AŞILAR VE ANTİSERUMLARIN MUHAFAZASI VE SOĞUK ZİNCİR HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı SUNUM BAŞLIKLARI Aşı, Antiserumların Isı ve Ultraviyole Hassasiyetleri Soğuk Zincirin Tanımı ve Uygulamaları Aşı Buzdolabı/Soğuk Hava Deposu Termometre/Isı Takip Sistemi Isı Takibi ve Acil Eylem Planı Aşıların Yerleşimi Aşı Odasının Özellikleri Aşı Nakil Kabının ve Buz Aküsünün Kullanımı Isı İhlalleri ve İlgili Komisyonlar İzleme Değerlendirme Ziyaretleri HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞILAR VE ANTİSERUMLAR AŞILAR ANTİSERUMLAR Hepatit B Aşısı Tetanoz Hepatit A Aşısı Kuduz BCG Aşısı Akrep DaBT-İPA-Hib Aşısı Yılan KPA Aşısı Şarbon KKK Aşısı Difteri DaBT-İPA Aşısı OPA Aşısı Td Aşısı Su ÇiçeğiAşısı İnfluenzaAşısı PPD Dt Aşısı Kuduz Aşısı Meningokok Aşısı HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ISIYA HASSASİYET Tüm aşılar ısıya hassastır. Aşılar, antiserumlar ve aşı sulandırıcıları, aşı buzdolabı/soğuk hava deposunda saklanmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ISIYA HASSASİYET Aşı, Antiserum ve Sulandırıcıların saklanmasında kullanılan aşı buzdolabı / soğuk hava deposu ısısı, +2°C ile +8°C arasında korunmalıdır. Özellikle +4°C’de kalması sağlanmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ISIYA HASSASİYET Bazı aşılar, donmaya hassastır. Donmaya hassas aşılar donduğunda geri dönmeyecek şekilde hasara uğrarlar. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşıların Donmaya Karşı Hassasiyetleri Oran Aşı Hepatit B DaBT-IPA-Hib,DaBT-IPA DT (Pediatrik) Td (Adult) TT, KPA, Hepatit A Kızamık, KKK, Hib (liyofilize), BCG, OPV, Su çiçeği ve Kuduz Aşısı HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Yüksek Isılara Karşı Hassasiyet Tüm aşılar yüksek ısılara hassastır. Çok yüksek derecelerde (örn.34°C) tüm aşılar etkinliklerini kaybederler. Aşılar birkaç kez yüksek derecelere maruz kaldıklarında, ısı çok yüksek olmasa dahi (örn.25°C) bu etkilenmeler kümülatif etki yaparak etkinliklerini kaybetmelerine sebep olabilmektedir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

DaBT , KPA,Hepatit A Aşıların Yüksek Isıya Karşı Hassasiyetleri Oran OPV Kızamık, KKK, DaBT-IPV-Hib, DaBT-IPV, Hib (liyofilize) Su Çiçeği BCG DaBT , KPA,Hepatit A DT, Hib (liyofilize değil) Td, TT, Hepatit B HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Flakon ısı izlemcileri (VVM) HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

ULTRAVİYOLEYE HASSASİYET Bazı aşılar ultraviyoleye hassastır. (BCG, KKK, Kızamık, PPD, Su Çiçeği) HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı SOĞUK ZİNCİR Soğuk Zincir, bir aşının etkinliğini üretimden kişiye uygulanana kadar koruyan ve ihtiyacı olanlara yeterli miktarda etkin aşının ulaşmasını sağlayan insan ve malzemeden oluşan sistemdir. Soğuk Zincir süreklilik gerektirir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı SOĞUK ZİNCİR İki unsur içerir; İnsan Malzeme HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı SOĞUK ZİNCİR Kullanılan malzemeler ne kadar gelişmiş olursa olsun, soğuk zincirde en önemli unsur İNSAN’dır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı SOĞUK ZİNCİR Aşılar etkinliklerini kaybettiklerinde, bağışıklık kazandıramazlar, bu aşılar kullanılmamalıdır. Kullanılan aşı etkin değilse, %100 aşılama hızlarına ulaşılsa dahi bağışık bir toplum oluşturma hedefine ulaşılamayacaktır. Bu sebeple, Soğuk Zincir GBP’nin en önemli birleşenlerinden biridir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

SOĞUK ZİNCİR UYGULAMALARI Aşı dağıtımında ve kullanımında son kullanma tarihleri mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Miadı (kullanım süresi) daha önce dolacak aşıların kullanımına öncelik verilmelidir. Miadı dolmuş aşılar kullanılmamalı ve imha edilmelidir. Aşı Buzdolabında saklanmamalı, güvenli bir yerde imha edilene kadar tutulmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

SOĞUK ZİNCİR UYGULAMALARI Aşı buzdolabında/soğuk hava deposunda daha önceki aşılama seanslarında açılmış aşıların diğer aşılarla karışmasını önlemek ve öncelikli olarak kullanılmasını sağlamak için “ilk kullanılacak kutusu” bulunmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

SOĞUK ZİNCİR UYGULAMALARI Aşı buzdolabında/soğuk hava deposunda bulunan aşılar, antiserumlar ve aşı sulandırıcıları aralarında hava akımı dolaşacak şekilde yerleştirilmelidir. Aşı buzdolabının hacminin 2/3 kadarına aşı konulmalıdır. Aşılar, antiserumlar ve aşı sulandırıcıları, orijinal kutularından çıkarılmadan saklanmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

SOĞUK ZİNCİR UYGULAMALARI Aşılar, antiserumlar ve aşı sulandırıcıları, aşı yerleşim şemasına uygun şekilde yerleştirilmelidir. Aşılar, antiserumlar ve aşı sulandırıcıları, buzluğa konulmamalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

AŞI BUZDOLABI/SOĞUK HAVA DEPOSU Aşı buzdolabı/soğuk hava deposunda aşı, antiserum, aşı sulandırıcıları ve su bidonları hariç başka malzeme(ilaç, yiyecek, içecek, enjektör vb) bulundurulmamalıdır. Komisyonca imha edilmesine karar verilen aşılar aşı buzdolabı/soğuk hava deposunda bekletilmemelidir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI BUZDOLABI Aşı dolabı olarak GBP Genelgesinde belirtildiği şekilde çift kapılı no frost buzdolabı veya aşı saklanması için özel olarak üretilmiş buzdolapları tercih edilmelidir. Aşı buzdolabı duvardan en az 10-15 cm mesafede düz bir zemine yerleştirilmelidir. En alt kısma(sebzelik) dolap ısısının sabit tutulmasına yardımcı olmak üzere su şişeleri yerleştirilmelidir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı TERMOMETRE/ISI TAKİP SİSTEMİ Aşı buzdolabı/soğuk hava deposunda en az bir adet güvenilir, sürekli ısı(24 saat dereceyi) kaydeden, geriye dönük 30 günlük ısı takibini gösteren ve 2-8 C dışına çıktığında uyarı veren termometre ve güvenilirliği akredite bir kurum tarafından kanıtlanmış sağlık-net ile entegre sistem (ATS) bulundurulmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Uzun Süre Kayıt Özellikli Termometreler (Akıllı Termometre) Mevcut saat / Isıya maruziyet Soğuk zincir kırılmaları Günler / 30 gün Mevcut/maruz kalınan ısı Soğuk zincir kırılması uyarısı Okuma düğmesi Ayar düğmesi HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ISI TAKİP SİSTEMİ HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ISI TAKİBİ Aşı buzdolabı/soğuk hava deposunun kapısına bir “Isı İzlem Çizelgesi” yapıştırılmalıdır. Aşı buzdolabı/soğuk hava deposunun ısısı her gün (haftasonu ve tatillerde dahil olmak üzere) Sabah-akşam kaydedilmelidir. Tatil dönemleri ve elektrik kesintilerinde aşı ve soğuk zincir sorumlularının, dolap ısılarını kontrol ederek gerekli önlemleri alması gerekmektedir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ISI TAKİBİ Bakanlık tarafından aşı bulunduran ve uygulayan sağlık kurumlarımıza kurulmuş olan Aşı ve Antiserum soğuk zincir ve ısı takip sisteminin (ATS) soğuk zincir kırılmalarında göndermiş olduğu uyarılar dikkate alınarak gerekli önlemler alınmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ISI TAKİBİ Isı İzlem Çizelgesi HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ISI TAKİBİ Uzun süreli elektrik kesintilerinde buzdolabı ısısı düzenli olarak kontrol edilmeli, gerekirse buzluktaki buz aküleri buzdolabı kapağına yerleştirilmeli ve kapak sık sık açılmamalıdır. İzolasyonu iyi bir buzdolabında bu yolla genellikle 24 saat süre ile ısı korunur. Daha uzun süreli kesintilerde acil durum planı uygulanmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ACİL EYLEM PLANI Muhtemel çıkacak problemlerin önceden tahmin edilmesi Gerekli önlemlerin önceden alınması Gerekli görüldüğünde uygulamaya geçilmesi Bağışıklama hizmetlerinde kullanılan ürün ve ekipmanın zarar görmesini engellemede çok önemli bir adımdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ACİL EYLEM PLANI Acil Eylem Planının işleyişine aşı ve soğuk zincir sorumlularının dâhil edilmesi, konu hakkında mutlaka bilgilendirilmesi gerekmektedir. Aşı deposunun veya aşı dolabının tamir ve bakımından sorumlu olan firma veya kişilerin telefon ve adreslerinin belirlenmesi, aşı dolaplarının periyodik bakımların yapılması önemlidir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ACİL EYLEM PLANI Acil durumda irtibata geçilecek kişilerin telefonlarının belirlenmesi, Jeneratörlerin doğru çalıştığının kontrol edilmesi, periyodik olarak bakımlarının yapılması ve varsa yakıtının kontrol edilmesi, Lüzum halinde aşı ve antiserumların nakledileceği ve depolanacağı aşı dolaplarının tespit edilmesi çok önemlidir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI YERLEŞİM ŞEMASI Aşılar, antiserumlar ve sulandırıcılar aşı yerleşim şemasına uygun şekilde yerleştirilmelidir. Aşılar, antiserumlar ve sulandırıcılar sadece buzdolabı raflarına yerleştirilmelidir. Kapak bölümündeki raflara konulmamalıdır. Aşı buzdolabı kapağına hiç bir şey konulmamalıdır.(Sadece elektrik kesintileri sırasında buz aküsü konulabilir.) Buz aküsü derece ve sensörle kesinlikle temas ettirilmemelidir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI YERLEŞİM ŞEMASI Aşı flakonları, aralarında yeterli hava akımı dolaşacak şekilde yerleştirilmelidir. İmhalık, miadı dolmuş aşılar ayrı bir yerde saklanmalı ve aşı buzdolabında kesinlikle bulundurulmamalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Üstten Soğutma Yapan Aşı Buzdolabı İçin Aşı Yerleşim Şeması BUZLUK: Buz Aküleri ÜST RAF OPA-Kızamık-KKK-Kızamıkçık-BCG-Hib. suçiçeği,meningokok ORTA RAF Termometre 5 Lİ Karma-4 lü Karma-Kuduz Aşısı-KPA ALT RAF Hepatit B - Td-DT- PPD Solüsyonu - Aşı Sulandırıcıları – Tüm Antiserumlar -Hepatit A SEBZELİK Su Şişeleri HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI ODASI Aşılama çalışmaları için bir oda “aşı odası” olarak belirlenir. Aşı odasında el yıkama ünitesi olmalıdır. Sağlık çalışanı bağışıklama hizmetleri öncesinde ellerini yıkamalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI ODASI Aşı uygulaması sırasında çocuğun yanında bir ebeveyn olmalıdır. Aşı odasında aşırı gürültü olmamalıdır. Aşı odasında bilgisayar,internet, karekod cihazı bulunmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI ODASI Aşı dolabı tercihen aşı odasında olmalıdır. Aşı uygulaması sırasında aşı uygulanacak kişi sayısı fazla olursa aşı dolabının sık sık açılmaması için yeterli miktarda aşı, aşı nakil kabına alınmalıdır. Aşı farklı bir odada uygulanacaksa, aynı şekilde yeterli miktarda aşı aşı nakil kabı içinde muhafaza edilmeli ve aşının uygulanacağı odaya götürülmelidir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI ODASI Aşıyı uygulaması sonrası aşılama ile ilgili gerekli kayıtlar tutulmalıdır. Aşı istasyonları planlamaları sırasında kadın ve çocukların kolay ulaşabileceği yerler tercih edilmelidir. Sahada aşı uygulaması yapılırken aşı kabı ve aşılar doğrudan güneş ışığına, yağmura ya da toza maruz kalmamalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı Aşı nakil kapları, sahip oldukları soğuk ömürlerine bakılarak kısa veya uzun ömürlü olarak ikiye ayrılırlar. Soğuk ömürleri 1 gün ve daha az olan(özellikle 4 saate kadar) aşı nakil kaplarına “kısa ömürlü aşı nakil kabı”(askılı aşı nakil kabı) denir. Soğuk ömürleri 3-5 gün olan aşı nakil kaplarına “uzun ömürlü aşı nakil kabı” denir. AŞI NAKİL KAPLARI HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI NAKİL KAPLARI Kısa Ömürlü Aşı Nakil Kapları Uzun Ömürlü Aşı Nakil Kapları HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı BUZ AKÜSÜ Buz aküleri en az 24 saat dondurulmalıdır. Buzlukta aşı nakil kabına uygun ve yeterli miktarda buz aküsü bulundurulmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı BUZ AKÜSÜ Buz aküleri aralarında hava dolaşımına izin verecek şekilde aralıklı olarak buzluğa yerleştirilmelidir. Buzluğun 0,5 cm’den fazla kalınlıkta buzlanmamasına dikkat edilmelidir. Buz aküleri kullanımı sonrası tekrar kullanılmak üzere dondurulmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞILARIN NAKLİ Örneğin -20°C’de donmuş buz aküsü, +20°C’de olan bir odada yaklaşık 1 saat bekletildiğinde çalkalama sesi duyulur. Buz aküleri kurulandıktan sonra aşı nakil kabına yerleştirilmelidir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Buz Akülerinin Terletilmesi AŞILARIN NAKLİ Buz Akülerinin Terletilmesi Buz akülerini bir masaya veya düz bir ortama sıra ile diziniz. Birbirlerine uzaklıkları en az 5cm olmalıdır. Buz akülerini çalkalandıklarında buz parçalarının birbirine çarpma ve suyun içinde yüzme sesi duyulana kadar terletiniz. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞILARIN NAKLİ Aşı, antiserum ve sulandırıcılar, aşı nakil kabının ortasına yerleştirilmelidir. Aşı, antiserum ve sulandırıcıların buz aküleriyle doğrudan temas etmeyecek şekilde yerleştirilmelidir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı AŞI NAKİL KAPLARI Doğrudan teması engellemek için köpük, sünger veya kalın karton kullanılmalı ya da flakonlar kendi karton ambalajları ile yerleştirilmelidir. Aşı nakil kaplarının içine termometre (varsa ayrıca donma göstergesi) konulmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı ENJEKTÖR GÜVENLİ ATIK KUTUSU Aşı uygulanan her yerde “Enjektör Güvenli Atık Kutusu” bulundurulmalıdır. Enjeksiyondan hemen sonra enjektör iğnesi ayrılmadan ve kapağı kapatılmadan “Enjektör Güvenli Atık Kutusu”na atılmalıdır. “Enjektör Güvenli Atık Kutusu”nun en fazla ¾’ü doldurulmalıdır. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

AŞI VE SOĞUK ZİNCİR SORUMLULARININ GÖREVLERİ Aşı ve Soğuk Zincir Sorumlusu (Hekim,Hemşire, Ebe, SM …) Görevleri: Her türlü aşı, antiserum ve ekipmanlarını teslim alarak Soğuk Zincir Koşullarında naklini, saklanmasını ve uygulamasını sağlamak, Aşı kayıtlarını tutmak ve aylık aşı ihtiyacını belirlemektir. HİZMETE ÖZEL Aşı İle Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı