İLK TÜRK DEVLETLERİ facebook/tarihkursu www.tarihkursu.blogspot.com.tr

Türk Adının Anlamı Uygurlar zamanın dan kalma belgeler kelimenin “güç, kudret” anlamı taşıdığını ortaya koymaktadır, Kaşgarlı Mahmut, “Divân-ı Lûgat-it Türk” adlı eserinde, Türk’e “olgunluk çağı” anlamını verir. Macar bilgini Wambery ise “türemek, çoğalmak” anlamlarına geldiğini söyler. Ziya Gökalp Türk kelimesinin anlamını “töreli, kanun nizam sahibi “ olarak açıklar. Çin kaynaklarında ise “miğfer” anlamında kullanılmıştır.

Türklerin Anayurdu ve Göçler Türklerin ilk ana yurdu Orta Asya’da dır.Orta Asya; Asya Kıta’sının ortasında yer alan, doğudan Kingan Dağları, kuzeyden Sibirya, batıdan Hazar Denizi, güneyden Hindikuş ve Karanlık dağları ile çevrili olan bölgedir. Türklerin genel özellikleri: _Teşkilatçı yapıya sahiptirler _Savaşçı karakter kazanmışlar, _Göçebe yaşam tarzını benimsemişler, _Temel uğraşları hayvancılık, _İnançları Gök Tanrı inancıdır.

Anayurttan göçlerinin nedenleri 1-Kuraklık 2-Nüfus artışı 3-Otlakların azlığı 4-İnsan ve hayvan hastalıkları 5-Türk boyları arasındaki mücadeleler 6-Dış baskılar,Çin’in baskısı

Göçlerin Sonuçları Orta Asya toplumları gittikleri yerlere; -Maden işlemeciliğini, -Atın evcilleşmesi ve at arabasının kullanımını, -Gök Tanrı inancını öğretmişlerdir. Kısacası Türkler; gittikleri yerlerdeki medeniyetleri etkilemişlerdir.

Asya Hun Devleti(…?-216) _Tarihin ilk Türk Devletidir. _Türk Tarihi Hun’larla başlar. _Kurucusu Teoman,en ünlü hükümdarı Mete Han. _ Mete Han en geniş sınırlara ulaşmış,Çin’i vergiye bağlamış,ipek yolunu almış ve Türk devlet ve ordu örgütlerinin temelini atmıştır. _İmp. iyi yönetebilmek amacıyla; ikili sistemi oluşturmuştur.(doğu-batı ayrımı) Ayrıca;onlu sisteme dayalı ilk askeri teşkilatı kurmuştur.(onbaşı,yüzbaşı,vs.) _Hunlular Çin’lilerin baskısıyla ikiye ayrıldılar.

Yıkılış Nedenleri 1-Taht kavgası, 2-Mete Han’dan sonrakilerin yetersiz oluşu, 3-Çin entrika ve baskıları, 4-İpek yolunun Çin’e geçmesi

Kavimler Göçü(375) Batı Hun Türkleri; baskı,kuraklık,mücadeleler ve toprak yetmezliği nedenleriyle Karadeniz’in kuzeyinden Avrupa’ya harekete geçmişlerdir. Türklerin önünden kaçan barbar kavimler de Avrupa içlerine doğru göçmüşlerdir. Bu olaya kavimler göçü denir. Avrupa’nın yapısı tamamen değişirken Türkler Avrupa Hun Devletini kurmuşlardır. Avrupa’da feodalite(derebeylik) rejimi ortaya çıkmıştır.

Avrupa Hun Devleti(375-469) _Devletin kurucusu Balamir,en ünlü hükümdarı Atilla’dır. _Bizans ile ilk defa savaş ve barış yapan Türk Devletidir.(Margus savaşı ve barışı 434) _Batı Roma ve Bizans’ı vergiye bağlamıştır. _Atilla’nın ölümüyle devlet dağılmış ve diğer topluluklar içinde erimiştir. Hun’ların Avrupa’da erime nedenleri; 1-Kuruldukları yerlerde Hun nüfusunun az olması, 2-Askeri üstünlük kuran Türklerin, kültür üstünlüğü kuramayışı,ve Roma’nın etkileridir. Not : Avrupalılar Atilla’ya Tanrının kırbacı demişlerdir.

Göktürk Devleti(552-658) _Kurucusu Bumin Kağan, Başkentleri Ötüken’dir. _Türk adını taşıyan ilk devlettir. _Tarihteki ilk Türk alfabesini kullanmışlardır. ( Göktürk Alfabesi 38 harfli) _İpek Yolu hakimiyeti için; Sasani’lerle işbirliği yaparak Akhun’ları ortadan kaldırmışlardır. Daha sonra Sasani’leri aradan kaldırmak amacıyla Bizans’la işbirliği yapmışlardır. _Göktürkler,Çin baskısı yüzünden doğu ve batı olarak ikiye ayrılmışlardır.

2.Göktürk (Kutluk) Devleti(682-745) _Kurucusu Kutluk Kağan’dır. _Vezir Tonyukuk,Bilge Kağan,Kültigin adına Yolluğ Tigin tarafından Orhun Kitabeleri diktirilmiştir. Orhun Kitabelerinin özellikleri: 1-Türklerin ilk ulusal belgesidir. 2-Türk halkına ve hanlarına öğütler verir. 3-Üç tarafı Türkçe bir tarafı Çince’dir.

Uygurlar(745-840) _Kurucusu Bilge Kül Kağan,Başkentleri Karabalasagun’dur. _Yerleşik yaşama geçen ilk Türk devletidir. _İlk kağıt ve matbaayı kullanmışlardır. _18 harfli alfabeleri vardır.(Uygur Alfabesi) _Töreden yazılı hukuka geçmişlerdir. _Tarım ve ticaretle uğraşmışlardır. _İlk defa kalıcı kültür bırakmışlardır. _Mani ve Budizm dinlerine inanmışlardır.Mani dininin etkisiyle et yemeyi bırakmışlar,savaşçılık özelliklerini kaybetmişlerdir.

Diğer Türk Devletleri Kırgızlar:En uzun Türk destanı olan Manas Destanı Kırgızlara aittir. Sibirler:Sibirya’ya kendi adlarını vermişlerdir. Avarlar:İstanbul’u kuşatan ilk Türk Devletidir. Hazarlar:Yahudiliği benimseyen ilk Türk Devleti. Karluklar:İslamiyet’i benimseyen ilk Türk Boyudur. Türgişler:Para basan ilk Türk Devletidir. Oğuzlar:Türk Milletinin en kalabalık,tarihte hem siyasal hem de uygarlık alanında büyük rolü oynayan boydur. (Selçuklu, Osmanlı)

Diğer Türk Devletleri Peçenekler:Paralı asker olarak görev yapmışlardır. Macarlar:Slavlar arasına girmişler,Hristiyanlığı kabul ederek Türklük özelliklerini kaybetmişlerdir Bulgarlar:Tuna Bulgarları;Hristiyanlığı Kama Bulgarları;İslamiyeti benimsemişlerdir. Akhunlar:Göktürkler tarafından yıkılmışlardır. Kıpçaklar:Uzun boylu,mavi gözlü,sarışın en güzel görünüşlü Türk boyudur.Dede Korkut Destanları- na konu olmuşlardır.

Kültür ve Medeniyet Devlet Yönetimi: 1-Veraset Sistemi,ülke hanedanın ortak malıdır. 2-İkili Sistem, devlet doğu ve batı diye ikiye ayrılarak yönetildi. 3-Kurultay,(Toy),siyasi,askeri,ekonomik ve kültürel işlerin görüşülüp karara bağlandığı meclistir. 4-Konfederasyon,Devletlerin boy birliğinden oluşması.Her boy kendi içinde serbesttir. 5-Yönetimde Hakan (Han,Kağan)’dan sonra Hatun ikinci derecede yer alırdı. KUT: Siyasi hakimiyetin Kut’a (hakana) Tanrı tarafından bahşedildiği kabul edilir. Bu nedenle hakana kimse karşı gelmez.

Ordu Yapısı: Türk ordu sistemi Mete han tarafından kurulmuştur. Ordu “onlu sisteme ”göre teşkilatlandırılmıştır. Türklerde eli silah tutan herkes asker sayılırdı. Savaşlarda pusu ve turan taktiği kullanılmıştır. Sosyal ve Ekonomik Hayat: Türklerde sınıf ayrımı yoktur.Toplumda eşitlik vardır.Göçebe yaşam tarzını benimsemişlerdir. Uygurlarla birlikte yerleşik yaşama geçilmiştir. Temel geçim kaynağı hayvancılıktır,tarım ve ticaretlede uğraşmışlardır.(İpek Yolu ticareti)

Din ve İnanış: Türklerin asıl inancı Gök Tanrı inancıdır.Fakat; diğer dinlere karşı hoşgörülü davranmışlardır. Mani,Buda,Atalar Kültü,Tabiat Güçleri,İslamiyet, Musevilik ve Hristiyanlık dinlerine inanmışlardır. Ahiret inancı vardır.Mezarlarına eşya koymuşlar. (Ok,yay,kılıç vs.)(Kurban kesme adettir.) Kam,(din adamı) Yuğ,(yas töreni) Kurgan,(mezar) Balbal,(mezar taşı) Hukuk: Devlet idaresini ve sosyal yaşamı düzenleyen kurallara Töre denilmiştir.(Yazısız Hukuk) Uygurlarla birlikte yazılı hukuk başlamıştır. Göçebe yaşam nedeniyle hapis cezaları kısa sürelidir.(Askerden kaçmaya, zinaya ölüm…)

Kültürel Yapı: İlk Türk alfabesi Göktürk Alfabesidir.(38)İkincisi Uygur Alfabesidir.(18)Daha sonra Arap ve Latin Alfabelerini kullanacaklardır. Sözlü edebiyat gelişmiştir.Türk Destanları ünlüdür. (Manas (Kırgız),Şu,Alper Tunga, (Sakalar) Ergenekon, bozkurt (Göktürkler) Göç, Türeyiş (Uygurlar) Oğuz kağan (Hunlar) Resmi dil Türkçedir.İlk matbaayı Uygurlar . kullanmışlardır. Göçebe yaşamdan dolayı mimari gelişmemiştir. İlk mimari eserlere Uygurlarda rastlanır. Türkler genelde taşınabilir eserler yapmışlardır. (Kemer,toka,vs.)Ayrıca minyatür sanatı gelişmiştir. Eserlerinde hayvan motifleri egemendir. Pazırık kazılarında Hun sanatına ait önemli eserler çıkarılmıştır.