Orta ve güney amerika ortak pazarI -MERCOSUR SEVVAL TÜTER

KURULUŞU  Güney Amerika ülkeleri arasında ekonomik entegrasyonlar oluşturulmasına ilişkin girişimler 1950'li yıllara kadar uzanmaktadır. İlk olarak ‘Amerikan Devletleri Ekonomik Konferansı’, daha sonra 1960’da imzalanan ‘Montevideo Anlaşması’ ile kurulan ve 1980’deki ‘İkinci Montevideo Anlaşması’ ile ‘ALADI’ye (Latin Amerika Entegrasyon Birliği-LAIA) dönüştürülen ALALC (Latin Amerika Serbest Ticaret Birliği-LAFTA)(1998’de Küba’nın da katılımıyla üye sayısı 12 ye yükselmiştir) sonrasında ALADI kapsamında, Brezilya ve Arjantin 1986’da karşılıklı ticari yakınlaşma için bir protokol imzalamışlardır. Protokol sonrasında MERCOSUR’un yasal çerçevesini hazırlayan 3 önemli anlaşma yapılmıştır. Birinci anlaşma, 26 Mart 1991’de Brezilya ve Arjantin’e Paraguay ve Uruguay’ın katılımıyla AB göz önüne alınarak hazırlanan ‘Asuncion Anlaşması’ olup, bu Anlaşma ile ‘Güney Amerika Ortak Pazarı’ (MERCOSUR) oluşturulmuştur. Söz konusu anlaşma ile malların, insanların ve paranın serbest dolaşımı öngörülmüştür. İkinci anlaşma, 17 Aralık 1994’te imzalanan ve ‘Asuncion Anlaşması’na ek niteliğindeki MERCOSUR’un kurumsal altyapısını düzenleyen ‘Ouro Preto Protokolü’ ve üçüncü anlaşma, 18 Şubat 2002’de imzalanan ve ilgili ülkeler arasındaki ihtilafların çözülebilmesine dair esasları düzenleyen ‘Olivos Protokolü’dür.

MERCOSUR günümüzde 4 tam üyesi (Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay) ve 5 ortak üyesi (Kolombiya, Ekvator, Bolivya, Şili ve Peru) olan, ayrıca büyük ölçüde AB’den etkilenen ve ileride bir “Ekonomik Birlik” oluşturma amacında olan bir bölgesel entegrasyondur. 2006 yılında tam üyelik anlaşması imzalanan Venezüella’nın, anlaşmanın taraf ülkelerin parlamentolarınca kabul edilmesinin ardından tam üye olması hüküm altına alınmış ve anlaşma en son olarak Aralık 2009’da Brezilya tarafından da onaylanarak Paraguay dışındaki ülkelerce onay işlemleri tamamlanmıştır. Venezüella, tam üyelik gerçekleşinceye kadar MERCOSUR’un ortak devlet statüsünde bulunmaktadır. Ancak çalışmada Venezüella, söz konusu tam üyelik anlaşması gereği kullanılan tablolarda tam üyeler ile birlikte ele alınmıştır. Güney Amerika’da oluşturulan en önemli bölgesel entegrasyon olması sebebi ile MERCOSUR, çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada ilk olarak MERCOSUR öncesi entegrasyonlar kısaca ele alınacak, daha sonra MERCOSUR’un gelişim evresi, MERCOSUR’un temel organları ve hedefleri açıklanacaktır. Bir sonraki kısımda MERCOSUR’un karşılaştığı ve karşılaşma tehlikesi taşıdığı bir takım sorunlar ele alınacak, son kısımda ise MERCOSUR-Türkiye arasında gerçekleşen dış ticaret ilişkileri, istatistiki verilerden ve tablolardan faydalanılarak açıklanacaktır.

1. MERCOSUR Öncesi Entegrasyonlar  Güney Amerika ülkeleri arasında bölgesel ekonomik entegrasyon kurulmasına yönelik girişimler 1950'li yıllara kadar uzanmaktadır. Bu amaçla 1957 yılında Amerikan Devletleri Ekonomik Konferansı düzenlenmiş ve bu konferans sonucunda Monteviedo Anlaşması imzalanarak Arjantin, Brezilya, Şili Uruguay, Meksika, Paraguay ve Peru arasında serbest ticaret bölgesi (LAFTA) kurulmuş ancak LAFTA, başarıya ulaşamamış ve iç ticarette tam bir serbestleşme sağlanamamıştır. 1980 yılında çok daha esnek bir sistem olan LAIA (veya ALADI), LAFTA'nın yerini almıştır. Üyelerine karşılıklı ticaret, tarife ve teknolojik anlaşma yapabilmeleri konusunda hareket serbestisi tanıyan yeni örgüt, amacının üye ülkeler arasında tercihli bir ekonomik bölge yaratmak olduğunu açıklamıştır. LAIA sistemi altında öncelikle Brezilya ve Arjantin 1986 yılında ticari yakınlaşma sağlamaya yönelik bir protokol imzalamışlardır

2. MERCOSUR’un Gelişimi   Arjantin ve Brezilya 1988’de on yıllık bir süreçte ticaretteki bütün engellerin kaldırılmasını karara bağlamışlar, 1991 yılında ise Uruguay, Paraguay, Arjantin ve Brezilya, daha önce Arjantin ve Brezilya’nın yaptığı anlaşmayı dörtlü olarak uygulamaya karar vermişlerdir. Anlaşmanın amacı, düşük seviyeli bir Ortak Gümrük Tarifesi etrafında yoğunlaşmaktır. Devlet başkanları, Ağustos 1994’de, 1 Ocak 1995’den geçerli bir gümrük birliği kurulması konusunda anlaşmaya varmışlardır (Nebioğlu, 1997: 100). Böylece Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR) kurulmuştur. MERCOSUR ile 1996 yılında Şili ve Bolivya da serbest ticaret anlaşması imzalamış ve ortak üyeler Amerika kıtasında ortak bir pazar yaratma hedefi doğrultusunda önemli bir adım atmıştır. Gümrük tarifelerinin sıfırlanmasını ve üyeler arasında mal, hizmet ve sermayenin serbest dolaşımını amaçlayan MERCOSUR, Güney Amerika kıtasının önemli bir entegrasyon hareketi haline gelmiştir. Ocak 1995 itibariyle Gümrük Birliğini de gerçekleştiren MERCOSUR, AB örneğini izleyerek, her alanda entegrasyona doğru ilerlemektedir. AB benzeri, rekabet politikalarının uyumlaştırılması, parasal entegrasyon ve ortak ekonomik kurumlar gibi konular MERCOSUR'un gündemini oluşturmaktadır

1991 yılında Asunción Anlaşması ile Brezilya, Arjantin, Uruguay ve Paraguay tarafından kurulan MERCOSUR, üye ülkeler arasında maliye ve kur politikasının koordine edilmesi ve ekonomik kalkınmanın hızlandırılmasını hedeflemektedir. Asunción Anlaşması bölge içi ticarette uygulanan tarifelerin kaldırılması konusunda 1991 yılında başlayan ve 1994 yılının sonunda biten 8 eşit kademeli bir indirim takvimi getirmiştir. Bu takvim ile bölge içi ticaret giderek liberalleştirilerek 1995 yılında bütün gümrük vergileri ve tarife dışı engellerin yürürlükten kaldırılmış olması planlanmıştır. Tarifelerin kaldırılmasına ek olarak, hizmetlerin ve üretim faktörlerinin serbest dolaşımı da anlaşmaya konulmuştur. Makroekonomik politikaların koordinasyonu ve hukuki düzenlemelerin uyumlaştırılması da anlaşmada yer almıştır. Paraguay ve Uruguay için ise özel bir anlaşma mevcuttur. Birlik içindeki en az gelişmiş ülkeleri olmaları nedeniyle bu iki ülkeye tarifeler ve tarife dışı engellerin kaldırılması hususunda özel bir taviz tanınmış ve bu uygulamalar için daha uzun bir süre kullanabilme serbestisi getirilmiştir.

Malların yüzde 85’i için 0 ile yüzde 20 arasında değişen bir ortak gümrük tarifesi üzerinde anlaşmaya varılmıştır (Karluk, 2007: 568; Küçükkocaoğlu, 38,39; Nebioğlu, 1997: 101). Fakat bazı mallarda farklı tarifeler uygulanmaktadır. Örneğin; Paraguay’ın en yüksek gümrük tarifesi yüzde 16 iken bu oran diğer ülkelerde daha yüksektir. Bu da ticaret sapmasına neden olmaktadır. Ortak gümrük tarifesi uygulanmaya başlandığında orijin kuralları uygulamadan kaldırılacaktır. Anlaşma ile Brezilya'nın ürettiği yatırım malları ve yüksek teknoloji ürünleri için bir ortak gümrük tarifesi oluşturulmamıştır. Bazı tarım ürünleri ve ağır sanayi ürünleri konusunda bir anlaşmaya varılamamıştır. Üye ülkeler, 1995 yılına kadar yerli sanayiler için bir tehlike oluşması veya ödemeler dengesi zorlukları nedeniyle koruma önlemlerine başvurabilecektir. 1994 yılından itibaren üye ülkelerin bölgeye yönelik ihracat teşvikleri yasaklanmıştır

Anlaşma kapsamında, dış ödeme sorunlarını çözümlemek üzere ve yerli sanayinin zarar görmesi halinde kota ve/veya tarife uygulamasına izni verilmiştir. 1994 yılından sonra, korumacı tedbirlere başvurulması yasaklanmıştır. Anlaşma tüm malları kapsam dahiline almamış ve bölgesel ticaret açısından önem taşıyan pek çok ürün istisna olarak nitelendirilmiştir .Asunción Anlaşması MERCOSUR firmalarının aralarında yapacakları pazar paylaşım anlaşmalarına izin vererek, bunu ortak pazarı kuran temel anlayışlardan biri haline getirmekte, böylece bölgede ölçek ekonomisinin etkenliğinin ve üretim faktörlerinin etkin kullanımının ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır.

Bu haliyle, MERCOSUR tek bir pazar olarak dış yatırımcıların sürekli gözlem altında tuttukları bir bölge haline gelmiştir. Daha önceki dönemlerde Latin Amerika birleşmelerinde kendini belli eden ithal ikamesine dayalı politikalar, 1990’larda yerini genel bir stratejinin parçası olan bölge ekonomilerinin liberasyonunu hedefleyen, ticaretten engelleri kaldırarak, ticareti çok taraflı olarak serbestleştirme politikalarına bırakmıştır. MERCOSUR bu yeni trende çok iyi bir örnektir. Bu ülkeler, aynı zamanda yine bir ortak pazar olarak kurulan LAIA üyesidir. Yani, MERCOSUR, ortak pazar içinde bir başka ortak pazar konumundadır

MERCOSUR 1991 yılından bugüne kadar giderek genişlemiş ve Güney Amerika’nın önemli bir bölümünü kapsayacak şekilde ilerlemiştir. Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay’ın tam üyeler olduğu MERCOSUR; Şili, Bolivya ve Peru’nun ardından 17 Aralık 2004 tarihindeki Zirve’de Venezüella, Ekvator ve Kolombiya’yı ‘ortak üye’ olarak kabul etmiş; ‘2005 Brasilia Zirvesi’nde ise Venezüella’nın tam üyeliğe alınmasını kararlaştırmıştır. Venezüella’nın tam üyelik süreci Paraguay Parlamentosu tarafından henüz onaylanmadığı için beklenme halindedir

3. MERCOSUR’un Temel Organları ve İşleyişleri MERCOSUR’u ilgilendiren en önemli siyasi kararlar yılda iki defa yapılan Devlet Başkanları Zirvesi sırasında alınmaktadır. ‘Ortak Pazar Konseyi’ (CMC-Common Market Council), entegrasyon sürecine ilişkin yasal mevzuatın oluşturulmasına yönelik kararların alındığı en yetkili organdır. Üye ülkelerin dışişleri ve ekonomi bakanlarından oluşan CMC, MERCOSUR Devlet Başkanları Zirvesi öncesinde yılda iki kez olağan toplantı yapmaktadır. CMC’ye ev sahipliğini MERCOSUR dönem başkanı olan ülke yapmaktadır. CMC’nin aldığı kararlar, üye ülkelerin dışişleri bakanlıklarında MERCOSUR ile ilişkiler birimi yetkilisi ülke koordinatörlerinden oluşan Ortak Pazar Grubu (GMC) ve MERCOSUR Ticaret Komisyonu (CCM) tarafından hazırlanan direktiflerle icra edilmektedir. MERCOSUR’un Daimi Sekreteryası Uruguay’ın başkenti Montevideo’da bulunmaktadır

Daimi Sekreterya, örgütün operasyonel hizmetlerinin yürütülmesi, kurumsal arşivin korunması ve diğer örgüt organlarının idari hizmetlerinin görülmesinden sorumludur. 2005 Aralık zirvesi ile 31 Aralık 2006 tarihinde faaliyete geçmesine karar verilen MERCOSUR Parlamentosu’nun, başlangıçta dört üye ülke parlamentolarının her biri tarafından seçilecek 18’er temsilci ile çalışmalarına başlaması kararlaştırılmış ve ‘resmi açılışı’ törenle yapılarak, Aralık 2006 tarihinde Uruguay merkezli olarak faaliyete geçirilmiştir. 2014 yılından itibaren MERCOSUR Parlamentosunun üye ülkeleri seçmenlerinin doğrudan oyu ile seçilmesi kararlaştırılmıştır. MERCOSUR’un iç sorunlarının çözümünün sağlanmasına yönelik olarak bir mekanizma oluşturan ‘Olivos Protokolü’ 2002’de kabul edilerek 2004’de yürürlüğe girmiş ve bu amaçla Daimi Tahkim Divanı (TPR) 2004 yılında Asuncion’da kurulmuştur

MERCOSUR diğer bir organı olan Yapısal Uyum Fonu (FOCEM) üye ülkelerden özellikle Paraguay ve Uruguay’ın birliğe uyum sorunlarının giderilmesinde kullanılmak üzere oluşturulmuş bir fondur. Söz konusu Fonun amacına uygun olarak ülkeler arasında kaynağın finansmanı ve dağıtımı açısından asimetrik bir yapı bulunmaktadır. Fon bütçesinin yüzde 70’i Brezilya, yüzde 27’si Arjantin, yüzde 2’si Uruguay ve yüzde 1’i Paraguay tarafından sağlanırken, kaynağın yüzde 48’i Paraguay, yüzde 32’si Uruguay ve yüzde 10’u da Brezilya ve Arjantin’e ayrılmaktadır. Bunun dışında üye ülkelerdeki aile tarımını güçlendirmek üzere geliştirilecek kamu politikalarını desteklemek maksadıyla 2008 yılında Aile Tarımı Fonu (FAF) oluşturulmuştur. Söz konusu Fonun işleyişine ilişkin kurallar 2009 yılında tekrar belirlenmiştir. 2009 yılında Ortak Pazar Konseyi turizm konusunda da işbirliğini geliştirmek üzere MERCOSUR Turizm Teşvik Fonunu kurmuştur. Fonun amacı üçüncü ülkelerden MERCOSUR üyesi ülkelere olan turizmi teşvik etmektir.

Ticaret dışındaki konularında üye ülkeler arasındaki entegrasyon konusu haline getirilme çabaları kapsamında çeşitli yapılar oluşturulmaktadır. Bunlardan MERCOSUR Sosyal Enstitüsü (ISM), Ortak Pazar Konseyi tarafından 2007 yılında kurulmuş ve 2009’da Asuncion’da faaliyete geçmiştir. MERCOSUR’un kurumsal yapısının daha da güçlendirilmesi kapsamında 2010 yılında GMC, RANAIM’in (Reunión de Alto Nivel para el Análisis Institucional del MERCOSUR) kuruluşunu onaylamıştır. RANAIM’in örgütün entegrasyon sürecini hızlandırması hedeflenmiştir. GMC’ye bağlı olarak oluşturulan Üretim Entegrasyonu Grubu (GIP), üye ülkelerin üretim entegrasyonunun sağlanması için çalışmalar yapmakla görevlendirilmiştir. 2009 yılında CMC tarafından kuruluşu onaylanan insan hakları enstitüsü (Políticas Públicas de Derechos Humanos -IPPDH) genel sekreterliğine 2010 yılı Nisan ayından itibaren atama yapılması üye ülkelerin siyasi ve sosyal konularda da ortak politikalar geliştirme çabalarının bir göstergesidir

4. MERCOSUR’un Hedefleri   MERCOSUR’un temel hedeflerinden biri ekonomik kalkınmadır. MERCOSUR üyeleri genel olarak ekonomik gelişme hızlarından memnun değillerdir ve bu yolla ticaretin artmasını ve ekonomik sorunlarının bölgesel entegrasyon yoluyla hallolmasını hedeflemektedirler. Buna göre üye ülkeler arasındaki ticaretin serbestleştirilmesi, arz ve talep unsurlarının serbest dolaşımı birincil hedefleridir. Yukarıda da açıklandığı üzere yapılan anlaşmaya göre sekiz eşit aşamada tarifelerin kademeli ve otomatik olarak kaldırılması öngörülmüştür. Sürecin 1991 yılında başlayıp 1994 yılında sona ermesi tasarlanmıştır. Anlaşmaya göre tarife dışı engeller de belirlenen bu tarih itibariyle kaldırılacaktır. Bunlara ek olarak üye ülkelerin ortak bir dış tarife oluşturmaları hedefi de belirlenmiştir. Ancak buna dönük bir tarih anlaşmada yer almamıştır. Bu çerçevede MERCOSUR’un 1995 yılı Ocak ayında tam anlamıyla faaliyete geçtiği söylenebilir. İlk yıllar için üye ülkelerin MERCOSUR’dan ticareti arttırma açısından büyük yararlar sağladığı söylenebilir. Joaquna Pires-O’Brien’in tespitine göre üye ülkeler teşkilatın ilk sekiz yılında ticaretlerini 4,7 milyar dolardan (1991) 18 milyar dolara (1998) çıkartmışlardır. 1995 yılına kadar toplam 714 milyon dolar Gayrisafi Milli Hasılalar da 2000 yılında 1 trilyon dolar aşmıştır

MERCOSUR’la amaçlanan bir diğer hedef ise ortak projelerin sayısını ve üyeler arasındaki yabancı yatırım miktarını arttırmaktır. Brezilya’lı yazar Eliana Simoneti’nın tespitine göre 1999 yılı içinde 458 Brezilya firması Arjantin’de, 322 Arjantin firması ise Brezilya’da faaliyette bulunmaktaydı ve yazara göre bunda entegrasyon çabalarının büyük bir rolü olmuştur. Aynı şekilde zaman içinde hiç umulmadık sektörlerde ortak girişimler başlamış, yeni anlaşmalar imzalanmıştır. Nükleer sektör bu konuda iyi bir örnektir. Bu çerçevede anlaşma imzalayan Arjantin ve Brezilya o ana kadar süregelen rekabetlerine son vererek önemli bir işbirliği sürecini başlatmışlardır (Laçiner, 2006. 416,417).   MERCOSUR’un hedeflerinden biriside demokrasi güvencesi sağlamaktır. MERCOSUR “demokrasi güvencesi” ilkesi ile diğer gelişmekte olan ülkelerarası entegrasyonlar içerisinde öne çıkmaktadır. Bu ilke ile örneğin bir ekonomik kriz yaşaması durumunda demokratik rejimden ayrılan bir birlik üyesinin üyeliğine derhal son verilebilmektedir. Dolayısıyla bu ilke, oluşturulan ekonomik entegrasyonun ileriye yönelik olarak, ekonomik ve siyasi politikaların istikrar kazanmasında ve güvence altına alınmasında rol oynamaktadır.

MERCOSUR’un bir diğer hedefide siyasi ve kültürel alanda işbirliğidir MERCOSUR’un bir diğer hedefide siyasi ve kültürel alanda işbirliğidir. Bilindiği üzere ekonomik entegrasyon çabaları ister istemez ülkeler arasındaki diyalogu ve diğer alanlarda işbirliğini arttırır. Bu durum MERCOSUR için de geçerli olmuştur ve üyeleri arasında bu alanlarda yapılan ikili ve çoklu görüşmelerde hissedilir bir artışın olduğu gözlenmiştir. Bununla bağlantılı olarak iç işlerinde oldukça sorunlu olan üye ülkeler uluslar arası alandaki dayanışmanın iç sorunlarının çözümünde de katkıda bulunabileceğini keşfetmişlerdir. Entegrasyon özellikle sivil otoritelerin güçlenmesinde önemli yararlar sağlamıştır

MERCOSUR’un ulaşmayı hedeflediği bir başka hedefte siyasi niteliktedir MERCOSUR’un ulaşmayı hedeflediği bir başka hedefte siyasi niteliktedir. MERCOSUR birleşerek ABD ve Avrupa’ya karşı pazarlık gücünü arttırmayı hedeflemektedir. Nitekim şu anda MERCOSUR üyeleri gerek AB, gerek ABD, gerekse diğer güçler tarafından daha fazla önemsenmektedir. Bölgesel temsilin dışında üye ülkeler ulusal çıkarları için de MERCOSUR’u kullanmak istemektedirler. Örneğin; 2002 yazında Arjantin karşılaştığı ekonomik krizden kurtulabilmek için IMF’den daha fazla krediye ihtiyaç duymuş, ancak bunu almakta zorluk çekince MERCOSUR’u devreye sokmaya çalışmıştır. Diğer üyeler Arjantin lehine lobi yapmayı bu konuda kabul etmemişse de ulusal konularda bundan sonra böyle bloklaşmaların olmayacağı iddia edilemez

Belirtilen hedeflerin dışında daha önce Asuncion Anlaşmasında söz edilen diğer amaçlar da özet olarak şu şekildedir ; Mal ve hizmetlerin, üretim faktörlerinin, üye ülkeler arasında serbest dolaşımını sağlamak, Dış ilişkiler için genel bir tarife belirlemek, üye olmayan ülkeler ve ülke gruplarıyla ilgili olarak genel bir ticaret politikası benimsemek, bölgesel ve uluslararası ticari ve ekonomik toplantılardaki pozisyonları düzenlemek, Üye ülkeler arasındaki serbest rekabeti temin etmek için makroekonomik ve sektörel politikaların (dış ticaret, tarım, endüstri, vergiler, parasal sistem, döviz, sermaye, servisler, gümrük, ulaşım, iletişim, vb. ) koordinasyonunu sağlamak, Entegrasyon sürecinin güçlendirilmesi için üye ülkelerin kanunlarında gerekli düzenlemelerin yapılacağını taahhüt etmeleri,

5. MERCOSUR-Türkiye Dış Ticaret İlişkileri   MERCOSUR ile Türkiye arasında nihai amacı STA imzalanması olan görüşmelere zemin hazırlamak üzere 30 Haziran 2008 tarihinde çerçeve anlaşması imzalanmış ancak henüz müzakerelere başlanamamıştır. 2010 yılı Aralık ayı Zirvesi sırasında Türkiye ile MERCOSUR arasında imzalanan ‘Siyasi Diyalog ve İşbirliği Mekanizması’ kurulması hakkında mutabakat metni imzalanmış ve taraflar arasındaki politik işbirliğinin artırılması hedeflenmiştir. Güney Amerika ile Türkiye arasında sürdürülebilir ve yüksek hacimli dış ticaret ilişkisi ve gelişmiş bir ekonomik işbirliği geliştirilmesine yönelik girişimler son yıllarda özellikle Türkiye’nin geliştirdiği politikalar sayesinde hız kazanmıştır. Geliştirilen Güney Amerika Stratejisiyle birlikte bölge ülkelerinde artırılan dış temsilcilikler, birim ve personel sayısı, ticareti ve ekonomik ilişkileri geliştirmeye yönelik imzalanan ya da müzakere edilen anlaşmalar, gerçekleştirilen üst düzey ziyaretler Türkiye’nin bölgeye verdiği önemin açık göstergeleridir. Türkiye’nin mevcut dış ticareti içinde Güney Amerika ülkelerinin payı oldukça düşük bir seviyede bulunmakla birlikte son yıllardaki artış hızı dikkat çekici bir düzeydedir (MERCOSUR 2011 Yılı İlerleme Raporu, 2012: 20 vd.). Aşağıdaki Türkiye’nin MERCOSUR ülkeleri ile belirli ürünlerde yapmış olduğu ithalat ve ihracat miktarları incelendiğinde bunu gözlemleyebilmek mümkün olmaktadır.

SONUÇ   1991 yılında Asunción Anlaşması ile Brezilya, Arjantin, Uruguay ve Paraguay tarafından kurulan MERCOSUR bünyesine Bolivya, Şili, Ekvator, Peru, Kolombiya ve Venezüella’yı da katarak Güney Amerika’nın en önemli entegrasyonu olmuştur. AB model alınarak kurulan ve esasen serbest ticaret, gümrük birliği ve ortak pazar hedefleri ile yola çıkan MERCOSUR’da, şu anda genel olarak ‘şeker’ ve ‘otomotiv’ sektörleri ile her ülke bazında belirlenen hassas ürünler dışında büyük ölçüde ortak gümrük tarifeleri gerçekleşmiş durumdadır. Ancak, 2011 yılı Aralık ayında yapılan MERCOSUR Zirvesi’nde üye ülkelerin her birinin ayrı ayrı belirleyeceği ürünlerde üçüncü ülkelere karşı yüksek gümrük uygulamasına gideceğinin açıklanması ortak gümrük tarife uygulamasının yaygınlaştırılması eğilimine ters bir gelişme yaratmıştır. Mevcut durumda, MERCOSUR ülkelerinde basit ortalama ortak gümrük tarifesi yaklaşık yüzde 14 düzeyindedir.

Şili, Bolivya, AND ülkeleri, Hindistan, Peru, İsrail, SACU, Mısır, Filistin ile imzalamış olduğu STA ve TTA’lar dışında, MERCOSUR halen AB, Fas, Meksika, Güney Kore dahil olmak üzere birçok ülke ve örgütle STA ve TTA görüşmelerinde bulunmaktadır. Türkiye’de MERCOSUR’un STA görüşmelerinde bulunduğu ülkelerden biridir. MERCOSUR ile Türkiye arasında nihai amacı STA imzalanması olan görüşmelere zemin hazırlamak üzere 2008’de çerçeve anlaşması imzalanmış ancak henüz müzakerelere başlanamamıştır. 2010 yılı Aralık ayı Zirvesi sırasında Türkiye ile MERCOSUR arasında imzalanan ‘Siyasi Diyalog ve İşbirliği Mekanizması’ kurulması hakkında mutabakat metni taraflar arasındaki politik işbirliğinin artırılmasını hedeflemiştir. Latin Amerika coğrafyasındaki en önemli ekonomik bütünleşme modeli olarak değerlendirilen MERCOSUR ile STA imzalamaya yönelik çalışmalar 2004 yılından beri sürdürülmektedir.

Latin Amerika ile ülkemiz arasında sürdürülebilir ve yüksek hacimli dış ticaret ilişkisi ve gelişmiş bir ekonomik işbirliği geliştirilmesine yönelik girişimler son yıllarda özellikle ülkemizin geliştirdiği politikalar sayesinde hız kazanmıştır. Mevcut dış ticaretimiz içinde Güney Amerika ülkelerinin payı oldukça düşük bir seviyede bulunmakla birlikte son yıllardaki artış hızı dikkat çekici bir düzeydedir. Türkiye’nin ihracatı ve ithalatı ise artma eğilimindedir. Türkiye, en yüksek ihracat rakamına 2010’da, en yüksek ithalat rakamına ise 2008 yılında ulaşmıştır. Dış ticaret dengesi açısından ele alındığında Türkiye bu ülkelere karşı toplamda sürekli açık vermektedir. Bununla birlikte, dış ticaret dengesi mutlak değerler olarak Türkiye’nin aleyhinde olsa da ihracattaki artış oranının ithalattan çok daha yüksek olması nedeniyle ihracatın ithalatı karşılama oranı ülkemiz lehine gelişmektedir. Örneğin; 2008 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı % 27,41 iken 2011 yılında % 47,48 olmuştur.