Ç İ N HALK CUMHUR İ YET İ SOSYAL İ ZM İ

TAR İ H İ Binlerce yıl süren hanedanlar yönetimi, 1912'de milliyetçilerin yönetimi ele geçirmesi ile son bulmuştur.1949'da milliyetçileri yenmeyi başaran Komünist Çinliler (ÇKP) Mao liderli ğ inde ülke yönetimini ele geçirmiştir. Mao, sosyalist bir devlet kurmak için çalışmaya başladı.

SOSYAL İ ST EKONOM İ NED İ R? Ekonominin küçük bir aristokrat, zenginler sınıfı ya da kapitalist bir sınıf yerine geniş kitlelerin yararına işletilmesi gerekti ğ i savunan yönetim üretici gücün insan, insan eme ğ i ve dolayısıyla toplum oldu ğ u düşüncesinden yola çıkılarak oluşturulmuş bir sistemdir. Devletçilik prensibi mutlak olarak geçerlidir. Devlet üretime hakim güç olarak ön plana çıkar.

Özetle sosyalist ekonominin temel prensipleri şunlardır: 1. Üretici güç olarak emek öne çıkar. 2. Devletçi ekonomi (üretim araçlarında devlet mülkiyeti) esastır. 3. Merkezi planlama vardır. 4. Kamu Yararının (genel hukukun / kamu hukukunun) ön plana çıkması çok belirgindir. 5. Tek partili siyaset tercih edilir, çünkü sınıflı toplumlarda olan burjuva siyasetinde olan siyasal yapının işçileri böldü ğ ü görüşü savunulur.

yılları arasında Mao Çin Halk Cumhuriyeti başkanı olarak görev yaptı. İ ktidarı aldıktan sonra enflasyona karşı sert bir fiyat kontrolü ve e ğ itimsiz köylü nüfusu için de yaygın bir okuma yazma kampanyası başlatıldı. Toprak, toprak a ğ alarından alınarak yoksul köylülere da ğ ıtıldı. Geniş kapsamlı sanayileşme programları uygulanmaya çalışıldı. Bu dönemde Çin'in yıllık büyümesi, kültürel gelişme bir tarafa konulacak olursa, %4 - 9 arasındadır.

1958'de ise Büyük İ leri Atılım başlatıldı. Bu, Sovyet sanayi modelinin dışındaydı; bu yüzden parti içinde de muhalefetle karşılaştı. Buna göre Çin tarımı kollektivize edilecek ve kırsal alanda endüstri özendirilecekti. Başlangıçta Büyük İ leri Atılım gerçekten büyük başarı gösterdi. Ancak Mao'nun da içinde oldu ğ u parti çevrelerinde bu başarının daha da artırılabilece ğ i düşünceleri de yaygınlaştı. Artan sayıda köylüler çelik üretimine kaydırıldı.Bu nedenlerle 1959'da Büyük İ leri Atılım bir felakete yol açtı ve Mao bu dönemden sonra stratejik çöküş dönemine girdi.

Maonun ölümünden sonra; 20 Eylül 1954 tarihli bir anayasa ile sosyalizm idaresi kurulmuştur; ancak tamıtamına sosyalist bir ülke olmamışlardır. Mao döneminin ardından yapılan düzenlemelerle yabancı sermaye ithal ettiklerinden gerçek anlamda sosyalist bir ülke de ğ illerdir. İ ktidara ülkenin tek siyasi partisi olan Komünist Parti hâkimdir.

Günümüzdeki Marksist-Leninist ideolojiye ba ğ lı Sosyalist Ülkeler KÜBA CUMHUR İ YET İ : 1 Temmuz 1961'den beri sosyalist ülkedir. Ç İ N HALK CUMHUR İ YET İ : 1 Ekim 1949'dan beri sosyalist ülkedir.

Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti : 2 Temmuz 1976'dan beri sosyalist ülkedir. Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti : 2 Aralık 1975'den beri sosyalist ülkedir

ANAYASA: 1954,1975,1978 ve 1982 yıllarında dört anayasa yürürlü ğ e konmuştur.Anayasa giriş bölümüne ilaveten dört bölüme ayrılmıştır.Bunlar: 1-Genel ilkeler 2-Temel Haklar ve vatandaşların görevleri 3-devletin yapısı 4-Ulusal bayrak,ulusal sembol ve başkent Seçme ve seçilme,ifade özgürlü ğ ü,basın özgürlü ğ ü,dernek kurma,inanç ve gösteri özgürlükleri dâhil olmak üzere her vatandaşın temel haklarını garanti altına almaktadır.

Devletin niteli ğ i Anayasada:”Çin Halk Cumhuriyeti işçi sınıfın önderli ğ indeki halkın demokratik diktatörlü ğ ü altında yönetilen,işçiler ve köylülerin ittifakına dayalı bir sosyalist devlet oldu ğ u” belirtiliyor.Bu devletin özelli ğ ini ve devlet sistemini tanımlamaktadır. Halkın demokratik diktatörlü ğ ünün iki özelli ğ i vardır: 1-Demokrasi,halkın içinde uygulanmaktadır. 2-Diktatörlük,halkın düşmanlarına karşı uygulanmaktadır

EKONOM İ : Uzun yıllar kapalı bir ekonomi yapısı gösteren Çin, 1980'lerin başlarında, kollektif tarım uygulamasını durdurdu ve özel teşebbüse yeniden izin verdi. Şu anda Çin dünyanın en büyük ihracatçılarından ve rekor düzeylerde dış yatırım çekmektedir. Dünya Ticaret Örgütü'ne katılma hakkı kazanmıştır. Bu şekilde Çin dış pazarlara daha kolay erişim hakkı kazanacak, ancak dış rekabete de açık hale gelecektir. Bu durumun özel sektör yatırımlarını arttırması ve devlet hala iktidarda tekelini ve bireyler üzerindeki sıkı denetimini sürdürmektedir.

Son 10 yıldır istikrarlı bir şekilde sürdürdü ğ ü % 10'a ulaşan kalkınma hızıyla, 'yüzyılımızın yeni küresel gücü' olarak anılmaya başlanmıştır. Çin; ekonomik sistem olarak kapitalistken, devlet sistemindeki işleyişte sosyalist denilebilecek bir sistemle yoluna devam ediyor.

Çin’de, devrim sonrasında, elverişli iç ve dış koşullara karşın, devrimin sürekli kılınarak sosyalizme geçiş sa ğ lanamamış, Mao’nun ölümünden sonra da, Deng tarafından kesintisiz bir hatla emperyalizme ba ğ lanmıştı. Deng’in halefleri olan yeni yöneticiler tarafından ise, bu gidişat hızlandırıldı. Kısacası, sosyalist bir sistemin bozuşması ya da yıkılışından dolayı kapitalizme bir geri dönüş olmadı ğ ı gibi sosyalizme yönelen bir ülke konumunda da olmadı. Ve bugünden görünen ve anlaşılması gereken gerçek, Çin’de bir sosyalizmin, ancak ve ancak yeni bir devrime ba ğ lı olarak gündeme gelece ğ idir.

KAYNAKÇA: iz/465-cin-halk-cumhuriyetinin-siyasal- yaps.html %C3%BClkeler_listesi _Halk_Cumhuriyeti

HAZIRLAYANLAR: YONCA ARDUÇ M İ NE TORUNO Ğ LU MERVE KUŞ