsal sorunlarla ilgili gönderilere yorum yapıyorum. Siyasi ya da toplumsal sorunlarla ilgili gönderileri be ğ eniyorum. Siyasi ya da toplumsal sorunlara ili ş kin internet kampanyalarına imza atıyorum ve payla ş ıyorum. Sosyal medya üzerinden siyasi partilerden ve siyasetçilerden haberdar oluyorum. Sosyal medya üzerinden siyasetçilerle ileti ş im kuruyorum. Siyasetçilerin ve siyasi partilerin gönderilerini payla ş ıyorum.

+ Ara ş tırmanın yöntemi Ara ş tırma, AKSOY Ara ş tırma Ş irketi deste ğ iyle Ş ubat 2014 ve bilgisayar destekli telefonla anket görü ş me tekni ğ i (CATI) üzerinden yürütüldü. Türkiye’nin 11 ilinde gerçekle ş tirilmi ş tir: İ stanbul, Ankara, Adana, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, İ zmir, Konya, Samsun, Zonguldak. Örneklem: 13 ya ş üzeri 600 sosyal medya kullanıcısı. Anket formu, katılımcıların demografik bilgileri, sosyal medya kullanımları, çevrim dı ş ı siyasi pratikleri ile sosyal a ğ lar üzerinde siyasi pratiklerine dair soruları içermektedir. Bunun yanında, Gezi Parkı eylemlerinin sosyal medya kullanım pratiklerine ve siyasi katılımına olabilecek etkisine ili ş kin çe ş itli sorular da yöneltilmi ş tir. Veriler % 95 güven aralı ğ ı göz önüne alınarak analiz edilmi ş, çapraz sorgulamalarla sosyal medyada siyasi katılımı etkileyen faktörler belirlenmeye çalı ş ılmı ş tır.

+ ARA Ş TIRMA BULGULARI

+ Demografik bulgular

+

+

+

+

+ Yeni medya ve sosyal a ğ lar (sahiplik, eri ş im, kullanım)

+

+

+ Sosyal medyada siyasi görü ş payla ş ma

+ Sosyal medyada siyasi görü ş payla ş mama nedenleri

+ Gezi Parkı eylemlerinin sosyal medya kullanımına etkisi

+

+

+

+

+ ÇEVR İ M İ Ç İ S İ YAS İ KATILIM PRAT İ KLER İ

+

+

+

+

+

+

+

+

+ FARKLI S İ YAS İ GÖRÜ Ş LERE TAHAMMÜL

+ Ya ş ın artmasıyla birlikte siyasi görü ş ler sosyal medyada daha görünür hale gelmektedir. Sosyal a ğ larda siyasi pratikler de ya ş la do ğ ru orantılı olarak artmaktadır. SOSYAL MEDYADA S İ YAS İ KATILIMDA YA Ş FAKTÖRÜ

+ SOSYAL MEDYADA S İ YAS İ KATILIMDA C İ NS İ YET FAKTÖRÜ Sosyal medyada siyasi görü ş payla ş ma açısından cinsiyete göre pek bir fark yoktur: Kadınların % 34’ü, erkeklerin % 31.7’si siyasi görü ş lerini payla ş ıyor. Siyasi görü ş leri payla ş mama nedenleri cinsiyete göre birbirine yakın oranlardadır.

+ SOSYAL MEDYADA S İ YAS İ KATILIMDA E Ğİ T İ M DURUMU FAKTÖRÜ Sosyal medyada siyasi katılım bireylerin e ğ itim düzeyi açısından ele alındı ğ ında siyasi payla ş ımlarda bulunmanın e ğ itim düzeyiyle pozitif bir ili ş ki içerisinde oldu ğ u ileri sürülebilir.

+ SOSYAL MEDYADA S İ YAS İ KATILIMDA SES FAKTÖRÜ Sosyo-ekonomik statü arttıkça sosyal medyada siyasi görü ş payla ş ma oranı da artmaktadır. A, B ve C1 grupları birbirlerine benzer pratikler sergilemekte ve di ğ er gruplara oranla daha fazla siyasi payla ş ımda bulunmakta, siyasi haber payla ş makta, siyaseti sosyal medyadan takip etmektedir. C1 ve C2 grupları ise di ğ er gruplara oranla sosyal medyayı daha ziyade siyasi partileri ve siyasetçileri takip etme ve onlarla ileti ş im kurma platformu olarak kullanmaktadır.

+ SOSYAL MEDYAYA ER İŞİ M VE KULLANIMIN S İ YAS İ KATILIMA ETK İ S İ Siyasi geli ş meler en çok nereden takip edilmektedir? Her gün siyasi geli ş meleri takip eden bireylerin % 62.41’i televizyondan, % 46.3’ü sosyal a ğ lardan, % 43.51’i web sitelerinden ve % 38.45’i gazetelerden takip etmektedir. Mobil araçlara sahip olan bireylerin siyasi geli ş meleri sosyal a ğ lar ve web sitelerinden daha fazla takip ettikleri ileri sürülebilir. Akıllı cep telefonu kullanıcıları siyasi geli ş meleri daha az televizyondan takip etmektedirler (% 55.63). Siyasi görü ş payla ş anlar ve payla ş mayanlar arasında elektronik araç kullanma anlamında bir fark bulunmamaktadır. Her iki grupta da en fazla akıllı cep telefonu, dizüstü bilgisayar ve masaüstü bilgisayar kullanılmaktadır. Sosyal a ğ lara ba ğ lanma sıklı ğ ı arttıkça çevrim içi siyasi pratikler de artmaktadır. Twitter’da takipçi sayısı ile siyasi pratikler arasında pozitif bir ili ş ki vardır. Takipçi sayısı arttıkça siyasi payla ş ımlar da artmaktadır. Facebook’ta böyle bir durum gözlenmemi ş tir.

+ SOSYAL MEDYADA S İ YAS İ KATILIMDA GEZ İ PARKI FAKTÖRÜ Gezi Parkı eylemleri sırasında sosyal medya kullanımında cinsiyete göre farklılık gözlenmektedir. Bu süreçte sosyal medya kullanımı kadınları erkeklerden daha fazla etkilemi ş tir. Ya ş de ğ i ş kenine göre analiz edildi ğ inde Gezi Parkı eylemlerinin en çok orta ya ş ve üzerindeki bireylerin sosyal medya kullanımı üzerinde etkileri oldu ğ u ortaya çıkmı ş tır. E ğ itim düzeyi ve sosyo- ekonomik düzey de arttıkça Gezi Parkı eylemlerinin sosyal medya kullanımına etkisine “evet” yanıtı verenlerin de oranı artmaktadır. Benzer ş ekilde e ğ itim düzeyi yükseldikçe televizyondan haber alma oranı dü ş mektedir. Sosyo-ekonomik statü dü ş tükçe eylemleri televizyondan izleme oranı da artmı ş tır.

+ SONUÇ Türkiye’de, yeni medya olanaklarının yaygınla ş ması sosyal a ğ üyelikleri ve kullanımına etki etse de, siyasal anlamda katılımın sa ğ lanması için yeterli görünmemektedir. Pasif pratiklere daha fazla ba ğ lı olan kullanıcılar, sivil katılım sınıflandırmasında “destekleyici” kategorisine (Brandtzæg, Følstad ve Mainsah) sınırlı bir ş ekilde kar ş ılık gelmektedir. Kullanıcılar, siyasi aktörler ve ‘a ğ da ş ’ları ile siyasi etkile ş ime girmekten ziyade haberle ş meyi öncelikli olarak tercih etmektedir. Sosyal a ğ lar öncelikli olarak siyasi payla ş ım alanı olarak görülmemektedir. Kullanıcıların önemli bir kısmı siyaseti ‘özel alanda’ tutmayı tercih etmektedir. Bireylerin siyasete ilgi düzeyi ve sosyal medyada siyasi katılımı demografik de ğ i ş kenlere göre farklılık göstermekte; ya ş, sosyoekonomik statü ve e ğ itim durumunun artmasıyla artmaktadır. Gezi Parkı’nın sosyal medyada siyasi katılım üzerindeki etkisi sınırlıdır.

+ Sabrınız için te ş ekkürler…