Yrd. Doç. Dr. İpek EROĞLU KOLAYİŞ Eklemler/Arthologia Yrd. Doç. Dr. İpek EROĞLU KOLAYİŞ

Eklemler ve eklem stabilitesi Kemiklerin birbirleriyle yaptıkları fonksiyonel bağlantılara eklem (articulatio=junctura) denir. Eklemler kemiklerle beraber hareket sisteminin pasif elemanlarıdır. Kaslar aracılığıyla oluşturulan kuvvetin, kasın yapıştığı kemik parçasını hareket geçirebilmesi için bu kemik parçalarının bir veya birkaç eklemi kat etmesi gerekmektedir.

Eklemlerin yapı ve işlevleri arasında çok sıkı bağlantı vardır Eklemlerin yapı ve işlevleri arasında çok sıkı bağlantı vardır. Eklemi oluşturan komşu kemiklerin durumu, eklem yüzeyinin şekli ve eklemin yapısına katılan dokuların özelliği eklemin görevine göre ayarlanmıştır.

Yapılarına ve hareket kabiliyetlerine göre eklemler 3 grupta sınıflandırılır: Articulationes fibrosae Articulationes cartilaginea Articulationes synoviales

Değişik alt grupları vardır: I-Articulationes fibrosae (Oynamaz Eklem) Eklem yapan kemikler arasında boşluk yoktur. Eklem aralığı, eklem kapsülü veya snovial sıvı vb. bulunmaz. Kemikler arasında bağ dokusu bulunur ve hareket çok kısıtlıdır. Değişik alt grupları vardır: Syndesmosis (Ligamentous) Sutura (Dikişsi eklem, Fibrous) Gomphosis

II-Articulationes cartilaginea (Yarı Oynar Eklem) Eklem yapan kemikler arasında boşluk yoktur fakat kıkırdak dokusu bulunur. Bu eklemlerin bazısı ileri yaşlarda kemikleşebilir. Sınırlı olarak hareket ederler. synchondrosis sternocostalis symphysis vertebrales

III-Articulationes synoviales (Oynar Eklem); Kol ve bacaklarda olduğu gibi hareket yeteneği fazla olan eklemlerdir. Capsula articularis, ligamenta articulares Cavitas articularis Facies articularis-cartilago articularis) Membrana synovialis ve synovia

Fibrous (Oynamaz) Eklemler Suture (Fibrous, Dikişsi Eklem) Kemikler birbirine çok küçük bağlarla bağlanmıştır Sadece kafa tasında

Syndemoses (Ligamentous) Kemikler ligamentlerle bağlanmıştır Örnek: - tibio-fibular ligament, - interosseous membrane of radius/ulna - Coracoacromial bağlantı

Gomphoses Peg in socket joint (Vida/yuva ilişkisi) Sadece dişlerde

Cartilaginous (Yarı Oynar) Eklemler Synchondrosis Hiyelin cartilage yapılı kemikler Epifiz büyüme bölümleri Sternumun costalarla yaptığı eklem Symphyses Kemiklerin Fibro-cartilage yapısı Pubic symphysis Intervertebral disc

Synovial (Hareketli) Eklemler Vücutta en çok görülen eklem türüdür. En hareketli eklemlerdir. Hiyelinli Cartilage yapı ile kaplanmış eklem yüzeyleri vardır. Eklem bağ dokusu ile sarılı bir eklem kapsülüne sahiptir. Sinovyal sıvı eklem kapsülünü yağlar. Bazılarında meniscus ya da eklem disc’leri yer alır.

Synovial Eklem Türleri Plane joints-Arthroidal-Düz eklemler intercarpal joints Menteşe-Gynglimus- Eklemler; Dirsek, Ayak Bileği, inter- phalangeal

Pivot joints-Dingil Eklem-Trocoid radio-ulnar joint Condyloid joints-Oval Eklem (egg into oval)- metacarpo-phalangeal Eyersi Eklem-Sellaris carpo-metacarpal joint of thumb

Küre çukur eklem- Spheroidal Kalça ve omuz Eklem türü yapılacak hareketin yönü ve açısını etkileyen en önemli faktörlerden bir tanesidir.

Eklem tipleri: 1-Spheroidea; 2-Ellipsoidea; 3-Sellaris; 4-Gingylimus; 5-Trachoidea

  Bursa, bir eklemi ya da kemiği kaplayan yumuşak dokunun üzerinde oluşan içi sıvı dolu bir keseciktir.

İki tür bursa vardır. Birinci gruptakiler (anatomik bursa) kas kirişlerinin kemiklere ya da eklemlere yaslandıkları yerlerdeki sürtünmeyi engelleyen, içi sıvı dolu çok küçük keseciklerdir. Diz ekleminin çevresindeki kemiklerde bu bursalardan 15 tane vardır. İkinci türdeki bursalar, bir kemik üstündeki yumuşak dokunun sürekli sürtünme ya da yaralanma sonuunda ortaya çıkarlar. Sözgelimi, her gün sert bir zeminde saatlerce oturan birinin, kalça kemikleri üstünde oluşan bursalar bu türdendir.

Eklem Stabilitesi Eklem stabilitesi; yer değiştirmeye karşı direnç olarak tanımlanabilir. Vücudumuzdaki eklemlerin kuvvet ve stabilitesi farklı farklıdır. Örneğin kalça ve dirsek eklemi belirin derecede stabil iken omuz ve diz eklemi daha az stabil olup sakatlanma riski daha fazladır. Omuzda stabilitienin kaybı oranında hareketlilik kazanırken kalçada stabilite uğruna hareketlilikten vaz geçilmiştir.

Fascia ve deri; Kasları bir kılıf halinde saran fibröz bağ dokusudur Fascia ve deri; Kasları bir kılıf halinde saran fibröz bağ dokusudur. Eklemi destekler Atmosfer basıncı; Eklemde çıkıkların önlenmesinde önemli bir faktördür. Kalça ekleminde bütün kas ve ligamentler arındırılsa bile atmosfer basıncı femuru yerinde tutabildiği halde, ligamentleri sağlam bir kalça eklemine bir delik açılarak eklem içi ve dışı atmosfer basıncı denk hale getirilirse femurun kolayca yerinden ayrıldığı görülür. Kemik yüzeyi; Omuz ve kalça eklemleri sphreoid cins oldukları halde stabilitelerinde farklılık vardır. Kalça ekleminde asetabulum çukurunun derinliği nedeni ile eklemin kemik yapısı yer değiştirmeye karşı belirgin bir koruma sağlar.

Eklem stabilitesi beş faktöre bağlıdır Eklem ligamentleri; Kuvvetli, esnek strese dirençli, biraz elastik, yuvarlak kordon benzersi fibroz dokulardır. Normal sınırı aşan hareketlerin kontrol edilmesi ve engellenmesi görevidir. Ligamentin bir kez aşırı gerilmesi onun eklem stabilitesini sürdürmedeki yararlı etkisini azaltır. Kas gerimi: Örneğin omuz eklemi.. Buradaki kaslar oldukça kuvvetli olup omuz eklemini katederler. Buradaki altı kastan dördü rotator cuff olarak adlandırılır ve kısmen eklemin stabilizasyonunda rol oynar.

Eklem Hareket Genişliğini Sınırlayan Faktörler Eklem hareketini sınırlayan engeller yumuşak ve sert dokulardır. Bir kişideki bütün eklemler aynı ölçüde hareket

Synovial Eklem Türleri Plana Tipi Eklemler Hinge (Menteşe) Eklemler: Dirsek, Ayak Bileği, inter-phalangeal Pivot joints--radio-ulnar joint Condyloid joints (egg into oval)--metacarpo- phalangeal eklemler Saddle (Eyersi) eklem: carpo-metacarpal eklem (aya) Ball-and-socket (sferoid) eklem: omuz ve kalça Eklem türü yapılacak hareketin yönü ve açısını etkileyen en önemli faktörlerden bir tanesidir.