HAZIRLAYAN: VOLKAN ŞENYÜZ HACI AHMET ARISOY ANADOLU LİSESİ BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM Büyük yapılı besinlerin,hücre zarından geçebilecek yapılara dönüştürülmesi olayına sindirim denir.

Sindirimin amacı: 1-Besinler hücre zarından geçebilecek hale gelir. 2-Besinler,hücre solunumunda kullanılabilecek hale gelir. 3-Besinler canlıya özgü polimerleri oluşturabilecek hale gelir.

Sindirim Biçimleri ve Yerleri: 1-Mekanik Sindirim 2-Kimyasal Sindirim 3-Hücre İçi Sindirim 4-Hücre Dışı Sindirim

1-Mekanik Sindirim Besinlerin sadece fiziksel etkilerle daha küçük parçalara ayrılması olayıdır. Amaç:Enzimlerin etki yüzeyini artırıp, sindirimi kolaylaştırmaktır. DİŞLER NİŞASTA TANECİKLERİ NİŞASTA

2-Kimyasal Sindirim: Su ve enzimler yardımıyla besinlerin yapıtaşlarına ayrılması olayıdır. Bir hidroliz olayıdır. Ör; Polipeptit + Su Aminoasit Enzim

3-Hücre İçi Sindirim Fagositoz ve pinositozla alınan besinlerin sitoplazmada besin kofulu içinde sindirilmesidir. Lizozom+Besin kofulu=Sindirim kofulu Artık maddeler ise Ekzositozla dışarı atılır.

Hücre içi Sindirim; -Amip -Öglena -Paramesyum -Süngerler -Sölentereler -Akyuvar -Bitki hücreleri (Depo besinlerin sindirimi) Gibi hücre ve canlılarda görülür.

4-Hücre Dışı Sindirim Besinlerin hücrenin dışında sindirilmesidir. Hücreler ortama enzim salgılar. Bazı protistlerde, omurgasızlarda ve bütün omurgalılarda hücre dışı sindirim görülür.

CANLILARDA SİNDİRİM 1-Saprofitlerde Sindirim 2-Bitkilerde Sindirim 3-Omurgasızlarda Sindirim 4-Omurgalılarda Sindirim

1-Saprofitlerde Sindirim Saprofitlerde hücre dışı sindirim görülür.

2-Bitkilerde Sindirim: Bitkilerde gerçek manada bir sindirim sistemi yoktur. Yalnız böcekçil bitkiler hücre dışı sindirim yaparlar.

3-Omurgasız Hayvanlarda Sindirim: a)Süngerlerde sindirim b)Sölenterelerde sindirim c)Yassı Solucanlarda sindirim d)Toprak Solucanlarında Sindirim e)Eklembacaklılarda Sindirim f)Yumuşakçalarda Sindirim

a)Süngerlerde Sindirim Süngerlerde sindirim sistemi kanallardan oluşmuştur. Bu kanallardaki kamçılı hücreler, kamçıları ile besinleri toplarlar.

b)Sölenterelerde Sindirim Sindirim sistemi endodermden oluşmuştur. Ağız ve anüs vazifesi yapan açıklık tektir. Hidrada hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim görülür.

c)Yassı Solucanlarda Sindirim Torba şeklinde sindirim boşluğu bulunur. Tek açıklık vardır. Planaryada sindirim boşluğu çok dallanmıştır.

Tenya gibi iç parazitlerde ise sindirim sistemi bulunmaz. Bu canlılar özellikle ince bağırsakta yaşar.

d)Toprak Solucanlarında Sindirim Sindirim Sistemi; Ağız,yutak,yemek borusu, kursak ,taşlık,düz bir bağırsak ve anüsten oluşur.

e)Eklembacaklılarda Sindirim Bu canlılarda sindirim sistemi çok gelişmiştir. Ağız beslenme şekline göre emici,delici vb. özellikler kazanmıştır.

f)Yumuşakçalarda Sindirim Sistemi Ağızlarında besinin öğütülmesini sağlayan radula denen bir yapı bulunur. Öğütülen besinler önce mideye oradanda ince bağırsağa gönderilir.

4-Omurgalılarda Sindirim a)Balıklarda Sindirim b)Sürüngenlerde Sindirim c)Kuşlarda Sindirim d)Memelilerde Sindirim

a)Balıklarda Sindirim: Sindirim borusu düzdür. Kemikli balıkları orta bağırsaklarında pilorus denilen kapalı tüp şeklinde çok sayıda uzantı bulunur. Köpekbalıklarında ise valvalar bağırsak bulunur.

b)Sürüngenlerde Sindirim Sürüngenlerin çoğunda gelişmiş bir diş yapısı olmakla birlikte bazıları avlarını öldürdükten sonra bütün halinde yutarlar.

c)Kuşlarda Sindirim Gagaları bulunur ve gagalarında diş yoktur. Yemek borusu genişleyerek kursağı oluşturur. Mide ikiye ayrılır.Bunlar; 1-Bezli Mide ve 2-Kaslı Midedir.

Bezli midede sindirim enzimleri vardır. Kaslı midede taş ve benzeri yapılar bulunur. Sindirilmeyen maddeler kloaktan dışarı atılır.

d)Memelilerde Sindirim Memelilerde sindirim sistemi anüsle sonlanır. Memelilerin sindirim sisteminde, hayvanların beslenme şekillerine göre değişik yapılar oluşur. A)Otçul Memeliler B) Etçil Memeliler

a)Otçul Memeliler: Azı dişleri gelişmiştir. Geviş getirenlerde mide 4 bölmelidir. Bunlar: 1-İşkembe 2-Börkenek 3-Kırkbayır 4-Şirden

Besinin izlediği yol; Ağız yemek borusu işkembe börkenek yemek borusu ağız yemek borusu kırkbayır şirden bağırsaklar

Geviş getirmeyen memelilerde ise mide tek bölmeden oluşur. Otçul canlılarda selülozun sindirimini sağlayan selülaz enzimi mikroorganizmalar tarafından sentezlenir.

b)Etçil Memeliler Etçil memelilerde ise özellikle köpek dişleri gelişmiştir. Bağırsakları ise otçullara göre çok kısalmıştır.

Otçul ve etçillerin genel olarak sindirim sistemi şeması:

Soru 1 I.Mideleri dört gözlüdür II.Kimyasal sindirim taşlıktadır. III.Ağızları gaga şeklindedir. Yukarıda verilen özelliklerden hangileri kuşlara ait değildir? A)Yalnız I B)Yalnız II C)I ve II D)II ve III E)I ve III

Soru 2 I.Böcekçil bitki II.Pire III.Bağırsak tenyası IV.İnsan Yukarıda verilen canlılardan hangisinde hücre dışı sindirim enzimlerinin üretilmesi gerekli değildir? A)Yalnız I B)Yalnız III C)II ve III D)I ve IV E)I ve III

Soru 3 Çürükçül beslenen bir canlıda, I.Sindirim enzimlerinin oluşması II.Sindirim enzimlerinin besin maddelerini etkilemesi III. Boşaltım maddelerinin oluşması Olaylarından hangileri, bu canlının hücresi dışında gerçekleşir? A)Yalnız I B)Yalnız II C)Yalnız III D)I ve II E)II ve III (2002-ÖSS)

Soru 3 I.Sindirim enzimi kullanılması II.Besinlerin daha küçük parçalara ayrılması III.ATP enerjisi harcanması Yukarıda verilen özelliklerden hangileri Kimyasal sindirimin özelliğidir? A)I ve II B)II ve III C)I ve III D)I,II ve III E)Yalnız III

Soru 4 Yalnızca hayvansal besinlerle beslenen bir canlıda; I.Mideleri dört bölmelidir. II.Köpek dişleri gelişmiştir. III.Selülozu sindirebilirler IV.İnce bağırsakları kısalmıştır. İfadelerinden hangileri doğrudur? A)II ve III B)I ve IV C)III ve IV D)II ve IV E)I ve II

Soru 5 Aşağıdaki hayvanların hangisinde besinlerin alınması ve artık maddelerin atılması aynı açıklıktan olur? A)Arı B)Alabalık C)Kurbağa D)Halkalı solucan E)Planarya