TARİHTEKİ ÖNEMLİ TÜRK-İSLAM BİLGİNLERİ Erdoğan GÜL SOSYALBİLGİEVİ TARİHTEKİ ÖNEMLİ TÜRK-İSLAM BİLGİNLERİ Türk-İslam Bilginleri Tarih Şeridi TIKLAYINIZ Ali Kuşçu Beyrunî Birunî Evliya Çelebi Farâbi Harezmi Hezarfen Ahmet Çelebi İbrahim Müteferrika İbn-i Rüşd İbn-i Sina Kâtip Çelebi Mimar Sinan Nasreddin Tûsi Piri Reis Uluğ Bey Takiyûddin

15. yüzyılda yaşamış olan önemli bir astronomi ve matematik bilginidir. Ali Kuşçu,Semerkand 'da doğmuş ve burada yetişmiştir. Fatih Sultan Mehmet’in teklifi üzerine İstanbul’a gelir ve yerleşir. İstanbul'a gelen Ali Kuşçu 'ya 200 altın maaş bağlanır ve Ayasofya'ya müderris olarak atanır. Ali Kuşçu, burada Fatih Külliyesi'nin programlarını hazırlamış, astronomi ve matematik dersleri vermiştir. Ali Kuşçu 'nun astronomi ve matematik alanında yazmış olduğu eserlerinde gezegenlerin ve bunların hareketlerini ; yerin şekli ve özelliklerini ele almıştır. ALİ KUŞÇU ? - 1474 ANA SAYFA

BEYRUNÎ Dünyanın döndüğünü ilk bulan bilim adamıdır. Ümit Burnu,Amerika ve Japonya ‘nın varlığından bahseden ilk bilim adamıdır. Amerika Kıtası ‘nın varlığını Kristof Colomb'un Amerika’yı Keşfinden 500 Sene önce bildirmiştir. Matematik,Jeoloji,Coğrafya,Tıp,Felsefe, Fizik,Astronomi gibi dallarda eserler yazmıştır. Çağın En Büyük Alimidir. BEYRUNÎ 973 - 1051 ANA SAYFA

Gazneliler Devleti Sınırları içinde yaşamış o dönemin en ünlü astronomi bilginlerindendir. Fars / İran Kökenli olmasına rağmen bazı taihçilerce Türk olduğu da savunulmaktadır. Birûni,Eczacılık ‘ta uygulamalı eğitime, kitaplardan çok daha fazla önem vermiştir. Buna göre,Birûnî ; elle tutarak ve gözlemleyerek veri toplamanın insana, kitaptan okumaktan çok daha fazla yarar sağladığına inanmış ve bunu uygulamıştır. Yetmiş adet Astronomi ve yirmi adet de Matematik Kitabı bulunmaktadır. Tıp,Biyoloji,Bitkiler,Madenler,Hayvanlar ve Yararlı Bitkiler ve Otlar üzerine dizin çalışması yapmıştır. Kendisi,yapmış olduğu çalışmaların büyük bir bölümünü Sultan Gazneli Mesut’a sunmuştur. BİRUNÎ 973 - 1048 ANA SAYFA

Aslen Kütahyalı olan Evliya Çelebi, İstanbul’un Fethi’nden sonra İstanbul’a yerleşmiştir. Küçük yaşlarından itibaren içinde müthiş gezi arzusu vardı.Yeni yerler görmek,yeni insanlar tanımak istiyordu.Bu yüzden belli bir yerde yerleşik kalamamıştır. İlk gezisini, İstanbul ve Çevresi ‘ne yaptı. Daha sonra İstanbul Dışı ‘na çıktı.Artık, gezileri birbirini izliyordu.Tam elli yıl boyunca durmadan gezdi.Gezdiği yerler arasında o zamanki Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde yer alan ülkelerin çoğu vardı. Evliya Çelebi,bu gezileri sırasında çok ilginç yerler gördü.Yeni insanlarla tanıştı.Birçok olayla karşılaştı.Savaşlara katıldı.Gezmek için gittiği son yer Mısır oldu. 1682 yılında vefat etti.Evliya Çelebi'nin bugün bile önemini taşıyan Seyahatname ‘si işte bu gezilerin ürünüdür. EVLİYA ÇELEBİ 1611 – 1682 ANA SAYFA

FARÂBİ 870 yılında Şam’da dünyaya gelmiş ünlü İslam felsefecisidir. Aristoteles’in eserlerinden etkilendi. Aristotales’in ortaya attığı madde ve şekil kavramını hiçbir değişiklik yapmadan benimseyen,eşyanın oluşumunda,yani yaradılışta madde ve şekili iki temel ilke olarak görmüştür. Farabi’ye göre;”İnsan ahlakının temeli,ona göre bilgidir;akıl iyiyi kötüden ancak bilgiyle ayırır….” Ses Olayı ‘nın ilk mantıklı açıklamasını Farabi yaptı….O, titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını deneyler yaparak tespit etti. FARÂBİ 870 – 950 ANA SAYFA

Matematik,Astronomi ve Coğrafya Alanların-da çalışmış bir Fars Bilim adamıdır. 780 Yılında Özbekistan’ın Harzem Bölgesi’nde dünyaya gelmiştir. Gençlik döneminde Bağdat’a gelip oraya yerleşmiştir. Cebir Alanı’nda (Matematik) yazmış olduğu eseri,batı ve doğuda bu alanda yazılmış ilk eser olarak kabul edilir. Çalışmasında sıfırı ( 0 ) ilk kez ele alan kişidir. Matematik Tarihi ‘nde,Birinci ve İkinci Dereceden Denklemlerin sistematik çözümlerini ilk kez kendisi ortaya koymuştur. Bu nedenle Harezmi,Cebirsel Matematiğin Babası olarak kabul edilir. HAREZMİ 780 – 850 ANA SAYFA

Osmanlı’da yaşamış bir Türk Bilgini olan Hazerfen Ahmet Çelebi,geliştirdiği takma kanatlarla uçmayı başaran ilk insanlardan olmuştur. Sultan IV.Murat Zamanı’nda,Uçma Tasarısı’ nı gerçekleştirdiği ve geniş bilgisinden ötürü halk arasında, “Hezarfen” olarak anıldığı bilinmektedir. Hazerfen Ahmet Çelebi,kuşların uçuşunu inceleyerek tarihi uçuşundan önce hazırla-dığı kanatlarının dayanıklılık derecesini ölçmek için,Okmeydanı'nda deneyler yapmıştır. 1632 Yılında Lodoslu bir havada Galata Kulesi'nden kuş kanatlarına benzer bir araç takıp kendini boşluğa bırakan ve uçarak İstanbul Boğazı'nı geçip 3358 metre ötede Üsküdar‘a vardığı varsayılan Hezarfen Ahmet Çelebi, Türk Havacılık Tarihi ‘nin en kayda değer kişilerden birisidir. HEZARFEN AHMET ÇELEBİ 1609 – 1640 ANA SAYFA

İlk Türk Matbaası ‘nın kurucusu olan İbrahim Müteferrika,Macar Kökenli bir devşirmedir. Kendisi,Osmanlı Devleti ‘nin Lale Devri’nde Fransa Elçimiz olan Yirmisekiz Mehmet Çelebi ‘nin oğlu Sait Efendi ile İstanbul’da ilk Türk Matbaası’nı kurmuştur. Kurmuş olduğu matbaasında ilk bastığı kitap “Vankulu Lügatı” adlı bir sözlük çalışmasıdır.(Arapça-Türkçe Sözlüğü) İBRAHİM MÜTEFERRİKA 1674 – 1745 ANA SAYFA

İbn Rüşd , Endülüslü Arap Felsefeci ve Hekimi,Matematikçisi ve Tıp Alimi ‘dir. Kurtuba ‘da dünyaya gelen İbn-i Rüşd Fas’ta ölmüştür. Tıp Alanı’nda önemli eserler ortaya koyan İbn-i Rüşd,Aristo’nun Felsefe Alanı’nda Aristo’nun ortaya attığı ilke ve esaslara bağlı kaldı. Ona göre, “Akıl ve Felsefe”, gerçeğe ulaştırıcı en önemli etkendir. Yine kendisi,insanların Din ve Felsefe Yolu ile doğruya ulaşabileceklerini savunmuştur. Bu doğrultuda İslam ile Felsefe’nin asla birbiri ile çelişmediğini ortaya koymuştur. İBN-İ RÜŞD 1126 – 1198 ANA SAYFA

İBN-İ SÎNA 980 – 1037 Buhara’da yaşamış Fars Kökenli bilim adamıdır. Tıp ve Felsefe Alanları’nda yazdığı eserleri, Ortaçağ Avrupa Üniversiteleri’nde ders kitabı olarak okutulmuştur. Hintli bir manavdan Hint Aritmetiğini,başka bir alimden tıbbi konuları, İsmail El-Zahid'den de fıkıh öğrendi. 16 yaşında kendini tamamen Tıp Alanı’na verdi…Bu konudaki bilgileri öğrenmekle kalmayıp yeni tedaviler de geliştirdi. Zaman içinde Felsefe ve Mantık ile ilgilendi. İBN-İ SÎNA 980 – 1037 ANA SAYFA

1609 ‘da İstanbul’da doğdu. Kendisi,IV 1609 ‘da İstanbul’da doğdu.Kendisi,IV.Murat Dönemi’nde yapılan Doğu Seferleri’ne Kâtip Görevlisi olarak katıldı. Kendisi,Tarih Alanı’nda yaptığı Kronolojik Tarih Sıralama Çalışmaları ile ün kazandı. Her yıl içinde olayları tarihsel kronolojik sıra ile ele almış ve olayları ayrıntılı bilgileri ile ortaya koymuştur. Coğrafi yapıtların en önemlisi olan Cihannüma, Osmanlı Coğrafyacılığı'nda yeni bir çığır açmıştır….Bu eserinde,Dünya'nın yuvarlak olduğunu da kanıtlamaktan tutun, Kristof Kolomb ve Macellan'ın keşif gezilerine kadar her türlü coğrafya olaylarından söz eder. Ardından Japonya'dan başlayarak Asya Ülkeleri ‘ni tanıtır….Bunların tarihleri, yönetim biçimleri,ekonomileri,inançları konusunda bilgiler verir. KÂTİP ÇELEBİ 1609 – 1657 ANA SAYFA

“Koca Sinan” olarak ta bilinen ve aynı zamanda bir Devşirme olan Mimar Sinan,on yedi yıl yeniçeri olarak çalıştıktan sonra 1538 yılında Baş Mimarlığa atanmış  ve ölünceye kadar elli yıl kesintisiz bu makamda kalmıştır. Kanuni Sultan Süleyman,II.Selim  ve III. Murad'ın saltanat dönemlerinde hakim olan Osmanlı Klasik Mimari Üslubu ile adı özdeşleşmiş olan Mimar Sinan,Dünya’nın en büyük mimar ustalarından biridir. Mimar Sinan 92 Camii, 52 Mescit,57 Medrese,7 Darül-Kurra,22 Türbe,17 İmaret, 3 Darüşşifa (Hastane), 5 Su Yolu,8 Köprü, 20 Kervansaray, 36 Saray, 8 Mahzen ve 48 de Hamam olmak üzere 375 eser vermiştir. MİMAR SİNAN 1490 – 1588 ANA SAYFA

Moğol Hükümdârı Hülâgu ‘nun desteği ile Meraga’da Kütüphâne ve Rasathâne kurdu. Nâsirüddîn Tûsî, ömrünün sonuna kadar bu rasathânede çalıştı. Nâsirüddîn Tûsî, Rasathâne ‘yi kurduktan sonra,çeşitli İslâm Memleketleri ‘nde tanın-mış ilim adamlarını burada topladı….Ayrıca rasathânenin yanında büyük bir kütüphâne yaptırdı….Bağdat ve diğer şehirlerden birçok kitabı buraya getirtti….Kütüphânedeki kitapların sayısı dört yüz bine ulaşmıştı. Tûsî,Trigonometri ‘yi astronominin bir dalı olmaktan çıkararak, başlı başına bir ilim hâline getirdi NASREDDİN TÛSİ 1201 – 1274 ANA SAYFA

Osmanlı Denizcisi olan Piri Reis, Amerika'yı gösteren İlk Dünya Haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır. Piri Reis , eşsiz bir Kartograf (Haritacı) ve Deniz Bilimleri üstadı olmasının yanı sıra, Osmanlı Deniz Tarihi ‘nde izler bırakmış bir kaptandır. Mısır Kaptanı Piri Reis 1552'de Umman ve Basra üzerine 30 gemiyle çıktığı sefer sonrasında, yapmış olduğu hatalar nedeniyle Kanuni Sultan Süleyman tarafından 80 Yaşında iken idam ettirilmiştir. Piri Reis'in idamında Hürrem Sultan'ın rolü olduğu hakkında bir rivayet vardır….Hürrem Sultan'ın Kırım'dan esir alınmış olarak Kemal Reis ve Piri Reis'in Gemisi ile İstanbul'a getirildiği iddia edilir….Hürrem Sultan'ın Piri Reis'in başarısının önüne geçmek ve esir olarak onlar tarafından esir alınarak getirilmeleri nedeniyle kızgın ve nefret dolu olması nedeniyle , Kanuni'nin aklına girerek Piri Reis'i idam ettirdiği de iddia edilir. Başka bir rivayete göre de Dünya Haritası ‘nı parçaladığı ve parçaların Rusya ‘ya gönderildiği anlatılır. PİRİ REİS 1465 – 1554 ANA SAYFA

Dünyaca ünlü Türk Matematikçisi ve Astronomi Bilgini olan hükümdardır. Semerkant’ta dünyaya gelen Uluğ Bey, Timur’un Torunu’dur.1408 Yılında Timur Devleti’nin başına geçti.1449 Yılında öldü. Uluğ Bey,hükümdar olunca, Osmanlı Devleti ile olan ilişkilerini sıklaştırmaya ve geliştirmeye gayret etti. İki Türk Ülkesi arasında elçiler, bilim adamları gidip gelmeye başladı. O, savaştan çok kendisini bilime adamış bir hükümdardı.Sarayına zamanın bilginlerini topladı ve onları korudu. Uluğ Bey Semerkant’ta bir Medrese, bir de Rasathane yaptırdı….Astronomi ilminin gelişmesine çalıştı. Uluğ Bey,döneminde Ali Kuşçu gibi ünlü Astronomi Bilginleri’ni sarayına topladı. ULUĞ BEY 1395 – 1449 ANA SAYFA

Arap Asıllı ünlü Astronomi Uzmanı’dır. Osmanlı Devleti’nin daveti üzerine Kahire'den İstanbul'a gelmiştir. Matematik ve Astronomi Bilimi’ndeki ustalığı nedeniyle hoş karşılanıp Sultan'a tanıtılmış ve onun yüksek yardımlarıyla Rasathane hazırlanmıştır….Bu Rasathane,Osmanlı Devleti’nde açılan İlk Modern Rasathane’dir. Kurduğu rasathane o zaman için dönemin en önemli astronomi aletleriyle donatılmıştır. Yapılan gözlem, kullanılan araçlar ve çalışan astronomları ile son derece önemli bir mekandır. Takiyüddin'in en önemli eseri Sidretü'l-Münteha'dır…Bu eserde güneş hareketleri izlenerek belli hesaplamar yapılmıştır. TAKİYÜDDİN 1521 – 1585 ANA SAYFA

TÜRK-İSLAM BİLGİNLERİ TARİH ŞERİDİ ANA SAYFA