ITEC115 - BİLGİSAYARA GİRİŞ ITEC190 - HUKUK İÇİN BİLGİSAYAR BTEP205-İşletim Sistemleri Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu ITEC115 - BİLGİSAYARA GİRİŞ ITEC190 - HUKUK İÇİN BİLGİSAYAR KONU 3 İŞLETİM SİSTEMLERİ VE UYGULAMA YAZILIMLARI

Dersin Amacı Bu dersin amacı, hakkında bilgi sahibi olmaktır. İşletim sistemleri, İşletim sistemi türleri, Microsoft Windows 7 işletim sistemi, Diğer işletim sistemleri, Uygulama yazılımları, hakkında bilgi sahibi olmaktır. ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi İşletim sistemi Bilgisayar kullanıcısı ile bilgisayarı oluşturan donanım arasındaki iletişimi sağlayan ve uygulama programlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem yazılımıdır. Kullanıcıların girdiği tüm bilgileri bilgisayarın ve kullanılan yazılımların anlayacağı şekilde yorumlayarak beklenen sonuçları üretmesini sağlar. Bunları yapabilmek için sistem kaynaklarını denetler, değerlendirir ve hatasız işlemesini sağlar. Başka bir deyişle, bilgisayar sistemini oluşturan tüm donanım ve yazılım kaynakları arasındaki iletişimi düzenler. ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi İşletim sistemlerine verilebilecek en önemli örnekler Microsoft, Linux ve Macintosh grubunun geliştirdiği yazılımlardır. Günümüzde kişisel bilgisayarlarda, Microsoft grubunun Windows işletim sistemi dünyada en çok kullanılan işletim sistemidir. Linux grubuna Ubuntu ve Pardus, Macintosh grubunun ise MAC OS X örnek olarak verilebilir. ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi Cep telefonu ve tablet bilgisayarlar gibi mobil cihazlarda mobil işletim sistemleri kullanılmaktadır. Bu işletim sistemlerine Android ve iOS örnek olarak verilebilir. ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi Türleri Kontrol ettikleri bilgisayar türlerine ve destekledikleri uygulama türlerine göre işletim sistemleri genel olarak dört gruba ayrılır: Gerçek zamanlı Tek kullanıcı-tek görevli Tek kullanıcı-çok görevli Çoklu kullanıcı ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi Türleri Gerçek zamanlı Bu işletim sistemi türü, genel olarak endüstride ve büyük işletmelerde bilgisayarları ve bilgisayarlara bağlı sistemleri kontrol etmek amacıyla kullanılır. Bu tür bir işletim sisteminde kullanıcı arayüzü kapasitesi oldukça sınırlıdır. İşlemlerin her defasında aynı biçimde ve standartta yapılmasını sağlar. Aksi takdirde hatalı üretim ortaya çıkacaktır. Ürünlerin veya hizmetlerin aksamadan ve aynı kalitede üretilebilmesini sağlamak amacıyla, farklı ve karmaşık kaynaklar eşgüdümlü olarak yönetilerek bu işlemlerin devamlılığını sağlar. LynxOS gerçek zamanlı işletim sistemlerine örnek olarak verilebilir. ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi Türleri Tek kullanıcı-tek görevli Bu işletim sistemi türü, tek bir kullanıcının her defasında tek bir işlemi gerçekleştirmesini olanaklı kılar. Diğer işletim sistemi türlerine göre daha az karmaşık işlemlerin yapılmasında kullanılan bilgisayarları kontrol eder. DOS (Disk Operating System) işletim sistemi, bu tür işletim sistemlerine örnek olarak verilebilir. ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi Türleri Tek kullanıcı-çok görevli Kişisel bilgisayarlarda, en yaygın kullanılan işletim sistemi türüdür. Kullanıcılar aynı anda birden fazla programı ve işlemi gerçekleştirebilir. Örneğin kelime işlemci programla bir rapor yazarken, aynı sırada İnternette bir veriyi tarayabilir veya sunum programı ile bir sunu hazırlanabilir. Windows 7, Windows 8 ve Windows 10 işletim sistemleri örnek olarak verilebilir. ITEC115/ITEC190

İşletim Sistemi Türleri Çoklu kullanıcı Farklı birçok kullanıcının, bilgisayar kaynaklarından aynı anda ve kesintisiz yararlanmasını sağlayan işletim sistemi türüdür. Çoklu kullanıcı işletim sistemi, farklı kullanıcı taleplerini kontrol eder, sıraya koyar ve farklı işlemlerin dengeli bir şekilde yapılabilmesi için sistem kaynaklarını yönetir. Linux işletim sistemi, çoklu kullanıcı işletim sistemlerine örnek olarak verilebilir. ITEC115/ITEC190

İşletim Sisteminin Görevleri İşlem Yönetimi (Process Management): Verilen işlemlerin belirli bir sırada ve zamanda uygulanmasını sağlar. Bellek Yönetimi (Memory Management): Bellekle ilgili denetleme ve organizasyonu yapar. Belleğin dolu ve boş kısımlarını kontrol ederek, işlemler için gerekli belleği ayırır ve işlem bitince bu belleği boşaltır. Aygıt Yönetimi (I/O Management): Bilgisayar ile giriş/çıkış birimleri (yazıcı, fare, tarayıcı gibi) arasındaki veri alışverişini denetler. Dosya Yönetimi (File Management): Verilerin saklandığı dosyalarla ilgili çalışmayı yönetir. Dosya erişimi, bilgi yazma ve okuma gibi işlemleri düzenler. ITEC115/ITEC190

İşletim Sisteminin Görevleri İşletim sisteminin her bir modülü, belirli bilgisayar donanım parçalarını denetler ve kontrol eder. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Microsoft Windows 7, Microsoft’un 2009 yılında piyasaya çıkardığı işletim sistemidir. Microsoft tarafından kişisel bilgisayarlar, masaüstü, dizüstü, netbooklar, Tablet PC ve media center bilgisayarlarda kullanılmak için üretilen bir işletim sistemidir. Windows 7 kullanımı kolay, hızlı ve dikkat çekici bir işletim sistemidir. Geliştirilmiş görev çubuğu ile dosya bulma ve günlük görevleri daha hızlı yapmanıza yardımcı olur. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Masaüstü bir çalışma masası gibidir. Buraya sık kullanılan dosyaları ve programların kısayolları yerleştirebilir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Görev çubuğu, ekranın alt kısmında bulunan uzun yatay çubuktur. 3 ana bölümden oluşur: başlat düğmesi hangi program ve dosyaların açık olduğunu gösteren orta bölüm saat, pil durumu, vs. gibi bilgilerin bulunduğu bildirim alanı Görev Çubuğu ITEC115/ITEC190

Windows 7 Başlat düğmesi genelde ekranın sol alt köşesinde olur. Başlat menüsü bilgisayarınızın giriş kapısı gibidir. Bilgisayarınızda bulunan programları başlatabildiğiniz, yardım alabildiğiniz, dosya veya klasör araması yapabildiğiniz bir yerdir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Başlat düğmesine tıkladığınızda başlat menüsü açılacaktır. Bu menü en sık kullanılan programları otomatik olarak listeleyecektir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Başlat menüsüne istediğiniz bir programı sabitlemek de mümkündür. Sabitlenen programlar menüde her zaman yer alacaktır. Bunun için açılan listeden sabitlemek istediğiniz programın üzerine sağ tıklayıp, başlangıç menüsüne sabitle (Pin to Start Menu) seçilmelidir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Windows 7’de herhangi bir programı veya dosyayı aramak, başlat menüsündeki arama kutusu sayesinde çok kolay ve hızlı yapılabilmektedir. Arama sonuçları başlat menüsünde görüntülenmektedir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bilgisayarınızda bir programı, dosyayı veya klasörü açtığınızda ekranda pencere adı verilen bir kutu veya çerçeve yer alır. Her pencerenin içeriği farklı olmasına rağmen, pencerelerdeki birçok öğe ortaktır. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 3-Denetim Masası Simgeleri Klasörler, dosyaların gruplandığı öğelerdir. Klasörler içinde binlerce dosya ve alt klasör bulunabilir. Klasörler pencerelerde açılır ve bu pencerelerde: 1.ileri geri düğmeleri 2.adres çubuğu 3.arama kutusu 4.araç çubuğu 5.sütun başlıkları 6.gezinti bölmesi 7.dosya listesi 8.liste detayları ITEC115/ITEC190

Windows 7 Dosya ve klasörlerin görünüm şekillerini değişmek için bulunduğunuz pencerede görünüm ayarları kullanılabilir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 3-Denetim Masası Simgeleri Bir dosyayı USB belleğe hızlıca kopyalamak için dosya üzerine fare ile sağ tıklayıp Gönder (Send to) seçeneğinden USB bellek seçilmelidir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 3-Denetim Masası Simgeleri Birden fazla dosyayı sıkıştırmak için dosyaları seçip fare ile sağ tıklamak ve Gönder (Send to) seçeneğinden Sıkıştırılmış klasör (Compressed (zipped) folder) seçilmelidir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 2-Windows 7’yi Kişiselleştirmek Görev çubuğunda sabitlenmiş programların üzerine sağ tıklandığında, o programla açılmış son dosyaların listesine ulaşılabilir. Bu sayede en son çalışılan dosyalara daha hızlı erişmek mümkündür. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Pencereler arası geçiş yapmak için görev çubuğundaki program simgesinin üzerine fareyi getirmek gerekir. Böylece açık pencerelerin küçük hali ekranda görülecektir. Üzerine fare ile tıklanırsa pencere ekrana gelecektir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Windows 7’de pencereleri boyutlandırmak için değişik seçenekler vardır. Bir pencereyi ekranın üst tarafına sürüklediğiniz zaman otomatik olarak tam ekran, sol kenara sürüklediğiniz zaman ekranın sol yarısını kaplayacak şekilde, sağ kenara sürüklediğinizde ise sağ yarısını kaplayacak şekilde ekrana yerleştirilir. Bu işlemleri yapmak için klavyedeki kısayollar da kullanılabilir. Bir pencereyi tam ekran yapmak için + Bir pencereyi sol tarafa yaslamak için + Bir pencereyi sağ tarafa yaslamak için + Bir pencereyi simge haline getirmek için + Aktif pencere dışındakileri simge durumuna getirmek için +HOME ITEC115/ITEC190

Windows 7 Birden fazla programla çalışmaya başladığınız zaman ekranınızda da çok sayıda pencere olacaktır. Açık olan pencereler arasında geçiş yapmak için görev çubuğundaki pencere simgelerinini kullanılabileceği gibi, klavyeden Alt+Tab veya Windows+Tab tuşları da kullanılabilir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 2-Windows 7’yi Kişiselleştirmek Windows 7’de masaüstü resmini değiştirmek veya ekran koruyucu ayarları yapmak için, masaüstünde boş bir alanda farenin sağ tuşuna basıp ve Personalize (Kişiselleştir) seçeneği seçilmelidir. Masaüstü Resmi Ekran koruyucu ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 2-Windows 7’yi Kişiselleştirmek Windows araçlarını (gadgets) kullanmak için masaüstünde fare ile sağ tıklayıp Araçlar (Gadgets) seçilmelidir. Ekranda görüntülemek istenilen aracın üzerine fare ile çift tıklanmalıdır. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 2-Windows 7’yi Kişiselleştirmek ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 2-Windows 7’yi Kişiselleştirmek Denetim masası (control panel), bilgisayarınızın ayarlarının denetlenebildiği alandır. Denetim masasında farklı amaçlar için kullanılan çok sayıda simge vardır. Örneğin, Bölge ve Dil Seçenekleri kullanılarak, tarih/saat biçimi, para biriminin şekli gibi birçok ayarlama yapılabilir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 2-Windows 7’yi Kişiselleştirmek Görev çubuğundaki bildirim alanı simgeleri gizlenebilir veya sürekli gösterilmesi sağlanabilir. Bunu yapabilmek için, bildirim alanındaki ok işaretinin üzerine fare ile sağ tıklayıp özellikleri (properties) seçmek gerekir. ITEC115/ITEC190

Windows 7 Bölüm 2-Windows 7’yi Kişiselleştirmek Daha sonra, açılan pencereden bildirim alanındaki simgelerin ayarları yapılabilir. ITEC115/ITEC190

Windows 8 Microsoft Windows 8, Ekim 2012’de resmi olarak piyasaya çıkmıştır. Bu sürüm, Windows 7 üzerine yapılan yeniliklerin olduğu ve özellikle dokunmatik ekranlar için geliştirilmiş bir sürümdür. Haziran 2013'de Microsoft Windows 8.1 tanıtılmıştır. ITEC115/ITEC190

Windows 8 Microsoft Windows 8.1 ITEC115/ITEC190

Windows 10 Microsoft Windows 10, Temmuz 2015’de resmi olarak piyasaya çıkmıştır. Microsoft’un dijital assistan uygulaması Cortana, Windows 10 ile artık bilgisayarlar ve tabletlerde de kullanılabilecektir. Microsoft Windows 10 ile birlikte, internet explorer yerine Microsoft Edge adıyla yeni bir web tarayıcısı kullanılmaya başlandı. ITEC115/ITEC190

Windows 10 ITEC115/ITEC190

Linux İşletim Sistemi Linux işletim sistemi, 1991 yılında Finlandiyalı bir üniversite öğrencisi olan Linus Torvalds tarafından, daha eski işletim sistemlerinden birisi olan UNIX'ten esinlenerek geliştirilmeye başlanmıştır. Linux, açık kaynak kodlu, özgür ve ücretsiz bir işletim sistemi çekirdeğidir. ITEC115/ITEC190

Linux İşletim Sistemi Çok geniş bir donanım desteğine sahip olan Linux çekirdeği, netbook, dizüstü bilgisayar, sunucu bilgisayarlar, iş istasyonu, akıllı telefon, masaüstü bilgisayarlar gibi hemen her platformda tam bir uyum içerisinde çalışabilmektedir. Günümüzde birçok Linux sürümü bulunmaktadır. Bunların en çok kullanılanları Ubuntu, Pardus, Fedora, Mandriva ve Redhat işletim sistemleridir. Pardus, Türkiye'de TÜBİTAK tarafından geliştirilen bir işletim sistemidir. Planlamasına 2003 yılında başlanmış olup ilk kararlı sürümü 27 Aralık 2005’te yayınlanmıştır. ITEC115/ITEC190

Linux Ubuntu ITEC115/ITEC190

Linux Pardus ITEC115/ITEC190

Macintosh İşletim Sistemi Macintosh İşletim Sistemi (MAC OS), Apple firması tarafından ilk olarak 1984 yılında piyasaya sürülen bir işletim sistemidir. MAC OS ailesinde MAC OS 7, MAC OS 9 ve MAC OS X bulunmaktadır. Ekim 2013'te MAC OS X sürümü olan Mavericks (10.9) piyasaya sürülmüş ve daha önceki sürümlerin aksine son kullanıcılara ücretsiz olarak sunulmuştur. Grafik açısından çok ayrıcalıklı olduğundan genellikle yayıncılık alanında ilgi görür. 2014 yılı itibariyle MAC OS X Yosemite adlı yeni bir sürümü çıkmıştır. ITEC115/ITEC190

MAC OS X ITEC115/ITEC190

Uygulama Yazılımları Günümüzde bilgisayar sistemleri için geliştirilmiş çok sayıda genel amaçlı uygulama yazılımı mevcuttur. Bunlardan en yaygın olarak kullanılanları: Kelime işlem programları Elektronik hesap tablosu programları Sunum programları Çizim programları Oyunlar ITEC115/ITEC190

Kelime İşlem Programları Bilgisayarın, güçlü özelliklerinden biri olan daktilo makinesi gibi kullanılmasını sağlayan programlardır. Microsoft Office Word 2010 ITEC115/ITEC190

Elektronik Hesap Tablosu Programları Bilgisayar sistemini son derece özellikli bir elektronik hesap makinesine dönüştüren programlardır. Microsoft Office Excel 2010 ITEC115/ITEC190

Sunum Programları Belli bir konuda yapılan araştırmanın veya hazırlanan raporların sonuçlarını bilgisayar yardımıyla diğer kişilere anlatmak için kullanılır. Ör: Microsoft Office Powerpoint 2010 ITEC115/ITEC190

Çizim Programları Fotoğraflar üzerinde düzenleme yapmaya, mimari çizimler yapmaya veya 3 boyutlu modeller oluşturmaya yarayan programlardır. Adode Photoshop, Autocad, Autodesk 3ds Max Adode Photoshop Autodesk 3ds Max ITEC115/ITEC190

Oyunlar Bilgisayarlar eğlence amaçlı olarak da sıklıkla kullanılmaktadır. Bunun için birçok bilgisayar oyunu bulunmaktadır. GTA V, Half Life 2, WRC 4 GTA V ITEC115/ITEC190

İŞLETİM SİSTEMLERİ ve UYGULAMA YAZILIMLARI KONU 3 İŞLETİM SİSTEMLERİ ve UYGULAMA YAZILIMLARI KONU SONU ITEC115/ITEC190