KISIM 1 Bilgi İşleme Teorisi

BÖLÜM 3 Uzun Süreli Bellek: Yapılar ve Modeller

Uzun Süreli Belleğin Genel Çerçevesi Bildirimsel bilgi gerçeklere dayanan bilgidir. İşlemsel bilgi belirli eylemlerin “nasıl gerçekleştirildiğini” bilmektir. Durumsal bilgi, bildirimsel ve işlemsel bilginin “ne zaman ve neden” kullanılacağını bilmektir.

Anlamsal ve Anısal Bellek Anlamsal bellek, genel kavramları ve prensipleri ve bunlar arasındaki ilişkileri ifade eder (Radvansky, 2006). Anısal bellek kişisel olarak yerleştirilen otobiyografik deneyimlerin geri getirilmesi ve depolanmasını ifade eder

Örtülü Bellek: Hatırlamaksızın Kalıcılık Daha eski deneyimlerimiz genellikle bilicimiz için elde edilebilir değildir ama davranışlarımızı hâlâ etkiler. Bu tür bellek de örtülü bellek olarak adlandırılır.

Bilişin Yapı Taşları Kavramlar Kavramlar, onları kullanarak anlamlı kategorileri temsil ettiğimiz zihinsel yapılardır. Bir kavramın örnekleri arasındaki benzer özellikler (ör. bütün okyanuslarda su vardır ve hepsi çok büyüktür) nitelikler olarak adlandırılır; kavramı tanımlamak için gerekli olan özellikler tanımlayıcı nitelikler olarak adlandırılır.

Önermeler Bir önerme tek başına anlamı olan en küçük birimdir. Bilişsel kuramcılar bir veya daha fazla unsuru paylaşan önermelerin önerme ağları ile birbirlerine bağlı oldukları varsayımında bulunmaktadırlar.

Şemalar Şemalarda bellek içeriğini bir dizi yuva değeri olarak içinde barındıran yuvalar mevcuttur.

Üretimler Üretimler, bir eylemin yapılacağını ve hangi şartlar altında yapılması gerektiğini ifade eden şartlanma –eylem kuralları veya eğer/sonra– kurallarıdır

Replikler Basitçe, replikler olaylar için olan şema yansımalarıdır.

Uzun Süreli Belleğin Bir Diğer Boyutu: Sözel ve Görsel Temsil Sözel kodlama sistemi, dil temelli bilgiler için uyarlanmıştır ve sözel ilişkilere vurgu yapar. Paivio’nun kuramı alınan bilginin, sistemlerin biri veya her ikisi içerisinde kodlanabileceği için ikili kodlama kuramı olarak adlandırılır.

Bellek Modellerinin Gelişimi İkinci Bölüm’de ele alındığı üzere, KSB kavramı bilginin sadece kısa süreliğine tutulduğu bir “yer” olmaktansa bilgiyi işleme ve biçimlendirme gibi birçok yönünü daha iyi yansıtan işleyen bellek (Baddeley, 2007) görüşü ile anlamını oldukça genişletmiştir.

Ağ Modelleri Bellekle ilgili ağ modellerinde, bilgi bir örgü veya ağ olarak görülür ve bellek işlemleri bu ağ bünyesinde tanımlanır

DUK Modeli Aktivasyonun bir yerden başlaması gerekir; aktivasyonun başladığı noktalar odak birimi olarak adlandırılır.

Bağlantıcı Model Bilgisayar yapısının çoğu ardışık veya seri işlem yapmayı gerektirir.

Üç Model Tipinin Karşılaştırılması Tablo 3.2 bu modellerin karşılaştırmasını sunmaktadır.

Uzun Süreli Belleğin İşlevlerinin Değerlendirilmesi Uzun süreli bellek çalışmaları bilişsel psikolojide zengin bir geleneğe sahiptir.

Öğretim İçin Öneriler 1. Öğrenmenin başlangıç noktasının onların zaten bildiği şeyler –önceki bilgiler– olduğunun farkında olun. 2. Öğrencilerin mevcut bilgilerini etkinleştirmesine yardımcı olun. 3. Öğrencilerin yeni bilgileri anlamlı “parçalar” içerisinde düzenlemelerine yardımcı olun. 4. Öğrencilerin bilgilerini yöntemselleştirmelerine ve durumsal bilgi ile ilişkilendirmelerine yardımcı olun 5. Öğrencilere hem sözel hem de görsel kodlamayı kullanmaları için fırsatlar yaratın5. Öğrencilere hem sözel hem de görsel kodlamayı kullanmaları için fırsatlar yaratın

Özet Bellek, bilişsel psikologlar için en önemli ilgi alanlarından biridir. Eğitimdeki iki bilişsel konuda önemli bir rol oynar: bunlardan bir tanesi öğrenmenin yapılandırmacı bir süreç olmasıdır ve ikinci ise zihinsel yapıların belleği düzenlemesi ve düşünceye rehberlik etmesidir.