8 TANRI ALGISI Hakan ZAFER Din Psikolojisi NOT: Bu slayttabaşka bir resim ister misiniz? Resmi seçin ve silin. Şimdi yer tutucuda Resimler simgesini tıklatarak kendi resminizi ekleyin.

Aynı dinin inananları Tanrı’yı farklı tasavvur edebilir. TANRI ALGISI Aynı dinin inananları Tanrı’yı farklı tasavvur edebilir. Sembolik düşünme yetisi tasavvurun kaynağıdır. Bu semboller oluşturulmaz, inanılan din sunar (esmaü’l- hüsna vb.). Tasavvurun oluşmasında inanılan Tanrı’nın sıfatları önemli yer tutar. Bireyin Tanrı tasavvuru, onu, dinini ve yaşadığı kültürü tanımaya yardım eder. Din Psikolojisi, Tanrı’nın varlığı, yokluğu, değeri gibi dinin iç konularına müdahale etmeden insanın inandığıyla ilişkisine yoğunlaşır.

KAVRAM – TASAVVUR – TANRI Tanrı Kavramı: Bilişsel. Bilinen kavramlar etrafında entelektüel içerikle gelişir. Benzetme (kıyas = analoji) yaparak somutlaştırılır. Tanrı Tasavvuru: Duygusal – öznel, bireysel. Daha üst bir yapılanma ve düzenleyici ilkedir. Tasavvur, “ruhsal güçler veya duyusal uyarılarla zihinde önceden oluşan herhangi bir nesnenin, olayın, fiilin ya da bir kavramın istekli olarak yeniden özel bir biçimde şekillenmesi, canlanması, anlam kazanması veya hatırlanmasıdır.” Tanrı tasavvuru (god image: god representation): Bireyin küçük yaşlarından itibaren zekâ gelişimine, edinmiş olduğu bilgi ve yaşantısına, yetişme ve düşünüş tarzlarına ve bağlı olduğu dinin inanç esaslarına göre Tanrı’yı zihninde canlandırması, biçimlendirmesi ve anlamlandırmasıdır.

Ana-Maria Rizzuto Tanrı tasavvuru: Din adamlarınca çerçevelenen, insana etkisi az, uzmanlarınca “en iyi bilinen”. Tanrı kavramı: İnsan kendi duygularıyla çerçeveler. Hatıraları ve yüklediği anlamlarla oluşur. Tanrı tasavvurunun oluşumunda ana baba imajları başat rol oynar, çünkü çocuğun ilişki kurduğu ilk insanlar annesi ve babasıdır, zira Tanrı görülmezdir. Anne yüzü ilk tasavvur unsurudur.

TANRI TASAVVURUNUN OLUŞUMU Tanrı tasavvurunu şekillendiren beş faktör 1) Ana-baba ile ilişkiler. 2) Diğer önemli kişi ve gruplarla ilişkiler. 3) Kendilik kavramı veya öz- saygıya ilişkin duygular. 4) Tanrı konusundaki öğrenim ve Tanrı’nın insanlıkla ilişkisi. 5) Dini uygulama, dua, ibadet, kutsal metin okuma, dini tartışmalar ve kişinin kendi düşünceleri. Tanrı tasavvurunun oluşumu konusunda ileri sürülen tezler: Bilişsel Tez: Jean Piagt’in işlem öncesi, somut işlem ve soyut işlem dönemleri İlişkisellik Tezi: Tanrının insanları kendisi ile ilişki kurmaya çağrısı. a-İnsanı Tanrıya çağıran dikey saha b-Ötekilere(masiva) çağıran yatay saha Fıtrat kavramı

ANA-BABA İMAJI VE TANRI TASAVVURU İLİŞKİSİ Tanrı tasavvuruna aktarımı söz konusu olan nitelikler: Şefkat, otorite, güven, korunma, sığınma S.Freud: “Evrensel saplantısal nevroz”, “Yüceltilmiş bir baba”

KÜLTÜREL FARKLILIĞIN TANRI TASAVVURUNA ETKİSİ Kültürlerin dine müdahaleleri Tanrı anlayışını çeşitlendirir. Dindarlık yönelimin iç- dış kaynaklı olması tasavvuru değiştirebilir. İç güdümlü dindarlar merhamet, sevgi üzerinde yoğunlaşırken dış güdümlü dindarlar celal sıfatlarına ağırlık verir. Antropomorfizm etkisi toplum ve yaş seviyelerinde değişebilir. Cinsiyet, Tanrı tasavvurunda belirleyici olabilir. Bilgi düzeyi tasavvurun mahiyetini belirler.

TANRI TASAVVURU VE PSİKOLOJİK ETKİLERİ Ruh ve beden sağlığı Öz-saygı Duygusal yaşantı Psiko-sosyal uyum Başa çıkma “Kulumun zannındakiyim” Kutsi Hadis