Uzaktan Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Arif DOĞAN – Yunus YILDIRIM

Ölçme ve Değerlendirme Ölçme ve değerlendirme ile eğitim süreci içinde hedeflediğimiz davranışların ne kadarını gerçekleştirdiğimizi ya da başka bir deyişle konunun öğrenilmesinin gerçekleşmiş olup olmadığını veya konu hakkında eksikler olup olmadığı varsa eksiklerin neler olduğunu görmüş oluruz. Ölçme ve değerlendirme süreci sayesinde doğru ve etkili geri bildirimler verebilir ve daha etkili rehberlikler yapabiliriz. Bu etkisiyle ölçme ve değerlendirme eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Ölçme ve değerlendirme ile eğitim süreci içinde hedeflediğimiz davranışların ne kadarını gerçekleştirdiğimizi ya da başka bir deyişle konunun öğrenilmesinin gerçekleşmiş olup olmadığını veya konu hakkında eksikler olup olmadığı varsa eksiklerin neler olduğunu görmüş oluruz. Ölçme ve değerlendirme süreci sayesinde doğru ve etkili geri bildirimler verebilir ve daha etkili rehberlikler yapabiliriz. Bu etkisiyle ölçme ve değerlendirme eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır.

Ölçme ve Değerlendirme Eğitimde bir ölçme ve değerlendirme yapılabilmesi için bir varlığın olması gerekmektedir. Eğitimde ölçülecek olan varlık, eğitim gören bireyin öğrenmeleri sonucu değişen düşünce ve davranışlarıdır. Eğitimde bir ölçme ve değerlendirme yapılabilmesi için bir varlığın olması gerekmektedir. Eğitimde ölçülecek olan varlık, eğitim gören bireyin öğrenmeleri sonucu değişen düşünce ve davranışlarıdır.

Ölçme ve Değerlendirmenin Eğitimdeki Yeri Ölçme ve değerlendirme öğretim/öğrenim faaliyetleri içerisinde birçok göreve sahiptir. Ölçme ve değerlendirme öğretim/öğrenim faaliyetleri içerisinde birçok göreve sahiptir.

Ölçme ve Değerlendirmenin Eğitimdeki Yeri Karar mekanizmasında en büyük destekçidir; Programın yürütülmesinin ve öğrenciye verilecek yardımın en önemli parçasıdır; öğrenciye geri bildirim vermek sure-tiyle öğrenim faaliyetinin başarısı hakkında bilgiler verirken yönlendiricidir. Karar mekanizmasında en büyük destekçidir; Programın yürütülmesinin ve öğrenciye verilecek yardımın en önemli parçasıdır; öğrenciye geri bildirim vermek sure-tiyle öğrenim faaliyetinin başarısı hakkında bilgiler verirken yönlendiricidir.

Ölçme ve Değerlendirmenin Eğitimdeki Yeri Öğrencinin başarısını ve performansını ölçerken, aynı zamanda öğretim programında kullanılan materyalin ve bu bilgilerin iletiminin ne denli başarılı olduğundan da ölçümünde yardımcı olur. Öğrencinin başarısını ve performansını ölçerken, aynı zamanda öğretim programında kullanılan materyalin ve bu bilgilerin iletiminin ne denli başarılı olduğundan da ölçümünde yardımcı olur.

Sabit ve Değişken Değişken: Kişiden kişiye, durumdan duruma, nesneden nesneye değişen özelliklere denir. Bir başka deyişle, iki ya da daha fazla değer alan özelliklere “değişken” adı verilir. Sabit: Kişiden kişiye, durumdan duruma, nesneden nesneye değişmeyen özelliklere denir. Sadece tek bir değer alabilen özelliklere sabit adı verilir. Değişken: Kişiden kişiye, durumdan duruma, nesneden nesneye değişen özelliklere denir. Bir başka deyişle, iki ya da daha fazla değer alan özelliklere “değişken” adı verilir. Sabit: Kişiden kişiye, durumdan duruma, nesneden nesneye değişmeyen özelliklere denir. Sadece tek bir değer alabilen özelliklere sabit adı verilir.

Değişken Türleri Nicel değişken: Bu tür değişkenler sayısal değişkendir. Diğer bir ifade ile sayılarla ifade edilebilirler. Nitel değişken: Bu tür değişkenler sıfat sal değişkendir. Sıfat ya da sembollerle ifade edilebilirler. Sürekli değişken: Reel sayılarla eşleştirme yapılabilen değişkenlerdir. Daha açık olarak ifade edersek; iki değer arasında sonsuz sayıda başka değer yer alabiliyorsa bu tür değişkenlere sürekli değişken denir. Süreksiz (kesikli) değişken: Tam sayılarla eşleştirme yapılabilen değişkenlerdir. Nicel değişken: Bu tür değişkenler sayısal değişkendir. Diğer bir ifade ile sayılarla ifade edilebilirler. Nitel değişken: Bu tür değişkenler sıfat sal değişkendir. Sıfat ya da sembollerle ifade edilebilirler. Sürekli değişken: Reel sayılarla eşleştirme yapılabilen değişkenlerdir. Daha açık olarak ifade edersek; iki değer arasında sonsuz sayıda başka değer yer alabiliyorsa bu tür değişkenlere sürekli değişken denir. Süreksiz (kesikli) değişken: Tam sayılarla eşleştirme yapılabilen değişkenlerdir.

Değişken Türleri Bağımsız (etki eden) değişken: Araştırmacının kontrolü altında olan, düzenleyip, değiştirebildiği değişkendir. Bağımlı (etkilenen) değişken: Araştırmada diğer değişkene ya da değişkenlere (bağımsız değişkene) karşı tepkisinin araştırıldığı değişkenlerdir. Kontrol değişkeni: Araştırmacının araştırma ortamında sabit tuttuğu, araştırmaya etkisinin olmasının istenmediği için nötrlenmeye çalışılan değişkenlerdir. Karıştırıcı (ara) değişken: Araştırmada doğrudan gözlenmeyen ancak bağımsız değişken ile bağımlı değişken arasındaki ilişkiyi etkileme olasılığı olan, kontrol altına alınamayan değişkendir.

Ölçme ve Türleri ÖLÇME: Bir değişkenin (ölçülmek istenilen bir özelliğin) gözlenerek, gözlem sonucunun sayı ya da sembolle eşleştirilmesi sürecidir. ÖLÇME: Bir değişkenin (ölçülmek istenilen bir özelliğin) gözlenerek, gözlem sonucunun sayı ya da sembolle eşleştirilmesi sürecidir.

Ölçme ve Türleri DOĞRUDAN (TEMEL) ÖLÇME Doğrudan ölçme, ölçme konusu olan özelliğin aynı bir ölçekle ölçülmesidir. DOLAYLI (GÖSTERGEYLE) ÖLÇME Doğrudan ölçülemeyen özelliklerin, onlarla ilgili olduğu bilinen ya da ilgili olduğu sanılan başka bir özellikle ölçülmesidir.

Ölçme ve Türleri TÜRETİLMİŞ ÖLÇME Dolaylı ölçmenin bir başka şeklidir. İki ve ya daha fazla değişken arasında yapılan ilişkilendirme (matematiksel bir işlem) sonucu elde edilen ölçmedir. Örnek: hız, havuz, yaş, denklem problemlerinde bu ölçmeden yararlanılır.

Ölçüde Birim Birim: Ölçmede kullanılan en küçük standart miktara verilen addır. Doğal birim: Doğada kendiliğinden var olan birimdir. İnsanlar tarafından birim olarak belirlenmesine gerek duyulmayan fiziksel olarak zaten var olan birimlerdir. Yapay birim: Uzmanlar tarafından tanımlanmış, ölçmede pratikliği sağlamak için sonradan belirlenmiş standart miktarlara yapay birim adı verilir.

Çevrimiçi Sınav Herhangi bir iletişim sistemini kullanarak bilgisayar ya da başka bir cihaz aracılığı ile sunucudaki sorunların istemciye aktarılması ve yanıtlarında aynı ya da başka bir sunucuya iletilmesidir. Herhangi bir iletişim sistemini kullanarak bilgisayar ya da başka bir cihaz aracılığı ile sunucudaki sorunların istemciye aktarılması ve yanıtlarında aynı ya da başka bir sunucuya iletilmesidir.

Bilgisayara Dayalı Sınav Herhangi bir sınavın bilgisayar kullanılmak şartıyla yapılması; sınav sorularının dijital ortamda verilmesi ve yanıtlarında aynı şekilde dijital ortamdan alınması demektir. Herhangi bir sınavın bilgisayar kullanılmak şartıyla yapılması; sınav sorularının dijital ortamda verilmesi ve yanıtlarında aynı şekilde dijital ortamdan alınması demektir.

İnternete Dayalı Sınav Herhangi bir sınav sisteminde iletişim aracı olarak internetin kullanılması anlamına gelmektedir. Herhangi bir sınav sisteminde iletişim aracı olarak internetin kullanılması anlamına gelmektedir.

Ölçme ve Değerlendirme Avantajları Hız (hazırlamada, uygulamada, değerlendirmede) Maliyet (hazırlamada, uygulamada, değerlendirmede) Grafik, ses ve görüntü desteği Tutarlı test yapma imkânı (soruların devamlı analiz edilmesi sonucu geliştirilebilmesi) Etkin uygulama imkânı Gereksinim duyulduğunda kullanılabilirlik Hız (hazırlamada, uygulamada, değerlendirmede) Maliyet (hazırlamada, uygulamada, değerlendirmede) Grafik, ses ve görüntü desteği Tutarlı test yapma imkânı (soruların devamlı analiz edilmesi sonucu geliştirilebilmesi) Etkin uygulama imkânı Gereksinim duyulduğunda kullanılabilirlik

Ölçme ve Değerlendirme Dezavantajları Güvenlik (sınavı olan öğrencinin kimliği) Erişim olanakları Haberleşmede tutarsızlık Bağlantı hızının düşük olması durumunda ileri teknolojilerin kullanımı olanaksız hale gelebilir. Güvenlik (sınavı olan öğrencinin kimliği) Erişim olanakları Haberleşmede tutarsızlık Bağlantı hızının düşük olması durumunda ileri teknolojilerin kullanımı olanaksız hale gelebilir.

Analiz Bilindiği gibi, sınav sistemleri değişik faktörlere bağlı olmak üzere farklılıklar arz etmektedir. Bu faktörlerden en önemlileri olan sınav konusu, sınavın eğitsel amacı, sınavın uygulanacağı kitle çevrimiçi sınav sisteminin geliştirilme-sinde en önemli kriterleri belirlenmektedir. Bilindiği gibi, sınav sistemleri değişik faktörlere bağlı olmak üzere farklılıklar arz etmektedir. Bu faktörlerden en önemlileri olan sınav konusu, sınavın eğitsel amacı, sınavın uygulanacağı kitle çevrimiçi sınav sisteminin geliştirilme-sinde en önemli kriterleri belirlenmektedir.

İstemciye İletim Şekli Soruların kullanıcıya gösterim şeklini belirleyen bilgilerdir. Örneğin, bir sınav sis-temi dahilindeki sorular birer-birer verilebilirken, diğer bir sınavın toplu halde iletilmesi ya da grupları bölünmesi gerekebilir. Soruların kullanıcıya gösterim şeklini belirleyen bilgilerdir. Örneğin, bir sınav sis-temi dahilindeki sorular birer-birer verilebilirken, diğer bir sınavın toplu halde iletilmesi ya da grupları bölünmesi gerekebilir.

Sınavın Hedefleri Sınavın hedefleri bilgisinin bulunması, bu sınavı kullanacak olan bütün kullanıcı grupları açısından büyük önem arz etmektedir. Farklı kullanıcılar için farklı işlev-selliğe sahip olan bu bilgiler, eğitim sistemlerinin olmazsa olmazlarından- dır. Sınavın hedefleri bilgisinin bulunması, bu sınavı kullanacak olan bütün kullanıcı grupları açısından büyük önem arz etmektedir. Farklı kullanıcılar için farklı işlev-selliğe sahip olan bu bilgiler, eğitim sistemlerinin olmazsa olmazlarından-dır.

Sıralama ve İşleme Bilgisi Sınav için tanımlanmış soruların tamamının veya tanımlanmış 'x' tane sorudan 'y' tanesinin rastgele seçilmesi sonucu, istenilen sıralama ile veya rast-gele sıralama yöntemi ile iletilmesi bilgileri gerekecektir.

Kaynakça Kabakçı I. Ve Karakaya Z. (2003). Web'de Öğrenme Ölçme ve Değer-lendirme. Ankara: İnkansa Matbaacılık. Güler N. (2014). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi www.notoku.com www.uzem.gediz.edu.tr www.oguzhanhoca.com