ANATOMİ Hazırlayan Prof. Dr. NİHAT EKİNCİ

GENEL BİLGİLER  Anatomi sözlükte farklı anlamlar ifade eder. 1-canlı yaratıkların vücut yapısını inceleyen bilim dalı, 2-bir kurum, olay vs.nin ana yapısı 3-vücut yapısı gibi… Anatomi terimi, Tıp’ta ise Ana (içinden) ve Tome (kesmek) kelimelerinin birleşmesinden oluşur. Fakat günümüzde anatomi terimi daha geniş anlamda kullanılmaktadır. Bu anlamıyla baktığımızda; Anatomi, insan vücudunun şeklini, yapısını, vücudu meydana getiren organları, sistemleri ve bunlar arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır.

Bunlar: Ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi,   Günümüzde anatomi eğitimi sadece kadavra üzerinde yapılan bir eğitim olmaktan çıkmış ve canlı üzerinde de çeşitli görüntüleme yöntemlerini kullanılır duruma gelmiştir. Bunlar: Ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, nükleer manyetik rezonans vs.

Anatomi çeşitleri: Anatomi bilimi öğretim teknik ve yöntemlerinin gelişimine paralel bir seyir izleyerek öğretimin amacına uygun çeşitli alt gruplara ayrılarak okutulmaktadır. Bütün yöntemlerin amacı, insan sağlığıyla uğraşan meslek gruplarına insan vücudunu öğretmektir. Öğretimde ortaya çıkan farklılık sadece öğretim metotlarının farklılığından kaynaklanır.

b) Topoğrafik anatomi (bölgesel anatomi) Anatomi çeşitleri a) Sistematik anatomi b) Topoğrafik anatomi (bölgesel anatomi) c) Gross (makroskobik) anatomi d) Mikroskobik anatomi (histoloji) e) Gelişim anatomisi f) Fonksiyonel anatomi g) Comparatif anatomi (karşılaştırmalı) h) Sportif anatomi i)Artistik anatomi

   a) Sistematik anatomi: İnsan vücudunu meydana getiren sistemleri ayrı ayrı ele alarak inceleyen anatomi dalıdır. b) Topoğrafik anatomi (bölgesel anatomi): İnsan vücudunu bölgelere ayırarak ve bu bölgelerde bulunan bütün yapıları sistem farkı gözetmeksizin tabaka tabaka inceleyen anatomi dalıdır. c) Gross anatomi (makroskopik) : İnsan vücudunu çıplak gözle inceleyen anatomi dalıdır. d) Mikroskopik anatomi (histoloji): İnsan vücudunu meydana getiren hücre ve dokuları mikroskop yardımıyla inceleyen anatomi dalıdır. 

e) Gelişim anatomisi: Zigot oluşumundan itibaren insanın ölünceye kadar geçirdiği aşamaları inceleyen anatomi dalıdır. Embriyoloji, Çocukluk anatomisi (Nipio anatomi), Yetişkin anatomisi (adult anatomi) ve İhtiyarlık anatomisi (Geriatrik anatomi) gibi çeşitli alt dalları vardır. Embriyoloji, zigot oluşumundan doğuma kadar geçen süre içerisindeki gelişim evresini inceler. f) Fonksiyonel anatomi: Yapı ve fonksiyon bütünlüğü içerisinde insan vücudunu inceleyen anatomi dalıdır.

Günümüzde tıp eğitimi dışında da veteriner fakülteleri, zooloji, güzel sanatlar, spor bölümleri gibi bir çok alanda anatomi eğitimi verilmektedir. Bu dallarda farklı öğretim metodları kullanılmaktadır. g) Comparatif (karşılaştırmalı) anatomi : Daha çok veteriner fakülteleri ve zooloji gibi bilim dallarında okutulan ve çeşitli hayvan gruplarının yapılarını karşılaştırarak inceleyen anatomi dalıdır. h) Sportif anatomi: Spor yüksek okullarında okutulan anatomi çeşidi olup daha çok hareket sistemi ağırlıklıdır i) Artistik anatomi: Güzel sanatlar eğitimi veren okullarda (resim, heykeltıraş) okutulan ve yüzeyel anatomi ağırlıklı anatomi çeşididir.

Anatomik duruş: İnsan vücudundaki bir organın yeri ve komşuluklarının tarifi normal anatomik duruşa göre yapılır. Anatomik duruş; karşımızda ayakta dik duran, yüzü bize dönük, gövdesi dik, üst ekstremiteleri aşağı doğru sarkık ve avuç içleri öne bakan bir şahsın duruşu demektir.

Vücuttaki her hangi bir oluşumun,   Anatomik eksenler ve düzlemler: Vücuttaki her hangi bir oluşumun, -Diğer bir oluşum ile olan komşuluklarını belirlemede, -Eklemlerde yapılan hareketleri tanımlamada kolaylık sağlaması için insan vücudundan 4 tane tasarılı düzlem ve 3 tane tasarılı eksen geçirilir. Planum medianum (median düzlem): Planum sagittale (sagittal düzlem): Planum frontale (coronale) (alın düzlemi): Planum horizontale (transversum), (yatay düzlem):

Anatomik düzlemler   Planum medianum (median düzlem): Vücudu yukarıdan aşağıya doğru sağ ve sol olarak iki eşit parçaya ayıran düzlemdir. Vücutta sadece bir tane median düzlem bulunur. Planum sagittale (sagittal düzlem): Yere dik ve median düzleme paralel olarak önden arkaya veya arkadan öne doğru geçen düzleme denir.

Planum horizontale Planum frontale (coronale), (alın düzlemi): Yukarıdan aşağıya doğru ve alna paralel olarak geçen düzlemdir. Bu düzlem vücudu eşit olmayan ön ve arka parçalara ayırır. Planum horizontale (transversum), (yatay düzlem): Yere paralel olarak geçen düzlemdir. Bu düzlem vücudu üst ve alt olarak parçalara ayırır.

Anatomik eksenler 1 2 3 1-Axis verticalis (dikey eksen): Yukarıdan aşağıya (baştan-ayaklara) doğru, yere dik olarak geçen eksen. 2-Axis sagittalis (ön-arka yatay eksen): Yere paralel olarak önden arkaya veya arkadan öne doğru geçen eksen. 3-Axis transversalis (sağ-sol yatay eksen): Yere paralel olarak sağdan sola veya soldan sağa doğru geçen eksen.

Terminoloji Bir bilim veya sanat dalına ait kelimelerin ve daha çok da ıstılah (özel manada kullanılan ve herkesçe anlaşılmayan) mahiyetindeki kelimelerin tamamı, terim bilimi demektir.. Lokma: yemek kültürüne göre farklı anlam içerir tamirci kültürüne göre farklı anlam taşır. Somun: 1- Fırında pişirilen, yuvarlak, mayalı kabarık ekmek 2-Vidalı çivilerin bir tarafına geçirilen içi vidalı, dört veya beş köşeli madeni pul Diğer bilim dallarında olduğu gibi anatominin de kendine özgü uluslararası terimleri vardır. Bu terimlerin kökeni Latince ve Grekçe’dir. Fakat son yıllarda İngilizce terimler de kullanılmaktadır. Esas olarak anatomi terimleri Terminologia Anatomica’da toplanmıştır. Bazı ülkelerde uluslararası terimlerin dışında kendi dillerine özgü terimler de kullanılmaktadır.

Vücut bölümleri ve ilgili anatomik terimler Caput: Baş Collum: Boyun Truncus: Gövde Dorsum: Sırt Thorax: Göğüs Abdomen: Karın Pelvis: Leğen Membrum superior: Üst taraf Omos: Omuz Brachium: Kol Antebrachium: Ön kol Manus: El Membrum inferior: Alt taraf Gluteus: Kalça Femur: Uyluk Crus: Bacak Pes: Ayak Caput Collum Membrum superior Truncus Membrum inferior

Yönler ve taraflarla ilgili anatomik terimler   Anterior: Ön, önde bulunan, ön taraf Posterior: Arka, arkada bulunan, arka taraf Dexter, dextra: Sağ, sağda bulunan Sinister, sinistra: Sol, solda bulunan Verticalis: Dikey Horizontalis: Yatay Sagittalis: Önden arkaya doğru Transversalis: Enine Lateralis: Dıştaki, dıştarafta bulunan, orta çizgiye uzak Medialis: İçteki, orta çizgiye yakın

Medianus, mediana: Tam ortada bulunan İntermedius: İki şeyin ortasında bulunan Superior: ........ Üst, yukarı İnferior: Alt, aşağı Cranialis: ......... Kafaya yakın olan Caudalis: Kuyruğa yakın olan Superficialis: ...... Yüzeysel, yüzeyde bulunan Profundus: Derin, derinde bulunan Dorsalis: ........... Sırt, sırt tarafında bulunan Ventralis: Karın tarafında bulunan Externus: ......... Dış İnternus: İç Proximalis: ........ Gövdeye (merkeze) yakın Distalis: Gövdeye (merkeze) uzak

SİSTEMATİK ANATOMİ  İnsan vücudunu oluşturan sistemleri tek tek ele alarak inceleyen anatomi çeşididir. Bizim dersimizde insan vücudu 9 sisteme ayrılarak incelenecektir. 1-Hareket sistemi 2-Solunum sistemi 3-Dolaşım sistemi 4-Sindirim sistemi 5-Üriner sistem 6-Genital sistem 7-Endokrin sistem 8-Sinir sistemi 9-Duyu organları