ADIǴE ALFABE

HARFXER – HARFLER - LETTERS ABCÇĆDEÉFGǴ ĞHḢIİJKḰLĹM NOÖPṔQRŚSŠŞ TṪUÜWXYZŹ ĴḞǨṨV Kaberdey EK harf

ĆEǴḢĹḰṔQŚŠṪXWŹ ćapse pe ǵın pḣe aĺın ḱu ṕe qon śe šeyaṫexatewatebaźe ip burun barut odun yüzük araba yatak gitmek diş bit toprakbahçe çekiçsinek NEDEN LATİN ALFABE ? Adı ǵ elerin % 80 Türkiye’de yaşamakta, latin harfleri kullanmaktadır. Akıllı Telefon, ipaid ve bilgisayarlarını bu harfler ile kullanmaktadır. Dünya iletişiminde (Facebook, Twitter, MSN, SKYPE) kullanılan bu harflerdir Dil öğrenim yaşındaki çocuklarımızın ve ebeveylerinin güncel kullandığı harflerdir Tek harf – Tek ses, okunduğu gibi yazılan, yazıldığı gibi okunan Fonetik alfabedir Tek harf sistemi öğrenimde, bilgisayar programlarında kolaylık sağlamaktadır. Türkçe harflere eklenen 13 Adı ǵ e harf, taban harfleri ile rahat hatırlanabilmektedir

4 DİAKRİTİK HARFKLAVYEDE ÇIKIŞ YERİ ć Altgr + c ǵ Altgr + g ḣ Altgr + h ḱ Altgr + k ĺ Altgr + l ṕ Altgr + p ṫ Altgr + t ś Altgr + s ŝ Altgr + ö ź Altgr + z Guş`aĺem harfxer apostrofow yit. Adıǵe Klavyem yilink: Adıǵe Harfxer kızićıre çıuxer ćeğ tablom yit

5 TİBZE ZETEĞAŞ`E Yaperıye yeğeja ṕ - Başlangıç seviviyesi - Beginner level

HEDEFLENEN SEVİYE Adıǵece bilmeyenler için başlangıç seviyesi esas alınmıştır. Öncelikle Latin harflerle okuma ve yazmayı Günlük konuşmalarda geçen kelime ve cümleleri Günleri, sayıları, renkleri, konumları öğretmektir İstenilen seviye sitedeki diğer slaytlar ile geliştirebilir. Kursta ünitelerin anlatım süresi 50 saattir 6

AXER ŞÖ TE AR WE SE maqo gidiyorlar gidiyorsnuz gidiyoruz gidiyor gidiyorsun gidiyorum weqo teqo şöqo seqo maqox ONLAR SİZ BİZ O SEN BEN NEBǴIRE ŠEPAPĆ Şahıs Zamirleri 7

YA ŞÜ Tİ Yİ WÜ Sİ Wıne Evi Eviniz Evimiz Evi Evin Evim Wıne Onların Sizin Bizim Onun Senin Benim 8 ZİYE ŠEPAPĆE İyelik Zamirleri

wıne šıqu`küçük ev mıarıse pĺıjkırmızı elma pşaşe daxegüzel kız ćale (éále ) pşerşişman çocuk Sıfatlar, isimleri niteler ve belirgin özelliklerini tanımlar. Bir isime ait bütün özellikler o ismin sıfatıdır. Dilimizde sıfat tamlamaları Türkçe ve İngilizcenin tersine, nitelediği isimden sonra gelmektedir PĹIŞÖÁŠEXER sıfatlar 9

ZAĞORE PĹIŞÖÁŠEXER 10 dıcı acı cade büyük gou şirin bğuże dar ule ahmak pşerı şişman şenıç asabi uşı akıllı ĺḣançe alçak wıçöáğ bitkin

ḱ ur fabjew yefı Arabayı süratli sürüyor Sabiyır cegunew yejejığÇocuk yeniden oyuna başladı Terezew kaoDoğruca söyle Femiyew qoáğeİstemiyerek gitti Yizakow keqo !Yanlız geliyor. Ḣ UŞIEFEŞI` Zarflar Zarflar eylemleri niteler. Bir eyleme ait bütün özellikler o eylemin zarflarıdır. 11

12 guawlıdew wızewjajew neşöwrénew şıpkewdaow psınćewyamışew tḣewdırsew wedewqo betew guşü`ewyeğazığew femiyewgum diştew şhafewkarıwışüxew wıćıtewsakew ZAĞORE Ḣ UŞIEFEŞ`IXER Bazı Zarflar

Edatlar, ismi nitelemezler. Tek başına kullanılmayan, bir isim ile kullanılıp ismin anlamını tamamlayan kelime gruplarıdır. ĹEPSAPE Edatlar 13 Murat ḱ um yipe yit Murat arbanın önünde duruyor. Unćıbzer yiqošı yiĺAnahtar içinde Yate re yiko re zećerıtBaba oğul yan yana duruyor Bzıwır çı ǵ ı şhapem pıs Kuş ağacın tepesinde oturuyor.

ZAĞORE ĹEPSAPEXER Bazı Edatlar 14 yićeğ (yiş`eğ)yipaşha zetétćerıt (érıt) ćet (ét)yićıu` (yişıu`) xetzetéĺ detşıt yiwıjpeut yićıbıće (yıibıće)yiqoš yićıb (yıib)zerıt kotzexet fedewpeşü`et upezećerıt (zeérıt) pıszegoĺ pıtyipe zegotut zepıtyipaşha

TÉT TÉĹ GOT GOĹ 15 k o n u m l a r

YİTYİĹ DET DEĹ 16 k o n u m l a r

ĆET (ÉT)ĆEĹ (ÉĹ) UT UĹ 17 k o n u m l a r

KOTKOĹ XET XEĹ 18 k o n u m l a r

ĆES (ÉS) KOS DES US 19 k o n u m l a r

GOS TÉS YİS 20 k o n u m l a r

XES PIĹ PIS 21 k o n u m l a r

FİİL ÇEKİMLERİ Dilimizde üzerinde fiil mevcuttur. Tesbit edebildiğimiz 155 zaman çekim formunun bilgisayar programı bitmiştir. Fiiller; eylemin yönüne, nesne alıp almamasına göre çekim formuna girerler Başlangıç seviyesinde dil öğrenimi için güncel 200 civarındaki fiil kafi gelebilir Geçmiş zaman, şimdiki zaman gelecek zaman çekimlerini öğrenmek ile başlanabilinir. Tüm fiil çekimlerini de yüklü olan fiilmatik ile yapabilirsiniz. 22

23 VEKTÖREL FİLLER ( téxın, kıćexın, uźın, yeźıxın, kéźıxın, xet ḣ ın, koźen...) Dilimizde ön ekler, tekil veya kombine olarak fiil kökü ile kaynaşırlar. Konum ekleri ile eylemin yönünü belirler. Fiil çekimlerinde şahıs zamiri, ön ek ile fiil kökü arasına girer Eylemin yönünü belirler (tésexı: üstünden alıyorum) Fiilerimizin çoğunluğu bu fiil gurubundadır.

kıkififışızezışü`ıdıćegoxedekoyeyitéupıpeĺı ḢUŞIE VEKTÖRXER kı ze fı şı kı ze aben şen xın şın źın fın fı şüı dı ze şı pe xe té de ko će P I Ḣ O X E R ĹAPSE

Okuyorumokuyormuyum ?okumuyorumOkumuyor muyum ? SéceSéca ?SécerepSécereba ? WöceWöca ?WöcerepWöcereba ? YeceYeca ?YecerepYecereba ? TéceTéca ?TécerepTécereba ? ŞöceŞöca ?ŞöcerepŞöcereba ? YecexYecexa ?YecexerepYecexereba ? Cıre Ĺe ḣ an Şimdiki Zaman SE WE ARAR TE ŞÖ AXER Yecen: Okumak 25

okudumokudum mu ?okumadımokumadım mı ? SécağSécağa ?SécağepSécağeba ? WöcağWöcağa ?WöcağepWöcağeba ? YecağYecağa ?YecağepYecağeba ? TécağTécağa ?TécağepTécağeba ? ŞöcağŞöcağa ?ŞöcağepŞöcağeba ? YecağexYecağexa ?YecağexepYecağexeba ? Blećığe Ĺeḣan Geçmiş Zaman SE WE ARAR TE ŞÖ AXER Yecen: Okumak 26

okuyacağımokuyacak mıyım?okumayacağımOkumayacak mıyım ? SéceştSéceşta ?SéceştepSéceştıba ? WöceştWöceşta ?WöceştepWöceştıba ? YeceştYeceşta ?YeceştepYeceştıba ? TéceştTéceşta ?TéceştepTéceştıba ? ŞöceştŞöceşta ?ŞöceştepŞöceştıba ? YeceştıxYeceştıxa ?YeceştıxepYeceştıxeba ? Keqoşt Ĺeḣan Gelecek zaman SE WE ARAR TE ŞÖ AXER Yecen: Okumak 27

śe xer tığoáqo śığo şejye mı mo xer ZIPÇAĞE – BEPÇAĞE tekil - çoğul Tekil kelimenin sonuna ( XE ) eki alarak çoğul hale gelirler. İsmin -i halinde ( r ), ismin -de halinde ( me ) ses uyumu ekini alır śe xeme tığoáqo śığo şejye mı mo xeme 28

EvGüzel evYalın halWıneWıne daxe EviEvi sattı-i haliWınerWıner yişağ EveEve gidiyorum-e haliWınemWınem seqo EvdeEvde kaldı-de haliWınemWınem kinağ EvdenEvden getirdim-den haliwınemWınem kisxığ İSMİN HALLERİ Dilimizde e, de, den hali aynı formdadır 29

30 PÇAĞEWMAFEXERGÜNLER 1. BLIPE Pazartesi 2. ĞUBCI Salı 3. BERESKÉJİY Çarşamba 4. MEFEḰU` Perşembe 5. BERESKÉŞXO Cuma 6. MEFEZAKU` Cumartesi 7. THAWIMAF Pazar

Çeşı (Şeşı )gece Çeşıb ǵ ı (Şeşıb ǵ ı ) gece yarısı Nefşağoseher Pçediype(Pşediype)tanyeri Pçediy (Pşediy)sabah Şecağoöğle Şecağowıjöğleden sonra Pçıhaşhape (Pşeğaşhape)günbatımı Pçıhaşha (Pşeğaşha)akşam 31

32 ĞEXERMEVSİMLER ĞATXE İlkbahar ĞEMAF Yaz BJIHA Sonbahar ĆIMAF Kış

AYLAR / MAZEXER / MONTHS 33 Ocak Şılemaz January Şubat Mezay February Mart Ğetxape March Nisan Melıĺfeğu April Mayıs Jönığoáć May Haziran Mekuweğu June Temmuz Beźeweğu July Ağustos Şışhau August Eylül Onığo September Ekim Şepweğu October Kasım Şeqoğu November Aralık Tığeğaz December

SORULARWUPĆEXER Kim?Xet ? Ne?Sıd ? Nasıl?Sıdew? Hangisi ?Tarı ? Nerede?Tede ? Nereye?Tede ? Neden?Sıd paye ? Bu ne ?Mır sıd ? Kaç ?Thapş? Kim o?Xet ar ? Ne kadar?Sıd fediz ? Ne şekilde ?Sıd fed ? Ne zaman ?Sidığo ? Niçin?Sıd papć ? O ne ?Ar sıd ?

İŞARET ZAMİRLERİYİKEĹEĞOAĆ ŠERIĞ BuMır ŞuMor Bu tarafaMıće Şu tarafaMoće O tarafaAće BurasıMıde ŞurasıMode OrasıAde DiğeriAdre ÖtekiMıdre

ZAMANZEMANXER GünMafe HaftaThamaf AyMaze YılYiĺes DünTığoás BugünNepe YarınNéwuş SabahPçedıy AkşamPçıha ÖğleŞecağo SeherNefşağo SabahleyinPçedıyim ÖğleyinŞecağom

ZAMANZEMANXER ŞimdiCır Üçgün önceMefiş yipe Üçgün sonraMefiş yiwuj Yarından sonraNéwuş mıće Öğleden sonraŞecağowuj GeceÇeşı Bu seneMığe Dün akşamTığospçıh Dün geceTığosçeş ErkenPase ErkendenPasew Ertesi günNéwuşmıć Öbür yılAdreğem Geçen seneĞoréqo Gelecek seneKeqoreğ

HAVA-YAĞIŞWAŞÖ-WOŞX BulutWoşöapş BulutluWoşöapşe Gök gürlüyorŞıbler meğoáğo Hava bulutluWoşöapşe tét Rüzgar esiyorJıbğe képşe Yağmur yağıyorWoşx kéşxı Kar yağıyorWos késı Dolu yağıyorWoşü kéxı Seyrek yağışKıxéz'ı BuzluŞtığe DoluWoşü SisPşağo YağışWoáye YağmurWoşxı KarlıWos téĺ İklimWo KırağıWoseps RüzgarJıbğe YağışlıWoyale

AKRABALIK / WUNEKOŞXER-BLAĞEXER AkranZeleğu`Kayınbaba (kadının babası)Şü`ıpşı AmcaYateşKaynana (erkeğin annesi)Goáşe AnneNanKaynana (kadının annesi)Şü`ı goáşe Akraba (eş tarafı)BlağeKız evlatPḣu Akraba (sülale tarafı)AhılKız kardeşŞıpḣu AnneanneNenejKocanın erkek kardeşiPşıko BacanakZemeĺḣoğKocanın kız kardeşiPşıpḣu BüyükbabaBebejKomşuWuneğu DamatMaĺḣoTorun (erkek, kız)Korıĺf, pıḣurıĺf DayıYaneşTeyzeYane şıpḣu DedeTetejAileWunağo Erkek kardeşŞıAmca kızıYateş yipḣu GelinNıseAmca oğluYateş yiko GörümcePşıpḣuBaldızŞü`ışıpḣu HalaYate şıpḣuEltiZenıseğu` Üvey anneNaneṕosKumaṪ`oáne

Sıhatır thapş ? Sıhatır bğu Sıhatır bğum pĺ`ane yiı` Sıhatır bğum pĺ`ane blećı Sıhatır bğum ṫ uć yiı` Sıhatır bğure nıkore Sıhatır bğum pş`ı blećı 40

TIĞA Ṕ E TIĞEKOHA Ṕ ETIĞEKOĆI Ṕ E TIĞEMIWE 41 TIĞEMIWE TIĞEKOĆI Ṕ E TIĞEMIWE TIĞEKOHA Ṕ E TIĞA Ṕ E TIĞEKOĆI Ṕ E TIĞA Ṕ E

ZANĆE SEMEGUCABĞU 42 ĆIB GUPE

ŞÖXER renkler ćıfı açık renk ća ṕ še koyu renk şö zexeĺ rengarenk şö zeyić tek renk Renk tonları 43

44 ŞÜŠE FIJI ŞḢOÁNṪE ĞOJI HAPĹI ŞEPĹI PĹIJI WIŚIŞÖ

45 SAYILAR Danef de sayılar YİRMİLİ sayı sistemine göre verilmiştir Sayımatik ise ONLU sayı sistemine göre düzenlenmiştir ! sitesinden yükleyeceğiniz SAYIMATİK ile istediğiniz rakamın on tabanlı sayı sistemine göre Adıǵece söylenişini bulabilirsiniz.

46 RAKAMONLU SİSTEMYİRMİLİ SİSTEM 0ziy 1zı 2ṫu 3şı 4pĺ`ı 5tfı 6xı 7blı 8yi 9bğu

47 RAKAMONLU SİSTEMYİRMİLİ SİSTEM 10 pş`ı 11 pş`ı zı pş`ıquz 12 pş`ı ṫu pş`ıquṫu 13 pş`ı şı pş`ıquş 14 pş`ı pĺ`ı pş`ıqupĺ`ı 15 pş`ı tfı pş`ıqutfı 16 pş`ı xı pş`ıquxı 17 pş`ı blı pş`ıqubl 18 pş`ı yi pş`ıquyi 19 pş`ı bğu pş`ıqubğu

48 RAKAMONLU SİSTEMYİRMİLİ SİSTEM 20 ṫ ućı ṫ uć 30 şıć ṫ ućıre pş`ıre 40 pıĺ`ıć ṫ ući ṫ u 50 tfıć ṫ ući ṫ ure pş`ıre 60 xıć ṫ ućiş 70 blıć ṫ ućişre pş`ıre 80 yić ṫ ućipĺ`ı 90 bğuć ṫ ućipĺ`ıre pş`ıre 100 şe

49 RAKAMONLU SİSTEMYİRMİLİ SİSTEM 22 ṫućı ṫu ṫućre ṫure 33 şıć şı ṫućıre pş`ıquşre 44 pıĺ`ıć pĺ`ı ṫućiṫure pĺ`ıre 55 tfıć tfı ṫućiṫure pş`ıqutfıre 66 xıć xı ṫućişre xıre 77 blıć blı ṫućişre pş`ıqubĺıre 88 yić yi ṫućipĺ`ıre yire 96 bğuć xı ṫućipĺ`ıre pş`ıquxıre 101 şe zı şere zıre

50 AKRABALIK Tı - bab baba Nı - nan anne p ḣ u kız evlat ko oğul şıp ḣ u kız kardeş bebej büyükbaba nenej anneanne şı erkek kardeş maĺ ḣ o damat nıse gelin ćale (éále) oğul pşaşe kız ahıl ahbap blağe dünür korıĺf torun (erkek) pı ḣ urıĺf torun (kız) goáşe kaynana

CÜMLELER / GUŞIEBLER Hoş geldiniz Şükéblağ İyi akşamlar Şüpçıha şü`ı (şüpşeğaşha şü`ı) İyi geceler Wüçeş şü`ı (wüşeş şü`ı ) İyi günler Wümafe şü`ı Günaydın Wüpçediy (wüpşediy) şü`ı Af edersin elimden bir şey gelmiyor. Kısfeğeğu` sia ziy kiferep. Af edersin duyamadım. Kısfeğeğu` zexesxığep. Yardım et Kızdeapeku` (kısdeapı`) Müsait misin ( telefon konuşması )? Yiğo wüta? 51

CÜMLELER / GUŞIEBLER nereye gidiyorsun ? tede wıqore ? o kim ? ar xet ? o ne diyor ? ay sıd yiorer ? o ne istiyor ? ar sıd zıfayer ? yaşınız kaç ? wü nıbj thapş ? adınız ne ? wüše sıd ? bu kim? xet mır ? fiatı kaç ? yi weáse thapş ? kimlerdensin ? xetxeme waşış ? nasılsınız ? sıde şü`şıtıx ? ne içeçeksin ? sıd wöşöşt ? ne istiyorsun ? sıd wıfay? ne kadar uzakta ? sıd fedizew peçıj ? ne zaman gideriz ? sıdiğo tıqon ? nerelisin ? tede wışış? yavaş konuş jajew guşıe affedersiniz kısfeğeğu` biliyorum seş`e 52

CÜMLELER / GUŞIEBLER Yirmi yaşındayım ṫućım (ṫ`oćım) sit. Ayda sen misin ? Ayda wera? Adıǵece öğreniyorum Аdıǵabze zeseğaş`e Benim ismim Nart Se siše Nart Soyadın ne ? Wüĺekoášer sıd ? Senin adın nedir? We wüše sıd ? Düğüne gidecekmisin ? Cegum (nısaşem) wıqoşta ? Düğün nerede yapılıyor ? Cegur (nısaşer) tıde şaş`ıre ? Oynayacak mısın? Wıkeşöşta ? (wıkéş`eşta?) Beğendin mi? Wıgurihığa ? (wıgu yihağa?) 53

CÜMLELER / GUŞIEBLER annem nerede? séáne tıde şıı` ? annem mutfakta séáne pıtım yit babamız işe gitti téate ofım qoáğe abim okula gitti sişıne ḣ ıj yeca ṕ em qoáğe ablam uyuyor sişıp ḣ u ne ḣ ıj meçiye (meşiye) dedem bahçede oturuyor séátej xatem xet kardeşim ağlıyor sişıne ḣ ıće (sişınahié) meğı acıktım melaće sıl`ağ (melaé sıĺ`ağ) anne ne yemek yaptın? nan sıd şxın pş`ığer ? çok güzel olmuş ĺeşew daxe ḣ uğe tuzu ver ! şığur kıset ! su istiyormusun? psı wıfaya ? şeker getireyim mi? şöşığu` keshına ? televizyonun sesini aç ! televizyonum yimake ux ! pencereyi kapat ! şhağupçer (şhanupşer) ğepıt ! 54

CÜMLELER / GUŞIEBLER 26 km. km ṫućıre xıre. Ankara kaç saat sürüyor ? Ankaram Sıhat thapş yekudıyi? araba ile gideriz. ḱuće tıqon. bir bardak çay kaç lira ? zı şayı bjem yiwase thapş ? bir sonraki durak hangisi? kıćeĺıqore (kıĺıqore) wıçüṕer tarı? bu gün gidelim. nepe tığaqu`. kaldığın yer nasıldı ? wızdeşıağe ćaṕer (ćıṕer) sıd fedağ ? kilosu kaç lira yikilo lira thapş ? Maykop a ne zaman taşındınız ? Miyekoápem sidığo wıḱoşıjığ ? nereden bilet alabilirim ? biletır tede kışısşefışü`şt (kışısçefışüşt) ? neyle gidelim ? sıdıće tıqon ? ağrını tarif edermisin ? kowızırer keṕ`oteşüna ? ateşim var maşü`e kısćeĺ. (kıséĺ) başım ağrıyor sişha mewızı boğazım ağrıyor siçiy mewızı dişim çürük, ağrıyor si śe şüğe, mewızı midem bulanıyor sıgu zeeha 55

CÜMLELER / GUŞIEBLER bilmiyorum sış`erep (ćerep) çok güzelsin wı daxeded acele et! guzajö ! anlıyormusun zexeweş`ıća ? ayakkabılarını boya. wı çöákexer ğalex beni bekle hele ! kısaj mow ! ben sana demiştim se we kos`oğağ bende yok siap. (siep) iyi ki doğdun Wıkızereté ḣ oáğer şü`ışejı. doğum günün kutlu olsun wı kız ḣ uğo mafer kıfebırsın. seni cok seviyoruz. iyi ki varsın we be şü`ı weteĺeğu. Wızereşıer şü`ışejı. beni saat 7 de uyandırabilir misiniz.. Sıhatır blım sıkebğewışışüna ? bilmiyorum. sış`erep (ćerep) bir dakika. onu şimdi çağıracağım zı dakıke. Cı sıkéceşt bir saat içinde dönerim zı Sıhat qošım zıkezğezejışt. bir şey mi kaybettiniz ? zıgore bğeqodığa ? borcum ne kadar ? sićıfe (sış`ıfe) thapş ? 56

CÜMLELER / GUŞIEBLER bu akşam ne yapıyorsun ? pçıha (pşeğaşha) sıd pş`ere ? bu araba kimin ? mı ḱur xetı yiy ? bu ayakkabı bol mı çöáker bıḣu bu ayakkabı dar mı çöáker zeju bu bir zevktir. mır zı tḣağo. bu evinin telefonu mu? mır yiwıne yitéléfona? bu fazla büyük mır yinışe bu fazla dar mır bğużaşe bu fazla kısa mır ćeḱoáşe bu fazla uzun mır ćehışe (ćıhaşe) bu hesap yanlış gibi. mı hesapır pxencım fed. bu kedi. mır çetuw. bu Sinemis mır Sinemis buna inanmak çok zor mır şü`eşı hunır bow kinışe bunu beğendim. fiyatı ne kadar ? mır sigurihığ (sıgu rihağ). yiwase thapş ? bunu duyduğuma sevindim mır zızerexesxığem sićeguşü`ığ (si`éguşü`ığ) bunun rengi ne ? miy yişö sıd ? buraya oturabilir miyim ? momdey (mıṫequm) sıkeṫısışüna ? 57

CÜMLELER / GUŞIEBLER buyurun şükéblağ şimdilik çok erken cıreće pesaşe Adıǵe misin ? wı Adıǵa ? Adıǵece biliyor musun ? Adıǵabze weş`a ? uykum geliyor çıye (şiye) kısequ çok üzgünüm, ama imkansız. cade sıgu kéwe, şhaćem (şhaém) ḣuşüne şıtep. dışarıda yağmur yağıyor mu ? şewım weşxı kışéşxa? dolu yağıyor weşü` kéxı dün akşam evde miydin ? tığoáse pıçıha (tğopşıha) wınem wüsığa ? evet ama neden ? arı şhaćem (şhaém) ha? evet ben Adıǵeyim. arı se sı Adıǵ evet bence de uygun arı serıćiy yequ gelmelisin wıkeqon fay gerçekten mi ? o nasıl ? şıpka ? ar sıd fed ? gerçekten mi? niçin ? şıpka ? sıd papć (peé`) gidelim tığaqu` gidemiyorum sıqoşürep 58

CÜMLELER / GUŞIEBLER gir kih !, yih ! girebilir miyim? sıkihaşüna?, sihaşüna ? gördünüz mü ? siz unutmuşsunuz. şüĺeğuğa? şö kuşüçığupşağiy. gününü hatırlıyormusunuz ? yimafe wügukećıja ? hadi çabuk ol otobüsü kaçıracaksın zığepsınç otobüsüm ṕ`apıćışt. hayır bunu yapamam hau` mır sıfeş`eşüştep. hayır onu buradan aldım. hau` ar mızṫequm kışısçağ. herşey iyi zéće değu. hesabı nakit olarak ödeyeceğim hesapır arıĺhaw kestışt. hey dane kalk. saat 8 dane ketec. Sıhatır 8 hiç bir fikrim yok. xesohınew (xes`uhane) ziy ćerep. öyle istiyorsanız olur areştew şüfayeme ḣun iki yıldır burdayım. yiĺesiṫum miy sışıı` inanıyor musun ? wüşü`eş meḣoá ? iş ve kalacak yer arıyorum of re sıkızdeneştı ćaṕem sıĺeḣu (yiwıjı sit) işte biletim marı, sibilét söyle ne yapabilirim ? kao sıd sışıeşüşt (ćeşüşt) ? 59

CÜMLELER / GUŞIEBLER kapıyı kapatırmısın pçer feş`ına (bığepıtena) ? kırmızı gömleğim nerede? sicane pĺıj tede şıı` ? kim arıyor lütfen ? xaşxım xet kıĺı ḣ urer? kimin oğlusun ? xetı würişaw? kiminle beraber geleceksin ? xetı wüş`iğew wıkeqoşt ? Konya lıyım. Konye`m sışış. koş çe (şe) köye gelecekmisin ? çılem wıkeqoşta ? anne lütfen perdeyi kapat. nı haşxım u ḣ or uxojıba şunu (bunu) tut mor (mır) kewıbıt ne güzel. kimler geliyor sıdew daxe. Kaqorexer xet ? neyin nesi sıdım yiĺ`ewıj ? ne kadar izin alabiliyorsun ? sıd fediz izın kaipxışüre ? ne kadar ödiyeceğim kesıpşıştır sıd fediz ? ne zaman geri geleceksin ? sidığo kebğezejışt ? nedir? bana söyle ? sıd? se kısau` ? nerede ? bilmiyormusun ? tedeşıı` ? pş`ereba ? 60

CÜMLELER / GUŞIEBLER yarın sizin için uygun mu ? newış werıće yeqoá ? o ekmeği verirmisin. mo halığur kıseptına. o kaç yaşında ? ay yinıbj sıd fediz ? olacak ḣuşt oldukça soğuk çıaded (şıaded) onu bulamaz mısın ? ar kebğotışüştıba ? onun ismi Nağo ay yiše Nağo onun ismi ne ? moy yiše sıd ? öyle olur umarım aşreştew ḣune seguğe. pardon ne dediniz ? kısfeğeğu` sıd ṕ`oáğer ? peki görüşürüz ḣun tızereĺeğun. susadım psı faĺ`e sıĺ`ağ. tuvalet nerede? psıwıner tede şıı`? rengini sevmedim yişö şü`ısĺeğuğep. sağol wepsew yaklaşık 4 saat yipeblağemće Sıhat pĺ`ı seni özledik wıtleğu tıćesağ (ti`esağ). 61

CÜMLELER / GUŞIEBLER sana yardım edebilirmiyim ? wızde apekuşüna ? (Sıkıpdepı`aşüna) şemsiyeniz nasıldı ? wüşetre sıd fedağ ? acıktım melaće (melae) sıĺ`ağ bu gün günlerden ne? nepe sıdı maf? gözlerin çok güzel Wünexer dexeded senden hoşlanıyorum sigu wıréhı (würéha) seni her zaman seveceğim we yeğaş`em şü`ı wısĺeğuşt seni seviyorum şü`ı weseĺeğu alış verişe gideceğim şefaqo sıqoşt. azar azar maće maćew (maé, maéw) 62

DEYİM / OÁĆEXER anımsatmak gu kebğećıjın beğenmek guyeu' bıkmak gu pıćın gönüllü guće fay hatırlamak gu kećın hatırlatmak gu keğećın hoşnut guće raz incitmek gu kéğewen usanmak zeşın 63

KARŞIT / PEŞÜ`ET açık - kapalı uxığ - feşığ yüksek - alçak ĺa ǵ e (atığe) - ĺ ḣ ançe alt - üst ćeğı (ş`eğı) - ćıu (şıu`) beyaz - siyah fıjı - şüıše boş - dolu nećı (nei) - yiz büyük - küçük yinı - šıqu dar - geniş bğuze - şöámbğe derin - sığ ḱ uwı - çencı (şecı) doğru - yanlış şıp ḣ e - pxencı düz - eğri zanće (zenćı) - on ṫ ağ getir - götür kah - hı giriş - çıkış yiha ṕ - yićı ṕ gülmek - ağlamak şxın - ğın hafif - ağır psınće - onteğu (weteğu) iyi - kötü değu - deyi kalın - ince ğumı - psığo 64

KARŞIT / PEŞÜ`ET kalkmak - oturmak tecın - ṫısın keskin - kör çanı (şanı) - śaḱo küt - sivri paḱo - papše ön - arka gupe - ćıbı (ibı) sağ - sol cabğu - semegu sert - yumuşak pıte - şabe şişman - zayıf pşerı - wedı temiz - pis kabze - şüeyı uyu - uyan çiye (şiye) - kewış uzun - kısa cehı (ćıha) - ćaḱo yakın - uzak blağe - çıje (şıje) yaş - kuru šıne - ğuğe yavaş - çabuk jaje - psınće (ş`exı) yaz - kış ğemaf - ćımaf (ş`ımaf) yeni - eski će (ş`e) - jı 65

66 mır busidığo ? ne zaman ? mır sıd ? bu ne ?sıd ? ne? mıće bu tarafasıd paye ? neden? mıdre, mıdeyır buratede ? nerede? mıde burasıtıde ? nereye? adre diğerisıd papć ? niçin? tarı ? hangisi ?ar sıd ? o ne ? thapş? kaç ?aće o tarafa xet ar ?, ar xet ? kim o?, O kimmodre ora xet ? kim?adeyir orası sıdew? nasıl?mor şu sıd fediz ? ne kadar?moće şu tarаfa taştew ? ne şekilde ?mode şurası

67 ĞEWINEFIPKIXER. fı nokta " abjani ṫ u çift tırnak işareti, fıće virgül ' abjan tek tırnak işareti ; fı fıće noktalı virgül ( ) parentez : fı zetét üst üste iki nokta [ ] parentez koáp köşeli parentez... fı şı üç nokta ' apostrof ? wıpće soru işareti ` aksan grave ! atığ ünlem ^ pao şapka _ ćeğ ğet ḣ ığ alt çizgi — çehı ğet ḣ ığ uzun tire / goş slaş - ća ḱ o ğet ḣ ığ kısa tire \ pxenc goş ters slaş “ fedfed denden

68 KİRİLDE FARKLI OKUNAN SESSİZ HARFLER Kirilde (г) sessiz harfi (а, е, и, о, у) sesli harfler ile G, (э, ы) sesli harfler ile Ǵ sesi ile okunmaktadır Kirilde (ц) sessiz harfi (а, е, и, э, ы) sesli harfler ile Ś, ( о, у ) sesli harfler ile Ç sesi ile okunmaktadır Kirilde (кI) sessiz harfi (а, е, и, э, ы) sesli harfler ile Ć, ( о, у ) sesli harfler ile Q sesi ile okunmaktadır аеэиоуы г газгенералпагэгитаргогонгугыны g-ǵ GGǴGGGǴ ц цацэконцертцэзыцидэуцонтхьацуфцы ś-ç ŚŚŚŚÇÇŚ кІ кІапсэкІeгъэзыкIэтIыйкIииншакIоцIыкIунэкIы ć-q ĆĆĆĆQQĆ

69 KİRİLDE FARKLI OKUNAN SESLİ HARFLER Kirilde (е) sesli harfi: Kelime başında (YE), kelime içinde( É ), kelime sonunda (YE) sesi ile okunmaktadır Kirilde (и) sesli harfi: Kelime başında (Yİ), kelime içinde( i ), kelime sonunda (İY) sesi ile okunmaktadır Kirilde (у) sesli harfi: Kelime başında (WI), kelime içinde( U ), kelime sonunda (WI) sesi ile okunmaktadır Kirilde (о) sesli harfi: Kelime başında (WE), kelime içinde( O ), kelime sonunda (WE) sesi ile okunmaktadır Kirilde (ы) sesli harfi: Kelime başında (Yİ), kelime içinde( I ), kelime sonunda ( I ) sesi ile okunmaktadır Kelimenin BaşındaKelimenin İçindeKelimenin Sonunda Еyeé eджэнкъефэхынIаeIаe иyiiiy ибэкъихынсыкIуи уwıu унэхъункуу оweo оIооIоегоонзао ыyiıı ынэнысэеІыгъы

70 Kiril Adıǵe alfabem zı harfew yaĺıtağe harf zexeğewıçüáğexer къирил адыгэ тхэпкъылъэм зы тхэпкъэу ялъытагъэ тхэпкъ зэхэгъэучъуагъэхэр pıçığow, şırışew 11 harf пчъыгъоу, шырышэу 11 тхэпкъ ГЫ Гъу Жъу КIу Шъу ШIу ПIу Хъу Къу ПIу Тıу ṫ urı ṫ `ow 26 harf тIыурытIыIоу 26 тхэпкъ Гъ Гу Дж Дз Ку Къ КI Жъ Жь Шъ ШI Цу ЦI Чъ ЧI Хъ Хь ПI ТI Лъ ЛI Iу IA IЭ IО Ы Axem yafeşhafew 30 harf ахэм япэшхьафэу 30 тхэпкъ Е Ж З A Б В Г C Д И Й К Л М Н О П Р Т У Ф Х Ц Ч Щ Ш ъ ь Э Ю я

71 ( I) harfır Kiril alfabem 4 wınaye of zeréfe. Dijital klavyem, alfabe ğepsıćem ḱéqurep ! (I) тхэпкъыр къирил тхэпкъылъэм 4 унаyэ Iоф зэрефэ дижитал кълаIyэм, тхэпкъылъэ гъэпсыкIэм къекIурэп ! mekeḣu yeş`ı мэкъэхьу yэшIы ЛI, ЦI, ПI, ТI harfım xeha тхэпкъым хэхьа КI, ЧI, КIу Wıçüṕe meḣu учъупIэ мэхъу тIу, лIэн harfır kıréğace тхэпкъыр къырегъаджэ Iу IО IA IЭ

У IуIуЦуКуШIуШIуШIуШIуШъу Хъу ТIуТIуГъуЖъуКъуКIуКIуПIуПIу Kiril alfabem ( Y ) harfır zıxet 14 harfıxer къирил тхэпкъылъэм ( Y ) тхэпкъыр зыхэт 14 тхэпкъыхэр

73 лы - лъы – лIы lı - ĺı - ĺ`ı тIу – тIупщын ṫu - ṫupşın тIIу - лъIы ṫu - ĺ`ı оIо, умыIу weo, wımıu` ХьаIу - ??? hau – hau` Радийом едэlу - ??? radyom yedeu - radyom yedeu` умыIу wımıu` Жъон - Iужъу jön -ujü шыкIэ - шк1э şıće - şıqe Latin - Kiril Txacexer