GENEL MUHASEBE ıı Yrd. Doç. Dr. Serhan Gürkan NOTE: Want a different image on this slide? Select the picture and delete it. Now click the Pictures icon in the placeholder to insert your own image. Karabük Üniversitesi İşletme Fakültesi serhangurkan@karabuk.edu.tr

STOKLAR İşletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan konularda satılmak, üretimde kullanılmak veya diğer işletme faaliyetlerinde tüketilmek üzere elde tutulan varlıklar, stoklar olarak adlandırılmaktadır. İşletmenin satmak amacıyla kendi ürettiği mallara mamul adı verilmektedir. Değişiklik yapılmadan tekrar satılmak üzere satın alınan mallara ticari mal adı verilmektedir.

STOKLAR 150 İLK MADDE VE MALZEME HESABI 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI 152 MAMULLER HESABI 153 TİCARİ MALLAR HESABI 157 DİĞER STOKLAR HESABI 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI

153 TİCARİ MALLAR HS. Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satılmak amacıyla satın alınan ticari mallar ve benzeri kalemler bu hesapta izlenmektedir. Satın alınan ticari mallar maliyet değeri ile 153 Ticari Mallar hesabının borç tarafına; satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesi halinde ise muhasebe kayıtlarındaki değeri ile alacak tarafına kaydedilmektedir.

MALİYET DEĞERİNİN HESAPLANMASI Satın alınan stoklarda; satın alma bedeli, stokun işyerine getirilmesine kadar ödenen taşıma, yükleme, boşaltma, istifleme ve sigorta giderleri, ödenen alış komisyonları, stok edinilmesinde kullanılan kredilerin faizleri, ithal edilen stokların akreditif giderleri, gümrük vergileri, kur farkları vb. satın alınan stokun maliyet değerini oluşturur. Bir malın edilmesi aşamasında alışta ödenen Katma Değer Vergisi (KDV) malın maliyetine eklenmez.

ÖRNEK İşletmemiz, satmak amacıyla peşin fiyatı 70.000 TL olan beyaz eşyayı 75.000 TL + %10 KDV ile 10 ay vadeli olarak satın almıştır. Söz konusu malların işletmemizin deposuna taşınması için 2.000 TL + %10 KDV nakliye ücreti; yolda başına gelebilecek kazalara karşı 500TL sigorta ücreti nakit ödenmiştir. Mallar işletmemizin deposuna girdikten sonra oluşabilecek hasarlara karşılık 1.500 TL prim karşılığı işyeri sigorta ettirilmiştir. Ticari malın maliyeti kaç TL’dir?

TİCARİ MAL SATIN ALINMASI İşletmemiz 10.01.20X1 tarihinde 10.000 TL + %10 KDV değerinde ticari malı peşin olarak satın almıştır. Katma Değer Vergisi 191 – İndirilecek KDV: Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen KDV, 191 – İndirilecek KDV hesabının borcuna kaydedilir. 391 – Hesaplanan KDV: Teslim edilen veya satılan mal ve hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV olup, 391 – Hesaplanan KDV hesabının alacağına kaydedilir.

VADELİ ŞEKİLDE MAL SATIN ALINMASI İşletmemiz 20.01.20X1 tarihinde ise peşin değeri 20.000 TL olan ticari malları 22.000 TL + 2.000 TL KDV ödeyerek 10 ay vadeli olarak satın almıştır. Alış Giderleri İşletmemiz, 22.01.20X1 tarihinde 5.000 TL+%10 KDV değerinde ticari malı peşin olarak satın almıştır. Malların işletmemizin deposuna taşınması için 500 TL nakliye ücreti, 250 TL de hamaliye ücreti nakit olarak ödenmiştir.

ALINAN TİCARİ MALIN İADE EDİLMESİ İşletmemiz 20.01.20X1 tarihinde almış olduğu ticari malların 1.000 TL + %10 KDV değerindeki kısmını arızalı olması nedeniyle satıcı işletmeye iki gün sonra iade etmiştir. İade tutarı işletmemizin borcundan düşülmüştür. İade edilen mallara ait vade farkı tutarı 50 TL’dir.

TİCARİ MALLARIN SATILMASI Ticari malların satışını muhasebeleştirilirken satış kaydı satışın gerçekleştiği tarihte yapılmalıdır. İşletmemiz, 25.01.20X1 tarihinde 1.500 TL + %10 KDV ile mal satmış, karşılığında 1.000 TL nakit ve 650 TL nominal değerli çek almıştır.

TİCARİ MALLARIN SATILMASI Ancak, maliyet kaydının ne zaman yapılacağı, işletmenin kullandığı envanter yöntemine göre farklılaşmaktadır. (Satılan ticari malın depomuzdaki kayıtlardan düşülmesi kaydı.) Aralıklı Envanter Yöntemi Sürekli (Devamlı) Envanter Yöntemi

ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ 153 Ticari Mallar hesabına mal alışları gerçekleştiği anda kaydedilirken; mal satışları dolayısıyla depodan çıkan mallar belirli aralıklarla kaydedilmektedir. Aralıklı envanter yönteminde işletme, satış kaydını her satıştan sonra yapmakta ancak; 153 Ticari Mallar hesabından çıkışı sadece dönem sonlarında yapmaktadır. ÖRNEK İşletmemiz, 25.01.20X1 tarihinde 1.500 TL + %10 KDV ile mal satmış, karşılığında 1.000 TL nakit ve 650 TL nominal değerli çek almıştır. İşletme aralıklı envanter yöntemini kullanmaktadır.

ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ Satış Giderleri Satış giderleri dönem gideri olarak kabul edilip 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri hesabında izlenirler. İşletmemiz 26.01.20X1 tarihinde sattığı malların alıcı firmaya nakliyesi için 1.500 TL + %10 KDV nakit ödeme yapmıştır.

ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİNDE STMM VE DÖNEM SONU MAL MEVCUDU

ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİNDE STMM VE DÖNEM SONU MAL MEVCUDU İşletmenin yıl içerisindeki işlemlerinden sonra 153 Ticari Mallar hesabının görünümü aşağıdaki gibidir. Yapılan sayım neticesinde dönem sonunda işletmede 210.000 TL’lik ticari mal mevcudiyeti saptanmıştır.

ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİNDE STMM VE DÖNEM SONU MAL MEVCUDU

SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ KAYDI

SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ İşletmelerin ilgili dönem içinde gerçekleştirdikleri tüm alım-satım işlemlerinin yanında maliyet kayıtlarının da gerçekleştikleri anda muhasebe kayıtlarına yansıtılması esasına dayalı bir yöntemdir. Bu yöntemde aralıklı envanter yönteminden farklı olarak her satıştan sonra satılan ticari malın maliyeti kaydı yapılmaktadır.

SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ ÖRNEK İşletmemiz 26.01.20X1 tarihinde birim maliyeti 10 TL olan mallardan 1.200 adetini 15.000 TL + %10 KDV’ye peşin olarak satmıştır. İşletme sürekli envanter yöntemi uygulamaktadır.

157 DİĞER STOKLAR İşletmenin yoldaki ve komisyoncudaki stoklarını, değeri düşen stoklarını, artık ve hurda stoklarını normal stoklarından ayrı izlemek için 157 Diğer Stoklar hesabı kullanılmaktadır. ÖRNEK İşletmemiz, 27.01.20X1 tarihinde Çin’de faaliyet gösteren bir işletmeden 50.000 $ banka transferi yaparak mal satın almış; mallar satıcı firma tarafından kargoya verilmiştir. Malların işletmemize ulaşmasının yaklaşık 20 gün süreceği bildirilmiştir. 1 $ = 2,50 TL. Satın alınan ticari mallar, 15.02.20X1 tarihinde işletmemize ulaşmıştır. Dolar kuru aynıdır.

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI Stok olarak değerlendirilebilecek herhangi bir ürünün satın alınması için önceden ödenen ve satış gerçekleştiğinde satış tutarından düşülecek olan paralar sipariş avansı olarak adlandırılmaktadır. İşletmemiz 50.000 TL + %10 KDV ile satın alacağı ticari mallara karşılık 21.02.20X1 tarihinde satıcı işletmeye 10.000 TL’lik ön ödemeyi banka hesabından yapmıştır. 01.03.20X1 tarihinde satıcı firma malları işletmemize teslim etmiş ve satış tutarından geriye kalan tutar işletmemizin banka hesabından havale edilmiştir.