Spor Ekonomisi Kar maksimizasyonu ve Ligler, Takımlar, FIFTH EDITION Bölüm 3 Kar maksimizasyonu ve Ligler, Takımlar, Mıchael A. Leeds | Peter von Allmen

Kar: Hassas Konu Takım sahipleri ya da yöneticiler “kar” ile ilgili kaygı duyduklarında ayıplanırlar. Oysa şirket CEO’ları “kar” ile ilgili kaygı gütmediklerinde yadırganırlar. Hatta takımların talep kaynağının taraftarlar oldukları düşünüldüğünde “kar” öncelikli açıklamalar “kötü siyaset” olarak kabul edilir. Takım sahibi olmanın nedenleri: Kar, Hobi, Tanınma kaygısı

Öğreneceklerimiz Takımların olası hedeflerinin tanımlanması ve bu hedeflerin takım davranışlarına etkisi Takım gelirlerinin analizi ve gelir kaynakları arasındaki farklılıklar Takım sahiplerinin kar elde etmek için yaptıkları maliyet manipülasyonları Takımların kazanma ve kar amaçlarında liglerin oynadıkları roller Alternatif lig yapılarının takım davranışlarına etkisi

3.1 Kar maksimizasyonu mu? Galibiyet mi?? Firmaların karlarını maksimize ettiklerini varsayarız Hissedarlar, firmalardan bunu beklemektedir. Spor takımları ve ligler farklıdır çünkü taraftarlar galibiyetleri, kazanmayı kara tercih ederler. Takımların birbirlerinden farklı hedefleri olabilir The Kansas City Royals kar maksimizasyonunu hedefler The New York Yankees galibiyet maksimizasyonunu Tablo 3.1 İki hedef arasında ödünleşme (değiş-tokuş) vardır.

Kar maksimizasyonu Kar, toplam gelir ile toplam maliyet arasındaki farktır pi = TR(Wi) – TC(Wi) Galibiyetler arttıkça gelirler de artar ancak azalan oranlarda Her zaman kazanan takıma olan ilgi zamanla azalır Maliyetler de galibiyet arttıkça artar. Basitleştirmek için, maliyetlerin doğrusal arttığı varsayılır. MR = MC olduğu yerde kar maksimumdur. Şekil 3.1a ve 3.1b

Şekil 3.1a ve 3.1b

3.2 Gelirler ve maliyetler Tablo 3.2 ortalama takım gelirlerini ve gişe gelirlerini, maaş bordrolarını göstermektedir. Maliyetler ve gelirler arasındaki ilişki takım davranışlarını etkilemektedir. Tablo ayrıca ortalama piyasa değerlerini ve takım gelirlerini yansıtmaktadır.

Gelir Tipleri Profesyonel takımların 4 temel gelir kaynağı bulunmaktadır Bilet satışları ya da gişe gelirleri (RG) Yerel ve ulusal yayın hakları satışı (RB) Lisans gelirleri (RL) Loca satışları, stat isim hakkı satışı gibi diğer stat gelirleri (RV) TR = RG + RB + RL + RV + RT

Gişe Geliri Gelir paylaşım modeli yıldız oyunculara harcama yapan takımlardan vasat ve düşük maliyetli oyuncuya harcama yapan takımlara kaynak transferi anlamına gelir. Gelir paylaşım modeli liglerin mali istikrarını sağlar.

Gişe geliri (dev.) NFL gişe gelirlerinin çoğunu paylaşır Evsahibi takım 60%; 40% ise ligin geneline dağıtılır NHL karmaşık bir gelir paylaşım modeli uygular NBA takımları gişe gelirlerini paylaşmaz (değişim sürecinde) MLB gişe gelirlerinin 31% ini paylaşmaktadır

Yayınhakları (TV) geliri TV ile birlikte takım finansmanı da tamamen değişmiştir. Tüm büyük sporlarda hem yerel hem de ulusal muazzam gelirler söz konusudur. Futbol gibi pek çok spor dalı için ise yaşam kaynağıdır.

Yayınhakları Geliri (dev) Yayınhakları gibi sabit gelirlerin çıktı üzerinde bir etkisi yoktur. Maliyet ve gelir değişimleri ile çıktı değişimi ilişkisine etki etmez. Tvden gösterilen maçlar gişe gelirlerini azaltır. Diğer yandan popülarite artırarak maçlara katılımın artmasını sağlar.

Yayın hakları geliri (dev)? TV platformlarının maç yayın talepleri türev taleptir. Sponsorların reklam zamanı taleplerinden türemektedir. Bir platform yayın sırasında reklam alabiliyorsa takımı ya da ligi finanse etmeye gönüllü olur. Bir TV platformu zarar etse dahi yayın hakları için yüksek meblağlar ödemeye gönüllü olur. Mesela futbolu zararına satar Fakat platforma yeni izleyiciler dahil olur Böylelikle ortalama kar yükselebilir

Lisans Anlaşmaları Lisanslama endüstrisinde en güvenilir sektör spor endüstrisidir. 13 milyar dolarlık bir perakende satış hacmi yaratmaktadır.

Stat Gelirleri Stat gelirleri – bilet satışı dışında diğer gelirler Park ve izin-ruhsat Localar ve diğer özel koltuklar Önemini giderek artırmaktadır İsim hakları Reklamlar Ör: the Dallas Cowboys Dallas medya gelirlerini eşit olarak diğer futbol kulüpleriyle paylaşmaktadır Gişe gelirlerinin 60% ını almaktadır Fakat diğer takımlardan çok daha fazla loca satışı yapmaktadır

Gelir Paylaşımının Etkileri Takımların gelir paylaşımını istemelerinin ardında 2 neden vardır: Birincisi, finansal istikrardır. Diğeri ise rekabetçi dengenin teşvik edilmesini sağlamaktır. Ligler ne kadar rekabetçi olursa taraftarların katılımı daha fazla olacaktır. Bu da daha fazla talep daha fazla finansal istikrar demektir.

Maliyetler En yüksek maliyet kalemi oyuncu maaşlarıdır. Diğer maliyetler seyahat, statla ilgili maliyetler, pazarlama giderleri, ve oyuncu yetiştirme maliyetleri Takımlar pazarlama ve idari maliyetlerle 2 seviyede karşılaşır. Her takım kendi kulübü ve pazarı ile ilgili Her takımın kendi kulübü ve pazarı ile ilgili pazarlaması ve idari maliyetleri vardır. Pazarlama ve idari maliyetler ayrıca lig seviyesinde de gerçekleşir. Bunlar spora talebi artıracak geniş çaplı kampanyalar ve idari masraflardır, kulüpler birliğine düzenli ödenen para gibi.

3.2 Vergiler, Kar ve Firma Davranışı Spor kulüpleri ve medya şirketleri arasındaki birleşme ve satın almalar firmalara dikey entegrasyon ve çapraz sübvansiyon (kar transferi) yoluyla karları yükseltme imkanı sunar. İktisat teorisine göre bir takım ve bir medya şirketinin dikey birleşmesi tüketicinin refahını olumlu etkiler. Bir nehrin 2 yakasında yer alan 2 firma örneği: Yukarıyaka firma aşağıyaka firmaya tekel fiyatında mal gönderir, aşağıyaka firma tekel fiyatıyla malı tüketiciye satar

Figure 3.4 Şekil 3.2

Figure 3.5 Şekil 3.3 Yukarıyaka firma Aşağıyaka firma

Muhasebe Oyunları Kar manipule etmenin tek yolu dikey birleşme değildir. Muhasebe oyunları en çok başvurulan yollardan biridir. Bir kulüp kar açıkladığında genellikle muhasebe karı ilan edilir (TR-TC). Fakat bu durum kolaylıkla manipüle edilebilir. Bir yol, ortakların ya da yöneticilerin yüksek maaşla idareci olarak atanması ve karları vergisiz maaş olarak tahsil etmeleridir.

Muhasebe oyunları (dev.) Muhasebe karı kulüplere amortismanları silme hakkı da tanır. Kulüplerin tesis, stat ve diğer ekipmanların uğradığı zararı tahmin etme ve kurumlar vergisinden muaf tutma imkanı tanır. Bill Veeck, 1949 yılında bu uygulamayı oyuncuları için kullanmıştır. 6,168 milyon dolara satın alınan Milwauke Braves takımının sadece 50 bin dolarının takıma ait olduğunu geri kalanın oyuncularda saklı olduğunu, ayrıca oyuncuların değerinde aşınma olduğunu (amortisman), 10 yıllık bir süreyle oyuncu değerlerinin her yıl %10’unun amortisman olarak yazılabileceğini ileri sürmüştür.

3.3 Liglerin Önemi Ligler profesyonel sporlarda finansal istikrar için önkoşuldur. Bir açıdan takımlar, birbirlerine üstün gelmek bakımından rakiptirler. Diğer bakımdan bir takımın başarısı diğer takımların ligdeki başarısına ve bir ligin kurumsallaşma derecesine bağlıdır. Takımlar, liglerin birer ortağı gibidir. Amaç ise ligdeki takımların refah düzeyini maksimize etmektir.

Liglerin İşlevleri Kuralları koymak: Ligler, oyun içi ve oyun dışı hem takımların hem de sporcuların uyması gereken kuralları oluşturur. Kurallar, oyunların heyecanlı ve eğlenceli hale gelmesini, şiddet unsurlarını elemine etmeyi, ve rekabeti teşvik etmeyi amaçlar. Takım sayısını sınırlamak: Bir endüstriye girebilmek için diğer firmaların iznini almanın gerekmesi bir tek spor endüstrisinde var. Ligler sadece sayıyı belirlemez, giriş kurallarını belirler.

Liglerin İşlevleri (dev) Rekabetçi Dengeyi Teşvik Eder: Sportif müsabakaların sonuçlarının belirsiz olması rekabetçi denge için önkoşuldur. (Bulls 1991-1999) Başarılı ligler takımların çok güçlü ve çok zayıf olmasını engelleyen kurallara sahip liglerdir. Bunu sağlamak için çeşitli politikalar uygulanır (maaş tavanı, transfer önceliği, artan oranlı vergi vb).

Pazarlama Bir kulüp pazarlama faaliyeti yürüttüğünde diğerlerinin gelirlerinde artış görülür. - Birincisi, Kulüpler kendi pazarlarına (bulundukları bölge, şehir vb) yönelik pazarlama faaliyet yürütür. -İkincisi, yerel medya reytingini artırmaya yönelik pazarlama faaliyetlerinin bir çoğu paylaşılan gelirleri etkilemez. Pazarlama harcamaları sabit maliyettir. Etkili olduklarında talep eğrisini sağa kaydırır

Pazarlama (dev.) Ligler spora olan talebi artırmak için spesifik imaj çalışmaları yürütür. Takımlar bu tanıtımlara katkıda bulunur. Lig seviyesindeki pazarlama faaliyeti bir kamusal maldır. Kamusal mal, kimsenin kullanımdan dışlanamadığı, ve tüketimde rekabetin olmadığı mallardır. Bu durumlarda bedavacılık sorunu ortaya çıkar.

Bedavacılık Sorunu Bir kamusal maldan elde edilen faydadan daha az ödeme yapma isteğidir. Bir kamusal mal için hangi takımın gönüllü olduğunu hangisinin gönülsüz olduğunu tespit etmek zordur. Takımlar ödeme yapmadan fayda elde edeceklerini bilir. Diğerlerinin masraflara katılımını beklerken kendisi kaçınmak ister. Tüm takımlar bedavacı olsa kamusal mal üretilemez.

3.5 Futbolda İşletme Modelleri Tablo 3.6 en değerli 20 futbol kulübünü göstermektedir. Hepsi Avrupa takımı; hiçbiri Güney Amerikadan değil. Zirvedeki takımlar çok değerli; küçük takımlar ise az, bu nedenle İngiltere’de birçok küçük takım iflas etmektedir.

Table 3.6

Küme Düşme ve Çıkma Bir çok futbol ligi açık ligdir. En iyi takımlar bir üst lige yükselir. En kötü takımlar bir alt lige düşer. Bu durum kötü takımlar için heyecan yaratır, ancak işler iyi gitmeyebilir. Takımlar küme düşmemek için ya da küme çıkmak için büyük paralar harcar İşler yolunda giderse, ilave gelirler yapılan harcamaları anlamlı hale getirir. İşler yolunda gitmezse takım oyuncularını satmak ve iflas etmek zorunda kalabilir. Ör: Leeds United