CÜMLEDE ANLAM

ÖZNEL CÜMLELER Kesinlik ifade etmeyen , kişiden kişiye değişebilen cümlelere öznel anlamlı cümleler denir. ÖRNEK: Tatil yapmak için en güzel yer, Akdeniz’dir. Çay içmek insanı rahatlatır. Şiir yazmak en büyük zevkimdir. Basketbol oynamayı çok seviyorum.

NESNEL CÜMLELER Kesinlik ifade eden, kişiden kişiye değişmeyen ve kanıtlanabilir özellikteki cümlelere nesnel anlamlı cümleler denir. ÖRNEK: İzmir’in trafik kodu 35’tir. Su sıfır derecede donar. Safahat, Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerinden oluşan bir kitaptır. Nevşehir'de 128 bin insan yaşıyor.

ETKİNLİK 1 Aşağıdaki cümlelerden öznel yargı bildirenlerin başına (Ö), nesnel yargı bildirenlerin başına (N) yazınız. Seyahat etmekten zevk alırım. Kış aylarında Doğu Anadolu Bölgesi’ne kar yağar. Nemrut Dağı, Adıyaman ilindedir. Bu mevsimde adalar çok güzel olur. Bütün maddelerin bir ağırlığı vardır. Kuduz aşısını Pasteur bulmuştur. Ressam olmak zor iştir. Ege’nin en güzel şehri Muğla’dır.

AMAÇ – SONUÇ CÜMLELERİ Bir eylemin yapılış amacını bildiren cümlelerdir. ÖRNEK: Üşümemek için hırkasını giydi. Bu küçük kasabaya tatil yapmak üzere geldi. Yazar, bu hikayeyi herkes anlayabilsin diye yalın bir dil kullanmış. Başbakan yeni anlaşmalar yapmak maksadıyla yurtdışına çıkıyor.

ETKİNLİK 2 Aşağıda verilen cümlelerdeki amaç – sonuç ilişkisini belirleyiniz. Bu kitabı okumak için aldım. Amaç: Sonuç: Öğretmenine vermek üzere bir demet gül toplamış. Bu , bizi çalıştırmak maksadıyla söylenmiş bir sözdür. Kimsesiz çocukları sevindirmek amacıyla sınıfça bir sürü oyuncak aldık.

NEDEN – SONUÇ (SEBEP – SONUÇ) CÜMLELERİ Bir eylemin yapılış nedenini bildiren cümlelerdir. ÖRNEK: Servis bozulduğundan sınıfa geç geldim. Seni kütüphanede gördüğümden dolayı çok mutluyum. Annesi banyo yaptırmış. Bebek bu yüzden mis gibi kokuyor. Arkadaşımız gelmediği için ona çok kızdık. SEBEBİ VAR !

ETKİNLİK 3 Aşağıda verilen sonuç ifadelerine uygun nedenler ekleyerek neden- sonuç cümlesi oluşturunuz. ……………………………………………………………………….……………....yazılıdan zayıf aldım. …………………………………………………………………………………..…………..vapuru kaçırdık. …………………………………………………………………………………………….………..hastalandı. …………………………………………………………………………………………….sokağa çıkamıyor. …………………………………………………………….……………………………..okullar tatil edildi. ………………………………………………………..………………………………………..sular kesilmiş. …………………………………………………………………………………sözcük dağarcığım gelişti.

KOŞUL (ŞART) _ SONUÇ CÜMLESİ Eylemin gerçekleşmesinin bir koşula bağlandığı cümlelerdir. ÖRNEK: Yarın getirmek üzere şemsiyemi sana verdim. Sinemaya gidebilirsin fakat ablanı ikna etmen gerek. Parayı veren düdüğü çalar. Fırtına yoksa uçurtma uçururuz.

ETKİNLİK 4 Aşağıda verilen koşul ifadelerine uygun sonuçlar ekleyerek cümleler oluşturunuz. Sınıfta öğrendiklerini tekrar edersen……………………………………………………………………….. Havalar ısınırsa…………………………………………………………………………………………………….…. Buraya gelirsen………………………………………………………………………………………………..…….. Yemek pişmişse………………………………………………………………………………………….………….. Para biriktirebilirsen……………………………………………………………………….…………………….. Zamanında yola çıkarsak……………………………………………………………………………………….. Onları beklersen……………………………………………………………………………………………………..

KARŞILAŞTIRMA CÜMLESİ En az iki varlığın ya da durumun çeşitli yönleriyle karşılaştırıldığı cümlelerdir. ÖRNEK: Orhan Veli’nin şiiri diğer şairlerden daha açıktır. Bence bu elbise sana daha çok yakışıyor. En iyi arkadaşım sensin. Dünyanın en uzun adamı rekorlar kitabına girdi.

DOĞRUDAN ANLATIM Başkasına ait bir sözün hiçbir değişiklik yapılmadan aktarıldığı cümlelere doğrudan anlatım denir.

DOLAYLI ANLATIM Başkasına ait bir sözün anlamını koruyarak fakat şekil olarak değiştirerek aktarıldığı cümlelere dolaylı anlatım denir.

ÖRNEK: Babam bana “ İşini her zaman vaktinde yapmalısın” dedi. Doğrudan anlatım Babam bana işimi her zaman vaktinde yapmam gerektiğini söyledi. Dolaylı anlatım Annem “Ödevini yapmadan bilgisayar oynayamazsın.” dedi. Annem ödevimi yapmadan bilgisayar oynayamayacağımı söyledi.

TANIM CÜMLESİ Bir konu veya kavram hakkında bilgi verilmesi, özel niteliklerinin belirtilmesidir. “Bu nedir?” sorusunun cevabıdır. ÖRNEK: Roman, olmuş ya da olabilecek olayları anlatan uzun bir edebiyat eseridir. Cahillik ve bilgisizlik bir toplumu içten içe kemiren bir kurttur.  Palyaço, kendisini seyredenleri güldüren ve eğlendiren acayip kılıklı bir oyuncudur. Kitap en iyi dosttur.

YAKIN ANLAMLI CÜMLELER Başarılı olmak için düzenli çalışmak şarttır. Düzenli çalışan insanların bir şeyleri başarmamak için hiçbir sebebi yoktur. Eskiden çok vakti yoktu, onun için uzun yazılar yazardı, şimdi vakti bol; daha kısa ve güzel yazılar yazıyor. Kısa ve özlü yazmak için uzun zamana ihtiyaç vardır

DİĞER ANLAM İLGİSİ OLAN CÜMLELER Diyelim ki sınavı kazanamadın, o zaman ne olacak? (VARSAYIM) Keşke daha erken kalksaydım da yarışmaya yetişseydim. (HAYIFLANMA) Donup kaldım oracıkta , ellerim önüme düştü. (ÇARESİZLİK) Dağ gibi ödevim var. (ABARTMA)

Köydeki amcam gözümde tütüyor. (ÖZLEM) Bu hikayeni çok etkileyici buldum. (BEĞENİ) Hamur türü yiyecekleri azaltmanızda fayda var. (ÖNERİ) Bu kafayla bir baltaya sap olamaz o. (ÖNYARGI)

Bu kadar parayla tatile mi çıkılır! (AZIMSAMA ) Böyle bir senaryoyu çocuklar da yazar. (Küçümseme ) İnsan dostlarını hiç arayıp sormaz mı? (SİTEM) Çok çalışkan olması, ödevlerini hiç yapmamasından belli oluyor. (KİNAYELİ ANLATIM) Dayım yarın bize gelebilir. (OLASILIK) Babam her geçen gün iyileşiyor. (AŞAMALI DURUM)

HAZIRLAYAN: TÜRKÇE ZÜMRESİ