DERLENME DÖNEMİNDE GELİŞEN PROBLEMLER VE HEMŞİRELİK BAKIMI Hem. Emine TÜRKAN / Hem. Safiye MESCİ Hem. Fatma TAMKOÇ / Hem. Hayriye BAŞDOĞAN Recaveryroom Ünitesi Sağlık http://hastaneciyiz.blogspot.com Slayt Arşivi:

Derlenme odasının yapılanması, 1960 yıllarda yaygınlaşmaya başlamıştır. Cerrahi hastaların anestezik ilaçların etkisinden çıkışları sırasında yakından ve dikkatle gözlenmelerinin sağlanmasıdır. Bu odaların ameliyathanelerin içinde yada ameliyathanenin hemen yanı başında bulunması hatta , ameliyathanenin merkezinde yapılandırılması tercih edilir.

ANESTESİ SONRASI OLUŞAN KOMPLİKASYONLAR 1-Solunumsal Komplikasyonlar ve Hemşirelik Bakımı Hipoventilasyon Solunumsal tıkanıklıklar Apne Kusma ve Aspirasyon Atelektazi Hıçkırıklar

2-Kardiyovasküler Komplikasyonlar ve Hemşirelik Bakımı Hipotansiyon Hipertansiyon Kardiyak aritmiler Bradikardi Taşikardi

3- Titreme 4- Ağrı 5- Kardiyak ve Solunum Arresti 6- Kanama 7- Boğaz ağrısı, Kas Ağrısı ve Baş Ağrısı 8- Hipovolemi 9- Hipotermi, Hipertermi,Yanıklar 10- Uyanmanın Gecikmesi ve Hemşirelik Bakımı

Bulantı ve Kusma Huzursuzluk Anksiyete Hipotansiyon Bradikardi Titreme 11- Spinal, Epidüral ve lokal anestezik maddelere bağlı komplikasyonlar ve hemşirelik bakımı Bulantı ve Kusma Huzursuzluk Anksiyete Hipotansiyon Bradikardi Titreme

Solunumsal Komplikasyonlar ve Hemşirelik Bakımı Hipoventilasyon: Anestezik ilaçlar, narkotikler, kas gevşeticiler veya özellikle bebeklerde vücut ısısındaki düşme nedeniyle oluşabilir. Akciğer ve açık batın ameliyatlarında kesilerin ağrısı maksimal solunum kapasitesini önemli ölçüde azaltır. Hipoventilasyon, nedeni ne olursa olsun açık bir solunum yolunun sağlanması ve yeterli bir solunumun sürdürülmesini gerektirir.

Hastaya O2 verilerek hastanın çenesi öne ve yukarı doğru kaldırılır Hastaya O2 verilerek hastanın çenesi öne ve yukarı doğru kaldırılır. Hastaya sakin olması ve rahat soluması söylenir. Solunum depresyonu narkotiklere bağlıysa anestezi doktor orderine göre naloksan gibi ilaçlar hastaya uygulanır. Yine doktor orderine göre hastaya rivörs (antidot) yapılır.

Solunumsal Tıkanıklıklar: Yumuşak doku tıkanıklığına, aşırı sekresyona, kan veya mide mühtevasına, larenx spazmına, tümörlere, iltihaba, yabancı cisimlere, hipertirofik tonsillere, adenoidlere ve endotrakeal tüpün kıvrılmasına bağlı olabilir. Hastanın çenesi öne veya yukarıya doğru kaldırılır ve hasta asepsi kurallarına göre aspire edilir. Fakat bunlara rağmen hastanın solunumu rahatlamıyorsa endotrakeal tüp ile entübe edilir. Nadiren trakeotomi açılabilir.

Apne: Solunum yolu tıkanıklığına, periferik solunum depresyonuna veya santral solunum depresyonuna bağlı olarak gelişir. Hemen yapay solunumla tedaviye başlanmalı, hasta ambuyla havalandırılmalıdır. Hasta entübe edilir. Yine bazı durumlarda hastaya trakeotomi açılabilir.

Kusma ve Aspirasyon: Genellikle genel anestezi sonrası, spinal ve epidural anestezi sonrası hipotansiyona bağlı olarak ortaya çıkar. Laparoskopik ameliyatlar sonrası veya narkotik analjeziklerin yüksek dozlarda uygulandığı genel anestezi durumlarında sıklıkla görülür. Hasta ,sıkı bir gözlem altında tutularak , asepsi kurallarına uygun olarak aspire edilir. Buna rağmen, hasta akciğere aspire etmişse hemen entübe edilir ve tüp içine aspire edilir. Doktor orderine göre hastaya antibiyotik ve hidrokortizon uygulanır.

Atelektazi: Solunum yolunun tıkanıklığı ve havanın akciğere distal parçasından difüzyonu sonucu oluşur. Bu durum lokal, rejyonel veya genel anestezi sırasında ya da sonrasında oluşabilir. Göğüs kafesinin asimetrik hareketleri ve çekilmesi akciğer sahasının bir segmentinin üzerinde solunum seslerinin duyulmaması, artan solunum güçlüğü, taşikardi, takipne, ateş ve siyanozla kendini gösterir. Hasta oturur pozisyona getirilerek aspire edilir. Hastaya yavaş ve derin soluması söylenir. Anesteziste haber verilir ve doktor orderine göre hastaya tedavi uygulanır.

Hıçkırık: İnhalasyon anestezikleri veya IV anesteziklerde ortaya çıkan bir komplikasyondur. Doktor orderine göre kas gevşeticiler ile hasta entübe edilir.

2-Kardiyovasküler Komplikasyonlar ve Hemşirelik Bakımı Hipotansiyon: Narkotiklere, anesteziklere, hipoksiye, reflekslere, kanamaya, pozisyon değişikliklerine, kalp hastalığına, uygunsuz kan transfüzyonuna, hava embolisine bağlı olarak gelişir. Hasta düz pozisyona getirilip, ayakları yukarı kaldırılır. Giden sıvısı hızlandırılır, gerekirse ikinci bir damar yolu açılır. Doktor orderine göre efedrin gibi ilaçlar uygulanabilir. Hipotansiyon hipoksiye bağlı ise önce oksijen verilebilir.

Hipertansiyon: Anestezi sırasında ve derlenme döneminde ağrı, hipoksi aşırı transfizyona bağlı hipervolemi artmış kafa içi basıncı, ketamin gibi ilaçlar nedeniyle oluşabilir. Ayrıca hastanın mevcut kronik hipertansiyonu olabilir. Hasta oturur pozisyona getirilip oksijen verilir. Giden sıvısının kontrolü sağlanır. Ağrıya bağlıysa doktor orderine göre analjezik uygulanır, gerekirse yine doktor orderine gore IV infizyon IV puşe (perlinganit gibi) ilaçlar uygulanır.

Bradikardi: Anesteziye bağlı, kardiyak problemlerden dolayı gelişebilir. Sporcu ve genç hastalarda da görülebilir. Hasta sözlü olarak uyarılır. Hastaya derin nefes alması söylenir. Oksijen verilir. Anezteziste haber verilir. Doktor orderine göre atropin gibi ilaçlar uygulanır. Taşikardi: Ağrı, volüm açıklığı ve kalp hastalığı nedeniyle ya da anestezik ilaçlara bağlı olabilir. Anesteziste haber verilir. Hastaya oksijen verilir. Ağrısı varsa analjezik uygulanır. Nedene göre tedavisi yapılır.

Kardiyak Aritmiler: Anestezik maddelerin uygulanışı sırasında aritmilerin görülme sıklığı %15-30 dur. Tedavisi nedenine göre yapılır, EKG çekilir. Doktor orderine göre aritmal gibi ilaçlar uygulanır.

Titreme ve Hemşirelik Bakımı Hipotermi veya uygulanan anesteziye bağlı, operasyon odasının soğuk oluşu, geniş insizyonlu operasyonlar, kısa sürede hızlı ve fazla sıvı veya kanların verilişi, iyi nemlenmemiş gazların yüksek akımlarda verilişi gibi nedenlerle gelişir. Cerrahi süresinin uzaması da titremeye yol açar. Bazen de epidural anestezide kullanılan lokal anestezik ilaçlara bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Isıtıcı battaniyeler ve lambalar hastayı ısıtmaya yardımcı olur.Hastaya oksijen verilir Doktor Orderine göre hastaya meperidin verilebilir.

4-Ağrı, ajitasyon ve Hemşirelik Bakımı Ağrı, derlenme odasında postoperatif dönemde ortadan şiddetliye kadar değişik derecelerde olan ağrılarda parenteral yada rejyonel yoldan narkotik analjezikler uygulanabilir. Fakat bu ilaçların solunum depresyonu yapıcı etkileri göz ardı edilmemeli, hasta yakın takip edilmelidir.

Ajitasyon genellikle hastalarda postoperatif dönemde ortaya çıkar. Ayrıca hipoksemi, asidoz, hipotansiyon, idrar kesesi distansiyonu da ajıtasyon nedenleri arasında sayılır. Bu nedenle hastalar sedatize edilmeli ve nedene yönelik tedavi uygulanmalıdır

5-Kardiyak ve Solunum Arresti ve Hemşirelik Bakımı Hava yolu obstrüksiyonu, solunum yetmezliği veya sekonder nedenlere (kafa travması, pnömotoraks gibi) bağlı olarak gelişir. Kardiyak arrest sonrası yapılması gereken girişimler yaşam zinciri olarak tanımlanmıştır. Bu zincir “erken değerlendirme ve yardım çağırma – erken CPR erken defibrilasyon – erken ileri yaşam desteği “ halkalarından oluşmaktadır.

Bilinci değerlendir(Hafifçe sarsarak seslen ) ↓ Hava yolunu aç Solunumu Kontrol et(bak, dinle, hisset) Yapay solunum Dolaşım Belirtilerini Değerlendir ↓ ↓ Dolaşım belirtileri(+) Dolaşım Belirtileri(-) Yardım Çağır

Hava yolu güvenliğini sağlamanın en optimal yolu endotrakeal entübasyondur. Ancak bu işlem belli bir eğitimi ve deneyimi gerektirir. Doktor orderine göre temel yaşam desteği ve ileri yaşam desteği kullanılacak medikal ilaçlar (adrenalin, atropin, efedrin vs.) hastaya uygulanır.

6- Kanamalar ve Hemşirelik Bakımı Postoperatif dönemde cerrahiye bağlı olarak gelişebilir. Hastanın renginin soluk ve beyaz olması, hastanın hipotansiyonu olması, taşikardisinin olması, bize kanamayı düşündürür. Hastanın drenleri ve pansuman yeri kontrol edilir. Drenleri vücut seviyesinden altta kalacak şekilde sedyenin kenarından aşağıya sarkıtılır.Ameliyatını yapan cerraha haber verilir.Doktor orderine göre kan plazma , HES gibi sıvılar hastaya uygulanır.

7-Boğaz Ağrısı, Kas Ağrısı ve Baş Ağrısı ve Hemşirelik Bakımı Entübasyona bağlı hastada, boğaz ağrısı ağız kuruluğu, kas ağrısı ve baş ağrısı görülebilir. Hastada ödem gelişmişse doktor Orderine göre hidrokortizon yapılır. Solunum takip edilir ve hastaya soğuk buhar verilir.

8-Hipovolemi ve Hemşirelik Bakımı İntravasküler volümü azalmıştır. Tam kan kaybı, eritrosit kaybı, plazma kaybı veya serbest su kaybı nedeniyle olabilir. Spesifik tedavisi kaybı yerine koymaktır.

9- Hipotermi, Hipertermi ve Yanıklar–Hemşirelik Bakımı Anestezik maddelerin hepsi termoregülasyonu bozar.Postoperatif dönemde hipotermisi olan hastanın oksijen tüketimi%400 artar.Hipotermiyi önlemek için IV sıvılar ısıtılır.Hastanın üzeri örtülür.Oksijen verilir.

Hipertermi: Maling Hipertermi anestezik ilaçlar tarafından harekete geçirilen fulminan seyirli hipermetabolik bir krizdir. Ender görülür nedeni kesin olarak belirlenememiştir. Halen tartışma konusudur. Hemşirelik bakımı olarak hastanın vücut ısısı düşürülür(soğuk uygulama, hipotermi battaniyeleri kullanılır) Doktor orderine göre antipiretik uygulanır.

Yanıklar: Hipotermi tedavisinde kullanılan sıcak su şişelerinin yol açtığı yanıklar. Hipotermi oluşturmak için kullanılan buzların neden olduğu yanıklar, pulse oksimetre probuna bağlı yanıklar, ameliyathanedeki koter yanıkları sayılabilir, yanık yeri pansuman edilir.

10-Uyanmanın Gecikmesi ve Hemşirelik Bakımı Uyanmanın gecikmesi verilen anestezik ilaçlara, yapılan ameliyata, ameliyat süresinin uzamasına, hastanın tolerasyonuna, vücut ısısına bağlı olarak oluşur. Nedenine göre tedavi uygulanır. Eğer kas gevşeticilere bağlıysa antidot tekrarı yapılır. Vücut ısına bağlıysa hasta ısıtılır. Bu tip hastalar çok yakından takip edilir.

Hastanın Derlenme Odasında Kalış Süresi ve Çıkarılışı. Ameliyatı biten hasta anestezi doktoru eşliğinde sedyeye alınarak derlenme odasına alınarak hemşireye teslim edilir.

Bu teslim sırasında; Hastanın tanısı ve uygulanan cerrahi girişim Anestezi tekniği ve kullanılan ilaçlar, eğer kas gevşeticiler veya narkotikler verilmiş ise kaydedilir. Uygulanan sıvı ve kan takviyesinin cinsi ve miktarı, Cerrahi girişim sırasında oluşan komplikasyonlar Entübasyona yönelik talimatlar (zor entübasyon vb) hakkında bilgi edinilir.

Hastaya uygun pozisyon verilir ve güvenliği sağlanır. Hastaya %30-40 konsantrasyonda oksijen (3-4 lt/dk) verilir. Monitörize edilir, vital bulguları ölçülür. Hastanın İV mayisi kontrol edilir ve akış hızı ayarlanır. Hastaya sıkı solunum takibi yapılır. Hastanın drenleri, kateterleri ve pansumanı kontrol edilir.

Rejionel anestezi uygulanan hastalarda motor ve duyu blok seviyeleri mutlaka periyodik olarak takip edilip kaydedilmelidir. Hasta sözlü uyarana cevap vermeden analjezik uygulanmaz. Hastanın durumuna göre semptomatik tedavisi uygulanır. Yapılan bütün uygulamalar hemşire gözlem formuna kaydedilir.

Derlenme Odasından Çıkarma Kriterleri: Hastanın derlenme odasından ayrılmasına anestezıst tarafından karar verilir.Bölgesel anestezi uygulanmış vakalarda duyu ve motor blok etkilerinin tamamen ortadan kalkmış olması beklenir. Epidural yada Spinal Blok uygulamasında 6-8 saat sonra blok etkileri devam ediyor ise (ameliyat sonrası analjezi amaçlı epidural kateterden ilaç verilmiyorsa) olumsuzluklar akla gelmelidir.

Genel Anestezi Uygulamalarında İse: Hasta kolaylıkla uyandırılabilmeli, tam olarak bilinci açılmalı, Son 30 dakika boyunca solunumu düzenli olmalı Hava yolu güvenliği tam olmalı Son bir saatte kan basıncı, kalp hızı gibi yaşamsal parametreleri stabil olmalı.

Gerektiğinde yardım isteyebilmeli. Komplikasyon belirtileri olmamalı (kanama, şok gibi). Vücut ısısı normal olmalı. Aşırı ağrı duymamalı. Derlenme odasına gelen hastalar bu kriterler oluştuğu takdirde kliniğe nakledilir.

Sağlık http://hastaneciyiz.blogspot.com Slayt Arşivi: KAYNAKLAR Korfalı, G.,”Anestezide Temel Konular “ Elar, Z., “Anestezi El Kitabı” Sağlık http://hastaneciyiz.blogspot.com Slayt Arşivi: