BIM 101 Bilgi İşleme Giriş © 2006 Prentice-Hall, Inc.

Slide 2 BİM 101 Bilgi İşleme Giriş 9. Ders Bilgisayar Ağları

Slide 3 Bu hafta ne öğreneceğiz? Bilgisayar Ağları ile ilgili temel kavramlar Bilgisayar Ağı kullanmanın avantaj ve dezavantajları Noktadan noktaya (Peer to peer) ve İstemci/Sunucu (client/server) LAN Ağ protokollerinin önemi Yaygın LAN topolojileri (topologies) Devre anahtarlamalı ve paket anahtarlamalı ağlar arasındaki farklar

Slide 4 Bilgisayar Ağı kullanmanın avantajları Donanım maliyetini düşürür Uygulamalar paylaşılır Verinin paylaşılması sağlanır Veri yönetiminin merkezileşmesi Güvenlik Çalışma gruplarını birbirine bağlar Esnek erişim imkanı

Slide 5 Bilgisayar Ağı kullanmanın dezavantajları Dosya Erişimi yavaş Kullanıcının sistemi kontrolü sınırlıdır Kullanıcı izlenebilir Saldırganlar kişisel dosyalara erişebilir Ağ çöktüğü zaman kullanıcılar çalışamayabilir

Slide 6 Bilgisayar Ağlarının Temelleri Bilgisayar Ağı: Karşılıklı veri aktarımı ve kaynak paylaşımı yapmak üzere iki veya daha fazla bilgisayarın birbiri ile bağlantısı LAN(Local Area Network): Yerel Alan Ağı  Küçük coğrafi alanda çalışır. Ör. Bir grup binada WAN(Wide Area Network): Geniş Alan Ağı  Geniş bir coğrafi alanda çalışır

Slide 7 İş istasyonu ve Düğüm İş istasyonu (Workstation): Ağa bağlı her bilgisayar bir iş istasyonudur Düğüm (Node): Ağdaki her çevrebirimi ve iş istasyonu  Ağda bir adres ve isim ile kimliklendirilir

Slide 8 Ağ Yöneticisi Büyük bilgisayar ağları network yöneticisi tarafından yönetilir  Yeni yazılım kurma  Bakım/Onarım  Kullanıcı desteği  Kullanıcılarla etkileşim  Problem çözme

Slide 9 İletişim Cihazları İletişim Cihazları: Bilgisayarlar, modemler, yönlendiriciler (routers), anahtarlar (switches), kablosuz erişim noktası (wireless access points), NIC (Network Interface Cards)

Slide 10 İletişim Cihazları Yönlendirici (Routers) iki veya daha fazla LAN veya WAN’ı birbirine bağlar  Verinin yönlendirileceği en iyi rotayı(hız açısından) belirler LAN lerde yönlendiricilere benzer anahtarlar da kullanılır

Slide 11 İletişim Cihazları Network Interface Card (NIC)  Bilgisayarın ağa bağlanmasını sağlar  Bilgisayarın genişleme yuvasına (expansion slot) takılır  İş istasyonlarında NIC lar: 10Mbps veya 100Mbps  Sunucularda NIC lar: 1Gbps

Slide 12 İletişim Cihazları Kablosuz Erişim Noktası (Wireless Access Points)  Kablosuz cihazlar bağlanır  Genellikle kablolu bir ağa bağlanılır  Kablolu ağlar arasında bir köprü olabilir  Laptoplar arasında kablosuz bağlantı için kullanılabilir

Slide 13 Sunucular (Servers) Ağdaki bilgisayarlar özel görevler için kullanılabilir Dosya Sunucusu (File servers)  Ağ kullanıcılarının erişebileceği dosyalar yüklenir  Yüksek hız, büyük kapasite Yazıcı Sunucusu (Print servers)  Ağa bağlı yazıcıya erişimi sağlar Uygulama Sunucusu (Application Servers) Veritabanı Sunucusu (Database Servers)

Slide 14 Yerel Alan Ağları (Local Area Networks) LAN Bir LAN yakın düğümleri bağlar  Bu düğümler iş istasyonu, sunucu, yazıcı, printer, fax makinesi veya yedekleme ünitesi olabilir Örnekler: Evdeki bilgisayar ağı, bilgisayar laboratuvarı, internet cafe  Her düğüm bir adres ile ifade edilir Tipik bir burulmuş iki tel veya koaksiyel kablo kullanılır Kablosuz LAN lar radyo dalgaları kullanır  Hareketli düğüm noktaları için kullanılır

Slide 15 Ağ Modelleri LAN için iki ana ağ modeli vardır Noktadan Noktaya İstemci/Sunucu (Peer to Peer (P2P)) (Client/server)

Slide 16 Noktadan Noktaya (Peer toPeer) Ağlar Ağa bağlı bütün bilgisayarlar eşit hakka sahiptir  Ayrılmış bir sunucu bilgisayar yoktur. Bilgisayarlar ağdaki veri ve çevre birimlerini bu düğüme verilen bir takım izinlerle ortak olarak kullanırlar Kurmak kolaydır  Ev ve küçük ofisler için uygundur Büyük Ağlarda yavaşlamaya neden olur.

Slide 17 İstemci/Sunucu (Client/Server) Ağlar Sunucu ile  Dosya, veritabanı, uygulama, çevrebirimi ve e- posta sunucusu gibi yazılımlara erişebilir İstemci iş istasyonu tarafından sunucu bilgisayara istek gönderilir Sunucu bilgisayar pasiftir ve istemciden gelecek istekleri bekler. İstekleri gerçekleştirir ve sonucu istemci bilgisayara gönderir. Ağın büyüklüğü sorun oluşturmaz. Ölçeklenebilir (“scalable”). Çok sayıda düğüm olsa da sistem yavaşlamaz.

Slide 18 LAN Topolojileri Topoloji: Ağdaki düğümlerin fiziksel yerleşimini gösterir Çakışma (Collisions) ağdaki kullanıcıların aynı anda ağı kullanmalarından kaynaklanır Topolojiler çakışmayı önleyecek yöntemleri sağlarlar.

Slide 19 Bus Topolojisi Her iş istasyonu bir tek kabloya bağlıdır Aynı anda sadece bir düğüm, veri transferi yapabilir Basit, kurulması kolay ve ucuzdur Hat çok uzun olamaz Yeni iş istasyonu eklemek zordur. Kablodaki bir kopukluk, tüm ağı kullanılamaz hale getirir. Küçük LAN ler için iyi bir çözümdür

Slide 20 Star topolojisi En yaygın topolojidir Merkezi bir hub veya switch üzerinden haberleşir Çakışma (contention) yönetimi kullanır Güvenilirdir: Eğer bir kablo bozulursa ağın kalanı bundan etkilenmez. Yeni düğüm eklemek kolaydır Ekstra donanıma ihtiyaç duyar Daha pahalıdır

Slide 21 Ring Topolojisi Düğümler bir halkanın etrafına yerleştirilmiştir Token adı verilen küçük veri paketleri halka üzerinde gezer  Bir iş istasyonu Token’ı ele geçirdiğinde veri transferi yapabilir Veri, hub da bekletilmez. Ucuz: Daha az kablo Veri çok sayıda düğüm üzerinden geçer: Star topolojiden daha yavaştır Yeni düğüm eklemek için kablonun kesilmesi gerekir Küçük LAN ler için uygundur

Slide 22 Protokol Protokol aşağıda sıralanmış işleri gerçekleştirmek için standart kurallardan oluşur;  Veriyi göstermek  Veriyi iletmek  Doğrulama (authentication)  Hata düzeltme (error correction)  Ortak protokolü kullanan farklı cihazların düzgün haberleşmesini sağlamak Farklı işler için farklı protokoller bulunmaktadır.

Slide 23 Geniş Alan Ağları (Wide Area Networks) WAN Geniş bir çoğrafi alana yayılmıştır  Internet bir WAN dır WAN bağlantıları uzak mesafeli iletişim kullanır WAN ler kamu veya özel olabilir (bankalar, ATMs,...)

Slide 24 Omurgalar (Backbones) Yüksek kapasiteli iletişim hatlarıdır Bölgesel, kıtasal veya kıtalararası olabilir Internet omurgası saniyede 2.5 GigaBits veri taşımaktadır